فروش اوراق قرضه

برنامه بانک مرکزی اندونزی برای فروش اوراق قرضه

ايبِنا : بانک مرکزی اندونزی اطمینان داد که فروش اوراق قرضه بازار را مختل نمی‌‌کند. به گزارش رویترز، پس از اینکه تحلیلگران هشدار دادند که این طرح فروش اوراق می‌تواند مشکل بدهی و پیچیدگی توافق با مقام‌‌های مالی را ایجاد کند، بانک مرکزی اندونزی اعلام کرد که طرح فروش میلیاردها دلار اوراق قرضه خریداری شده در طول همه‌گیری با دقت انجام خواهد شد.

پری وارجییو، رئیس بانک اندونزی‌(BI) روز پنج‌شنبه در کنفرانس سرمایه‌گذاران گفت که اوایل هفته گذشته این بانک حدود ۱/ ۱ تریلیون روپیه (۴۱/ ۷۳ میلیون دلار) اوراق قرضه فروخته و قصد دارد حدود ۷۰ تریلیون روپیه اوراق قرضه با سررسید پنج ساله و کمتر بفروشد. او که چارچوب زمانی ارائه نکرد، گفت که این سیاست با هدف جذب نقدینگی مازاد بازار و در عین حال افزایش سود اوراق قرضه برای جذابیت بیشتر دارایی‌‌های اندونزی در بحبوحه انقباض پولی جهانی است. دودی بودی والویو، معاون رئیس کل روز جمعه نیز به رویترز گفت: این تصمیم باید به عنوان سیگنال قوی‌‌تری در نظر گرفته شود مبنی بر اینکه بانک اندونزی می‌خواهد تورم و ریسک نرخ ارز را کاهش دهد، حتی در شرایطی که افزایش نرخ‌‌های بهره را در سطح دوران همه‌‌گیری متوقف کرده در حالی که سایر بانک‌‌های مرکزی در حال افزایش این نرخ هستند. او گفت: البته بانک اندونزی تضمین می‌‌کند که برای حمایت از بهبود اقتصادی، نقدینگی در اقتصاد کافی است و ما محاسبات دقیقی انجام داده‌‌ایم.

داده‌های دولت نشان داد که بانک اندونزی تا ۲۰ جولای، ۲۷/ ۱۲۶۳ تریلیون روپیه (۳/ ۸۴ میلیارد دلار) اوراق قرضه در اختیار داشت که از ۲۱/ ۲۷۳ تریلیون روپیه در پایان سال ۲۰۱۹، پس از کاهش تسهیلات حمایتی از اقتصاد متضرر از همه‌‌گیری، افزایش داشت. هندی یونیانتو، تحلیل‌‌گر درآمد ثابت بانک ماندری گفت: ممکن است افزایش سود اوراق قرضه، سرمایه‌‌گذاران جدیدی را جذب کند و سود اوراق سطح ورودی جذابی ایجاد ‌‌کند، اما ممکن است فروش سرمایه‌‌گذاران موجود را نیز افزایش دهد. به گفته تحلیل‌گران نومورا فروش بیشتر اوراق قرضه می‌تواند شمشیری دولبه برای بازار بدهی اندونزی باشد، در حالی که تمایل ضعیف سرمایه‌گذاری برای بازارهای نوظهور و کاهش تقاضا از سوی بانک‌های محلی با افزایش رشد وام داخلی است. آنچه این طرح را پیچیده‌‌تر می‌‌کند، این بانک توافق قابل توجهی با وزارت دارایی برای خرید ۲۲۴ تریلیون روپیه اوراق قرضه با نرخ بهره پایین در سال جاری دارد.

یونیانتو گفت که تقاضای حراج‌‌های اوراق قرضه دولتی در چند ماه گذشته ضعیف بوده و در صورت کاهش بیشتر، ممکن است بانک مرکزی اندونزی مجبور شود امسال به جای فروش، اوراق بیشتری به عنوان خریدار بخرد. این مقامات در اداره بدهی وزارت دارایی به درخواست اظهارنظر پاسخ ندادند. سری مولیان ایندراواتی، وزیر دارایی اندونزی گفته که اندونزی تلاش خواهد کرد تا هدف انتشار اوراق قرضه را در راستای روند جهانی نرخ‌‌های بهره بالاتر، کاهش دهد. در طول این همه‌‌گیری، بانک اندونزی، نرخ سیاست کلیدی خود را در مجموع ۱۵۰ واحد پایه (bps) کاهش داد و به ۵/ ۳ درصد رساند. در راستای تکمیل فروش اوراق قرضه، بانک اندونزی گفته که نرخ بهره بازار پولی را نیز افزایش خواهد داد، اقدامی که برخی از تحلیل‌گران آن را پیشروی در افزایش نرخ می‌‌دانند.

اوراق دولتی، خریدار ندارد

در راستای عرضه تدریجی هفتگی «اوراق مالی اسلامی دولتی» از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی، مرحله نخست حراج اوراق یادشده در سال 1401 در روز سه‌شنبه 3 خرداد برگزار شد.

به گزارش بنکر ( Banker )، حراج جدید اوراق یادشده در تاریخ 10 خرداد سال جاری برگزار خواهد شد. با وجود اینکه روند فروش اوراق قرضه در سال جاری با 2 ماه وقفه آغاز شد اما استقبال خریداران از آن، ضعیف بود و فقط حدود یک‌سوم اوراق عرضه‌شده فروش رفت.

این در حالی است که سوم خردادماه زمان سررسید ‌۶‌ هزار میلیاردتومان اوراق دولتی است اما مبلغ اوراق فروش رفته در حال حاضر کفاف تامین حدود نصف مبلغ اوراق سررسید شده را می‌دهد. انتظارات تورمی برای سال جاری، فاصله قابل‌توجه میان نرخ تورم احتمالی و سود اختصاص‌یافته به اوراق دولتی از مهم‌ترین دلایل بی‌رغبتی به خرید این دارایی است.

البته انتظار می‌رود با تکرار تجربه‌های پیشین، نهادهای مالی وابسته به دولت موظف به خرید این اوراق دولتی شوند. اقدامی که به فروش سهام از سوی مجموعه‌های حقوقی با هدف تامین مالی دولت منتهی می‌شود. در چنین شرایطی، قرمزپوشی بازار ماندگار و پیش‌بینی روزهای روشن بورس بی‌اثر خواهد شد.

اجبار با هدف تامین مالی

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: وظیفه اصلی بازار سرمایه، تامین مالی بنگاه‌هاست. در شرایطی که بازار سهام از رونق چندانی برخوردار نیست، نباید به استقبال عمومی از خرید اوراق قرضه امید داشت. در چنین فضایی، نهادهای مالی و پولی وابسته به دولت موظف به خرید این اوراق با هدف تامین مالی برای دولت می‌شوند. این کارشناس بازار سرمایه افزود: در چنین شرایطی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری وابسته به دولت، بنیادها، نهادها و صندوق‌هایی که به‌طور غیرمستقیم توسط دولت یا شرکت‌های دولتی اداره می‌شوند، ملزم به تامین منابع و خرید این اوراق قرضه خواهند شد. کما اینکه تجربه یادشده در سال 1399 و 1400 نیز اجرایی شده است.

