ارزش خالص دارایی

NAV یا خالص ارزش دارایی چیست و چه کاربردی دارد؟

شاید شما هم در مورد برخی شرکت‌ها و صندوق‌ها، واژه NAV یا خالص ارزش دارایی را شنیده باشید، اما معنای دقیق آن را ندانید. در اینجا می‌خواهیم به صورت مفصل در مورد این موضوع صحبت کنیم.

اگر به دنبال یک جواب کوتاه و سرراست می‌گردید، قبل از آن که وارد بحث شویم، NAV یا Net Asset Value را برایتان تعریف می‌کنم:

«ارزش خالص دارایی برابر است با جمع تمام دارایی‌ها، منهای جمع تمام بدهی‌ها، تقسیم‌بر تعداد سهم‌ها یا واحدها»

این اصلاح بیشتر در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Fund) و ETFها به کار می‌رود.

در واقع خالص ارزش دارایی به شما می‌گوید که در یک موجود (مثل شرکت، صندوق یا هر چیز دیگر)، پس از پرداخت تمام بدهی‌ها و هزینه‌ها، به ازای هر سهم چقدر دارایی وجود دارد.

یک مثال ساده از NAV

تصور کنید که من یک گاوصندوق دارم. در این گاوصندوق هزار برگه سهم 150 تومانی و هزار سهم 250 تومانی وجود دارد. برای فروش این سهم‌ها باید مجموعه یک درصد کارمزد و مالیات پرداخت کنم.

شما می‌خواهید نصف دارایی‌های موجود در گاوصندوق را از من بخرید.

• سوال اول: در صندوق چقدر دارایی وجود دارد؟ 400 هزار تومان. (جمع قیمت سهم‌ها)
• سوال دوم: در صندوق چقدر بدهی وجود دارد؟ 4 هزار تومان. (یک درصد کارمزد)
• سوال سوم: خالص ارزش‌ دارایی‌های موجود در صندوق چقدر است؟ 396 هزار تومان. (قیمت سهام منهای کارمزد)
• سوال چهارم: سهم شما (50%) از این دارایی‌ها چقدر می‌شود؟ 198 هزار تومان. (خالص ارزش دارایی تقسیم‌بر دو)

این عدد یعنی 198 هزار تومان، برابر است با NAV گاوصندوق من. (چون این گاو صندوق فقط 2 واحد دارد. یکی برای من و یکی برای شما.)

حالا اگر من برای نصف دارایی‌های گاوصندوق به شما رقم 190 هزار تومان را پیشنهاد کنم، از آنجایی که قیمت، از خالص ارزش دارایی کم‌تر است (discount) شما از این قیمت استقبال می‌کنید.

اگر برای نصف گاوصندوق از شما 200 هزار تومان بخواهم (premium) در خرید تردید می‌کنید.

البته شما همیشه معامله پرمیوم را رد نمی‌کنید. دلایل مختلف مثل عدم امکان خرید سهم‌های موجود در گاوصندوق (صف خرید)، یا اعتمادی که به من دارید، ممکن است شما را مجاب کند که معامله پرمیوم را بپذیرید.

شناخت خالص ارزش دارایی

روی کاغذ شما می‌توانید برای هر موجودیتی یک NAV محاسبه کنید. مثلا می‌توانید بگویید خالص ارزش دارایی‌های خودتان چقدر است. فقط کافی است تمام دارایی‌های خود را از تمام بدهی‌هایتان کم کنید.

وقتی از دوستانم می‌خواهم قبل از وارد شدن به بحث صندوق‌ها، دارایی‌ها و بدهی‌های خود را حساب کنند، با یک اشتباه مشترک مواجه می‌شوم.

خیلی‌ها می‌گویند «من بدهی ندارم».

این تصور اشتباه است. اگر در یک خانه اجاره‌ای زندگی می‌کنید، اجاره‌هایی که باید در ماه‌های بعدی پرداخت کنید، بدهی هستند. قبض موبایل شما هم یک بدهی است. حتی اگر هیچ قبض یا اجاره‌ای برای پرداخت نداشته باشید، بعید است که هزینه زندگی برای شما صفر باشد.

شرکت‌ها هم به همین صورت هستند. شرکتی که کار می‌کند، محال است بدهی نداشته باشد. موضوع این است که آیا بدهی‌هایش از دارایی‌هایش بیشتر است یا کم‌تر. موضوعی که با محاسبه خالص ارزش دارایی به دست می‌آید.

برای آدم‌ها، جمع تمام دارایی‌ها منهای جمع تمام بدهی‌ها برابر است با ثروت آن‌ها.

برای شرکت‌ها، جمع تمام دارایی‌ها منهای جمع تمام بدهی‌ها معادل می‌شود با حقوق صاحبان سهام.

برای صندوق‌ها به جمع تمام دارایی‌ها منهای جمع تمام بدهی‌ها تقسیم بر تعداد واحدها (Units) می‌گوییم NAV.

به نوعی می‌شود گفت که NAV یک صندوق (چه سرمایه‌گذاری مشترک باشد و چه قابل معامله در بورس) برابر است با ارزش لحظه‌ای آن صندوق.

فرمول محاسبه NAV

همان‌طور که تا الان متوجه شده‌اید، محاسبه خالص ارزش دارایی کار دشواری نیست. هرچند ممکن است یک شرکت دارایی‌ها و بدهی‌های زیادی داشته باشد، اما عملیات ریاضی چیزی فراتر از جمع، تفریق و تقسیم نخواهد بود.

