معنای پول فیات​

پول فیات چیست و تاریخچه‌ی آن از کجاست؟

در معنای لغوی، فیات پولی است که ارزش ذاتی ندارد. اما با دستور دولت و به صورت قانونی، به عنوان وجه نقدی تعیین و ارزش‌گذاری شده است. به طور سنتی، ارزها توسط کالاهای فیزیکی مانند نقره و طلا پشتیبانی می‌شوند، اما پول فیات بر اساس اعتبارِ دولتِ صادرکننده است.

به زبان ساده‌تر، ارزهای فیات، کالاهایی هستند که ارزش خود را از سایر کالاهای فیزیکی نمی‌گیرند. بلکه ارزش‌شان توسط دولت صادر کننده آن تعیین می‌شود. در گذشته، ارزش پول به طلا و نقره ذخیره شده در خزانه‌های یک کشور وابسته بود؛ اما در مورد پول فیات، ارزش آن‌ها به ارتباط میان عرضه و تقاضا و ثبات اقتصادی کشورِ صادرکننده، وابسته است.

فیات چیست؟

پول فیات ارزی است که فاقد ارزش ذاتی است و طبق مقررات دولتی به عنوان ارز قانونی تعیین شده است. ارزش پول فیات به عرضه و تقاضا بستگی دارد و به عنوان جایگزینی برای پولِ کالایی معرفی شد.

پول کالایی، پولی ست که پشتوانه‌ی آن فلزات گرانبها مانند طلا و نقره می‌باشند. این پول که به آن در زبان انگلیسی Commodity Money نیز می‌گویند، در نقطه مقابل پول فیات قرار دارد. یورو، دلار، پوند و بسیاری دیگر از ارزهای مطرح در جهان، ارز فیات یا پول بدون پشتوانه به شمار می‌آیند.

تاریخچه پول فیات

پول فیات در قرن دهم از کشور چین سرچشمه گرفت. (عمدتاً در سلسله‌های یوان، تانگ، سونگ و مینگ). در سلسله تانگ (618-907)، تقاضای زیادی برای پول فلزی وجود داشت که بیش از عرضه فلزات گرانبها بود. مردم با استفاده از اسکناس‌های اعتباری آشنا بودند و به راحتی تکه‌های کاغذ یا پیش نویس کاغذی را می‌پذیرفتند.

کمبود سکه مردم را مجبور به تغییر از سکه به اسکناس کرد. در زمان سلسله سونگ (960-1276)، تجارت پررونقی در منطقه سیچوان وجود داشت که منجر به کمبود پول مسی شد. معامله‌گران شروع به انتشار اسکناس‌های خصوصی تحت پوشش اندوخته پولی کردند و این اولین ارز قانونی محسوب می‌شد. پول کاغذی تنها ارز قانونی در سلسله یوان (1276-1367) شد و صدور اسکناس در طول سلسله مینگ (1368-1644) به وزارت دارایی واگذار گردید.

غرب استفاده از پول کاغذی را از چه زمانی شروع کرد؟

غرب در معنای پول فیات​ قرن 18 شروع به استفاده از پول کاغذی کرد. مستعمرات آمریکا، فرانسه و کنگره قاره‌ای، شروع به صدور اسناد اعتباری کردند که برای پرداخت استفاده می‌شد. دولت‌های استانی یادداشت‌هایی صادر کردند که دارندگان آن برای پرداخت مالیات به مقامات استفاده می‌کردند. دراین زمان، صدور بیش از حد اسناد اعتباری به دلیل خطرات تورم، جنجالی ایجاد کرد.

در برخی مناطق، مانند نیوانگلند و کارولینای آمریکا، اسکناس‌ها به میزان قابل توجهی کاهش و قیمت کالاها افزایش یافت. زیرا اسکناس‌ها ارزش خود را از دست دادند. در طول جنگ‌ها، کشورها برای حفظ ارزش فلزات گرانبها مانند طلا و نقره به ارزهای فیات روی می‌آوردند.

به عنوان مثال، دولت فدرال ایالات متحده در طول جنگ داخلی آمریکا به نوعی از ارز فیات که به آن “Greenbacks” گفته می‌شود، روی آورد. در این جنگ، دولت، تبدیل پول کاغذیِ خود به طلا یا نقره را متوقف کرد.

در اوایل قرن بیستم، دولت و بانک‌ها قول داده بودند که امکان تبدیل اسکناس و سکه به کالای اسمی خود را در صورت تقاضا فراهم کنند. با این حال، هزینه‌های بالای جنگ داخلی آمریکا و نیاز به بازسازی اقتصاد، دولت را مجبور به لغوِ این موضوع کرد.

قرارداد برتون وودز، ارزش یک اونس طلا را به 35 دلار آمریکا تعیین کرد. با این حال، در سال 1971، رئیس جمهور ایالات متحده، ریچارد نیکسون، یک سری اقدامات اقتصادی از جمله لغو تبدیل مستقیم دلار به طلا به دلیل کاهش ذخایر طلا ارائه کرد. از آن زمان، اکثر کشورها پول‌های فیات را که بین ارزهای اصلی قابل مبادله است، پذیرفته‌اند.

پول فیات چگونه کار می‌کند؟

ارز فیات توسط هیچ کالای فیزیکی پشتیبانی نمی‌شود، پول کاغذی به عنوان یک وسیله ذخیره سازی برای قدرت خرید و جایگزینی برای سیستم مبادله ای عمل می‌کند. این به مردم اجازه می دهد تا محصولات و خدمات را آنطوری که نیاز دارند، بدون نیاز به مبادله محصول در مقابل محصول، خریداری کنند. همانطور که در مورد مبادله‌ی کالا با کالا وجود داشت.

با توجه به قابلیت ذخیره سازیِ این ارز، افراد می‌توانند با خیالی آسوده برنامه‌ریزی کنند و فعالیت‌های اقتصادی تخصصی ایجاد نمایند. به عنوان مثال، یک کسب و کار که با مونتاژ تلفن همراه سر و کار دارد، می‌تواند تجهیزات جدید بخرد، کارمندان را استخدام کند و حقوق بدهد، و در مناطق دیگر کارش را گسترش دهد.

ارزش پول فیات بستگی به نحوه عملکرد اقتصاد یک کشور و تأثیر این عوامل بر نرخ بهره دارد. کشوری که بی‌ثباتی سیاسی را تجربه می‌کند، احتمالاً دارای یک ارز ضعیف و کالاهایی با قیمت‌های تورمی است، که خرید محصولاتی را که ممکن است نیاز داشته باشند برای مردم دشوار می‌کند.

یک ارز فیات زمانی به خوبی کار می‌کند که عموم مردم به توانایی آن ارز برای عمل به عنوان یک منبع ذخیره سازی، اعتماد کافی داشته باشند. همچنین باید با اعتبار کامل دولتی و به عنوان ارز قانونی برای معاملات مالی باشد.

مزایا و معایب ارز فیات:

مهمترین ویژگی پول فیات ، بر خلاف پول کالایی مانند طلا، مس و نقره، ثبات ارزش آن است. استفاده از پول فیات در قرن بیستم رایج شد، زیرا دولت‌ها و بانک‌ها برای محافظت از اقتصاد خود در برابر رکودهای مکرر چرخه تجاری وارد عمل شدند.

