کارمزد اوراق قرضه

بورس اوراق بهادار چیست؟ راهنمای معامله اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار کدامند؟ نحوه سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار به چه صورت است؟ برای آشنایی و نحوه معامله بورس اوراق بهادار این مطلب را مطالعه کنید.

بازار بورس اوراق بهادار یک بازار قانون‌مند و ساختاریافته است که در آن، سهام شرکت‌ها و اوراق اسناد مشارکت عرضه می‌شود. این بازار یکی از بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری است که در صورت شناخت و تسلط کامل به آن می‌توان معاملات پرسودی را انجام داد.

بازار بورس اوراق بهادار یا به اختصار بازار بورس، به بازار اول اصلی و اول فرعی و بازار دوم تقسیم می شود و شرکت ها بر اساس شرایط و قوانین می توانند در هریک از بازار های بورس پذیرش شوند و نماد آنها مورد معامله قرارگیرد. البته پذیرش در این بازار نیازمند کسب تأییدیه ای است که پس از بررسی های گوناگون و نسبتاً دشواری صورت می گیرد. بسیاری از شرکت ها موفق به کسب مجوز پذیرش در این بازار نمی شوند و نمی توانند به بازار بورس وارد شوند. به همین دلیل بسیاری از شرکت ها، برای ورود به دیگر بازار ها اقدام می کنند. در این بخش با بازار بورس اوراق بهادار ایران و همین‌طور نحوه معامله در این بازار آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.

بورس اوراق بهادار چیست؟

در بازار بورس اوراق بهادار می‌توان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار یا اسناد مالی باارزش کرد. دلیل تأسیس این بازار، جلوگیری از خسارت‌های‌ سنگین سرمایه‌گذاران بود. در گذشته، تمام ضررهای مالی متوجه خود سرمایه‌گذار می‌شد که این موضوع، احتمال ورشکستگی کامل را به دنبال داشت و جبران آن بسیار مشکل بود به همین خاطر بسیاری از کشورهای جهان به ‌منظور حمایت از سرمایه‌گذاران، بازار بورس اوراق بهادار را تأسیس کردند.

این بازار تحت عنوان شرکت سهامی عام در حال اداره شدن است و در آن، شرکت‌های سهامی مختلف حضور یافته‌اند. این شرکت‌ها، مجاز به فروش اوراق مشارکت و سهام خود بوده و می‌توانند طبق ضوابط تعیین‌شده سرمایه‌گذاران بی‌شماری را جذب کنند. بنابراین با تقویت این بازار می‌توان رونق اقتصادی در کشور ایجاد کرده و سرمایه خود را چندین برابر کرد که البته لازمه این موارد تسلط کافی به قوانین و ضوابط تعیین‌شده از سوی سازمان بورس است که ما این قوانین بورسی را به شما عزیزان آموزش خواهیم داد.

تاریخچه بورس اوراق بهادار در ایران

اولین گام برای تأسیس بورس اوراق بهادار تهران در سال 1315 برداشته شد. در آن برهه زمانی، کارشناسان خارجی زیادی جهت بهبود شرایط اقتصادی و بانکداری کشور استخدام شدند که دولت از بین این کارشناسان خبره، شخصی کارمزد اوراق قرضه به نام وان لوترفلد را که اصالتی بلژیکی داشت مأمور راه‌اندازی بورس ایران کرد. این شخص به همراه همکار هلندی خود موفق به تدوین اساسنامه بورس شدند و بانک ملی نیز منابع مالی را موردبررسی قرار داد اما با شروع جنگ جهانی دوم این طرح اقتصادی بزرگ به فراموشی سپرده شد و ایران با مشکلات مختلف اقتصادی و امنیتی مواجه شد. در سال 1333 نیز مجدد کارگروهی جهت راه‌اندازی بورس تشکیل شد که متشکل از بانک مرکزی، وزارت بازرگانی، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن بود. آن‌ها بعد از 12 سال تلاش و تحقیق در سال 1345 موفق شدند قوانین لازم جهت تأسیس بورس کارمزد اوراق قرضه اوراق بهادار ایران را تدوین کنند. در نهایت، لایحه مربوط به تأسیس بورس در اردیبهشت همان سال به تصویب مجلس رسید و بازار بورس اوراق بهادار کشور رسماً فعالیت خودش را در 15 بهمن 1346 با دو شرکت نفت پارس و بانک صنعت و معدن شروع کرد.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار، سندی است که دارنده قانونی را مشخص کرده و ارزش مالی دارد. همچنین این سند قابلیت خرید و فروش داشته و از آن‌ جهت انتقال دارایی استفاده می‌کنند. سازمانی که این اوراق را صادر می‌کند نهاد صادرکننده اوراق است و کارگزاری‌ها نیز با این نهاد در ارتباط بوده و اوراق‌های مختلف را برای متقاضیان خریداری می‌کنند. همچنین اوراق بهادار در انواع مختلف صادر شده و هر یک از آن‌ها شرایط ویژه‌ای دارند.