وی افزود: در چنین شرایطی، بخشی از روند ریزشی بورس را می‌توان ناشی از فروش سهام از سوی شرکت‌های حقوقی با هدف تامین منابع مالی برای خرید اوراق قرضه نسبت داد. این فعال بازار سرمایه گفت: در حال حاضر، میزان تورم حاکم بر اقتصاد کشور بیش از 40 درصد برآورد می‌شود. در چنین شرایطی خرید اوراق قرضه با سود حدود 20 تا 21 درصد صرفه اقتصادی ندارد؛ بنابراین نهادهایی که اقدام به خرید اوراق قرضه می‌کنند و سهامداران آنها متضرر می‌شوند.

این کارشناس بازار تاکید کرد: در شرایط تورمی، افراد تمایل دارند سرمایه نقد خود را به دارایی تبدیل کنند. حال در چنین موقعیتی دستور خرید اوراق قرضه با سود به مراتب پایین‌تر از تورم حاکم بر اقتصاد، به‌منزله متضرر شدن این نهادهاست. کما اینکه در حال حاضر سودآوری صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌شدت کاهش یافته و حتی در مواردی منفی است.

بازگشت شاخص به سقف 2 میلیونی

آقابزرگی در پاسخ به سوالی مبنی بر چرایی قرمزپوشی بازار سهام در اغلب روزهای هفته اخیر گفت: بازار سرمایه در فضای نوسانی است و همزمان با روند رو به رشد، در برخی روزها شاهد اصلاح و ریزش بازار نیز هستیم. به‌علاوه آنکه با بررسی یک یا 2 هفته‌ای نمی‌توان نسبت به عملکرد بازار سرمایه نظر منفی داد. با این وجود، تردیدهایی در زمینه نتیجه مذاکرات رفع تحریم، قیمت ارز، خروج نقدینگی از بازار به‌دلیل تکلیف به نهادهای دولتی اعم از خرید اوراق قرضه و. و همچنین مدیریت شاخص، بر عملکرد بورس فروش اوراق قرضه سایه افکنده است.

وی در تشریح مدیریت شاخص بورس گفت: شاخص هم‌وزن بورس از ابتدای سال تاکنون 25 درصد بازدهی داشته، در حالی که شاخص کل حدود ۱۴.۵ درصد رشد کرده است؛ یعنی بازدهی در بازار سرمایه وجود دارد اما شاخص کل مدیریت می‌شود. این موضوع و کنترل شاخص کل به‌ویژه در شرایط تورمی کنونی، تبلیغ خوبی برای بازار سرمایه نیست.

این فعال بازار سرمایه در پیش‌بینی عملکرد بازار در فروش اوراق قرضه فروش اوراق قرضه آینده گفت: عملکرد بازار در کوتاه‌مدت نوسانی خواهد بود. روند منفی بورس، شرایط خرید سهم‌ها را جذاب کرده است. تقریبا سهام اغلب صنایع که در هفته‌های اخیر شرایط مثبتی داشتند و شاهد ورود پول به آنها بودیم، منفی شده‌اند و اکنون فرصتی مناسب برای خرید سهام حاصل شده است. وی افزود: با توجه به افزایش قابل‌توجه نرخ فروش کالاهای اساسی باید منتظر بروز اثرات تورمی آن در بازار سرمایه در 6 ماه آینده باشیم؛ بنابراین به اعتقاد من، شاخص بورس دوباره به رکورد 2 میلیون واحدی دست خواهد یافت. در واقع به هر شکلی که شاخص را مدیریت کنند، این روند صعودی ناگزیر است.

خرید اوراق دولتی، صرفه اقتصادی دارد؟

نیما آگاهی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: اوراق قرضه با 2 روش گوناگون به فروش می‌رسد. اما این روزها خرید‌وفروش اوراق قرضه از سوی دولت به سیاستی تحمیلی بدل شده؛ یعنی موسسات، بانک‌ها و سایر نهادهای مالی موظف به خرید اوراق قرضه می‌شوند. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا خرید اوارق قرضه برای متقاضیان خرید آن صرفه اقتصادی دارد یا خیر؟

وی افزود: با توجه به شرایطی که در یک ماه گذشته در اقتصاد کشور شاهد آن بودیم و پیش‌بینی‌های موجود از سطح انتظارات تورمی، سودهای تعیین شده برای فروش اوراق، جذابیت منطقی برای سرمایه‌گذاران ندارد. در چنین بستری، صاحبان سرمایه به بازارهای ریسکی در مقایسه با اوراق منتشر شده با سود ثابت، تمایل و رغبت بیشتری دارند؛ یعنی فاصله(گپ) میان انتظارات تورمی و سود پیش‌بینی‌شده برای خرید اوراق دولتی، مانع خرید این دارایی از سوی سرمایه‌گذاران حقیقی است.

آگاهی با اشاره به اجبار و فشار دولت به نهادهای مالی مبنی بر خرید اوراق قرضه با هدف تامین مالی برای دولت گفت: در چنین شرایطی، اختیار نهادهای مالی سلب می‌شود. نهادهای مالی یادشده می‌توانند سرمایه خود را در هر بازار دیگری ازجمله در بورس سرمایه‌گذاری کنند. اما با توجه به شرایط ملزم به خرید اوراق قرضه می‌شود. این اجبار به‌منزله تضعیف خریدوفروش سهام از سوی شرکت‌های حقوقی است و به بیان دیگر، شاهد خروج پول حقوقی‌ها از بازار خواهیم بود که تاثیر منفی بر عملکرد بازار خواهد داشت.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: البته هنوز در مرحله نخست فروش اوراق قرضه از سوی دولت هستیم که فشار چندانی به نهادهای مالی و به‌دنبال آن بازار سرمایه تحمیل نشده است. عملکرد دولت در فروش اوراق در ماه‌های آینده روشنگر شرایط خواهد بود.

نگاهی به دلایل اصلاح بورس

آگاهی در ارزیابی دلایل اصلاح بورس در روزهای گذشته گفت: بازار سرمایه از اواسط بهمن‌ سال گذشته در مسیر رو به صعود قرار گرفته و حتی رشد مناسبی را هم ازآن خود کرده و بخشی از روند صعودی بازار سرمایه تابع حرکت دلار بوده است.

وی با اشاره به تغییرات قیمت ارز در ماه‌های اخیر گفت: در ماه‌های پایانی سال گذشته با خوشبینی‌هایی که نسبت به برجام و به سرانجام رسیدن مذاکرات رفع تحریم وجود داشت، دلار به کانال 25 هزار تومان هم کاهش یافت. اما فروش این ارز در کانال قیمتی 25 هزار تومانی ماندگار نبود و در ادامه شاهد بازگشت نرخ دلار در بازار آزاد به مسیر صعودی بودیم، تاجایی‌که این روزها این ارز در کانال قیمتی 30 و 31 هزار تومانی خرید‌وفروش می‌شود. روند رو به رشد دلار حکایت از نا امیدی نسبت به نتیجه رسیدن توافق یا تاخیر در توافق میان ایران و کشورهای طرف برجام دارد. این موضوع و تاثیر آن بر روند صعودی ارز، زمینه‌ساز رشد بازار سرمایه در هفته‌های گذشته بود.

این کارشناس بورسی گفت: در حال حاضر با توجه به تنش‌های منطقه‌ای و همچنین سیو سود از سوی سهامداران، اصلاح بازار طبیعی به‌نظر می‌رسد آگاهی در پیش‌بینی عملکرد بورس در هفته‌های آینده گفت: تیرماه زمان برگزاری اغلب مجامع عمومی شرکت‌هاست و همین موضوع امید رشد بورس و بازگشت مجدد آن به روند صعودی را زنده می‌کند. سرمایه‌گذارانی در بازار سهام معامله می‌کنند که به شکل سنتی علاقه‌مند به حضور در مجامع هستند یا سهامداری برای فصل مجامع را ارزشمند می‌دانند. آگاهی در پایان گفت: بازار سرمایه ما در موقعیت کنونی در شرایط منطقی قرار دارد، درنتیجه نباید انتظار صعود یا ریزش قابل‌توجه از آن داشته باشم؛ یعنی بازار در شرایط ارزنده‌ای قرار دارد.