ارزهای مبتنی بر کالا به دلیل چرخه تجاری منظم و رکودهای دوره ای نوسان داشتند. بانک‌های مرکزی می‌توانند در صورت نیاز پول کاغذی را چاپ یا نگهداری کنند و به آنها کنترل بیشتری بر عرضه پول، نرخ بهره و نقدینگی بدهند. به عنوان مثال، کنترل فدرال رزرو بر عرضه و تقاضای پول، آن را قادر ساخت تا بحران مالی جهانی سال 2008 را از آسیب رساندن بیشتر به سیستم مالی ایالات متحده و اقتصاد جهانی مدیریت کند.

اگرچه پول فیات به‌عنوان ارز باثبات‌تری در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند در برابر رکودها مقاومت کند. اما بحران مالی جهانی خلاف آن را ثابت کرد. با اینکه فدرال رزرو عرضه پول را کنترل می‌کند، اما نتوانست از وقوع بحران جلوگیری نماید. منتقدان پول فیات استدلال می‌کنند که عرضه محدود طلا آن را به ارز ثابت‌تری نسبت به پول فیات که عرضه نامحدودی دارد تبدیل می‌کند.

پول فیات چیست و چه تفاوتی با رمزارزها دارد؟

پول هسته اصلی اقتصاد است. امروزه تمام پول‌های مورد استفاده در اقتصادهای غربی، ارز یا پول فیات است. اسکناس دلار، یک تکه کاغذ است که نه ارزش ذاتی دارد و نه می‌توان آن را در بانک مرکزی به طلا یا سایر کالاهای فیزیکی تبدیل کرد. بنابراین، ارزهای فیات هیچ پشتوانه فیزیکی ندارند. پس پول فیات چیست و چه چیزی آن را ارزشمند کرده است؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ می‌دهیم و نحوه کارکرد ارز فیات، تاریخچه و مزایا و معایب پول کاغذی را بررسی می‌کنیم و در آخر به مقایسه پول بی‌پشتوانه با ارزهای دیجیتال می‌پردازیم.

پول فیات چیست؟

در باور عامه مردم تمام ارزها و پول‌های جهان، دارای پشتوانه طلا، نقره و یا هرگونه کالای فیزیکی واقعی هستند. در گذشته این باور مردم درست بود اما امروز دیگر این چنین نیست. به زبان ساده، ارزهای فیات، کالایی هستند که ارزش خود را از کالاهای فیزیکی نمی‌گیرند، بلکه ارزش خود را از دولت صادر کننده آن می‌‌گیرند. در گذشته، ارزش پول به طلا و نقره ذخیره شده در خزانه‌های یک کشور وابسته بود؛ اما در مورد پول فیات، ارزش آن‌ها به ارتباط میان عرضه و تقاضا و ثبات اقتصادی کشور صادرکننده آن وابسته است.

در دنیا همچنان پول‌هایی وجود دارند که ارزش آن‌ها به پشتوانه کالایی آن‌هاست که به این پول، پول کالایی یا Commodity Money می‌گویند و در نقطه مقابل پول فیات قرار دارند. دلار، یورو، پوند و بسیاری دیگر از ارزهای مطرح در جهان، ارز فیات یا پول بدون پشتوانه به شمار می‌روند.

مفهوم پول در تاریخ بشر در گونه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کاربرد و هدف اصلی ایجاد پول، تسهیل در انجام مبادلات میان انسان‌ها است. در مصر باستان مردم برای انجام مبادلات خود از فلز استفاده می‌کردند. همانطور که در متون اقتصادی نوشته شده، در منطقه جغرافیایی ترکیه کنونی، قوم Lydians برای اولین بار از سکه‌های طلا و نقره برای مبادلات خود استفاده می‌کرده‌اند.

تاریخچه پول کاغذی

کشوری چین در قرن هفتم میلادی اولین کشوری بود که از پول کاغذی برای مبادلات خود استفاده کرد (منبع). در قرن یازدهم، عرضه این پول کاغذی به صورت انحصاری در اختیار حکومت چین بود. پول در شکل کاغذی، در قرن ۱۵ میلادی در امپراطوری سوئد برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفت و به این شکل، پول کاغذی یا اسکناس وارد دنیای غرب شد.

تغییر پول در قرن بیستم

پس از جنگ جهانی اول، دولت‌ها و کشورها متعهد شدند که در صورت تقاضای افراد، پول کاغذی کشور خود را با کالاهای موجود در کشورشان (عموما طلا) بازخرید کنند. به عبارتی در آن سال‌ها دولت‌ها متعهد بودند که اگر فردی پول کاغذی را به دولتی ارائه دهد، آن دولت باید معادل طلای آن را پرداخت کند. با این‌حال، هزینه‌های جنگ و مشکلات اقتصادی بعد از آن به قدری بالا بود که کشورها مجبور به دریافت وام از سایر کشورها شدند و هزینه توسعه مجدد کشور، به شدت بالا رفت.

این افزایش هزینه‌ها مانع از عملیاتی کردن صددرصد تعهد دولت‌ها شد. کم کم دولت‌ها تعهدات خود را زیر پا گذاشتند و حاضر به دریافت پول و پرداخت معادل کالایی آن نشدند؛ در واقع امکان چنین کاری برای آنها وجود نداشت. کم کم پول چاپ شده توسط دولت‌ها بدون ایجاد پشتوانه کالایی آن رواج یافت. نتیجه چنین تصمیمی، افزایش تورم و کاهش ارزش پول کشورها بود.

توافق برتون وودز (Bretton Woods)

از سال ۱۹۴۴ تا ۱۹۷۱ میلادی توافقی تحت عنوان Bretton Woods انجام شد که مطابق آن، هر ۳۵ دلار آمریکا معادل ۱ اونس طلا ارزش‌گذاری شد. از این رو، پول سایر کشورها با ارزش دلار تنظیم شده و دیگر نیازی به پشتوانه‌سازی کالایی نداشتند. ایالات متحده نیز متعهد شد که با خرید پشتوانه طلا برای دلارهای خود و نگهداری آنها در بانک‌های مرکزی سایر کشورها، به توافق برتون وودز متعهد بماند.

شوک نیکسون

Nixon Shock اصطلاحی برای توصیف تاثیرات مجموعه‌ای از سیاست‌های اقتصادی مطرح شده توسط ریچارد نیکسون، رئیس جمهور آمریکا در سال ۱۹۷۱ است. مهم‌ترین اثر سیاست‌های نیکسون فروپاشی نظام پولی برتون وودز بود. این شوک عملا پایانی بر قرارداد Bretton Woods بود و نتیجه آن توقف تبدیل دلار امریکا به طلا شد. از آن زمان تا به امروز، سیستم پول‌های فیات در سطح جهان پذیرفته شد. اصلی‌ترین مولفه پول فیات، نداشتن پشتوانه کالایی است.

ارز فیات چطور کار می‌کند؟

چیزی که ارزهای فیات را ارزشمند می‌کند، قدرت کشوری است که آن را چاپ و عرضه می‌کند و همچنین پذیرش طرفین قراردادها در استفاده از آن ارز است. در واقع زمانی که مردم جهان در ذهن خود یک ارز مانند دلار را می‌پذیرند و در مبادلات مالی خود از آن به عنوان انتقال ارزش استفاده می‌کنند، آن ارز ارزشمند می‌شود. از این رو اگر مردم اعتقاد و اعتماد خود را نسبت به یک پول فیات از دست بدهند، آن پول دیگر ارزشی نخواهد داشت.