انواع اوراق بهادار

از انواع اوراق بهادار می‌توان به اوراق صاحبان سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه اشاره کرد. البته این اوراق‌های بهادار نیز دارای زیرمجموعه جداگانه‌ای هستند که در قسمت زیر یکایک آن‌ها را توضیح داده‌ایم:

اوراق بهادار صاحبان سهام

اولین اوراقی که به بررسی آن می‌پردازیم اوراق بهادار صاحبان سهام است. این اوراق یکی از رایج‌ترین اوراق‌های بهادار است که بیشتر سرمایه‌گذاران از آن‌ جهت سودآوری استفاده می‌کنند. تمام شرکت‌هایی که مجوز حضور در بورس ایران را به دست می‌آورند باید مرحله ارزش‌گذاری را طی کنند. در واقع، سازمان بورس بر اساس پارامترهای تعیین‌شده اقدام به ارزش‌گذاری شرکت و سهام آن می‌کند و ارزش اسمی برگه سهام اوراق بهادار آن شرکت را مشخص می‌کند. شرکت نیز قسمتی از برگه‌های اوراق بهادار یا سهام خود را در بازار بورس ارائه کرده و سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید این اوراق در کسب‌وکار آن مرکز سهیم شوند.
خریداران این نوع اوراق بهادار، علاوه بر اینکه از افزایش قیمت آن سود می‌برند از امتیازات ویژه‌ای نیز بهره‌مند می‌شوند. برای مثال شرکت در سال مالی، سود به ‌دست‌آمده از فعالیت‌های خود را بین دارندگان برگه‌های اوراق بهادار تقسیم کرده و طبیعتاً فردی که سهام بیشتری را خریداری کرده باشد، سود بیشتری هم به حسابش واریز می‌شود.

اوراق بهادار بدهی

اوراق بهادار بدهی مخصوص شرکت‌هایی انتشار می‌یابد که نتوانسته‌اند سرمایه موردنظر کسب‌وکار خود را تأمین کنند و به‌ نوعی مابقی سرمایه را از سرمایه‌گذاران فعال در بورس قرض می‌گیرند. این اوراق این‌گونه است که شرکت متقاضی بابت دریافت کارمزد اوراق قرضه مبلغی از خریدار در بازه‌های زمانی مشخص، مبلغ توافق شده از قبل را به‌ حساب خریدار واریز می‌کند و در وقت سررسید نیز کل مبلغی را که در ابتدا از خریدار دریافت کرده بود مجدد به او بازمی‌گرداند. بنابراین خریدار، مالک سهام نیست و تنها سود نقدی دریافت می‌کند.
ریسک این اوراق نسبت به سایر اوراق بهادار بسیار پایین بوده و این معامله کاملاً به نفع دو طرف است؛ زیرا خریدار علاوه بر دریافت اصل پول خود به ‌صورت مرتب، مبالغی را دریافت می‌کند و شرکت‌ها نیز به ‌جای دریافت وام‌های بانکی که دریافت آن‌ها بسیار سخت و زمان‌بر است، از این نوع اوراق استفاده می‌کنند. همچنین برخلاف اوراق‌های دیگر که امکان دریافت نکردن سود وجود دارد در این اوراق دریافت سود حتمی است.
این اوراق با توجه به نوع شرکتی که آن را صادر کرده است به انواع مختلفی مانند اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق خزانه دولتی، اوراق صکوک شرکتی، اوراق منفعت، اوراق استصناع، سهام امتیاز، اوراق بهادار وثیقه‌ای، گواهی سپرده، اوراق مرابحه و اوراق سلف موازی استاندارد تقسیم می‌شود.

اوراق بهادار مشتقه

اوراق بهادار مشتقه، اوراقی است که در بازار بورس و حتی خارج از آن کارایی دارد. این اوراق مانند اوراق صاحبان سهام، ارزش مادی ندارد و ارزش آن به کالای فیزیکی خریداری‌ شده بستگی دارد. این اوراق بهادار به‌ منظور خرید کالاهای فیزیکی مختلف عرضه می‌شود و پشتوانه آن محصولاتی مانند سکه، زعفران و ارز است. البته برآورد ارزش اوراق مشتقه به کالا محدود نمی‌شود و سهام‌های بورسی، سودهای بهره و دارایی‌های موجود در بورس نیز می‌توانند ارزش اوراق مشتقه را تعیین کنند. این اوراق بهادار هم 4 زیرمجموعه دارد که عبارت‌اند از قراردادهای سلف، معاوضه، آتی و اختیار معامله که همگی آن‌ها قابل معامله در بازارهای بین‌المللی هستند.