فرمول محاسبه بسیار ساده و آسان است:

البته برای یک صندوق نیازی نیست شما خودتان این عدد را محاسبه کنید. بلکه این عدد معمولا به صورت لحظه‌ای (یا روزانه) محاسبه و اعلام می‌شود. موضوع مهم این است که بتوانید معنی آن را به خوبی درک کنید.

درک موضوع بسیار ساده است: اگر تمام بدهی‌ها و هزینه‌ها پرداخت شود، برای ما چه می‌ماند؟

خالص ارزش دارایی چطور تغییر می‌کند؟

شاید برای شما سوال شود که چرا باید به صورت مداوم دارایی‌ها و بدهی‌های یک صندوق تغییر کند؟ برای پاسخ دادن به این سوال لازم است کمی در مورد صندوق‌ها صحبت کنیم.

کار اصلی یک صندوق سرمایه‌گذاری، با جمع کردن سرمایه‌ای زیاد از سرمایه‌گذاران شروع می‌شود.

در مرحله بعدی، سرمایه‌های جذب شده را به بازارهای مالی می‌برد و بر اساس امیدنامه (بند موضوع فعالیت صندوق)، این پول‌ها را در سهام، گواهی‌های سپرده، اوراق، سپرده بانکی و. سرمایه‌گذرای می‌کند.

شما با خرید واحد (از طریق بورس یا صدور واحد) در این سرمایه‌گذاری سهیم می‌شوید. حالا شما مالک این واحدها هستید و مجازید دارایی ارزش خالص دارایی خود را بفروشید، پول خود را نقد کنید (Redeem) و از سود (یا زیان) سرمایه‌گذاری خود استفاده کنید.

ملاکی برای خرید و فروش

اما قبل از فروش یا ابطال واحد، از کجا باید بفهمید که سرمایه شما چقدر سود یا زیان کرده است؟

مثلا تصور کنید یک ماشین را به قیمت 70 میلیون خریده‌اید. دوست شما می‌خواهد آن را 100 میلیون تومان از شما بخرد. آیا چون 100 از 70 بیشتر است، سریع پیشنهاد او را قبول می‌کنید؟

خیر. از دوستتان می‌خواهید که به شما کمی وقت بدهد. بعد با چند کارشناس تماس می‌گیرید، آگهی خودروهای مشابه را می‌بینید، در نهایت متوجه می‌شوید که ماشین شما 120 میلیون می‌ارزد. پیشنهاد 100 میلیون برای شما کافی نیست.

اگر پیشنهاد 100 تومان را بپذیرید، این طور نیست که 30 میلیون سود کرده باشید. از آنجایی که می‌توانستید ماشین را 120 بفروشید، با پذیرش قیمت 100، در واقع 20 میلیون ضرر کرده‌اید. پس می‌بینید که سود شما همیشه برابر نیست با قیمت فروش منهای قیمت خرید.

اما برای یک صندوق چطور قیمت را استخراج می‌کنید؟ به کدام کارشناس زنگ می‌زنید؟ کدام آگهی را نگاه می‌کنید؟ چطور می‌فهمید دارایی شما چند می‌ارزد؟ NAV نشان می‌دهد که ارزش دارایی‌های موجود در صندوق چطور نوسان کرده‌ است.

NAV برای صندوق سرمایه‌گذاری مشترک

وقتی شما سهم می‌خرید، در ساعات معاملاتی می‌توانید تغییرات لحظه‌ای قیمت را مشاهده کنید. در هر لحظه تعداد زیادی فروشنده قیمت پیشنهادی خود برای فروش (Ask) را ارائه می‌کنند. در سمت مقابل خریداران قیمت مدنظر (Bid) خود را ثبت کرده‌اند.

زمانی که این اختلاف (Bid–Ask Spread) صفر شود، یعنی قیمت پیشنهادی فروشنده و خریدار یکسان باشد، معامله انجام می‌شود. میانگین وزن‌دار تمام معاملات، قیمت پایانی این سهم را تعیین می‌کند.

حالا چطور می‌توانیم قیمت یک واحد از صندوقی را به‌دست بیاوریم که در بورس معامله نمی‌شود؟

در این صندوق دارایی‌هایی وجود دارد:

وجوه نقد و شبه‌نقد

دارایی‌های نقد شونده مثل سهام و گواهی سپرده

حساب‌های دریافتنی Receivables مثل سود تقسیمی و بهره سپرده

دریافت‌های معوق accrued income

درست است که هر واحد به صورت لحظه‌ای عرضه و تقاضا ندارد، اما قیمت پایانی سهم‌هایی که در این صندوق هستند، به طور لحظه‌ای تغییر می‌کند.

ارزش خالص دارایی یا NAV چیست ؟

NAV مخفف کلمه انگلیسی ( Net Asset Value) به معنای ارزش خالص دارایی است. به عبارتی دیگر NAV نشان دهنده کل خالص ارزش دارایی های یک شرکت و یا صندوق سرمایه گذاری است. این شاخص معیاری استاندارد شده قلمداد می شود که می توان از آن به منظور انجام مقایسه عملکرد شرکت ها و صندوق های سرمایه گذاری استفاده کرد. به عبارت دیگر ارزش دارایی های خالص، شاخصی در بورس اوراق بهادار است که برای ارزش یابی و برآورد ارزش ذاتی دارایی های شرکت ها و صندوق های سرمایه گذاری، استفاده می شود.