این اتفاقی است که در مورد پول فیات رخ می‌دهد. در مورد پول‌های کالایی چنین اتفاقی رقم نمی‌خورد؛ زیرا آن پول به دلیل داشتن پشتوانه کالایی، ذاتا دارای ارزش است. اگر از فردا مردم جهان به این نتیجه برسند که دلار را در تبادلات مالی خود استفاده نکنند و در قراردادهای تجاری خود از ارز دیگری استفاده کنند، ارزش دلار کاهش یافته و به تدریج از چرخه مالی خارج خواهد شد. از طرفی اگر دولتی سیاست‌های نادرست پولی را در زمینه پول فیات ملی خود اتخاذ کند، مستقیما در ارزش آن تاثیر خواهد گذاشت. لذا تعادل میان عرضه و تقاضا و همچنین قدرت اقتصادی، نظامی، فرهنگی و غیره یک کشور، مستقیما در ارزش ارز ملی آن تاثیر دارد.

مثال‌هایی از پول فیات

ارزش یک ارز فیات به شدت به سیاست‌های اقتصادی یک کشور وابسته است؛ برای مثال، کشور زیمباوه نمونه‌ای از بدترین انواع مدیریت ارز یک کشور است. بانک مرکزی این کشور در زمان مواجهه با بحران اقتصادی، با سرعت خیره‌کننده‌ای اقدام به چاپ پول کرد. نتیجه چنین اقدامی در زیمباوه، وقوع ابرتورم در اقتصاد این کشور بود. تورم کشور زیمباوه در سال ۲۰۰۸ بین ۲۳۰ تا ۵۰۰ میلیون درصد تخمین زده شد (منبع). قیمت‌ها با چنان سرعتی افزایش می‌یافت که معنای پول فیات​ مردم برای خرید کالاهای اساسی مجبور به حمل کیسه‌های پول بودند. در اوج بحران اقتصادی در این کشور، ارزش ۱۰۰ تریلیون دلار زیمباوه معادل ۴۰ سنت دلار امریکا بود (منبع).

مزایا و معایب پول بدون پشتوانه

در این بخش به بیان مزایا و معایب ارزهای فیات می‌پردازیم. البته اقتصاددانان و سایر کارشناسان امور مالی، در زمینه ارزهای فیات اتفاق نظر ندارند. موافقان و مخالفان این سیستم پولی دلایل خود را دارند که هیچ کدام را نمی‌توان ۱۰۰ درصد درست یا غلط دانست.

• کمبود: یکی از مشکلات پول کالایی، کمبود منابع و کالاهای دارای ارزش برای پشتوانه سازی یک ارز است. اقتصاد کشورها به سرعت پیشرفت می‌کنند و اگر بخواهیم با سیستم قبل، معادل ارزهای خود ذخایر طلا و کالاهای دارای ارزش داشته باشیم، با کمبود منابع مواجه خواهیم شد و همچنین نگهداری و ذخیره طلا و استفاده نکردن از آن، کار عقلانی به نظر نمی‌رسد. از این رو پول فیات تحت تاثیر کمبود کالای فیزیکی مانند طلا قرار نمی‌گیرد و محدودیتی برای آن نخواهد داشت.
• هزینه: تولید پول فیات نسبت به پول کالایی مقرون به صرفه‌تر است و هزینه بسیار کمتری دارد.
• انعطاف‌پذیری: ارز فیات به دولت‌ها و بانک‌های مرکزی آن‌ها انعطاف‌پذیری کامل در زمان وقوع بحران‌های اقتصادی را می‌دهد. پول کالایی چنین انعطافی ندارد.
• هزینه نگهداری: پول کالایی دارایی پشتوانه طلا، نقره و غیره است. این کالاها، پشتوانه ارز ملی یک کشور است و نگهداری و حفاظت از آن، مسئله‌ای حیاتی برای کشورهاست. هزینه نگهداری خزانه یک کشور بسیار بالاست. در حالی که ارزهای فیات هیچ پشتوانه فیزیکی نداشته و در نتیجه هزینه نگهداری ندارند.
• ارزش ذاتی: ارز فیات هیچ ارزش ذاتی ندارد. این سیستم به دولت‌ها این اجازه را می‌دهد که از هیچ، پول خلق کنند. این اتفاق منجر به ایجاد تورم بیش از اندازه در کشور خواهد شد و می‌تواند باعث فروپاشی سیستم اقتصادی یک کشور شود.
• پیشینه تاریخی: از نظر تاریخی، پیاده سازی سیستم‌های اقتصادی مبتنی بر پول فیات در نهایت منجر به فروپاشی و سقوط مالی یک کشور شده که نشان می‌دهد استفاده از این سیستم خطر بالایی دارد.

ارزهای فیات در مقایسه با رمزارزها

نداشتن پشتوانه فیزیکی وجه اشتراک ارزهای رمزنگاری شده و ارزهای فیات است؛ اما تفاوت اصلی آنها در این است که پول‌های فیات توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کشورها کنترل می‌شود و تصمیمات آن‌ها مستقیما بر روی ارز آن کشور تاثیر دارد. اما ارزهای دیجیتال کاملا غیرمتمرکز هستند و هیچ نهاد مرکزی آن را کنترل نمی‌کند.

تفاوت قابل توجه دیگر این دو سیستم مالی، شکل پولی است که در این دو سیستم عرضه می‌شود. بیت کوین و بسیاری معنای پول فیات​ از ارزهای دیجیتال عرضه محدودی دارند و مقدار مشخصی از آن‌ها وجود دارند و هیچ کس نمی‌تواند تعداد آن را افزایش یا کاهش دهد و کاملا الگوریتمی‌اند. در مقابل، دولت‌ها و بانک‌های مرکزی هیچ محدودیت و مانعی برای چاپ پول ندارند و عملا عرضه ارز فیات نامحدود است.

از آنجا که ارزهای رمزنگاری شده، شکل دیجیتالی پول هستند و هیچ فرم فیزیکی ندارند، به مکان جغرافیایی خاصی محدود نبوده و بدون معنای پول فیات​ مرز هستند. تراکنش‌ها در سیستم رمز ارزها برخلاف ارزهای فیات، غیرقابل بازگشت است.

نوسان قیمت ارزهای دیجیتال در مقایسه با ارزهای فیات بسیار بالاست. یکی از دلایلی که رمز ارزها را نمی‌توان به جایگزین ارزهای فیات تبدیل کرد، همین نوسانات بالای قیمتی آن‌هاست. ثبات قیمت یکی مولفه‌های اساسی در مورد یک ارز است.

پرسش و پاسخ (FAQ)

پول فیات نوعی از پول است که توسط دولت‌ها ساخته می‌شود و هیچ پشتوانه فیزیکی ندارد.

• تفاوت رمزارزها و پول فیات چیست؟

پول‌های فیات به طور مستقیم توسط دولت‌ها کنترل می‌شوند و تصمیم‌های دولت‌ها روی این پول‌ها تاثیر مستقیم می‌گذارند. اما رمزارزها کاملا غیرمتمرکز عمل می‌کنند و هیچ نهاد واسطی آنها را کنترل نمی‌کند.