تفاوت اوراق بهادار با اوراق مشارکت

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که اوراق بهادار همان اوراق مشارکت است که این تصور کاملاً اشتباه است. اوراق بهادار همان‌طور که اشاره شد مدل‌های مختلفی دارد که اوراق مشارکت یکی از انواع آن است. درواقع، اوراق مشارکت یکی از زیرمجموعه‌های اوراق بهادار بدهی است و کارکرد آن نیز این‌گونه است که خریدار، هم در قیمت اوراق و هم در سود مشارکت سهیم می‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس

اهداف بازار بورس اوراق بهادار

از اهداف بازار بورس اوراق بهادار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توسعه بازار به کمک شیوه‌های نوین و فناوری‌های روز و فکر شده
• تأمین مالی شرکت‌های ایرانی به کمک گردش سرمایه
• کنترل بازار و شفاف‌سازی قیمت محصولات اساسی
• تشویق سرمایه‌گذاران به حضور در بازار سرمایه
• کاهش نرخ بیکاری و استفاده از سرمایه‌های انسانی
• انجام معاملات قانونی با کم‌ترین ریسک
• دسترسی راحت‌تر به شرکت‌های تولیدی
• همکاری بهتر عرضه‌کنندگان و خریداران با یکدیگر

شرایط خرید بورس اوراق بهادار

در این قسمت به بررسی شرایط خرید بورس اوراق بهادار ایران پرداخته‌ایم. با خرید اوراق بهادار می‌توانید سرمایه خود را افزایش داده و آن را در یک محیط امن و قانونی نگهداری کنید. مراحل خرید اوراق بهادار به ترتیب زیر است:

مرحله اول) رجوع به یکی از کارگزاری‌های معتبر

اولین مرحله برای خرید اوراق بهادار این است که عضو یک کارگزاری شوید و اطلاعات هویتی شما برای سازمان بورس و مراکز نظارتی ارسال شود که این کار توسط کارگزاری‌های سراسر کشور صورت می‌گیرد. بنابراین گام نخست این است که به عضویت یک کارگزاری معتبر درآیید.

مرحله دوم) عضویت در سامانه سجام

این سامانه به ‌منظور مبارزه با پول‌شویی راه‌اندازی شده است و همه افراد حقیقی و حقوقی متقاضی باید در این سامانه اطلاعات خود را ثبت کنند و به‌ نوعی احراز هویت شوند. بنابراین بدون ثبت‌نام در این سامانه اجازه حضور در بازار بورس را به دست نمی‌آورید. بعد از اینکه مدارک خود را که شامل کپی کارت ملی و شناسنامه است به کارگزاری تحویل دادید و در سامانه سجام نیز ثبت‌نام کردید، یک کد بورسی برای شما ارسال می‌شود. البته این کد بلافاصله صادر نمی‌شود و معمولاً چند روز زمان می‌برد تا به ایمیل شما ارسال شود. همچنین همزمان با کد بورسی یک کد آنلاین نیز برای شما ارسال خواهد شد که از طریق آن می‌توانید معاملات اوراق بهادار را انجام دهید. بنابراین با استفاده از کد آنلاین می‌توانید وارد سامانه معاملاتی بورس اوراق بهادار شوید. ضمن اینکه، باید 1 ماه از ارسال کد بورسی بگذرد و سپس به دادوستد بپردازید.

مرحله سوم) پرداخت مبلغ به‌ حساب معاملاتی

در این مرحله، مبلغی را که جهت سرمایه‌گذاری و خرید اوراق در نظر گرفته‌اید باید به ‌حساب معاملاتی خود انتقال دهید. این حساب نزد کارگزار محفوظ بوده و درواقع، کارگزار رابط بین شما و فروشنده است.

مرحله چهارم) خرید اوراق بهادار

در این مرحله که آخرین مرحله است می‌توانید وارد سامانه شوید و سهام‌هایی که مایل به خرید آن‌ها هستید را انتخاب کنید. بعد از انتخاب سهام، کارگزار سفارش شما را بررسی کرده و آن را به سیستم معاملاتی سازمان بورس انتقال می‌دهد و در نهایت آن سهام متعلق به شما می‌شود.

نحوه خرید اوراق بهادار بدون کد بورسی

خرید اوراق بهادار بدون کد بورسی نیز امکان‌پذیر است. در این شیوه، خریداران به‌ صورت غیرمستقیم و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبد گردان‌ها اقدام به خرید اوراق بهادار می‌کنند. بنابراین سرمایه‌گذاران با در اختیار گذاشتن سرمایه خود نزد صندوق سرمایه‌گذاری می‌توانند خرید اوراق بهادار را انجام دهند و دیگر به کد بورسی نیاز ندارند. در صورتی هم که خود فرد بخواهد مراحل خرید اوراق را انجام دهد بایستی کد بورسی داشته باشد.

میزان کارمزد خرید اوراق بهادار

میزان کارمزد خرید اوراق بهادار برابر است با 1/5 درصد از کل مبلغ تبادل شده بین خریدار و فروشنده که این مبلغ به دلیل پیگیری کارهای مربوط و ارتباط با سازمان بورس در اختیار کارگزار قرار می‌گیرد.

سرمایه‌گذاری و معامله اوراق بهادار

اوراق بهادار بیانگر بنگاهی است که در آن، از شرکت‌های تولیدی گرفته تا سایر نهادهای تجاری به دنبال جذب سرمایه هستند و در طرف مقابل نیز عموم مردم قرار دارند که به دنبال افزایش سرمایه خود در یک محیط قانون‌مند هستند. بنابراین معامله اوراق بهادار، هر دو طرف را به هدف تعیین‌شده و مقصود خود می‌رساند. ضمن اینکه، سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار در حال جایگزین شدن وام‌های بانکی است و بسیاری از سرمایه‌گذاران، اولویت خود را این بازار قرار داده‌اند. یکی از دلایل جذب شدن سرمایه‌گذاران در بازار بورس اوراق بهادار این است که این بازار تنوع بالایی داشته و در حوزه‌های مختلف آن می‌توان اقدام به سرمایه‌گذاری کرد.