سخن پایانی

با توجه به داده‌های اقتصادی، انتظار می‌رود برخلاف وعده‌های دولت سیزدهم مبنی بر کاهش تورم، نرخ تورم در سال جاری بیش از 30 درصد و حتی 40 درصد ماندگار باشد. در چنین شرایطی، خرید اوراق قرضه با سود سررسید 18 تا 21 درصد، برای سرمایه‌گذاران جذابیتی ندارد؛ یعنی شکاف عمیق میان نرخ تورم و سود اوراق دولتی، یکی از مهم‌ترین دلایل استقبال سرد از عرضه اوراق قرضه است.

بدین‌ترتیب بخش عمده‌ای از سرمایه اختصاص‌یافته برای خرید اوراق دولتی از سوی نهادهای مالی، اجبارا به این بخش اختصاص خواهد یافت، اقدامی که عملکرد بازار سرمایه را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد. کارشناسان و فعالان بازار سرمایه فروش اوراق قرضه را رقیبی سرسخت برای بازار سرمایه عنوان می‌کنند. این کارشناسان ضمن تاکید بر بازگشت بورس به روند تعادلی و پیش‌بینی روزهای روشن برای این بازار در ماه‌های آینده، نسبت به سیاست‌های دولت در قبال این بازار هشدار می‌دهند.
* مرضیه احقاقی

اوراق قرضه دولتی چیست؟

اوراق قرضه دولتی، اوراق بهاداری بر پایه‌‎های بدهی‌ (debt based bonds) می‌باشند که توسط دولت به‌منظور حمایت از هزینه‌های دولت و پرداخت تعهداتش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اوراق قرضه دولتی می‌توانند به‌صورت دوره‌ای، بهره‌هایی را تحت عنوان بهره ‎های کوپنی (coupon payments) به شما بپردازند.

اوراق قرضه دولتی که توسط دولت‌های ملی منتشر می‌شود، معمولاً به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری کم‌ریسک محسوب می‌شود زیرا دولتی که آن‌ها را منتشر کرده است از این اوراق حمایت می‌کند.

اوراق قرضه دولتی همچنین ممکن است تحت عنوان (بدهی حکومتی – sovereign debt) نیز شناخته شوند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اوراق قرضه می‌توانید از مطلب آموزشی «اوراق قرضه چیست؟» دیدن نمایید.

نکات کلیدی:

• اوراق قرضه دولتی نشان‌دهندهٔ بدهی‌هایی می‌باشد که دولت به‌منظور رفع آن‌ها، این اوراق را منتشر کرده و آن‌ها را به سرمایه‌گذاران می‌فروشد تا بتواند مخارج دولتی را پرداخت کند.
• برخی از اوراق قرضهٔ دولتی ممکن است بهره‌هایی را به‌صورت دوره‌ای به شما بپردازند. بقیهٔ اوراق قرضه دولتی ممکن است بهره نپردازند و به جای آن، با تخفیف به شما فروخته شود.
• اوراق قرضه دولتی به‌عنوان سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک شناخته می‌شود زیرا دولت از آن‌ها پشتیبانی می‌کند. انواع مختلفی از اوراق قرضه وجود دارد که توسط خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا پیشنهاد می‌شوند و به‌عنوان امن‌ترین نوع سرمایه‌گذاری در سرتاسر جهان شناخته می‌شوند.
• به دلیل ریسک پایین‌شان، اوراق قرضه دولتی معمولاً سود و بهرهٔ کمتری به شما می‌پردازند.

توضیحات کامل در مورد اوراق قرضه دولتی

اوراق قرضه دولتی توسط دولت‌ها به منظور تأمین مالی پروژه‌ها و یا انجام عملیات‌ها منتشر می‌شوند. دپارتمان خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا اوراق منتشرشده را طی مزایده‌هایی در طول سال به‌فروش می‌رساند.

برخی از اوراق قرضه خزانه‌داری نیز در بازارهای ثانویه (secondary markets) معامله می‌شوند. سرمایه‌گذاران منفرد، که با یک مؤسسه سرمایه‌گذاری و یا یک کارگزار کار می‌کنند، می‌توانند اوراقی که از پیش منتشر شده‌اند را در این بازارها بخرند و یا به‌فروش برسانند.

اوراق قرضه خزانه‌داری به‌صورت گسترده‌ای از طریق خزانه‌داری ایالت متحده، کارگزاری‌ها و صندوق‌های قابل معامله در بورس، که شامل سبدی از اوراق بهادار می‌باشند، در دسترس می‌باشند.

اوراق قرضه با نرخ ثابت دولتی (fixed–rate government bonds) می‌توانند ریسک نرخ بهره داشته باشند که این زمانی رخ می‌دهد که در صورت افزایش نرخ بهره، سرمایه‌گذاران دارای اوراقی هستند که سود آن‌ها کمتر از سودی است که در بازار پرداخت می‌شود.

همچنین، تنها اوراق قرضه‌ای را انتخاب فروش اوراق قرضه کنید که همراه با تورم بالا برود، نرخی که اندازه‌گیرندهٔ مقدار افرایش هزینه‌ها در یک اقتصاد می‌باشد.

اگر یک اوراق قرضه دولتی با نرخ بهره ثابت، به‌صورت سالانه 2 درصد به شما بهره بپردازد: اگر در نظر بگیریم که قیمت‌ها در یک اقتصاد به میزان 1.5 درصد رشد کرده‌اند، سرمایه‌گذار در حالت واقعی تنها 0.5 درصد سود به دست آورده است.

دولت‌های محلی نیز ممکن است اوراق قرضه‌ای به‌منظور تأمین هزینه‌های پروژه‌ها مانند: بنای زیر ساخت‌ها، کتابخانه‌ها و یا پارک‌ها منتشر کنند.

این اوراق قرضه، تحت عنوان اوراق قرضه شهرداری (municipality bonds) شناخته می‌شوند و معمولاً مقادیری تخفیف مالیاتی (tax advantages) را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان می‌آورند.

اوراق قرضه دولتی ایالات متحده آمریکا در مقابل اوراق قرضه دولتی خارجی

خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، ریسک سرمایه‌گذاری‌ای نزدیک به عدد صفر دارد. ریسک بسیار کم این اوراق، به دلیل پشتیبانی دولت آمریکا از این اوراق قرضه می‌باشد.

اوراق‌ قرضه‌ای که توسط خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا منتشر می‌شوند یکی از امن‌ترین نوع سرمایه‌گذاری در سرتاسر جهان می‌باشد، در حالی که اوراق ‌‌قرضه‌ای که توسط دولت‌های کشور‌های دیگر منتشر می‌شود، ممکن است درجات ریسک بالاتری همراه باشند.

با توجه به ریسک ذاتی نزدیک به صفر این اوراق، شرکت‌کنندگان بازار و تحلیل‌گران از اوراق قرضه خزانه‌داری به‌عنوان یک معیار، به‌منظور مقایسه کردن ریسک‌های همراه با اوراق بهادار استفاده می‌کنند.