ارزش خالص دارایی (NAV) چگونه محاسبه می شود؟
ارزش خالص دارایی، ارزش خالص یک صندوق یا شرکت را نشان می دهد و بر اساس کل دارایی های مجموعه و کل بدهی های آن محاسبه می شود. بدین ترتیب که ارزش کل دارایی ها منهای کل بدهی های آن مجموعه، برابر است با ارزش خالص دارایی ها یا NAV آن مجموعه.

NAV = بدهی ها - ارزش کل دارایی ها

ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم (NAVPS) چگونه محاسبه می شود؟
جهت ارزش یابی هر واحد صندوق یا سهام شرکت سرمایه گذاری، باید خالص ارزش دارایی به ارزش خالص دارایی ازای هر سهم (Net Asset Value Per Share) را محاسبه کنیم که از فرمول زیر استفاده میکنیم.

سایر روش ها برای محاسبه ارزش خالص دارایی (NAV)
روش اول:
NAV = ارزش افزوده سرمایه گذاری ها + بهای تمام شده حقوق صاحبان سهام
روش دوم:
NAV = ارزش روز بدهی ها- (مجموع ارزش روز دارایی های جاری + ارزش روز سرمایه گذاری ها + ارزش روز دارایی های جاری)

روش سوم:
NAV = ارزش افزوده دارایی های غیرجاری + سرمایه در گردش خالص + ارزش افزوده سرمایه گذاری ها

محاسبه NAV در صندوق های سرمایه گذاری
بخشی از دارایی های صندوق های سرمایه گذاری به سهام شرکت ها اختصاص یافته که با نوسان روزانه سهام، افزایش یا کاهش می یابند. علاوه بر این، سود سهام تقسیم شده توسط شرکت ها نیز به منابع صندوق اضافه شده و ارزش دارایی های آن و به طبع آن، ارزش واحدهای خریداری شده را افزایش می دهد.

ارزش خالص هر واحد صندوق در انتهای هر روز و بر اساس قیمت پایانی دارایی های آن محاسبه و از طریق سایت اختصاصی صندوق گزارش می شود.

همان طور که اشاره شد اگر بدهی های صندوق که شامل بدهی به کارگزاری ها بابت خرید سهام و بدهی به ارکان صندوق می شود را از دارایی های صندوق کم کنیم، ارزش خالص کل دارایی های صندوق به دست می آید. حال اگر حاصل را بر تعداد کل واحدهای صندوق (واحدهای سرمایه گذاری نزد سرمایه گذاران) تقسیم کنیم، ارزش خالص هر واحد یا NAV هر واحد صندوق به دست می آید. بدین ترتیب NAV صندوق، ارزش سهام هر سهم صندوق را نشان می دهد که باعث می شود معاملات در صندوق سهام آسان تر شود و هم چنین معیاری مهم در جهت تصمیم گیری مناسب در انتخاب صندوق سرمایه گذاری محسوب شود.

NAV صدور چیست؟
به مبلغی که سرمایه گذاران برای خرید واحدهای جدید صندوق پرداخت می کنند، NAV صدور گفته می شود و اندکی بیش تر از ارزش خالص هر واحد (NAV هر واحد) است. این تفاوت به این دلیل است که مدیر صندوق در خرید اوراق بهادار جدید باید هزینه ای را بابت کارمزد پرداخت کند و برای اینکه این کارمزد به سرمایه گذاران قدیمی تحمیل نشود، از سرمایه گذاران جدید دریافت می شود.

نکته:
ارزش خالص دارایی های هر روز یک صندوق سرمایه گذاری در پایان روز معاملاتی بعد از آن محاسبه می شود.

NAV ابطال چیست؟
چنانچه سرمایه گذاری به پول نقد نیاز داشته باشد و قصد فروش واحدهایش را کند، قیمت واحدها به صورت NAV ابطال محاسبه می شود. قیمت هر واحد در زمان ابطال با فرض کسر هزینه های مربوط به معاملات از بهای ارزش خالص دارایی فروش دارایی های سبد، تعیین می شود و مبنای خالص پرداخت به شخص قرار می گیرد؛ یعنی هزینه کارمزد معاملات فروش، در نظر گرفته می شود و از ارزش خالص هر واحد کسر می گردد. بدین ترتیب NAV ابطال معمولاً کمتر یا مساوی NAV هر واحد است.

بنابراین قیمت صدور و ابطال واحدها نیز بر اساس NAV تعیین شده و همسو با تغییرات آن نوسان می کند. در نهایت سود یا زیان هر سرمایه گذار از محل تغییر ارزش واحدهای صندوق مشخص می شود.

نکته:
NAV صدور و ابطال یک واحد سرمایه گذاری بر اساس ارزش خالص دارایی های آن صندوق در روز کاری پس از اعلام درخواست است. NAV صدور و ابطال یک واحد سرمایه گذاری از یک صندوق معین در یک روز مشخص باهم برابر نیستند.

ارزش خالص دارایی یا NAV در بورس چیست؟

هرکسی که وارد بازار سهام می‌شود، می‌خواهد سرمایه خود را افزایش داده و از معاملات خود سود بگیرد. در همین راستا، پی بردن به ارزش ذاتی سهام اهمیت به‌سزایی پیدا می‌کند. هرگاه تحلیل‌گران متوجه شوند که قیمت روز یک سهم پایین‌تر از ارزش ذاتی آن است، اقدام به خرید همان سهم می‌کنند. این در حالی است که اگر تحلیل‌گران متوجه شوند نرخ روز یک سهم بالاتر از ارزش ذاتی آن است، در صورت وجود سهام مورد نظر در پرتفوی‌شان، آن را نگهداری کرده یا به فروش می‌رسانند. برای پی بردن به این اطلاعات ارزشمند، مفهومی به نام «ارزش خالص دارایی» باید مورد بررسی قرار بگیرد. در ادامه به شما خواهیم گفت که ارزش خالص دارایی چیست و چگونه می‌توان آن را محاسبه کرد. پس با ما همراه باشید تا با هم ببینیم NAV چیست و چرا اهمیت دارد؟!