کلام آخر اینکه پیش از وارد شدن به این بازار باید با قوانین، شرایط و تکنیک‌های مختلف آن آشنا شوید تا هنگام انجام معامله به انتخاب‌های درستی دست بزنید. ما در کارگزاری سرمایه و دانش در تلاش هستیم تا شما عزیزان را با صفر تا صد بورس آشنا کنیم و درنهایت با یک دانش و آگاهی کامل در این بازار حضور یابید.

چگونه اوراق درآمد ثابت بر نوسانات ارزی تاثیر می گذارد؟

یک جمع بندی سریع تا اینجای مباحث آموزش فارکس داشته باشیم: گفتیم که چگونه اختلاف نرخ های بازدهی می تواند همچون نماگری برای نوسانات قیمت ارز عمل کند.

با افزایش اسپرد اوراق قرضه یا افزایش اختلاف نرخ بهره بین دو کشور، ارزش ارز کشور دارای بازده اوراق بالاتر یا ارز کشور دارای نرخ بهره بالاتر، به طور کلی در برابر ارز کشور دیگر افزایش می یابد.

اوراق بهادار با درآمد ثابت (از جمله اوراق قرضه) از جمله سرمایه گذاری هایی هستند که در بازه های زمانی معین یک وجه ثابت را به سرمایه گذار پرداخت می کنند.

اقتصادهایی که بازدهی های بالاتری روی اوراق بهادار با درآمد ثابت خود ارائه می دهند، باید سرمایه گذاری بیشتری را جذب کنند.

این امر سبب می شود که ارز آن کشور، جذاب تر از اقتصادهایی باشد که بازده کمتری روی اوراق درآمد ثابت خود دارند.

به عنوان مثال، گیلتس و یوریبورس را در نظر بگیریم (هنگ نکنید! آنها نام اوراق قرضه انگلیس و اوراق بهادار اروپا هستند).

اگر یوریبورس، نرخ بازدهی کمتری نسبت به گیلتس ارائه دهد، سرمایه گذاران از گذاشتن پول خود در بازار درآمد ثابت منطقه یورو خودداری کرده و ترجیح می دهند پول خود را در دارایی هایی با بازده بالاتر سرمایه گذاری کنند.

به کارمزد اوراق قرضه همین دلیل، یورو می تواند در برابر سایر ارزها، به ویژه پوند، تضعیف شود.

این پدیده تقریباً در تمام بازارهای با درآمد ثابت و برای هر ارزی مصداق دارد.

می توانید بازده اوراق درآمد ثابت برزیل را با اوراق درآمد ثابت روسیه مقایسه کنید و از اختلاف نرخ ها برای پیش بینی رفتار رئال برزیل و روبل روسیه استفاده کنید.

یا می توانید به بازده اوراق درآمد ثابت ایرلند در مقایسه با اوراق کره جنوبی نگاه کنید و … خب، مطالب را گرفتید.

اگر می خواهید این همبستگی ها را تست بزنید، اطلاعات و داده های مربوط به اوراق قرضه دولتی و شرکتی را می توانید در دو وب سایت زیر پیدا کنید:

همچنین می توانید برای اطلاع از نرخ بازدهی اوراق قرضه یک کشور، به وب سایت دولت آن کشور مراجعه کنید. این آمار و وبسایت ها معمولاً بسیار دقیق هستند چراکه دولتی هستند.

در حقیقت، اکثر کشورها اوراق قرضه عرضه می کنند، اما شاید بخواهید تنها در کشورهایی که ارز آنها ارز اصلی است، سرمایه گذاری کنید.

در زیر فهرستی از اوراق قرضه های محبوب در سراسر جهان و نام مستعار هر یک ارائه می گردد:

همچنین برخی از کشورها اوراق قرضه مدت دار با بازه های مختلف تا سررسید عرضه می کنند، بنابراین اطمینان حاصل کنید که اوراق قرضه هایی را که مقایسه می کنید دارای مدت و سررسید یکسان هستند (مانند گیلتس 5 ساله با یوریبورس 5 ساله)، در غیر این صورت، تحلیل شما مردود است.

کاهش کارمزد با رونق معاملات رابطه مستقیم دارد

رئیس اداره روابط سرمایه‌گذاران فرابورس ایران در مورد مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر کاهش کارمزدهای معاملات سهام و حق تقدم سهام در بازارهای بورس و فرابورس گفت: تجارب بین‌المللی نشان داده که کاهش کارمزد همیشه با رونق معاملات رابطه مستقیمی دارد.