اوراق قرضهٔ 10 سالهٔ خزانه‌داری نیز معمولاً به‌عنوان معیاری برای بررسی نرخ‌های بهرهٔ وام‌ها استفاده می‌شود. با توجه ریسک پایین آن‌ها، خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا تمایل دارد تا نرخ سود کمتری را برای این اوراق قرضه اعلام کند. این نرخ سود، کمتر از نرخ سود سهام و اوراق قرضه مشارکتی می‌باشد.

هر چند، اوراق قرضه‌ای که توسط دولت پشتیبانی می‌شوند، به‌خصوص آن‌هایی که در بازارهای نوظهور مبادله می‌شوند، می‌توانند شامل ریسک‌های: ریسک کشور (country risk)، ریسک‌های سیاسی (political risks) و ریسک‌ بانک مرکزی (central bank risk) باشند.

در ریسک بانک مرکزی، به این مهم توجه می‌شود که آیا سیستم بانکداری قادر به پرداخت قروض خود می‌باشد یا خیر.

سرمایه‌گذاران، خاطرات تاریکی از برخی اوراق قرضه دولتی در طی دوران بحران مالی آسیایی در سال‌های 1997 و 1998 به‌خاطر دارند.

در طی این بحران، کشورهای آسیایی مجبور به کاهش ارزش ارزهایشان شدند که این اتفاق بازتاب‌های زیادی را در ‌‌سرتاسر جهان ایجاد کرد. این بحران حتی باعث شد که کشور روسیه نیز نتواند به‌موقع بدهی‌هایش را پرداخت کند.

موارد استفاده از اوراق قرضه دولتی

اوراق قرضه دولتی برای تأمین مالیِ کسری‌های بودجه فدرال، به‌منظور افزایش سرمایه برای انجام پروژه‌هایی مانند پروژه‌های زیرساختی استفاده می‌شوند.

هر چند، اوراق قرضه دولتی توسط بانک مرکزی ایالات متحده آمریکا همچنین به‌منظور کنترل عرضه پول در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زمانی که فدرال رزرو به بازپرداخت اوراق قرضه دولتی آمریکا می‌پردازد، مقدار عرضه پول در اقتصاد افزایش می‌بابد و فروشندگان می‌توانند مبالغی که به‌دست آورده‌اند را در بازار خرج کرده و یا سرمایه‌گذاری کنند.

هرگونه سپرده‌ای که در بانک‌ها گذاشته شده است، توسط آن مؤسسات مالی به شرکت‌ها و اشخاص قرض داده می‌شود، که خود باعث تقویت هر چه بیشتر فعالیت‌های اقتصادی می‌گردد.

مزایا و فروش اوراق قرضه معایب اوراق قرضه دولتی

مانند تمامی سرمایه‌گذاری‌ها، اوراق قرضه دولتی نیز دارای مزایا و معایبی می‌باشند. این اوراق بهادار بر پایهٔ بدهی، مقدار مشخصی از درآمد بهره را به شما پرداخت می‌کنند.

هرچند، این سود عموماً کمتر از سود‌ دیگر تولیدات بازار می‌باشد زیرا ریسک‌هایی که این نوع از سرمایه‌گذاری دُچارش می‌شوند نیز به‌همان نسبت کمتر می‌باشد.

بازار اوراق ‌‌قرضه ‌ایالات متحده امریکا بازاری بسیار نقدینه می‌باشد، که به صاحب این اوراق اجازه می‌دهد تا آن‌ها را در بازارها به آسانی به‌فروش برسانند.

حتی ما شاهد صندوق‌های قابل معامله در بازار بورس و همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترکی هستیم که تمرکزشان را بر روی سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه خزانه‌داری ‌‌گذاشته‌اند.

اوراق قرضه با نرخ بهره ثابت ممکن است زمانی که تورم در جامعه افزایش یافته و یا بهره بازارها حرکتی صعودی داشته‌اند از رقابت عقب بیفتند.

همچنین، اوراق قرضه خارجی در معرض ریسک‌های دولتی، تغییر در نرخ‌های ارزی و حتی ریسک‌های مهم‌تری مانند عدم پرداخت تعهدات مواجه می‌باشند.

برخی از اوراق قرضه خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا از بند قوانین محلی و مالیات فدرال رها می‌باشند. اما، یک سرمایه‌گذار که بر روی اوراق قرضه خارجی سرمایه‌گذاری می‌کند ممکن است به درآمدهای حاصله از این سرمایه‌گذاری‌ها مقادیری مالیات تعلق گیرد.

• این اوراق به‌صورت ثابت به شما بهره می‌پردازند.
• ریسک عدم پرداخت تعهدات کمتری برای اوراق ‌‌قرضه ایالات متحده آمریکا وجود دارد.
• از مالیات‌های محلی یا ایالتی معاف می‌باشند.
• بازاری بسیار نقدینه به‌منظور فروش دوباره دارند.
• از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های قابل معامله در بازارهای بورس قابل دسترسی می‎‌باشند.

• مقدار سود کمی را پیشنهاد می‌کنند.
• درصورت افزایش تورم در جامعه، نرخ بهره ثابت پیشنهاد شده توسط این اوراق قرضه از نرخ تورمی که در حال افزایش می‌باشد، عقب می‌افتد.
• زمانی که نرخ بهره در بازار افزایش می‌یابد ریسک این اوراق بالا می‌رود.
• احتمال عدم پرداخت تعهدات و دیگر ریسک‌‌ها در مورد اوراق قرضه خارجی وجود دارد.

مثال‌های واقعی از اوراق قرضه منتشرشده توسط دولت ایالات متحده آمریکا

انواع گوناگونی از اوراق قرضه ارائه‌شده توسط دولت ایالات متحده آمریکا و خزانه‌داری وجود دارند که تاریخ‌های انقضا متفاوتی دارند.

همچنین، برخی از آن‌ها مقادیر سود پرداختی مشخصی دارند، در حالی که برخی دیگر فاقد این گزینه می‌باشند.

اوراق قرضه پس‌انداز (Saving Bonds)

خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا سری اوراق قرضه (EE bonds: که از آن با نام «اوراق قرضه میهن‌پرستی» نیز یاد می‌کنند، اوراقی غیرقابل عرضه در بازار می‌باشد.) و سری اوراق قرضه پس‌انداز 1 (series 1 saving bonds) را پیشنهاد می‌کند.

این اوراق قرضه دارای ارزش اسمی بوده و مقدار سود ثابتی را پرداخت می‌کنند. اگر این اوراق به‌مدت 20 سال نگهداری شوند، به مبلغ ارزش اسمی‌شان می‌رسند و 2 برابر می‌گردند.

اوراق قرضه سری 1 به‌صورت شش ماهه، سودهایی محاسبه شده با نرخ ثانویه (که وابسته به نرخ تورم در بازار است) را دریافت می‌کند.

قبوض منتشرشده خزانه‌داری (Treasury Notes)

قبوض منتشرشده خزانه‌داری، اوراق قرضه‌ای میان‌مدت هستند که در طی 2، 3، 5 یا 10 سال منقضی می‌‌شوند. در طی این مدت، این قبوض مقدار سود ثابتی را به شما پرداخت می‌کنند.

قبوض منتشرشده توسط خزانه‌داری معمولاً دارای ارزش اسمی 1,000 دلاری می‌باشند. هرچند، قبوض منتشرشده که دارای تاریخ انقضاء 2 و یا 3 ساله هستند دارای ارزش اسمی 5 هزار دلاری می‌باشند.