ارزش خالص دارایی چیست؟

ارزش خالص دارایی یا «Net Asset Value» که اختصاراً به آن «NAV» گفته می‌شود، به ارزش خالص دارایی‌های سهمی و مالی یک شرکت سرمایه ‌گذاری اشاره دارد. به عبارت دیگر، اگر می‌خواهید بدانید که NAV چیست و در چه جاهایی کاربرد دارد، می‌توان گفت که از این مفهوم در بررسی ارزش خالص شرکت‌هایی استفاده می‌شود که ماهیت سرمایه گذاری دارند که از جمله آن‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:

شما می‌توانید بفهمید که ارزش خالص دارایی‌های هریک از شرکت‌های نامبرده به کمک NAV چیست و آن‌گاه ماهیت سودده بودن یا نبودن آن شرکت برای‌تان روشن خواهد شد. در ادامه با یک مثال عینی به شما خواهیم گفت که دقیقاً ارزش خالص دارایی چیست و چرا اهمیت دارد.

چطور می‌توان به ارزش خالص دارایی‌ شرکت‌ها پی برد؟

پس از این که فهمیدیم ارزش خالص دارایی چیست، آن‌گاه باید بدانیم که چرا این موضوع برای شرکت‌های سرمایه گذاری اهمیت دارد، چراکه ارزش خالص دارایی های شرکت ها به‌صورت پی در پی توسط تحلیل‌گران و فعالان بازار مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در واقع اصطلاح nav در بورس است که اهمیت دارد و می‌توان تنها آن را برای سهام سرمایه گذاری بورسی بررسی کرد. اما ارزش خالص دارایی را می‌توانید برای هر چیزی به کار ببرید.

برای مثال، اگر شما یک صندوق امانات در بانک داشته باشید که در آن سند ۳ ملک به علاوه ۱۰۰ سکه طلا وجود داشته باشد که ۳۰ تا از سکه‌ها متعلق به شریک کاری شما باشد، شما زمانی می‌توانید ارزش خالص دارایی آن صندوق خود را بدست بیاورید که مقدار هزینه‌ها و بدهی‌های آن را در نظر نگیرید که در آن صورت شما باید ۱۰ سکه شریک‌تان را از حساب کلی حذف کنید. پس ارزش خالص دارایی صندوق امانت شما برابر با سند ۳ ملک به علاوه ۷۰ سکه طلا خواهد بود.

با توجه به این مثال، می‌توان فهمید که دقیقاً NAV چیست و چگونه ارزیابی می‌شود. البته این مفهوم در موقعیت‌های مختلف می‌تواند نام‌های دیگری داشته باشد. در مثال فوق، شما از لفظ nav استفاده نمی‌کنید، بلکه می‌گویید دارایی یا ثروت من فلان مقدار است. این ثروت و دارایی تنها در مورد شرکت‌های سرمایه گذاری بورس است که با عنوان «NAV» به کار برده می‌شود. در ادامه فرمول محاسبه NAV را به شما خواهیم گفت.

محاسبه NAV چگونه انجام می‌شود؟

در مثال فوق به شما گفتیم که برای پی بردن به ارزش خالص دارایی خود، باید تمام هزینه‌ها و بدهی‌های آن را حذف کنید. در مورد محاسبه NAV نیز همین کار را انجام می‌دهیم تا بفهمیم ارزش خالص دارایی چیست؛ این فرمول به صورت زیر است:

باید در نظر داشته باشید که از این فرمول ساده، تنها برای محاسبه دارایی‌های محدود یک واحد سرمایه گذاری استفاده می‌شود و برای محاسبه دارایی‌های هنگفت برخی از شرکت‌ها این فرمول جواب نمی‌دهد و نمی‌تواند پاسخ صحیحی را در اختیار شما بگذارد. بنابراین می‌توان روی روش‌های دیگری نیز حساب کرد که نتیجه دقیق‌تری را به ما نشان می‌دهند، مانند فرمول زیر:

(ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها) + (سرمایه در گردش خالص) + (ارزش افزوده دارایی‌های غیرجاری) = ارزش خالص دارایی (nav)

چرا محاسبه ارزش خالص دارایی‌ها اهمیت دارد؟

شما با هر روشی که به بررسی ارزش خالص دارایی‌های یک شرکت سرمایه گذاری بپردازید، در نهایت به این نتیجه کلی خواهید رسید که این شرکت چه مقدار دارایی‌ خالص و چه مقدار بدهی و هزینه دارد. باید این نکته را در نظر داشته باشید که تمام شرکت‌ها بدهی دارند، اما مهم این است که تعداد بدهی‌های آنان از دارایی‌های آنان بیشتر نباشد که محاسبه ارزش خالص دارایی‌ها این موضوع را برای ما روشن خواهد ساخت.

انواع NAV کدامند؟

وقتی بدانیم که ارزش خالص دارایی چیست، آن‌گاه می‌توانیم انواع آن را نیز به صورت زیر بررسی کنیم:

ارزش خالص دارایی‌های یک شرکت به ازای هر واحد در زمان خرید واحدها، nav صدور را نشان می‌دهد. این مفهوم به همراه مقداری کارمزد جهت صدور واحدهای جدید در نظر گرفته می‌شود.