به گزارش ایمنا به نقل از فرابورس ایران، حامد نیک‌کار در مورد مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر کاهش کارمزدهای معاملات سهام و حق تقدم سهام در بازارهای بورس و فرابورس اظهار کرد: تجارب بین‌المللی نشان داده که کاهش کارمزد همیشه با رونق معاملات رابطه مستقیمی داشته و این تصمیم‌گیری نیز در بازار سرمایه کشور در راستای رونق هرچه بهتر بازار و حمایت از حقوق و منافع سرمایه‌گذاران اتخاذ شده است.

وی با اشاره به اینکه کاهش ۲۰ درصدی کارمزدها در مورد سهام و حق تقدم سهام اعمال می‌شود و اوراق مشارکت، اسناد خزانه اسلامی، اوراق مرابحه و سایر ابزارها و اوراق قابل معامله در فرابورس ایران را شامل نمی‌شود، اظهار کرد: با توجه به بررسی‌های صورت‌گرفته، این تصمیم اثرات قابل ملاحظه‌ای بر درآمدها و روندهای عملیاتی شرکت فرابورس نخواهد داشت.

رئیس اداره روابط سرمایه‌گذاران فرابورس ایران در زمینه بخش دوم مصوبه سازمان بورس مربوط به واریز ۳۰ درصد از درآمد کارمزد معاملات بورس و فرابورس به حساب صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه نیز اعلام کرد: برخلاف برخی تصورات ایجادشده مبنی بر از دست رفتن این بخش از درآمدهای شرکت، این رقم به نام شرکت فرابورس ایران و با حفظ عوائد ناشی از آن در حساب این صندوق سرمایه‌گذاری خواهد شد بدین ترتیب که متناظر با آن و به نام شرکت فرابورس واحد سرمایه‌گذاری جدید اختصاص خواهد یافت.

نیک کار در این خصوص کارمزد اوراق قرضه توضیح داد: پیش از این بر اساس ماده ۵۸ اساسنامه شرکت فرابورس ایران، سرمایه‌گذاری‌های غیرعملیاتی این شرکت صرفاً از محل سرمایه‌گذاری‌های با درآمد ثابت امکان‌پذیر بود اما با سرمایه‌گذاری بخشی از کارمزدها در صندوق مشترک توسعه بازار سرمایه، سرفصل جدیدی به سرمایه‌گذاری‌های فرابورس اضافه خواهد شد.

وی یادآور شد که سیاست تقسیم سود شرکت فرابورس در طول سال‌های اخیر نشان داده نظر سهامداران فرابورس تصویب کمترین میزان تقسیم سود نقدی و ترجیح بر اضافه شدن این سود به سرمایه شرکت است که در این میان از محل سرمایه‌گذاری ۳۰ درصد از کارمزد فرابورس در صندوق توسعه بازار سرمایه نیز می‌توان برای بحث افزایش سرمایه بهره برد.

رئیس اداره روابط سرمایه‌گذاران فرابورس ایران اظهار کرد: جزئیات اثرات ناشی از مصوبه جدید سازمان بورس و اوراق بهادار بر درآمدهای شرکت فرابورس ایران به زودی از طریق سامانه کدال افشا خواهد شد.

کارمزد اوراق قرضه

در بازار بورس اوراق بهادار علاوه‌بر معاملات سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، اوراقی با نام اوراق مشارکت نیز خرید و فروش می‌شود. برای هر سرمایه گذار مبتدی یا با سابقه ممکن است سوال‌هایی ایجاد شود از قبیل اینکه:

• اوراق مشارکت چیست؟
• خرید و فروش این اوراق نیازمند داشتن کد سهامداری است؟
• کارمزد خرید و فروش آن چه قدر است؟
• برای معامله آن به چه نوع تحلیلی نیاز است؟
• سود آن چقدر است و چگونه پرداخت می‌شود؟
• زمان مناسب برای خرید یا فروش آن چه زمانی است؟
• کدام اوراق مشارکت را خریداری کنیم؟

در این مطلب تلاش شده است تا خلاصه‌ای از آنچه یک سرمایه گذار در مورد اوراق مشارکت نیاز دارد در اختیار خوانندگان محترم قرار کارمزد اوراق قرضه گیرد.

اوراق مشارکت چیست؟

طبق ماده ۲ قانون انتشار اوراق مشارکت مصوب ۱۳۷۶/۰۶/۳۰ مجلس شورای اسلامی و ماده ۱ آیین‌نامه اجرایی اجرایی قانون نحوۀ انتشار اوراق مشارکت مصوب ۱۳۷۷/۵/۱۸ هیئت وزیران، اوراق مشارکت چنین معرفی شده است:

اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین ‌و برای تأمین بخشی از منابع مالی موردنیاز طرح‌های عمرانی- انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور یا برای تأمین منابع مالی لازم برای تهیۀ مواد ‌اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های دولتی، ‌شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید منتشر می‌شود و به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های‌ یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می‌گردد.