سخن پایانی

در این مقاله پول فیات را معرفی کردیم. مختصری از تاریخچه پول در زندگی بشر را شرح داده و انواع پول را بررسی کردیم. ارز فیات در مقابل ارز یا پول کالایی قرار می‌گیرد و وجه تمایز آن، نداشتن پشتوانه کالایی است. ارزش ارزهای فیات به قدرت کشور صادر کننده آن وابسته است. در انتهای مقاله نیز ارزهای دیجیتال را به عنوان گونه جدیدی از ارز معرفی کردیم و شباهت‌ها و تفاوت‌های رمز ارزها را با پول‌های فیات مقایسه کردیم.

پول فیات چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

پول فیات چیست ؟ اگر از علاقه مندان حوزه های اقتصادی و بازارهای مالی مثل فارکس و ارزهای دیجیتال باشید قطعا تا به حال پول یا دارایی های فیات به گوش شما خورده باشد پیش تر در مقاله انواع پول چیست در مورد انواع پول با هم صحبت کردیم و اشاره ای نیز به پول فیات کردیم ولی با توجه به اهمیت زیاد این موضوع و ارتباط پول فیات با ارزهای دیجیتال در این مقاله از سایت دکتر رضا شیرازی قصد داریم ببینیم پول فیات چیست و شما را با ویژگی های آن آشنا کنیم در ادامه این مقاله همراه ما باشید

پول چیست ؟

یک اسکناس را در دست خود بگیرید چه چیزی میبینید ؟ یک تکه کاغذ! اگر واحدی به نام ریال ، دلار ، پوند یا غیره وجود نداشته باشد اسکناسی که در دست شما است چه ارزشی دارد ؟ قبل تر در مقاله پول چیست به طور مفصل در مورد ارزش ذاتی صحبت کردیم و گفتیم پول هایی که هم اکنون در اختیار ما وجود دارد و ما به آنها اسکناس میگوییم و معاملات مالی بر پایه آنها شکل میگیرند چیزی نیستند جز چند تکه کاغذ و هیچ ارزش ذاتی ای ندارند

پول های امروزی تکه هایی کاغذ هستند که دولت در ازای اعتمادی ما به خود ، به آنها ارزش داده است و در واقع این ارزش باعث شده است که یک تکه کاغذ به چیزی تبدیل شود که بتواند تمام معاملات اقتصادی و مالی دنیا را مدیریت کند. اما آیا از ابتدا اینگونه بوده است ؟ این اعتماد و ارزش چگونه شکل گرفته است؟

در ادامه به این موضوع میپردازیم و به طور مفصل آن را بررسی میکنیم

ارتباط طلا و پول فیات چیست ؟

همانطور که قبلا در مقاله سیستم های مالی به آن اشاره کردیم بعد از اینکه بشر روش های مختلفی را برای خرید و فروش و معامله امتحان کرد در نتیجه متوجه شد که استفاده از فلزات گرانبها مخصوصا طلا میتواند روش مطمئنی برای انجام معاملات باشد به همین دلیل شروع به استفاده از طلا به عنوان پشتوانه معاملات کرد. بعد از مدتی به علت ریسک حمل طلا و مشکلات مرتبط لا آن افراد تصمیم به استفاده از حواله های بانکی به جای طلا کردند البته این حواله ها به پشتوانه طلای موجود در بانک ها و خزانه ها در اختیار افراد قرار میگرفت

یعنی یک تنناسب بین میزان طلای موجود در بانک ها و حواله های در اختیار افراد وجود داشت این روش روش بسیار خوب و محبوبی در داخل یک کشور بود چرا که تنها به اندازه طلاها در کشور حواله وجود داشت و افراد هر زمانی که میخواستند میتوانستند حواله ها را به طلا تبدیل کنند حال بیایید ببینیم اگر چند بازرگان با حواله وارد معنای پول فیات​ یک کشور شوند و بخواهند در آن کشور حواله های خود را به طلا تبدیل کنند ، آنگاه چه اتفاقی می افتد ؟ با توجه به اینه حجم طلا با حواله های داخل کشور تناسب دارد در صورت استفاده از حواله های خارجی این تناسب به هم میخورد و بهم خوردن این تناسب مساوی است با از بین رفتن اقتصاد یک کشور!

در این زمان بود که کشور ها تصمیم گرفتند روشی را پیاده سازی کنند که از بروز این نوع مشکلات جلوگیری شود برای همین مفهومی به نام استاندارد طلا شکل گرفت. این مفهوم به این معنا بود که تمام کشورهای یک نرخ مبادله داشتند و در ازای دریافن مقدار مشخصی حواله یا اسکناس مقدار معینی طلا تحویل میدادند

از بین رفتن استاندارد طلا

روش استاندارد طلا روش خوبی بود چرا که دولت ها میتوانستد به طور نامحدود از ذخایر طلای خود استفاده و باز حواله و اسکناس ها را به طلا تبدیل کنند اما پس از مدتی این روش دچار مشکلاتی شد و اصلی ترین مشکل آن این بود که ذخایر طلا در حال تمام شدن بود! حال کشورها مانده بودند و حواله هایی که در دست مردم بود! چگونه کشورها میتوانستند این حواله ها را بدون پرداخت طلا ارزشمند کنند ؟ در این زمان بود که مفهومی جدید به نام پول های بی پشتوانه یا فیات شکل گرفت.بعد از اینکه دولت ها تصمیم گرفتند از پول بی پشتوانه استفاده کنند بازارهای مالی آن زمان به 2 دسته تقسیم شدند

1.دسته اول کسانی بودند که طلاهای زیادی در اختیار داشتند این دسته با توجه به اینکه حجم زیادی از طلای موجود را در اختیار داشتند میتوانستند با مدیریت عرضه و تقاضا نوسانات قیمتی در بازار طلا ایجاد کنند.

2.دسته دوم دولت ها بودند که میتوانستد از طریق بانک های مرکزی پول های بدون پشتوانه و بدون نیاز به طلا چاپ کنند و اینجا بود که تفاوت قدرت اقتصادی کشورها نمایان شد کشورهایی که دارای مدیریت صحیح تری بودند توانستند با مدیریت عرضه و تقاضای پول های فیات از جریان های تورمی جلوگیری کنند و بدنه اقتصادی کشورشان را مستحکم سازند در عوض کشورهایی با مدیریت ضعیف با چاپ بی رویه پول باعث ایجاد ابرتورم و کاهش قدرت خرید شدند

برای مثال اگر بخواهیم به نمونه از کشورهایی با مدیریت ضعیف اشاره کنیم میتوانیم به کشور زیمباوه اشاره کنیم. کشور زیمباوه در آغاز قرن 20 تصمیم گرفت برای خروج از بحران اقتصادی تا جایی که ممکن است پول چاپ و روانه بازار کند این اقدام باعث شد تا کشور زیمباوه دچار یک ابرتورم 500 درصدی شود.

حالا که به اندازه کافی با تاریخچه پول فیات آشنا شدیم وقت آن است که به تعریف اصولی پول فیات بپردازیم.

پول فیات چیست ؟

پول فیات یا پول بی پشتوانه به پولی گفته میشود که فاقد هر گونه ارزش ذاتی است و اقدامت دولتی و اعتماد افراد جامعه به آن ارزش میدهد اکثر ارزهایی که در حال حاضر به عنوان واحدهای پولی شناخته میشوند پول فیات هستند برای مثال دلار ، پوند ، ریال ، لیر و … همه پول فیات به شمار می آیند. علت اصلی ارزش پول فیات تلاش دولت صادر کننده آن برای با ارزش نگهداشتن آن است.