ارزش خالص دارایی‌های یک شرکت به ازای هر واحد در زمان فروش واحدها، nav ابطال را نشان می‌دهد. یعنی اگر شما قصد فروش دارایی‌های صندوق سرمایه گذاری خود را داشته باشید، باید به این قیمت توجه کنید.

اگر شما بتوانید زیر ناو ابطال بخرید و بالای آن نیز به فروش برسانید، در این صورت می‌توانید از معامله و بده بستان خود سود بگیرید. بنابراین ناو ابطال و ناو صدور در تشخیص زمان خرید و فروش نقش دارند و هردوی آن‌ها روی تابلو نمایش داده می‌شوند.

سخن نهایی

اگرچه برخی از سهامدارن صرفاً از روی تغییرات ارزش خالص دارایی‌های یک صندوق، عملکرد آن را ارزیابی می‌کنند، اما این روش برای تمام صندوق‌ها جواب نمی‌دهد. برای مثال، اگر ببینیم که nav یک صندوق از تاریخ دو به سوم اُفت داشته است، ممکن است به این نتیجه برسیم که صندوق عملکرد خوبی نداشته. این مهم در مورد برخی از صندوق‌ها درست است. اما در مورد برخی دیگر که سود نقدی تقسیم می‌کنند، قطعاً خروج پول از آن موجب اُفت ناو خواهد شد، اما این به معنی عملکرد ضعیف آن نیست.

بنابراین شما می‌توانید از بررسی و ارزیابی ارزش خالص دارایی‌ها در مورد صندوق‌های سرمایه گذاری در اکثر موقعیت‌ها استفاده کرده و از روی این ارزش به ورود و خروج صحیح معاملات خود پی ببرید. اما باید دقت کافی داشته باشید و در زمان‌هایی که این روش جواب نمی‌دهد، سایر فاکتورهای مربوط به صندوق‌ها را بررسی نمایید.

رابطه قیمت سهام شرکت‌های سرمایه گذاری با ارزش خالص دارایی آن‌ها

از نظر تئوریک ارزش روز پورتفوی صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت، به عنوان یکی از مهمترین شاخص­های ارزشگذاری سهام آن­ها تلقی می­شود. در عمل قیمت سهام شرکت­های سرمایه­گذاری با مقداری کسر یا صرف، نسبت به ارزش خالص دارائی­های شرکت در بازار معامله می­شود که معاملۀ سهام با کسر از عمومیت بیشتری برخوردار است.
هدف این مقاله بررسی رابطه بین قیمت سهام شرکت­های سرمایه گذاری و ارزش خالص دارائی­های آن­ها است که برای این منظور داده­های مربوط به قیمت و ارزش خالص دارایی­های شرکت­های سرمایه گذاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، از سال1381 تا پایان سال 1388، به عنوان دو متغیر سری زمانی با استفاده از روشهای اقتصادسنجی مورد بررسی قرار گرفتند .
نتایج نشان داد که در رابطۀ کوتاه­مدت، وجود خودهمبستگی میان سری قیمت به خوبی روشن بوده و علت این امر بیشتر متأثر از دو عامل حد نوسان قیمت و محدودیت حجم مبنا می­باشد. در رابطۀ بلند­مدت تصریح شده است که بعد از سال 83 قیمت سهام شرکت­های سرمایه گذاری عبارت است از67%ارزش خالص دارائی­های آن­ها به همراه جمع جبری یک مقدار ثابت (732 ریال) و یک مقدار متغیر وابسته به زمان(روند). مقدار متغیر رابطۀ تعادلی بلند­مدت در بورس تهران سیری نزولی داشته که حاکی از افزایش کسر قیمت سهام شرکت­های سرمایه گذاری بورس تهران در سال­های اخیر بوده است.
با توجه به بالا بودن ضریب همبستگی بین کسر سهام شرکت­های مختلف نمونه در طول زمان، میتوان بیان نمود که تئوری­های رفتاری نقش بیشتری را در تشریح تغییرات کسر سهام بورس تهران ایفا نموده­اند.

کلیدواژه‌ها

• صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سرمایه ثابت
• ارزش خالص دارایی
• کسر سهام

عنوان مقاله [English]

Relationship between Stock price & NAV

نویسندگان [English]

• Nasser Shams 1
• Mahsa Pezeshki 2
• Abolfazl Davoudabadi Davoudabadi 3

Theoretically, the net asset value of closed end funds is considered as one of the most important indicators of their stock valuation. In practice, closed end fund stock is traded with discount or premium to their net asset value and trading with discount is more popular.
The purpose of this research is studying the relation between the price and net asset value of investment companies. The data for this research is the price and net asset value of investment companies accepted in Tehran stock exchange for the period from 2002 to 2009 that were investigated by econometrics methods.
According to research results in short-term relationship, auto correlation in price series is clear. The reason is more affected by two restriction factors, "Tick Size" and "Base Volume". It is clear that in long-term relationship after 2004, investment companies stock price is 67% of their net asset value plus a constant and a variable amount which is depended on time (Trend). The variable amount of long-term equilibrium relationship in Tehran Stock Exchange has descending trend that shows increase in discount of stock price in recent years.
Considering the high correlation coefficient between different companies discount in the sample over time, it can be concluded that behavioral theories have played more important role in describing discount fluctuations in Tehran Stock Exchange.