از تعریف فوق چند نکته موردتوجه است:

• اوراق مشارکت از جمله اوراق بهادار محسوب می‌شود و تابع قوانین این اوراق است. بنابراین سرمایه‌گذاران برای خرید آن نیازمند داشتن کد سهامداری (کد معاملاتی بورس) هستند.
• این اوراق ممکن است بی نام یا با نام باشد. اوراق مشارکت بورسی جزو اوراق با نام و اوراق غیر بورسی از جمله اوراق بینام محسوب میشوند. (در ادامه انواع این اوراق شرح داده خواهد شد.)
• قیمت این اوراق مشخص و مدت سرمایه گذاری در این اوراق معین است.
• در زمان انتشار میبایست مورد مصرف این اوراق مشخص باشد. (طرح های عمرانی- انتفاعی یا تهیۀ مواد ‌اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌ های دولتی، ‌شهرداری‌ها و کارمزد اوراق قرضه مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید).
• خریداران در زمان عرضه عمومی این اوراق می‌توانند اقدام به سرمایه گذاری نمایند.

ویژگی‌های اوراق مشارکت

۱ _ تاریخ سررسید

به تاریخ پایان دوره‌ سرمایه گذاری در اوراق مشارکت، تاریخ سررسید گفته می‌شود که در این تاریخ به خریداران مبلغی معادل ارزش اسمی اوراق پرداخت می‌گردد.

به مبلغی که توسط ناشر اوراق مشارکت و در تاریخ سررسید به خریداران اوراق بازپرداخت می‌شود، ارزش اسمی می‌گویند.

۳ _ نرخ سود اسمی

همانطور که گفته شد اوراق مشارکت از نظر پرداخت سود به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند. اوراقی بدون پرداخت سود و اوراقی که به‌صورت دوره ای سود پراخت می‌کنند و دارای نرخ بهره دوره‌ای هستند. نرخ سود اسمی، نرخ بهره ‌ای است که در اوراق دسته دوم پرداخت شده و تا زمان سررسید ادامه دارد.

در صورتی که دارنده اوراق مشارکت تا قبل از سررسید تمایل به فروش اوراق مشارکت خود داشته باشد، اوراق مربوطه را می‌بایست در روزهای باز بازار بورس و به قیمت آن روز بازار به فروش برساند. شایان ذکر است تعیین قیمت عرضه و تقاضا به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله این موارد می‌توان به نرخ سود در بازار پول اشاره کرد.

۵ _ نرخ سود تا سررسید (YTM)

اگر سرمایه گذار اوراق مشارکت را در نخستین روز انتشار خریداری نماید نرخ سودی که دریافت می‌کند، نرخ سود اسمی خواهد بود.

ولی چنان چه اوراق مشارکت بعد از انتشار و با قیمت عرضه و تقاضا خریداری و تا سررسید نگه داری شود، نرخ سود آن نرخ سود تا سررسید یا YTM نامیده می‌شود.

چنان‌چه شخصی اوراق بدهی خود را در اولین روز انتشار خریداری کند، نرخ سودش نرخ سود اسمی می‌شود. ولی اگر بعد از انتشار و به قیمت تعیین‌شده بازار اقدام بخرد و آن‌ را تا سررسید نگه‌داری کند، نرخ سود کارمزد اوراق قرضه سرمایه گذار، نرخ سود تا سررسید یا YTM نامیده می‌شود. در واقع اوراق مشارکت در هر لحظه به قیمتی خاص معامله شده و سرمایه گذاران براساس YTM تصمیم به معامله می‌گیرند. اوراق مشارکت در هر دو بازار فرابورس و بازار بورس منتشر می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به سایت فرابورس به آدرس www.ifb.ir مراجعه کنید.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت بورسی:

اوراقی که قابل معامله در بازار بورس و فرابورس هستند.

انواع اوراق مشارکت بورسی:

به کسر: اوراقی که با قیمتی کمتر از قیمت اسمی به فروش می‌رسد و سود خریدار برابر با تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی در زمان سررسید است. سرمایه گذاری در این اوراق یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت به شمار می‌آید.

قابل تعویض با سهام: این نوع از اوراق توسط شرکت‌های سهامی عام منتشر شده و در سررسید نهایی با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان ‌بورس و اوراق بهادار قابل تعویض هستند.

قابل تبدیل به کارمزد اوراق قرضه سهام: این نوع از اوراق را شرکت های سهامی عام منتشر می‌کنند و د در سررسید نهایی یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت مربوطه تبدیل می‌گردد.

اوراق مشارکت غیر بورسی:

اوراقی که صرفاً با تایید بانک مرکزی حمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شود و قابل معامله در شعب بانک‌های عامل (بازار پولی) است.