شاید فکر کنید برای اولین بار کشورهای غربی از پول فیات استفاده کرده اند اما اینگونه نبوده است برای اولین بار خاندان یوآن در چین از پول فیات استفاده کردند و علت آن کمبود طلا و کاهش ذخایر طلای این خاندان بود.

در قدم بعد به سراغ مزایا و معایب پول فیات میرویم

مزایا و معایب پول فیات چیست ؟

پول فیات در کنار مزایایی که دارد معایبی را نیز با خود به همراه می آورد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم

1.مزایای پول فیات

از جمله مزایای پول فیات میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

• نبود کمبود : پول های فیات هیچ گاه تمام نخواهند شد و صرفا کافیست در بانک ها چاپ شوند
• مقرون به صرفه بودن : استفاده و تولید پول های فیات برای دولت ها بسیار مقرن به صرفه تر است
• منعطف بودن : دولت ها هنگام مواجه با بحران های اقتصادی با روش های زیادی میتوانند از پول های فیات استفاده کنند
• بین المللی : این نوع پول ها به راحتی قابل تبدیل به سایر ارزها و استفاده در سایر کشورها هستند

2.معایب پول فیات

از جمله معایب پول های فیات میشود به موارد زیر اشاره کرد :

• تورم : تولید و چاپ بیش از حد پول های فیات و برهم زدن تعادل عرضه و تقاضا مساوی است با کاهش ارزش پول و افزایش قمیمت ها و در نهایت به وجود آمدن جریان های تورمی. همانطور که قبل تر به آن اشاره کردیم بسیاری از کشورها به دلیل نداشتن علم درست اقتصاد با عرضه بیش از حد پول های فیات باعث ایجاد تورم در کشورهایشان شده اند
• افزایش نقدینگی : نفدینگی به پول هایی گفته میشود که خارج از نظام های بانکی در حال گردش است افزایش بیش از حد نقدینگی باعث آسیب بسیار جدی ای به پول های فیات میشود زیرا تقاضا برای خدمات و کالاها افزایش پیدا میکند و در صورتی که این تقاضا به درستی پاسخ داده نشود باعث ایجاد تورم میشود
• در خطر افتادن دولت ها : برخی از دولت ها ناخواسته با افزایش چاپ و عرضه پول های فیات باعث از بین رفتن اقتصاد و در نهایت دولت خود میشوند بنابراین مهم است که دولت ها به درستی بتوانند از پول های فیات استفاده کنند.

ما در این مقاله از سایت دکتر رضا شیرازی تلاش کردیم شما را با پول فیات ، تاریخچه و ویژگی های آن آشنا کنیم و ببینیم پول فیات چیست استفاده درست از پول فیات و داشتن دانش در مورد آن در بازارهای مالی بسیار اهمیت دارد امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید

پول فیات Fiat چیست؟ چه تفاوتی با ارز دیجیتال دارد؟

پول وسیله‌ای ارزشمند است که می‌توان با استفاده از آن تراکنش انجام داد و آن را مبادله کرد. پول واحد سنجش قیمت و ارزش هر محصول یا خدماتی محسوب می‌شود. ارزهای مختلف از جمله پول فیات و ارزهای دیجیتال انواع مختلف پول هستند که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرند و وجوه مشترک و متفاوت بسیاری دارند. واحدهای مالی فیات رو به زوال هستند و کم‌کم با ارزهای دیجیتال جایگزین می‌شوند.

• 1) مقدمه‌ای برای شناخت بهتر مفهوم پول
• 2) پول فیات چیست؟
• 3) ویژگی‌های پول
• 4) تفاوت ارز فیات با ارز دیجیتال
• 5) آیا ارزهای دیجیتال شباهتی به پول فیات دارند؟
• 6) کلام آخر؛ پول فیات رو به زوال است

ارز فیات یکی از ابتدایی‌ترین مفاهیم بازارهای مالی است که در بازار سهام، بازار ارز دیجیتال و… استفاده می‌شود. به بیان ساده می‌توان گفت این نوع ارز همان واحدهای مالی سنتی است که کشورهای مختلف به عنوان سکه و اسکناس وارد بازار می‌کنند. در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم ماهیت این پول‌ها چیست، ارزش آن‌ها از کجا تأمین می‌شود و چه تفاوتی با ارزهای دیجیتال دارند.

مقدمه‌ای برای شناخت بهتر مفهوم پول

پول پیش‌نیاز انجام تراکنش‌ و نماد ارائه‌دهنده ارزش است که توسط عموم مردم پذیرفته شده. تمدن‌های اولیه از دارایی‌های مختلفی چون گاو، بز و شتر به عنوان پول استفاده می‌کردند. آن‌ها به مرور زمان یاد گرفتند از دارایی‌های ماندگارتری مانند صدف یا نمک به عنوان واحدی مالی برای انجام معاملات خود استفاده کنند. بعد از آن تمدن‌ها پیشرفته‌تر شدند و سکه ضرب کردند. پیشرفت در زمینه خلق پول همچنان ادامه داشت و به پول فیات و بعد از آن هم به ارز دیجیتال رسید.

تاریخ نشان می‌دهد که پول در دوره‌های مختلف تکامل پیدا کرده و حتی نوع آن نیز تغییر کرده است. ارز دیجیتال هم پول جدید است که به کمک فناوری بلاکچین توسعه داده شده و توسط هیچ نهادی کنترل نمی‌شود. این ارزها در آینده جایگزین ارزهای فیات خواهند شد.

پول فیات چیست؟

ارز فیات به عنوان متداول‌ترین پولی که در سراسر جهان در گردش است، شناخته می‌شود. بسیاری از افراد فقط اسکناس‌ها و سکه‌‌های فیات را می‌شناسند و حتی کودکانی که هنوز چیزی از معامله نمی‌دانند هم متوجه می‌شوند که اسکناس وسیله ارزشمندی است!

ارزهای فیات توسط حکومت‌ها ایجاد شده‌اند و پشتوانه ارزشمند و ارزش ذاتی ندارند. پشتوانه پول فیات دولت یا حکومتی است که آن را ایجاد کرده و تا حد زیادی روی تعیین قیمت آن تأثیر دارد؛ البته عوامل دیگری چون میزان عرضه و تقاضا در بازار و ثبات دولت هم در تعیین ارزش واحدهای مالی فیات موثر هستند.

ارزهای معنای پول فیات​ فیات تمام ویژگی‌های پول را دارند، بنابراین می‌توانند در تراکنش‌ها و معاملات مورد استفاده قرار بگیرند. از طرفی، چون پشتوانه‌ حکومتی و دولتی دارند، معمولا توسط دو طرف معامله در یک قلمرو اقتصادی پذیرفته می‌شوند. البته تورم یکی از دشمنان پول فیات است که هم ارزش آن را کاهش می‌دهد و هم باعث می‌شود مردم نسبت به آن بی‌اعتماد شوند و پول‌هایشان را به دارایی‌های دیگر تبدیل کنند.

پول‌های فیات توسط دولت‌ها و حکومت‌ها کنترل می‌شوند؛ بنابراین آن‌ها می‌توانند به روش‌های مختلف در روند تراکنش‌های کشور و ارزش واحد مالی آن دخالت داشته باشند. به عنوان مثال حکومت‌ها می‌توانند در زمان کسری بودجه، پول چاپ کنند یا حباب ارزش ایجاد کنند. همچنین می‌توانند از طریق سیستم‌های بانکی متمرکز بر درآمد مردم نظارت داشته باشند و مالیات بگیرند.