ارزش خالص دارایی یا NAV چیست؟

اگر به تابلوی معاملاتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله دقت کرده باشید، می‌بینید که در آن‌ها مقدار EPS وجود ندارد و بجای آن از عبارت ارزش خالص دارایی (NAV) استفاده شده است. در ادامه می‌خواهیم بررسی کنیم که این ارزش خالص دارایی به ما چه می‌گوید؟ در چه زمینه‌هایی می‌توان از این مفهوم استفاده کرد؟ آیا رابطه‌ای بین مقدار ارزش خالص دارایی (NAV) و قیمت سهم وجود دارد؟

اگر با این صندوق‌ها و عملکردشان آشنایی دارید، پس با ما همراه باشید. در غیر این صورت ابتدا با انواع این صندوق‌ها آشنا شوید و بعد این مطلب را بخوانید.

ارزش خالص دارایی (NAV) به زبان ساده

Net Asset Value) NAV) یا همان ارزش خالص دارایی ، مبحثی پرکاربرد در بررسی وضعیت شرکت‌های بورسی فعال در زمینه سرمایه گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ETF ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های طلا و. است.

روی کاغذ می‌توانید برای هر موجودیتی یک NAV محاسبه کنید. مثلا می‌توانید بگویید ارزش خالص دارایی های خودتان چقدر است. فقط کافی است ارزش تمام دارایی‌های خود را از تمام بدهی‌هایتان کم کنید. اجاره خانه، پرداخت قبوض و. جزئی از هزینه‌های زندگی شما هستند، پس ماهیت بدهی دارند و زمانی که بخواهید ارزش خالص دارایی های (NAV) خود را حساب کنید باید این موارد از دارایی‌هایتان کسر شوند.

بیایید با یک مثال ساده‌تر این موضوع را بررسی کنیم. فرض کنید یک گاوصندوق در خانه دارید و می‌خواهید ارزش خالص دارایی های درون آن را حساب کنیم.

برای مثال 200 میلیون تومان پول نقد، 5 سکه طلا و دو سرویس جواهر.

یکی از سرویس جواهرات برای خواهر شما است و چند روزی برای نگهداری آن را به شما داده. اما سرویس دیگر برای خودتان است و 20 میلیون از اقساط آن باقی مانده است. حالا NAV این گاو‌صندوق چقدر است؟

دارایی‌های صندوق: (200 میلیون پول نقد+ دو سرویس جواهر + 5 سکه طلا)

بدهی‌ها و هزینه‌ها: (20 میلیون+ یک سرویس جواهر)

ارزش خالص ارزش خالص دارایی دارایی ها: (180 میلیون پول نقد+ یک سرویس جواهر+ 5 سکه طلا)

شرکت‌ها هم به همین صورت هستند. شرکتی که کار می‌کند، محال است بدهی نداشته باشد. موضوع این است که آیا بدهی‌هایش از دارایی‌هایش بیشتر است یا کم‌تر. موضوعی که با محاسبه ارزش خالص دارایی به دست می‌آید.

ارزش خالص دارایی می‌تواند اسم‌های مختلفی به خود بگیرد مثلا:

برای هر فرد، جمع تمام دارایی‌ها منهای جمع تمام بدهی‌ها (ارزش خالص دارایی آن‌ها) برابر است با ثروت او.

برای شرکت‌ها، جمع تمام دارایی‌ها منهای جمع تمام بدهی‌ها معادل می‌شود با حقوق صاحبان سهام.

برای صندوق‌ها به جمع تمام دارایی‌ها منهای جمع تمام بدهی‌ها تقسیم بر تعداد واحدها (Units) می‌گوییم NAV. به نوعی می‌شود گفت که NAV یک صندوق برابر است با ارزش خالص لحظه‌ای آن صندوق. در واقع NAV نشان می‌دهد که ارزش دارایی‌های موجود در صندوق چطور نوسان کرده‌ است، بدون توجه به قیمت لحظه‌ای آن دارایی.

فرمول محاسبه ارزش خالص دارایی ( NAV)

فرمول محاسبه NAV بسیار ساده است و چیزی فراتر از جمع، تفریق و تقسیم نیست:

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که استفاده از این فرمول برای محاسبه دارایی‌های محدود و ساده کاربردی است. اما اگر از این روش برای محاسبه NAVشرکت‌ها استفاده کنید احتمالا نتیجه از واقعیت دور باشد.

دلیل اهمیت NAV

وقتی می‌خواهیم واحدهای یک صندوق را خریداری کنیم یکی از نکاتی که باید به آن توجه شود NAV ابطال هر واحد است. برای محاسبه nav ابطال یک صندوق نباید کار خاصی کنیم. این عدد معمولا به صورت لحظه‌ای (یا روزانه) محاسبه و اعلام می‌شود. آگاهی از NAV صندوق از این جهت حائز اهمیت است که ارزش ارزش خالص دارایی واقعی دارایی‌ها را به ما نشان می‌دهد. اگر واحد یک صندوق یا یک دارایی بیشتر از این مقدار فروخته شود یعنی گران است.

برای محاسبه این مقدار کافی است به وب‌سایت صندوق مراجعه کنید و برای دیدن NAV صندوق‌های قابل معامله بورسی (ETF) هم می‌توانید به سایت tsetmc و تابلو معاملاتی آن صندوق مراجعه کنید.

هنگام مطالعه و بررسی صندوق‌های سرمایه‌گذاری، احتمالا عبارت‌هایی چون NAV صدور و ابطال به‌گوشتان خورده باشد. اما این دو عبارت به چه معنا هستند؟

NAV صدور چیست؟

NAV صدور، ارزش خالص دارایی های شرکت را به ازای هر واحد، در زمان خرید واحدها نشان می‌دهد. البته مقداری کارمزد (جهت صدور واحدهای جدید) روی آن کشیده می‌شود.