کارمزد و مالیات خرید و فروش اوراق مشارکت

سقف کارمزد خرید اوراق مشارکت ۰٫۰۰۰۷۲۶ و سقف کارمزد فروش اوراق مشارکت ۰٫۰۰۰۷۷۴ و مجموع خرید و فروش اوراق مشارکت ۰٫۰۰۱۵ مبلغ کل معامله است. همچنین طبق ماده ۷ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، مبالغ پرداختی و یا تخصیصی بابت سود متعلق به اوراق مشارکت مشمول مالیات مقطوع به نرخ پنج درصد هست و به سود اوراق مشارکت و معاملات اوراق مذکور هیچ‌گونه مالیات دیگری تعلق نمی‌گیرد. پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت اعم از علی‌الحساب و قطعی مکلف‌اند، در هر پرداخت یا تخصیص، مالیات متعلق را به نرخ مذکور کسر و ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ پرداخت یا تخصیص به حسابی که توسط خزانه‌داری کل تعیین می‌شود، واریز و رسید آن را ظرف۳۰ روز از تاریخ واریز همراه با فهرستی متضمن میزان سود پرداختی به حوزه مالیاتی مربوط تسلیم نمایند. پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت، درصورت تخلف از انجام تکالیف مذکور مشمول مقررات متن ماده (۱۹۹) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند ماه ۱۳۶۶، خواهند بود. شایان ذکر است بنا به ماده ۷۳دستورالعمل نحوه انجام معاملات، در عرضه اولیه اوراق مشارکت، کارمزد خرید و فروش به عهده ناشر پذیرفته شده هست.

اوراق مشارکت، صکوک اجاره، اوارق خزانه اسلامی

انواع صکوک، اوراق مشارکت و گواهی سپرده در معاملات بازارگردان

زمان مناسب و تحلیل موردنیاز برای خرید و فروش اوراق مشارکت

اوراق مشارکت دارای سود ثابت علی الحساب است، بنابراین معمولا به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک سبد سهام در بازاهای ریسکی در نظر گرفته می‌شود و سرمایه‌گذارن با توجه به ریسک پذیری و شرایط موجود بر بازار بخشی از سرمایه خود را به خرید اوراق کارمزد اوراق قرضه مشارکت اختصاص می‌دهند. با توجه به ثابت بودن سود اوراق مشارکت، این اوراق بر خلاف سهام های ریسکی موجود در بازار که نیازمند تحلیل های فاندامنتالی و تکنیکالی هستند به تحلیل خاصی نیاز ندارد و فقط توجه به چند نکته برای انتخاب اوراق با بازدهی بیشتر برای سرمایه‌گذار کافی است.

نکات قابل کارمزد اوراق قرضه تامل در خرید اوراق مشارکت

• معمولاً سود اوراق مشارکت تابعی از سود بانکی بوده و نرخ بازدهی سالیانه این اوراق بین ۳ تا ۶ درصد بیشتر از نرخ سود سپرده بلندمدت یک ساله نزد بانک ها است که این امر با هدف ایجاد جذابیت در معاملات اوارق مشارکت انجام می‌شود.
• با توجه به نکته بالا هر چه میزان سود اوراق مشارکت بیشتر باشد رغبت سرمایه گذاران برای معامله این اوراق بیشتر خواهد بود زیرا ریسک تورم سرمایه گذاری آن ها بهتر پوشش داده می‌شود.
• سررسید پرداخت سود در اوراق مشارکت یک ماهه یا سه ماهه است و هرچه دوره‌ های پرداخت سود کوتاه‌تر باشد، برای سرمایه‌گذار از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
• در بعضی موارد بدلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک‌ها برخی از ناشران اوراق علاوه برسود اعلامی، سود ۳ درصدی برای یک سال را بر روی تابلو معاملاتی تضمین می‌کنند.
• سود حاصل از اوراق مشارکت، برای سرمایه ‌گذار معاف از پرداخت مالیات است و این جذابیت‌ دیگری برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت به حساب می‌آید.
• علیرغم اینکه اوراق مشارکت بازدهی تضمین شده دارند ولی ریسکی را متوجه سرمایه‌ گذار نمی‌کند.

نحوه خرید اوراق مشارکت

برای خرید و فروش اوراق مشارکت خارج از بورس، لازم است سرمایه‌گذار با مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی) به یکی از شعب بانک‌های عامل مراجعه نماید و نسبت به خرید یا فروش اوراق مورد نظر اقدام نماید

در مورد معامله اوراق مشارکت بورسی ، هر فردی که دارای کد معاملاتی آنلاین باشد، می‌تواند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین یا ثبت سفارش اینترنتی اقدام به خرید نماد اوراق مشارکت کند. این اوراق بسته به بازاری که در آن منتشر می‌شوند ممکن است در سامانه آنلاین قابلیت معامله داشته باشد چنانچه اوراق در بازار پایه فرابورس عرضه شود، خرید و فروش آن از طریق ثبت سفارش اینترنتی میسر خواهد بود. در صورتی‌که فرد کد سهامداری و کاربری غیر آنلاین داشته باشد میبایست به صورت حضوری درخواست خرید یا فروش خود را به کارگزاری اعلام نماید.

چند نکته در مورد اوراق مشارکت

۱- خرید و فروش اوراق از طریق شعب منتخب بانک‌های عامل یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار (در صورت پذیرش در بورس) مجاز است.

۲- قیمت اسمی هر واحد اوراق مشارکت ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال است.

۳- هر ورقه نشان‌دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمایه‌گذاری است.

۴- نماد هر یک از اوراق مشارکت حداکثر سه روز پیش از سررسید پرداخت سود علی‌الحساب آن متوقف می‌شود و روز بعد از پرداخت سود، نماد آن بازگشایی می‌شود.