با وجود اینکه این بازده‌ها به‌صورت روزانه تغییر می‌کنند، بازده قبوض منتشرشده 10 ساله در تاریخ 31 مارس 2019 در سطح 2.406 درصد بسته شد، و در همان زمان به‌مدت 52 هفته در محدودهٔ 2.341 درصد تا 3.263 درصد بوده است.

اوراق قرضه منتشرشده توسط خزانه‌داری (Treasury Bonds)

اوراق قرضه منتشرشده توسط خزانه‌داری، اوراق قرضهٔ بلندمدتی هستند که دارای تاریخ انقضا بین 10 تا 30 سال می‌باشند.

اوراق قرضه منتشرشده توسط خزانه‌داری به‌صورت 6 ماهه، به صاحب این اوراق سود پرداخت می‌کنند و دارای ارزش اسمی 1,000 دلاری می‌باشند.

این اوراق قرضه به‌جبران کسری در بودجه فدرال کمک می‌کند. همچنین، آن‌ها به‌تنظیم عرضه پول در کشور و اجرای سیاست‌های پولی ایالات متحده آمریکا کمک می‌کنند. یک اوراق قرضه 30 ساله تاریخ 31 مارس سال 2019 با بازده‌ای 2.817 درصدی بسته شد.

اوراق بهادار محافظت‌شده در برابر تورم خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا (Treasury Inflation-Protected Securities, TIPS)

اوراق بهادار محافظت شده در برابر تورم خزانه‌داری، اوراق بهاداری است که توسط خزانه‌داری منتشر می‌شود. این اوراق بهادار از سرمایه‌گذاران در برابر اثر منفی افزایش قیمت‌ها محافظت می‌کند.

ارزش هر یک از آن‌ها همراه با افزایش تورم، افزایش پیدا کرده و با کاهش تورم نیز کاهش پیدا می‌کند. این اوراق، شاخص قیمت مصرف‌کنندگان (Consumer Price Index) را دنبال می‌کند.

اوراق بهادار محافظت‌شده در برابر تورم، مقدار سود ثابتی را که در طی مزایده این اوراق قرضه مشخص شده‌اند به‌صورت 6 ماهه می‌پردازند.

با این وجود، مقادیر سود پرداخت‌شده متغیر می‌باشند زیرا که این نرخ‌ها بر روی مقدار اصلی هر سهم اعمال می‌شوند.

اوراق بهادار محافظت‌شده در برابر تورم دارای تاریخ‌های انقضا 5 ساله، 10 ساله و 30 ساله می‌باشند. در تاریخ 29 مارس سال 2019، یک اوراق بهادار محافظت‌شده در برابر تورم با نرخ سود سالانه 0.875 درصدی به‌حراج گذاشته شد.

نکتهٔ مهم: اوراق قرضهٔ دولتی می‌توانند مجموعه‌ای از بازگشت سرمایهٔ زیاد و همچنین امنیت را به شما پیشنهاد دهند.

هر چند، سرمایه‌گذاران باید آگاه باشند که گاهی اوقات دولت‌ها فاقد توانایی بازپرداخت بدهی‌هایشان هستند و یا حتی علاقه‌ای به انجام این کار ندارند.

اگر علاقه مند به یادگیری بیشتر در این حوزه هستید می‌توانید از نقشه راهنمای دیجی کوینر به نام «درخت یادگیری» دیدن نمایید که از نقطه ابتدایی تا انتهای مسیر را ریل گذاری کرده است.

شما با مطالعه درخت یادگیری تا حد مطلوبی دانش خود را افزایش داده‌اید اما برای حرفه ای شدن و انجام معاملات فروش اوراق قرضه در این بازار نیاز به یک راهنمای مجرب و با تجربه دارید.

مجموعه دیجی کوینر بر آن است که با برگزاری کلاس‌های آموزشی تجریبات چند ساله خود را در اختیار هم وطنان عزیز قرار دهد تا در این بحران اقتصادی بتوانند در آمد دلاری کسب نمایند. (تاریخ برگزاری کلاس‌ها متعاقبا از طریق وب‌سایت اعلام خواهد شد.)

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.

انواع اوراق قرضه چیست؟ برای خرید باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

دولت‌ها، نهادهای عمومی و بنگاه‌های اقتصادی خصوصی گاهی اوقات از عهده تأمین مالی پروژه‌هایی که در دست اجرا دارند، بر نمی‌آیند. راه‌های مختلفی برای تأمین مالی در این گونه مواقع وجود دارد. یکی از معروف‌ترین راه‌هایی که معمولا بکار گرفته می‌شود، عرضه اوراق قرضه است. در این شرایط کسانی که سرمایه در اختیار دارند، با خرید اوراق قرضه به تأمین مالی پروژه‌ها کمک می‌کنند. در عوض سود مشارکت برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود که در سررسید معین به همراه اصل پول، پرداخت می‌گردد. سؤال مهمی که در این مقاله به دنبال پاسخش هستیم، آن است که انواع اوراق قرضه چیست؟ تا پایان مطلب حاضر ما را همراهی کنید.

انواع اوراق قرضه چیست؟

اشاره کردیم که اوراق قرضه فقط مختص به دولت‌ها نیست. بلکه بنگاه‌های اقتصادی خصوصی نیز می‌توانند با طی کردن مراحل قانونی نسبت به عرضه اوراق قرضه برای تأمین مالی پروژه‌های عمرانی، خدماتی، تولیدی یا صنعتی خود اقدام کنند. به طور کلی انواع اوراق قرضه را می‌توان در سه دسته خلاصه نمود که عبارت‌اند از:

1. اوراق قرضه دولتی

بزرگ‌ترین عرضه کنند اوراق قرضه در کشور ما همواره دولت‌ها هستند. با توجه به معضل کسری بودجه که همه ساله گریبان‌گیر دولت‌های ما است، برای تأمین مالی بسیاری از پروژه‌های عمرانی و زیرساختی یا حتی پرداخت حقوق کارکنان با مشکل مواجه می‌شوند. در این شرایط یکی از راه‌های تأمین کسری بودجه چاپ و انتشار اوراق قرضه است. افراد با خرید اوراق قرضه ضمن تأمین مالی دولت‌ها، اصل پول خود را به همراه سود توافق شده به طور کامل در سررسید معین دریافت می‌کنند.

2. اوراق قرضه شهرداری

یکی دیگر از نهادهای عمومی که با عرضه اوراق قرضه، تأمین مالی پروژه‌های خود را انجام می‌دهد، شهرداری‌ها هستند. بسیاری از اقدامات زیربنایی مانند احداث مترو، اتوبان، فضای سبز و … نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلانی است. در این حالت قانون به شهرداری‌ها اجازه داده است در صورت کمبود منابع به سراغ عرضه اوراق برای تأمین مالی بروند.

3. اوراق قرضه شرکتی

بنگاه‌های اقتصادی خصوصی نیز مطابق با ضوابط قانونی می‌توانند برای پیشبرد پروژه‌های خود از طریق عرضه اوراق تأمین مالی کنند. نباید فراموش کنید که اوراق دولتی و شهرداری‌ها به مراتب از ریسک پایین‌تری در مقایسه با کسب‌وکارهای خصوصی برخوردار است.