NAV ابطال چیست؟

nav ابطال، ارزش خالص دارایی ها شرکت به ازای هر واحد، در زمان فروش واحدها است. یعنی می‌گوید الانی که شما در حال فروش واحدهای صندوق خودتان هستید، ارزش خالص هر یک از این واحدها فلان قدر است.

فرض کنید قصد خرید واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) زیر را دارید. به تابلو توجه کنید.

قیمتی که واحدها در حال حاضر در آن معامله می‌شوند برابر 12514 ریال است، اما NAV ابطال آن برابر با 12535 ریال است. برداشتتان از این موضوع چیست؟

همان‌طور که در قسمت پیش گفتیم NAV ابطال، ارزش خالص دارایی های صندوق را در زمان حال نشان می‌دهد. اگر کسی واحدهای صندوق خود را از NAV ابطال کمتر بفروشد، مثل این می‌ماند که منزل خود را زیر قیمت بازار می‌فروشد.

حالا ممکن است کسی نیاز فوری به پول داشته باشد، برای این که بتواند زودتر واحدهای خود را بفروشد، آن را زیر ارزش (NAV ابطال) می‌فروشد.

رابطه محاسبه ارزش خالص دارایی (NAV)با قیمت خرید و فروش واحدها

قیمت خرید و فروش واحدهای یک صندوق لزوما با NAV صدور و ابطال آن یکی نیست و می‌تواند متفاوت باشد. اما این قیمت‌ها در جهت با تغییرات NAV تغییر می‌کنند.

توجه به NAV ابطال می‌تواند به ما در انتخاب قیمت مناسب برای خرید یا فروش کمک کند. همیشه سعی کنید زیرNAV ابطال بخرید و بالای آن بفروشید.

ارزیابی عملکرد صندوق به کمک ارزش خالص دارایی ها

سرمایه‌گذارنی هستند که با نگاه کردن به تغییرات ارزش خالص دارایی سعی می‌کنند عملکرد یک صندوق را بررسی کنند. مثلا می‌بینند که خالص دارایی‌های یک صندوق از تاریخ ۲ آبان به ۳ آبان افت داشته سپس نتیجه می‌گیرند که عملکرد صندوق خوب نبوده است.

این روش برای بررسی کارآمدی تمام صندوق‌ها مناسب نیست. مثلا اگر صندوقی وجود داشته باشد که سود نقدی تقسیم کند، خروج این پول از صندوق باعث کاهش NAV می‌شود. اما به این معنی نیست که سرمایه‌گذاران زیان کرده‌اند.

به‌طور کلی ارزش خالص دارایی یا همان NAV، تغییرات ارزش کل دارایی را در کنار سود تقسیم شده صندوق نشان می‌دهد.

مثلا تصور کنید که خالص دارایی برای یک صندوق ۱۱۰ هزار تومان است. اگر این صندوق برای هر واحد ۱۰ هزار تومان سود نقدی در نظر بگیرد، پس از تقسیم سود NAV برابر با ۱۰۰ هزار خواهد بود. اما سرمایه‌گذاران ضرر نکرده‌اند. بنابراین بهتر است برای سنجش عملکرد یک صندوق سرمایه‌گذاری، بازده کل سالانه صندوق را محاسبه کنید.

محاسبه NAV سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری

محاسبه NAV شرکت‌های سرمایه‌گذاری کار آسانی نیست. اما می‌توان با بررسی صورت‌ وضعیت مالی شرکت و تعدیل مقادیر ثبت شده آن را حساب کرد. بعد از محاسبه NAV آن را تقسیم‌بر تعداد کل سهام شرکت می‌کنیم، سپس NAV هر سهم به‌دست می‌آید.

مانع از ارزش‌گذاری صحیح شرکت‌ها

موارد زیادی وجود دارند که مانع از ارزش‌گذاری صحیح شرکت‌ها می‌شوند که در ادامه به چند مورد اشاره خواهیم کرد.

1-همانطور که می‌دانید دارایی‌های ثابت یک شرکت مثل زمین، ساختمان و. به‌صورت روزانه ارزش‌گذاری نمی‌شوند و در ترازنامه به ارزش خالص دارایی بهای‌تمام‌شده تاریخی (ارزش دفتری) ثبت می‌شوند. یعنی بین ارزش دفتری و ارزش روز آن‌ها اختلاف وجود دارد. همین امر باعث می‌شود که در ترازنامه نتوان ارزش روز را به‌طور دقیق مشاهده کرد.

2-در قسمت سرمایه‌گذاری‌های مندرج در ترازنامه هم این مشکل دیده می‌شود. سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت معمولا با توجه به ارزش بازار و یا ارزش خالص دارایی به بهای‌تمام‌شده، هرکدام که کمتر باشد ثبت می‌شوند. سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت با توجه به اصول حسابداری یادداشت می‌شوند. تمامی این عوامل به‌دلیل تعدیل نکردن مقدارها، بر تعیین دقیق ارزش خالص دارایی های حقوق صاحبان سهام تاثیرگذار است.

3-علاوه‌بر موارد ذکر شده، ممکن است تنها قسمتی از سرمایه‌گذاری‌های یک شرکت، به سهام شرکت‌های فعال در بورس اختصاص داده شده و مابقی در شرکت‌های خارج از بورس و هولدینگ‌ها سرمایه‌گذاری شده باشد.