۵- سود متعلقه به خریدار، از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حساب بانکی معرفی شده از جانب خریدار واریز می‌گردد.

۶- چنانچه سرمایه گذار در میانه دوره و پیش از سررسید پرداخت سود اقدام به خرید اوراق نماید، خریدار اوراق میبایست مبلغی معادل مبلغ اسمی به علاوه بخشی از سود اوراق مشارکت را که میزان آن از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق محاسبه می‌شود، پرداخت

۸- حداقل مدتی که نیاز است به دریافت سود سرمایه‌گذار در معامله اوراق منجر شود، چها روز از زمان خرید تا فروش اوراق است. به عبارتی اگر اوراق خریداری شده را زودتر از سه روز به فروش برسد، سود حاصل از فروش آن از کارمزد معاملات کمتر می‌شود و در واقع بازده منفی خواهد داشت.

۹- با توجه به آئین‌نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه سهیم هستند.،نماید. پس از انجام معامله در بخش گردش حساب خریدار در سامانه معاملاتی ، اطلاعاتی تحت عنوان “پرداخت سود” نمایش داده می‌شود که این مبلغ معادل سود پرداختی به خریدار است. شایان ذکر است در سررسید دوره سود کل دوره به حساب وی واریز می‌شود.

۷- تمامی اوراق از قابلیت نقد شوندگی برخوردارند؛ به نحوی که بازارگردان اواراق موظف است تمامی سفارش های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری نماید.

۱۰- با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریدار اوراق محقق می‌شود (در واقع ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق به منظور اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. ، انتقال اوراق به رابطه وکالت خدشه وارد نمی‌کند و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است

۱۱- اوراق مشارکت به عنوان وثیقه طرف‌های معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی پذیرفته می‌شود.

وال استریت معاملات اوراق قرضه روسیه را از سر می گیرد

خبرگزاری رویترز با استناد به چند سند بانکی که در اختیار دارد گفته است چندین بانک بزرگ وال استریت طی روزهای اخیر، تسهیل مبادلات بدهی روسیه را آغاز کرده‌اند و بار دیگر به سرمایه‌گذاران فرصت می‌دهند تکلیف دارایی‌هایی که عموماً در غرب به عنوان دارایی های “سمی” شناخته می‌شوند را مشخص کنند.

به گفته سرمایه گذاری که اوراق بهادار روسیه و دو منبع بانکی دیگر را در اختیار دارد، اکثر بانک های آمریکایی و اروپایی، ماه ژوئن (خرداد) پس از اینکه وزارت خزانه داری در راستای اعمال تحریم های اقتصادی علیه مسکو، سرمایه گذاران آمریکایی را از خرید هرگونه اوراق بهادار روسیه منع کرد، از بازار عقب نشینی کردند.

اکنون، به دنبال دستورالعمل‌های بعدی وزارت خزانه‌داری در ماه جولای (مرداد) که به سرمایه گذاران آمریکایی اجازه می داد پوزیشن‌های خود را کاهش دهند، بزرگترین شرکت‌های وال استریت با احتیاط به بازار اوراق قرضه دولتی و شرکتی روسیه بازگشتند. ازجمله این بانک ها می توان به جی پی مورگان (NYSE:JPM)، بانک آف امریکا (NYSE:BAC)، دویچه بانک (NYSE:DB)، بارکلیز (LON: BARC)، سیتی گروپ (NYSE:C) و جفریز فایننشال گروپ اشاره کرد.

یکی از سخنگویان جفریز گفته است این موسسه مالی «در چارچوب دستورالعمل‌های تحریم‌های جهانی، تلاش می کند نیازهای مشتریان خود را برای عبور از این وضعیت پیچیده تسهیل کند».

دارایی های سرگردان

پیش از آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین، در ماه فوریه (بهمن 1400) حدود 40 میلیارد دلار از اوراق قرضه تصفیه نشده دولتی متعلق به این کشور وجود داشت که حدود نیمی از آن در اختیار صندوق های خارجی بود. پس از جنگ، بسیاری از سرمایه گذاران دارایی های روسیه سرگردان شدند، زیرا ارزش این اوراق به شدت کاهش یافت، خریداران ناپدید شدند و تحریم ها معامله این اسناد را دشوار کرد.

وزارت خزانه داری روز 22 جولای (31 تیر) با ارائه راهبردهای بیشتر به تسویه پرداخت حق بیمه اوراق قرضه روسیه کمک کرد. همچنین تصریح کرد که اگر این امر به سرمایه گذاران آمریکایی کمک کند که پوزیشن های خود را کاهش دهند، بانک ها می توانند معاملات اوراق بهادار روسیه را تسهیل و تسویه کنند.

با از سر گرفته شدن معاملات، قیمت برخی از اوراق قرضه روسیه افزایش یافته است. این امر می‌تواند معاملات را برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر کرده و به شرکت‌ها کمک می کند که در برابر عدم پرداخت بدهی از سوی روسیه محافظت شوند.

این مطلب صرفاً ترجمه از منبع ذکر شده بوده و مسئولیت آن با آکادمی هلاکوئی نمی‌باشد.