نکات مهم خرید و فروش اوراق قرضه

با انواع اوراق قرضه آشنا شدیم. قبل از سرمایه‌گذاری در این زمینه باید از چند نکته مهم اطلاع داشته باشید تا بتوانید با دید باز اقدام به تصمیم‌گیری کنید. این نکات عبارت‌اند از:

1. مدت زمان سررسید اوراق قرضه را در نظر بگیرید

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در زمان خرید اوراق قرضه باید مد نظر قرار دهید، توجه به سررسید پرداخت سود و اصل پول است. به طور کلی انواع اوراق قرضه از نظر سررسید بازپرداخت وجه به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• کوتاه مدت: سررسید 1 تا 5 ساله
• میان مدت: سررسید 5 تا 10 ساله
• بلند مدت: سررسید بیش از 10 سال

2. اوراق قرضه را با سهام اشتباه نگیرید

یکی از اشتباهات رایجی که برخی از افراد مرتکب آن می‌شوند، اشتباه گرفتن اوراق قرضه با سهام است. وقتی سهام شرکتی را خریداری می‌کنید، در واقع مالک بخشی از آن شرکت می‌شوید. قرار نیست حتما سودی از خرید سهام نصیب شما شود. اما بسته به تعداد سهامی که در اختیار دارید، می‌توانید در فرآیند مدیریت شرکت دخالت کنید.

این در حالی است که با خرید اوراق قرضه به هیچ عنوان سهام‌دار شرکت‌ها یا پروژه‌های عمومی نخواهید شد. بلکه صرفا طلبکار آن‌ها می‌شوید. به این ترتیب طرف مقابل مطابق قرارداد به شما متعهد می‌شود که در سررسید معین اصل پول به همراه سود معین را به شما پرداخت کند. در اینجا منتشر کننده اوراق حتی اگر متضرر نیز شود، موظف است که اصل پول و سود را به شما پرداخت کند.

3. محل خرید و فروش اوراق قرضه در ایران، بورس است

خرید و فروش اوراق قرضه یا مشارکت در کشور ما صرفا در بورس اوراق بهادار انجام می‌شود. بر این اساس سازمان بورس در سایت خود همواره لیست اوراق مشارکت را به همراه اطلاعات مربوط به هر یک منتشر می‌کند. سپس افراد می‌توانند نسبت به خرید و فروش اوراق در بورس اقدام کنند.

4. امکان بازخرید اوراق قبل از موعد سررسید را بررسی کنید

گاهی اوقات در انتشار برخی از اوراق قرضه، امکان بازخرید قبل از موعد سررسید برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس افراد می‌توانند مطابق با ضابطه مشخصی نسبت به فروش اوراق خود قبل از پایان مهلت سررسید آن اقدام کنند. حتما لازم است که شرایط بازخرید اوراق مندرج در قرارداد را با دقت قبل از خرید بررسی کنید.

5. تضامین لازم را در خرید اوراق قرضه دریافت کنید

در خرید اوراق قرضه دولتی و شهرداری معمولا نیازی به دریافت تضمین و وثیقه نیست. اما برای خرید اوراق قرضه شرکت‌های خصوصی حتما باید ملاحظات بیشتری در نظر داشته باشید. شرکت‌ها در این شرایط با ارائه اسناد به سرمایه‌گذاران اثبات می‌کنند که ارزش دارایی‌های فعلی آن‌ها برای بازپرداخت سرمایه و سود آن‌ها کافی است. البته هیچ اجبار قانونی برای این منظور در نظر گرفته نشده است.

6. سود پیشنهادی اوراق مشارکت را حتما بررسی کنید

در کشور ما سود اوراق مشارکت چیزی بین 18 تا 22 درصد در حالت معمول در نظر گرفته می‌شود. البته این امکان وجود دارد که اوراق با سود مشارکت بیشتری نیز منتشر شود. لازم است در زمان خرید اوراق حتما این موضوع را به دقت در نظر بگیرید. پرداخت سود به صورت علی‌الحساب یا قطعی نیز در قرارداد به طور کامل ذکر می‌شود. همچنین برخی از انواع اوراق مشارکت معاف از مالیات در نظر گرفته می‌شود. اما این نکته شامل حال همه اوراق قرضه نمی‌شود.

کلام پایانی

در این مقاله با انواع اوراق قرضه آشنا شدیم. سرمایه‌گذارانی که خرید اوراق قرضه را انتخاب می‌کنند، معمولا با ریسک کمتری مواجه می‌شوند؛ چرا که معمولا نرخ سود مشارکت در زمان خرید اوراق قرضه مشخص است. از طرفی کسب‌وکارها نیز این روش تأمین مالی را می‌پسندند؛ چرا که بدون نیاز به عرضه سهام و جذب شریک، می‌توانند مدیریت مجموعه خود را به طور کامل در اختیار داشته باشند. بنابراین می‌توان ادعا کرد که خرید و فروش اوراق قرضه یک بازی برد – برد است.

اما نباید فراموش کنید که قبل از خرید اوراق قرضه حتما از اعتبار طرف قرارداد اطمینان حاصل کنید. تاکنون تجربه خرید و فروش اوراق قرضه را داشته‌اید؟ اگر پاسخ‌تان مثبت است، تجربه خود در این زمینه را با ما در میان بگذارید.فروش اوراق قرضه

شتاب‌گیری فروش اوراق بدهی

دنیای‌اقتصاد : آمارهای رسمی نشان می‌دهد در آخرین مرحله از فروش اوراق ۱۰هزار و ۸۹۰ میلیارد تومان فروخته شد. بنابراین در ۶‏ماه نخست سال دولت ۴۳هزار و ۲۴۵میلیارد تومان اوراق فروخته که معادل ۲۲درصد از هدف تعیین شده است. همچنین روند نزولی نرخ بازده اوراق در بازار ثانویه از تعدیل انتظارات تورمی و فرصت طلایی برای تامین مالی غیرتورمی حکایت دارد.

احسان مرادی: آمارهای رسمی نشان می‌دهد در فروش اوراق قرضه آخرین مرحله از فروش اوراق به میزان 10هزار و 890میلیارد تومان تامین مالی شد که معادل 2هزار و 280میلیارد تومان آن از طریق بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی و به میزان 8هزار و 610میلیارد تومان از طریق بازار سرمایه صورت گرفته بود. مورد دوم اینکه این نخستین‌باری است که فروش اوراق سلف نفتی از طریق مکانیزم حراج صورت گرفته ‌است. احتمالا اگر هم سابقا این تجربه در بورس انرژی وجود داشت، اما در آمار حراج هفتگی گزارش نمی‌شد.

مورد سوم اینکه تا پیش از این مرحله، دولت در مجموع معادل 32هزار و 355میلیارد تومان در قالب حراج اوراق تامین مالی کرده بود. بنابراین می‌توان گفت در 6ماه نخست سال دولت به میزان 43هزار و 245میلیارد تومان اوراق فروخته است. به عبارت دیگر دولت در نیمه نخست سال توانسته به 22درصد از هدف سالانه تعیین‌شده خود که 200هزار میلیارد تومان است، برسد.

مورد دیگر اینکه بررسی روند نرخ بازده اوراق در بازار ثانویه از همگرایی این نرخ‌ها در پنج ماه اخیر حکایت دارد. این موضوع نشان از تعدیل نسبی انتظارت تورمی در شرایط کنونی دارد. از این‌رو با توجه به کاهش انتظارات محقق شده و رسیدن نرخ سود اوراق ثانویه (نرخ سود تعادلی) در حدود 20درصد به نظر می‌رسد که از اوراق 21درصدی در بازار حراج استقبال شود. بنابراین می‌توان گفت که شرایط کنونی، فرصت طلایی برای دولت فراهم آورده است که از طریق اوراق بتواند تامین مالی غیرتورمی خود را انجام دهد.