ویژگی‌های پول

پول فیات و ارزهای دیجیتال همگی وسیله‌ای برای انجام تراکنش‌ها و ایجاد ارتباطات مالی بین انسان‌ها هستند. پول‌ها برای اینکه قابلیت استفاده در تراکنش‌های مختلف را داشته باشند، به سه ویژگی مهم نیاز دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم. همچنین بررسی می‌کنیم که کدام یک از پول‌های فیات یا دیجیتال این ویژگی‌ها را دارند.

1. ابزاری برای ذخیره ارزش

تصور کنید شما یک بن خرید صد هزارتومانی از یک فروشگاه دارید. اگر پول فیات واقعا یک ابزار برای ذخیره ارزش باشد، یعنی اهمیتی ندارد که شما امسال از بن خرید خود استفاده می‌کنید یا سال آینده؛ در هر صورت این بن ارزش یکسانی خواهد داشت و شما می‌توانید با استفاده از آن کالاهای مشخصی را خریداری کنید.

اگر این ویژگی وجود نداشته باشد، انسان‌ها دیگر تمایلی به استفاده و نگهداری از پول ندارند و ترجیح می‌دهند اگر پولی به دست می‌آورند، در کوتاه‌ترین زمان ممکن آن را به یک شیء دیگر تبدیل کنند تا از ارزشش کاسته نشود. ارزهای فیات برای مردم قابل اعتماد هستند و به همین دلیل به عنوان ابزار معاملاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما در حال حاضر مشکلاتی چون تورم و سیاست‌های پولی غلط باعث شده که ارزش آن‌ها روز به روز کم‌تر شود.

استیبل کوین‌ها یکی از انواع ارزهای دیجیتال هستند که برای ذخیره ارزش مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کوین‌ها معمولا پشتوانه‌ای مانند طلا یا دارایی ارزشمند دیگری دارند و قیمتشان باثبات است. سایر ارزهای دیجیتال نوسان‌های قیمتی بسیاری را تجربه می‌کنند و هنوز به عنوان ابزاری قابل اعتماد برای ذخیره ارزش شناخته نمی‌شوند.

2. ابزاری برای معامله و قابل تبدیل

هرچیزی که به عنوان یک ابزار پرداخت و معامله مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید توسط عموم مردم پذیرفته باشد. اگر به خاطر داشته باشید، در دهه هشتاد اسکناس‌های سریال برره به صورت واقعی چاپ شدند و بچه‌ها خیلی دوست داشتند این اسکناس‌ها را بخرند. افرادی که این اسکناس‌ها را داشتند، نمی‌توانستند با آن از مغازه چیزی بخرند، با وجود اینکه این کاغذها ارزش داشتند و بچه‌ها برای خریدشان پول پرداخت کرده بودند. در بهترین حالت بچه‌ها می‌توانستند داخل مدرسه یا با دوستانشان با استفاده از اسکناس‌های سریال برره معامله انجام دهند!

ارزهای دیجیتال در سال‌های نزدیک به ۲۰۱۰ شبیه به اسکناس‌های برره‌ بودند و کسی آن‌ها را نمی‌پذیرفت! همه تصور می‌کردند این پول‌ها معنای پول فیات​ تقلبی هستند و ارزشی ندارند، اما به مرور زمان مردم آن‌ها را پذیرفتند و برای سرمایه‌گذاری و انجام تراکنش از آن‌ها استفاده کردند. البته هنوز مقبولیت ارزهای دیجیتال در میان مردم به حد مطلوب نرسیده است. افراد بسیاری وجود دارند که نمی‌دانند ارز دیجیتال چیست و چطور می‌توانند از آن به عنوان پول استفاده کنند.

پول فیات ویژگی پذیرش عمومی را دارد، ارزهای فیات کشورهای مختلف در همان کشور ارزشمند تلقی می‌شوند. حتی اگر دارندگان یک ارز فیات بخواهند پولشان را در کشور جدیدی خرج کنند، به راحتی می‌توانند در صرافی آن را به یک واحد مالی جدید تبدیل کنند.

واحد سنجش ارزش و قیمت‌گذاری

یک واحد مالی باید قابلیت تعیین ارزش خدمات و محصولات مختلف در سراسر یک قلمرو اقتصادی را داشته باشد. به عنوان مثال همه ما می‌دانیم که یک بستنی ده هزار تومانی نسبت به یک شکلات هزار تومانی ارزشمندتر است.

در ارزهای فیات، سیاست‌های بانک مرکزی ارزش پول و به دنبال آن قیمت خدمات و محصولات را تعیین می‌کند. به عنوان مثال بانک مرکزی می‌تواند با تعدیل نرخ بهره یا چاپ اسکناس‌های جدید، ارزش پول را تغییر دهد. اما ارزش در بازار ارزهای دیجیتال اینگونه تعیین نمی‌شود و ارزش هر کوین یا توکن به قیمت‌های رایج در بازار بستگی دارد. به عنوان مثال ویتالیک بوترین اکنون نمی‌تواند با افزایش تعداد اترها، ارزش هر اتر را کاهش دهد.

سایر ویژگی‌های پول

در قسمت‌های قبلی به سه مورد از مهم‌ترین ویژگی‌های پول اشاره کردیم و مقایسه‌ای بین ارزهای دیجیتال و فیات انجام دادیم. در ادامه سایر ویژگی‌هایی که پول باید داشته باشد را می‌خوانید:

• پول باید قابلیت تقسیم به واحدهای کوچک‌تر را داشته باشد؛ به عنوان مثال در ایران ریال واحد کوچک‌تر تومان است یا ساتوشی واحد تقسیم‌کننده بیت کوین محسوب می‌شود.
• پول باید قابل حمل باشد، چه به صورت فیزیکی و چه به صورت الکترونیکی و مجازی.
• ابزاری که به عنوان پول مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید بادوام باشد و از بین نرود.
• تمام اسکناس‌ها، سکه‌ها یا هر آنچه نماد یک واحد مالی است باید ویژگی‌های کاملا یکسان داشته باشند.
• عرضه پول باید محدود باشد.

تفاوت ارز فیات با ارز دیجیتال

در قسمت‌های قبل ارزهای دیجیتال و فیات را از نظر معنای پول فیات​ ویژگی‌های پولی با یکدیگر مقایسه کردیم. در این بخش عملکرد هرکدام از این دو نوع پول متداول در جهان امروز را با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد.

مقایسه پول فیات و ارز دیجیتال از نظر روش صدور (چاپ یا استخراج) و حاکمیت

یکی از مهم‌ترین نقطه ضعف‌های ارز فیات این است که ارزش ذاتی ندارد. ارزش پول‌های فیات تا حد زیادی به مقامات مرکزی مانند دولت‌ها و بانک‌های مرکزی و تصمیماتی که درباره معنای پول فیات​ سیاست‌های پولی و مالی می‌گیرند، بستگی دارد. برای چاپ پول فیات تنها کافی است بانک مرکزی دستور بدهد و به هر تعدادی که نیاز دارد، اسکناس جدید چاپ کند.