به‌دلیل عدم وجود شفافیت‌های اطلاعاتی در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته نشده، محاسبه NAV بسیار دشوار می‌شود.

همین موارد باعث می‌شود که تحلیلگران نتوانند ارزش خالص دارایی ( NAV) یک شرکت را به‌درستی پیش‌بینی کنند. و باعث ایجاد اختلاف در ارزش خالص دارایی های صندوق با قیمت بازار آن‌ها می‌شود. بنابراین افراد ترجیح می‌دهند که شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی را براساس سود خالص هر سهم(EPS) تحلیل کنند.

پس برای محاسبه NAV شرکت‌های سرمایه‌گذاری چه‌کار کنیم؟

• اولین گام، ارزش‌گذاری سرمایه‌گذاری‌های شرکت است.
• مقایسه ارزش بازاری سرمایه‌گذاری‌های محاسبه شده با ارزش دفتری ثبت‌شده در ترازنامه
• اگر ارزش سرمایه‌گذاری بیشتر باشد از آنچه که در ترازنامه ذکر شده، مابه‌التفاوت را تحت عنوان مازاد ارزش نسبت به بهای تمام شده حساب می‌کنیم که باید در محاسبه NAV در نظر گرفته شود.

اما چرا در فرمول از حقوق‌صاحبان‌سهام استفاده کردیم؟

حقوق صاحبان سهام (سرمایه) چگونه محاسبه می‌شود؟

اگر از تمام دارایی‌های شرکت بدهی‌ها را کم کنیم، آنچه که باقی می‌ماند متعلق به سهامداران است. که به این حقوق صاحبان سهام می‌گویند.

Nav هم ارزش خالص دارایی های یک شرکت را نشان می‌دهد. ارزش خالص دارایی ها هم از طریق کسر بدهی‌ها از دارایی‌ها حساب می‌شود. پس در زمانی که یک شرکت ترازنامه خود را ارائه می‌دهد، حقوق صاحبان سهام برابر با NAV شرکت است.

مازاد ارزش نسبت به بهای تمام شده هم از طریق ارزش‌گذاری سرمایه‌گذاری‌ها و محاسبه تفاوت ارزش محاسبه شده با ارزش آن‌ها در ترازنامه به‌دست می‌آید.

ارزش خالص دارایی های (NAV) یک صندوق چطور تغییر می‌کند؟

معمولا صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ETF ها در طول بازار تا چندین مرتبه NAVابطال را آپدیت می‌کنند. اما بعد از پایان بازار NAV ابطال به‌طور دقیق محاسبه و گزارش می‌شود.

در این صندوق‌ها قیمت‌ها با توجه به NAV هر واحد صندوق حساب می‌شوند. یعنی برای خرید هر واحد از این صندوق‌ها باید علاوه‌ بر پرداخت مبلغی معادل NAV، هزینه کارمزد (حق‌الزحمه) صندوق ارزش خالص دارایی را هم پرداخت کنیم.

نسبت P/NAV

یکی از نسبت‌های مورد توجه توسط تحلیلگران بنیادی نسبت P/NAV است. این نسبت از طریق تقسیم قیمت ((price یک دارایی یا واحد سرمایه‌گذاری بر ارزش خالص دارایی های (NAV) آن به‌دست می‌آید که می‌توان آن را به‌صورت عدد یا درصد هم بیان کرد. با استفاده از این نسبت می‌توان فهمید که آیا ارزش‌گذاری سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری به‌درستی انجام شده یا نه.

اگر نسبت P/NAV یک صندوق کوچکتر از یک باشد، می‌توان نتیجه گرفت که واحدهای صندوق ارزان‌تر از ارزش واقعی دارایی‌ها به‌فروش می‌رسد. ریسک سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها کم است. فرض کنید یک سکه 11 میلیونی را 10 تومان برای فروش گذاشته‌اند، واکنش شما به این پیشنهاد چیست؟

اگر نسبت P/NAV یک صندوق برابر یک باشد، به این معنی است که واحدهای صندوق در حال معامله با قیمتی معادل ارزش خالص دارایی های صندوق هستند. نه گران و نه ارزان، به قیمت!

اگر نسبت P/NAV یک صندوق یا دارایی بزرگتر از یک باشد، یعنی آن دارایی ارزش خالص دارایی با قیمتی بیش از ارزش واقعی آن در حال معامله است. گران است! آیا شما حاضر به خرید یک سکه 11 میلیونی به قیمت 12 میلیون هستید یا نه؟

خرید واحدهای جنین صندوق‌هایی همراه با ریسک است. ممکن است چند روز دیگر سرمایه‌گذاران از ارزش واقعی واحدهای شرکت باخبر شوند و دیگر حاضر به‌خرید آن‌ها در قیمت شما نباشند.

میانگین نسبت P/NAV مابین شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورس اوراق بهادار تهران برابر با 0.7 واحد است. معمولا قسمت عمده‌ای از دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری را سهام تشکیل می‌دهد. به‌خاطر همین زمانی که یک شرکت، قصد فروش سهمی را پیدا می‌کند، بعد از انتشار خبر بر ارزش سهام شرکت‌های زیرمجموعه آن تاثیر گذار می‌شود و می‌تواند باعث افت قیمت سهام آن‌ها شود. به‌خاطر همین موضوع معمولا تحلیلگران هنگام تحلیل، ارزش پرتفوی شرکت را کمی پایین‌تر (20 الی 30 درصد) از ارزش فعلی آن در نظر می‌گیرند.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.