در نهایت اینکه به نظر می‌رسد که دولت جدید گزینه غیرتورمی حراج اوراق را برای پوشش کسری بودجه خود فعال کرده است؛ به‌نحوی‌که در دوهفته گذشته دولت توانسته به میزان 24هزار میلیارد تومان از طریق حراج اوراق تامین مالی کند که نشان از عملکرد خوب دولت دارد. این در حالی است که دولت قبل سقف میزان برداشت از تنخواه بانک مرکزی را پر کرده است و دیگر امکان استقراض از این محل برای تامین مالی وجود ندارد. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اگر دولت بتواند با همین روند ادامه دهد، احتمالا به استقراض از بانک مرکزی نیازی نداشته باشد.

جزئیات حراج هجدهم

جدیدترین گزارش بانک مرکزی از نتیجه حراج اوراق دولتی در سال 1400 منتشر شد. حراج مذکور هجدهمین مرحله از حراج اوراق مالی اسلامی دولتی در سال جاری و پنجاه‌ونهمین حراج از زمان راه‌اندازی این سیاست در سال گذشته بود. بنا بر گزارش‌های رسمی در مرحله مذکور که در تاریخ 30 شهریور ماه صورت گرفت؛ 3 بانک و موسسه اعتباری غیر بانکی در حراج هفته مذکور شرکت کردند.

اوراق عرضه‌شده در این حراج با اوراق‌های فروخته‌شده در مراحل قبلی فرق داشت و دیگر از نوع اراد نبود، بلکه اوراق مبتنی بر قرارداد سلف موازی استاندارد نفت‌خام سبک داخلی بود که توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و به نمایندگی از دولت ایران عرضه شده بود. قرارداد سلف نفت، قراردادی است که بر اساس آن شرکت ملی نفت ایران (یا شرکت‌های تابعه)، مقدار معینی نفت‌خام را بر اساس مشخصات قرارداد سلف، در برابر بهای نقد، به فروش می‌رساند تا در سررسید مشخص (دوره تحویل) به خریدار تحویل دهد. گواهی سلف نفت، سندی مشتمل بر مجموع دارایی خریدار از قراردادهای سلف است. این گواهی در طول دوره معاملاتی مبنای انجام معاملات و پس از پایان آن دوره، مبنای تسویه نقدی یا تحویل فیزیکی قرارداد سلف خواهد بود. در این حراج سه اوراق «سنفت 4001»، «سنفت 4002» و «سنفت 4003» عرضه شد. تاریخ سررسید اوراق «سنفت 4001» اردیبهشت سال 1401 و نرخ بازده تا سررسید آن معادل 7/ 20درصد است. تاریخ سررسید اوراق «سنفت 4002» شهریور ماه سال 1401 و نرخ بازده تا سررسید آن نیز معادل 21درصد است. در نهایت اینکه تاریخ سررسید اوراق «سنفت 4003» دی ماه 1401 و نرخ بازده آن برابر 2/ 21درصد است. سفارش‌های ارسال‌شده توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی از طریق سامانه بازار بین بانکی تنها برای اوراق «سنفت 4001» ارسال شد. ارزش این سفارش‌ها معادل 2هزار و 280میلیارد تومان بود که وزارت امور اقتصادی و دارایی با تمام این سفارش‌ها موافقت کرد.

افزون بر این در تاریخ مذکور به میزان 150میلیارد تومان اوراق «سنفت 4001»، معادل 4هزار و 280میلیارد تومان اوراق «سنفت 4002» و نیز به میزان 4هزار و 180میلیارد تومان اوراق «سنفت 4003» در بازار سرمایه به سایر اشخاص حقوقی و حقوقی در بازار سرمایه فروخته شد. به عبارت دیگر به میزان 8هزار و 610میلیارد تومان در بازار سهام تامین مالی شد. بنابراین می‌توان گفت در هجدهمین مرحله از حراج اوراق مالی اسلامی دولتی برگزارشده در سال جاری، در مجموع به میزان 10هزار و 890میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی دولتی توسط بانک‌ها و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی خریداری شد که نسبت به هفته گذشته به میزان 2هزار و 360میلیارد تومان کاهش داشته است. با این وجود این میزان بعد از حراج هفدهم، بیشترین میزان فروش هفتگی اوراق از ابتدای سال بوده است.

تصویر حراج اوراق در سال جاری

بررسی آمارهای رسمی درباره حراج اوراق در سال جاری حاوی چند نکته مهم است؛ نخست اینکه این نخستین باری است که فروش اوراق سلف نفتی از طریق مکانیزم حراج صورت گرفته است. احتمالا اگر هم سابقا این تجربه در بورس انرژی وجود داشت، اما در آمار حراج هفتگی گزارش نمی‌شد.

مورد دوم اینکه تا پیش از این مرحله، دولت در مجموع معادل 32هزار و 355میلیارد تومان در قالب حراج اوراق تامین مالی کرده بود؛ به‌نحوی‌که در سه مرحله از حراج‌های هفتگی برگزارشده در سال جاری تامین مالی انجام نشد و به عبارت دیگر حراج پوچ اوراق صورت گرفت. بنابراین می‌توان گفت در 6ماه نخست سال دولت به میزان 43هزار و 245میلیارد تومان اوراق فروخته است. به عبارت دیگر دولت در نیمه نخست سال توانسته به 22درصد از هدف سالانه تعیین‌شده خود که 200هزار میلیارد تومان است، برسد.

در نهایت اینکه بررسی روند نرخ بازده اوراق در بازار ثانویه از همگرایی این نرخ‌ها در پنج ماه اخیر حکایت دارد. این موضوع نشان از تعدیل نسبی انتظارت تورمی در شرایط کنونی دارد. از این‌رو با توجه به کاهش انتظارات محقق‌شده و رسیدن نرخ سود اوراق ثانویه (نرخ سود تعادلی) در حدود 20درصد، به نظر می‌رسد که از اوراق 21درصدی در بازار حراج استقبال شود. بنابراین می‌توان گفت که شرایط کنونی، فرصت طلایی برای دولت فراهم آورده است که از طریق اوراق بتواند تامین مالی غیرتورمی خود را انجام دهد.

آنالیز وضعیت پولی اقتصاد

تحلیل شاخص‌های وضعیت پولی کشور نشان می‌دهد در فصل نخست سال جاری در نتیجه استقراض دولت از وجوه تنخواه‌گردان بانک مرکزی، منابع جدیدی به میزان 5/ 55هزار میلیارد تومان به سیستم بانکی کشور افزوده شده است. این موضوع سه پیامد به دنبال داشته است. نخست اینکه در چهارماه ابتدایی سال به میزان 8/ 12درصد به پایه پولی افزوده شود. مورد دوم اینکه وجود این منابع جدید سبب ایجاد مازاد منابع در بازار بین بانکی شده است؛ به‌نحوی‌که در 13مرحله‌ای که سیاست پولی اجرا شده، عملیات ریپوی معکوس به‌صورت متوالی صورت گرفته است.در نهایت اینکه نرخ سود بازار بین بانکی را در هفته‌های گذشته با روند نزولی مواجه کرده بود که البته با اتخاذ سیاست جذب منابع نرخ سود بازار بین بانکی به این موضوع برای سومین بار در سال جدید واکنش نشان داده و در دو هفته اخیر روندی صعوی به خود گرفته است. این موضوع شاهدی بر کاهش منابع در بازار بین بانکی در نتیجه استفاده سیاستگذار از عملیات ریپوی معکوس در هفته‌های گذشته است.