ارزهای دیجیتال ارزش ذاتی خود را از بلاکچین توسعه‌دهنده‌شان به دست می‌آورند. بلاکچین هم سیاست‌های مالی شفافی دارد که در پایگاه کد پروتکل بلاکچینی ثبت شده است. بسیاری از ارزهای دیجیتال سیاست مالی منحصر به فردی ندارند و تنها از مکانیزم‌های حاکمیت معنای پول فیات​ و اجماعی که بلاکچین دارد، پیروی می‌کنند. بنابراین توسط هیچ نهادی کنترل نمی‌شوند و ارزششان به تصمیم و سیاست‌گذاری نهاد خاصی وابسته نیست.

هر پروتکل ارز دیجیتال منبع محدودی از کوین‌ها را در اختیار شبکه قرار داده‌اند و ماینرها می‌توانند با الگوریتم‌‌های اثبات کار یا اثبات سهام آن‌ها را استخراج کنند.

تراکنش‌های ارز دیجیتال و ارز فیات

تراکنش‌ با پول فیات یا به صورت نقدی انجام می‌شود یا به زیرساخت‌های بانکداری سنتی نیاز دارد. در تراکنش‌های فیات، یک واسطه بین دو طرف معامله وجود دارد که تراکنش را انجام می‌دهد و روی آن نظارت می‌کند. برخی از سرویس‌ها خدمات انجام تراکنش در سطح بین‌الملل را فراهم کرده‌اند و اگر طرفین معامله در دو نقطه مختلف جهان حضور داشته باشند، برای انتقال پول باید کارمزد زیادی برای انجام این تراکنش بپردازند و مدتی هم منتظر بمانند.

تراکنش‌های ارز دیجیتال در شبکه‌های بلاکچین و بدون معنای پول فیات​ نیاز به واسطه متمرکز انجام می‌شوند. کامپیوترهای عضو شبکه (نود) تراکنش‌ها را تایید می‌کنند. کاربران شبکه‌های بلاکچین برای انجام تراکنش‌هایشان آزادی بیشتری دارند، چون واسطه‌ای وجود ندارد و هیچ نهادی بر جزئیات تراکنش‌هایشان نظارت نمی‌کند. قراردادهای هوشمند هم برای ایجاد اعتماد بین در طرف ناشناس در معامله مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آیا ارزهای دیجیتال شباهتی به پول فیات دارند؟

این دو نوع پول در برخی از ویژگی‌هایی که در ادامه بیان می‌کنیم، مشترک هستند:

• هر دو نوع پول از واحدهای کوچک‌تری تشکیل می‌شوند و می‌توان آن‌ها را خرد کرد.
• ارزش اصلی هر دو نوع پول از پذیرش گسترده توسط مردم ایجاد شده است.
• در حال حاضر هر دو نوع پول به عنوان روش‌های پرداختی مورد استفاده قرار می‌گیرند، یعنی با پرداخت آن‌ها می‌توانید خدمات و محصولاتی را خریداری کنید.
• هر دو نوع ارز برای ذخیره ارزش و سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کلام آخر؛ پول فیات رو به زوال است

همانطور که سال‌هاست دیگر از سکه‌های طلا و نقره برای پرداخت هزینه‌ها استفاده نمی‌کنیم و فقط می‌دانیم قبلا به عنوان پول استفاده می‌شدند، نسل‌های بعدی هم فقط نام ارزهای فیات را در کتاب‌های تاریخ می‌خوانند و از آن استفاده نخواهند کرد. ارزهای دیجیتال واحدهای مالی بعدی هستند که بشر از آن برای خرید و فروش و حفظ ارزش دارایی‌های خود استفاده می‌کند. اکنون این ارزها بیشتر به عنوان روشی برای سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند، اما در آینده حتی برای خرید کوچک‌ترین محصولات از سوپر مارکت هم از آن‌ها استفاده خواهیم کرد.

گروه داموند از متخصصین حوزه ارزهای دیجیتال و بلاکچین تشکیل شده است و تلاش می‌کند تمام مفاهیم بازار ارزهای دیجیتال را به زبان ساده ارائه دهد. به کمک داموند می‌توانید دانش خود در زمینه بازار ارزهای دیجیتال را کامل کنید و یک تریدر حرفه‌ای باشید.

پول فیات؛ ارز فیات چیست؟ انواع ارز فیات و مقایسه آن‌ها با رمزارزها

در بازارهای مالی از واژه پول فیات به دفعات استفاده می‌شود. همچنین در بازار رمزارزها و صرافی‌ها بخش‌هایی به نام فیات وجود دارد. پول فیات یا ارز بی‌پشتوانه دارایی‌ها است که ارزش ذاتی نداشته و هویت آن‌ها وابسته به یک دولت یا حکومت است.

لغت فیات در زبان انگلیسی به معنای «اجازه و مجوز انجام کار» است. در حقیقت علت این نام‌گذاری تصمیم‌هایی است که دولت‌ها برای استفاده از ارز فیات اتخاذ می‌کنند. در ادامه با مفهوم، انواع و قابلیت‌های پول فیات آشنا خواهیم شد و نقش آن در بازار رمزارزها را بررسی خواهیم کرد.

پول فیات چیست؟

به بیان ساده پول فیات (Fiat) یا فیات کارنسی ارز رایج و قانونی است که در یک کشور استفاده شده و توسط دولت و سازمان‌های مالی مربوطه چاپ می‌شود. دلار آمریکا، پوند انگلیس و ریال ایران پول فیات محسوب می‌شوند. کشورهای زیادی در سرتاسر دنیا از ارز فیات برای تبادلات کالایی و خدماتی خود بهره می‌گیرند.

پیدایش ارز فیات

اولین حکومتی که پول فیات را ابداع کرد امپراطوری چین بود. از این دارایی برای تبادل ابریشم، طلا و نقره استفاده می‌شد. چاپ پول از همان ابتدا دردسرهای زیادی داشت. انتشار اسکناس بدون رعایت اصول اقتصادی باعث تورم خواهد شد و این اتفاق برای حکومت مغول‌ها افتاد. آن‌ها تلاش کردند تا با چاپ پول قدرت اقتصادی خود را افزایش دهند اما در نهایت این تصمیم باعث سقوط امپراطوری آن‌ها شد.

پس از آسیای میانه نوبت به بخش‌هایی از اروپا رسید تا از ارز فیات را به جای سکه‌های نقره و طلا استفاده کنند. طولی نکشید تا تمام کشورهای اروپا و آمریکا از فیات کارنسی برای تبادل دارایی استفاده کردند و بدین ترتیب پول‌های کاغذی جایگزین سکه‌های طلا و نقره در جهان شد.

کشمکش بین استاندارد طلا و پول فیات

اقتصاددان‌های قرن بیستم طرح پشتوانه‌سازی پول کاغذی به وسیله کالا را طراحی کردند. معمولا از طلا به عنوان پشتوانه فیات کارنسی استفاده می‌شد و به همین دلیل مفهوم «استاندارد طلا» در بین کارشناسان اقتصادی آن زمان رایج شد. پس از مدتی ایالات متحده امریکا دوباره تصمیم به کنار زدن استاندارد طلا گرفت و پول فیات را جایگزین استانداردهای کالایی کرد. نتیجه این اقدام آمریکا رایج شدن پول‌های بی‌پشتوانه و استفاده از ارز فیات در سایر کشورها بود.

ارزش فیات کارنسی چگونه تعیین می‌شود؟

پول فیات هیچ پشتوانه مشخصی ندارد و اعتبار آن فقط تحت تاثیر تلاش‌ها و اقدامات دولت صادر کننده پول قرار دارد. در حقیقت دولت تعیین‌کننده ارزش پول فیات خواهد بود. مهمترین عامل ارزش‌گذاری پول فیات اعتماد مردم به سیاست‌های اقتصادی دولت و حکومت است.

ارزهای پیشین با استفاده از کالاهای باارزش پشتوانه‌سازی می‌شدند. درنتیجه ارزش واقعی آن‌ها تابعی از قیمت پشتوانه‌ها بود. بنابراین اگر دولتی قصد چاپ پول داشت، می‌بایست به اندازه ارزش پول‌های چاپ شده، طلا در بانک مرکزی ذخیره می‌کرد. در نتیجه دست دولت برای چاپ بدون پشتوانه بسته بود و حتما قبل از چاپ باید منابع مالی لازم را تامین می‌کرد.

ارز فیات به ذخایر فیزیکی نیازی ندارد و ارزش آن تابعی از طلا، نقره یا سایر دارایی‌ها نیست. در نتیجه رفتارهای مردم و جریان‌های اقتصادی کشور ارزش آن را تعیین می‌کند. برای مثال با چاپ پول بیش از حد معمولا کشور دچار تورم اقتصادی می‌شود. تورم باعث کاهش ارزش پول فیات خواهد شد.

در نهایت تورم و افزایش نقدینگی اعتماد مردم به پول ملی کشور را از بین می‌برد و در این زمان افراد به خرید دارایی‌هایی روی می‌آورند که ارزش آن‌ها ثابت است. برای مثال طلا، نقره یا ارزهای دیگر کشورها می‌تواند مردم را از خطر کاهش ارزش پول ملی در امان نگه دارد. هر چند این دارایی‌ها نیز دچار نوسان‌های ارزشی می‌شوند اما معمولا دامنه نوسان آن‌ها بسیار کم و متعارف است.

مقایسه ارز فیات و ارز دیجیتال

توزیع‌کنندگان

فیات کارنسی و رمزارزها دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی هستند. برای مثال هر دوی این دارایی‌ها بدون پشتوانه بوده و صرفا بر اساس اعتبار سازمان‌ها، نهادهای متولی و حجم عرضه و تقاضا ارزش‌گذاری می‌شوند. یکی از تفاوت‌های این دو دارایی در دل همین مورد است که سازمان‌های متولی آن‌ها دارای تفاوت‌های اساسی هستند. ارزهای فیات معمولا توسط دولت‌ها و نهادهای حکومتی عرضه می‌شوند اما رمزارزها متعلق به بخش خصوصی هستند. به جز برخی از ارزهای دیجیتال خاص مثل تتر که توسط بانک مرکزی یک کشور توزیع شده است، معمولا منافع مالکان ارزهای دیجیتال با متولیان ارزهای فیات کاملا در تضاد است.

روش‌های تولید

از دیگر تفاوت‌های فیات کارنسی با رمزارز می‌توان به فرایندهای تولید آن‌ها اشاره کرد. ارزهای دیجیتال بر اساس الگوریتم‌های اثبات کار یا اثبات سهام تولید می‌شوند. در طرف مقابل پول‌های فیات توسط دولت چاپ شده و روند خاصی برای تولید ندارند. ارزهای دیجیتال قوانین و الگوریتم‌های مختلفی برای تولید واحد جدید مقرر کرده‌اند و همچنین برخی از آن‌ها توسط توسعه‌دهندگان به مرور زمان عرضه می‌شوند.

حجم قابل عرضه

حجم عرضه فیات کارنسی با ارزهای دیجیتال متفاوت است. پول‌های فیات به طور نامحدود قابل چاپ هستند اما رمزارزها برنامه‌های متفاوتی برای حجم عرضه دارند. برای مثال بیت کوین تعداد واحدهای قابل عرضه را محدود کرده است و روند عرضه احتمالا تا ۱۰۰-۱۵۰ سال دیگر زمان خواهد برد. اتریوم نیز اعلام کرده است تا اطلاع ثانوی امکان تولید بلاک جدید وجود دارد و پس از با تغییر الگوریتم اجماع، باید از فرایند اثبات سهام برای پردازش و تایید تراکنش‌ها استفاده شود. دوج کوین حجم عرضه را به طور کل محدود نکرده اما حداکثر مقدار عرضه را برای یک سال مشخص کرده است. سایر رمزارزها نیز قوانین مختلفی دارند.

محدودیت‌های جغرافیایی

از دیگر تفاوت‌ها می‌توان به فرامرزی بودن کریپتو کارنسی اشاره کرد. پول فیات محدود به کشور خاصی است. حتی دلار نیز با وجود شهرت جهانی اما به راحتی در کشورهایی غیر از آمریکا قابل استفاده نیست. در طرف مقابل ارزهای دیجیتال مرزهای فیزیکی را از بین برده‌اند و به راحتی قابل انتقال به سرتاسر جهان هستند.

مزایا و معایب پول‌های فیات

نظرات مختلفی پیرامون فیات کارنسی وجود دارد. طرفداران پول فیات مزایایی همچون انعطاف‌پذیری، عدم محدودیت، پاسخگویی بیشتر، هزینه کمتر و سهولت استفاده را برای این پدیده نام می‌برند. از طرفی منتقدان ارز فیات از ریسک بالا و عدم برخورداری از ارزش ذاتی به عنوان اصلی‌ترین معایب فیات کارنسی یاد می‌کنند.

به طور کل با استفاده از پول‌های فیات تجارت بین‌المللی آسان‌تر خواهد شد و هزینه‌های پشتوانه‌سازی از بین خواهد رفت. همچنین دست دولت برای ایجاد تغییرات مالی باز خواهد بود. همین عامل می‌تواند منجر به ایجاد خطرات بسیار زیادی شود. تورم‌ها و فروپاشی‌های اقتصادی معمولا در اثر سیاست‌های غلط دولت در چاپ و عرضه ارزهای فیات صورت می‌گیرد.

جمع‌بندی

اقتصاد هر روز پیچیده‌تر از قبل می‌شود. شاید تا دویست سال پیش بخش اعظمی از مبادلات تجاری با استفاده از طلا و نقره انجام می‌شد و چالش‌های به مراتب کمتری پیش روی فعالان اقتصادی بود. امروزه با توسعه کشورها و پیشرفت علوم مختلف، اقتصاد نیز دچار تغییرات زیادی شده است.

مفاهیمی همچون پول فیات می‌توانند به طور همزمان عامل شکوفایی یا فروپاشی یک اقتصاد باشند. ارزهای بی‌پشتوانه یک ایده برای رشد اقتصادی دولت‌ها بود که در برخی موارد منجر به ایجاد آشوب‌های کلان شد. کشور زیمباوه در بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ به علت مشکلات اقتصادی شروع به چاپ بیش از حد پول کرد که موجب تورم افسارگسیخته و در نهایت فروپاشی اقتصاد این کشور شد.

مهمترین عامل در تعیین سرنوشت پول فیات تصمیمات و سیاست‌های دولت است. باید دید سرنوشت ارزهای فیات دوباره دستخوش تغییر خواهد شد و تورم‌ها یا بحران‌های اقتصادی دوباره باعث استفاده از استاندارد طلا خواهد شد یا خیر.