تامین مالی دولت قبلی از منابع تنخواه‌گردان بانک مرکزی در حالی بوده که در سال جاری، صرفا در سه ماه اول، دولت تقریبا از تمام فروش اوراق قرضه سقف قانونی خود (۵۷هزار میلیارد تومان) برای پوشش هزینه‌ها استفاده کرده است. این سخن به آن معناست که دیگر دولت امکان استفاده از این روش تامین مالی را ندارد و باید به فکر راه‌های دیگری برای تامین مالی خود باشد. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که مهم‌ترین ابزار مدیریت انتظارات تورمی در کشورها، تنظیم نرخ سود سیاستگذاری از طریق عملیات بازار باز است. لازمه این موضوع، انتشار اوراق بدهی از سوی دولت است. در همین راستا در روز نهم شهریورماه، رئیس کل بانک مرکزی در سی‌ویکمین نشست بانکداری اسلامی، تسریع در فروش اوراق را یکی از اولویت مهم دولت دانست. همچنین چندی پیش وزیر اقتصاد دولت سیزدهم در تشریح اولویت‌های اصلی دولت درکوتاه‌مدت بیان کرد که مهار تورم و تامین مالی کسری بودجه از روش‌های غیرپولی را از جمله برنامه‌های خود معرفی کرد.

علاوه بر این آمارهای رسمی حاکی از آن است که در مجموع 18 حراج صورت‌گرفته در سال جاری تنها در سه حراج، فروش قابل توجهی از اوراق نسبت به هدف تعیین‌شده سیاستگذار صورت گرفته بود. درحالی‌که بعد از حراج سیزدهم که با کمک پذیره‌نویسی اوراق به میزان 7/ 8هزار میلیارد تومان تامین مالی شده بود در سه هفته بعدی شاهد رکود در این بازار بودیم؛ به‌نحوی‌که کارشناسان اقتصادی درباره رکود اوراق صحبت کرده و نسبت به پیامدهای تورمی این موضوع هشدار داده بودند. با وجود این در هفته اخیر رونق برای بار دیگر به این بازار روی آورده؛ به‌نحوی‌که در دو هفته اخیر به میزان 1/ 24هزار میلیارد تومان اوراق به فروش رفته است که نشان از عملکرد خوب دولت دارد. از این رو به نظر می‌رسد که دولت جدید گزینه غیرتورمی حراج اوراق را برای پوشش کسری بودجه خود فعال کرده است. این در حالی است که دولت قبل سقف میزان برداشت از تنخواه بانک مرکزی را پر کرده است و دیگر امکان استقراض از این محل برای تامین مالی وجود ندارد. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اگر دولت بتواند با همین روند ادامه دهد، احتمالا به استقراض از بانک مرکزی نیازی نداشته باشد.

جزئیات مرحله بیست‌وپنجم عملیات بازار باز

بانک مرکزی در گزارشی جزئیات جدیدترین مرحله از عملیات بازار باز در سال جاری را منتشر کرد. این مرحله بیست‌وپنجمین مرحله از انجام عملیات مذکور در سال جاری محسوب می‌شود. این نهاد پولی و مالی در راستای مدیریت نقدینگی مورد نیاز بازار بین‌بانکی ریالی، عملیات بازار باز را به‌صورت هفتگی اجرا می‌کند بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد که موضع عملیاتی بانک‌‌مرکزی در این هفته نیز استمرار جذب نقدینگی بود؛ اما با توجه به وضعیت نقدینگی در بازار بین بانکی ریالی، هیچ یک از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در این هفته درخواستی برای شرکت در عملیات سیاست پولی در قالب توافق بازخرید معکوس ارسال نکردند. علاوه بر این، هیچ معامله‌ای که مربوط به سررسید قراردادهای توافق بازخرید معکوس هفته‌ مذکور باشد، در بیست‌و‌نهمین روز شهریورماه انجام نشد. مورد دیگر اینکه در هفته مذکور، 6 بانک‌ و موسسات اعتباری از اعتبارگیری قاعده‌مند در مجموع به ارزش 26/ 41هزار میلیارد تومان استفاده کردند. در این دوره، مبلغ 17/ 43هزار میلیارد تومان از ریپوی انجام‌شده در قالب اعتبارگیری قاعده‌مند سررسید شد.

مکش 38 هزار میلیاردی از بازار بین بانکی

آمارهای رسمی نشان می‌دهد از ابتدای سال تا به حال عملیات بازار باز در 25 مرحله ‌انجام شده است؛ به‌نحوی‌که در این بازه زمانی در مجموع موضع بانک مرکزی در6 هفته سیاست تزریق نقدینگی، در 13‌هفته جذب نقدینگی و در 6هفته نیز اقدامی انجام نداده است. این موضوع نشان می‌دهد بانک مرکزی با توجه به رصد منابع در بازار بین بانکی در هر هفته سیاست خود را انتخاب می‌کند؛ به‌نحوی‌که در هفته‌هایی که بانک‌ها با کاهش منابع در بازار بین بانکی روبه‌رو است، سیاست بانک مرکزی تزریق نقدینگی به وسیله عملیات ریپو و از سوی دیگر در هفته‌هایی که این بازار با افزایش منابع مواجه است، سیاست این نهاد پولی و مالی در راستای مدیریت نقدینگی، عملیات ریپوی معکوس است. علاوه بر این، تحلیل آمارهای رسمی نشان می‌دهد تا روز بیست‌ونه شهریورماه سال 1400 در مجموع 11/ 25هزار میلیارد تومان نقدینگی با نرخ زیر 20درصد از طریق عملیات بازار باز تزریق شده و همچنین به میزان 79/ 62هزار میلیارد تومان منابع از بازار بین‌بانکی جذب شده است. در مجموع می‌توان گفت، بانک مرکزی به‌صورت خالص معادل 68/ 37هزار میلیارد تومان جذب منابع تا نیمه اول شهریورماه سال جاری انجام داده است. نکته دیگر اینکه برای دوازدهمین هفته متوالی در سال جاری است که مجموع جذب منابع از مجموع تزریق نقدینگی سبقت گرفته است.

دو شاهد از کفایت منابع در بازار بین‌بانکی

بررسی تاریخچه این نرخ از ابتدای سال نشان می‌دهد نرخ مذکور با کاهش پله‌ای از میزان 9/ ‌19درصد در 11 فروردین به میزان 74/ 18درصد در 25 شهریور رسید. مورد دیگر اینکه سومین واکنش بازار بین بانکی به عملیات مکش پولی در چهارمین روز از شهریور ماه سال جاری رخ داد. در نهایت در سه هفته اخیر روند نرخ سود بازار بین بانکی افزایشی بود. از سوی دیگر بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد میزان جذب منابع با کاهش پله‌ای از سطح 4/ 6هزار میلیارد تومان از نیمه دوم خرداد به سطح صفر در دو هفته اخیر رسیده است. همچنین به‌رغم اتخاذ سیاست جذب نقدینگی از سوی سیاستگذار پولی با توجه به وضعیت نقدینگی در بازار بین بانکی ریالی، هیچ‌یک از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در این هفته در عملیات سیاست پولی در قالب توافق بازخرید معکوس مشارکت نکردند. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که عملیات ریپوی معکوس در هفته‌های اخیر توانسته اثر منابع مازاد بازار بین بانکی را تا حد زیادی بگیرد. شاهد نخست این موضوع عدم مداخله سیاستگذار برای جذب نقدینگی در دو هفته اخیر است و شاهد دیگر، افزایش نرخ سود بازار بین بانکی در سه هفته اخیر است.