جریان آزاد نقدی (FCF)

فرمول fcfe

جریان آزاد نقدی یا FCF چیست؟

سرمایه گذاران برای یافتن بهترین سهام‌های ارزنده در بورس، از معیارهای مختلفی برای بررسی شرکت‌های بورسی و ارزش گذاری سهام آن‌ها استفاده می‌کنند.

جریان آزاد نقدی یا FCF یکی از این معیارهاست که به سرمایه گذاران کمک می کند عملکرد یک شرکت را بهتر بسنجند و سوددهی آن را بررسی کنند.

جریان آزاد نقدی در واقع وجه نقدی است که پس از کم کردن هزینه‌های عملیاتی شرکت باقی می‌ماند. این وجه نقد باقی مانده به همه سهامداران و وام دهندگان به شرکت متعلق است و خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی دقیق FCF و نحوه استفاده از آن در ارزش گذاری سهام بپردازیم.

جریان نقدی چیست و چه تفاوتی با سود در بازار بورس دارد؟

پیش از تعریف جریان آزاد نقدی بهتر است با مفهوم جریان نقدی در بورس آشنا شوید و تفاوت آن با سود را بدانید. به طور کلی می‌توان گفت، سود با کم کردن هزینه ها از درآمدها، حاصل می‌شود اما جریان نقدی، تفاوت بین جریان نقدی ورودی به شرکت و جریان نقدی خروجی از آن است.

بعضی از تحلیلگران معتقدند، سود یک شرکت تعیین کننده عملکرد آن است و در نتیجه سود بیشتر به معنای عملکرد بهتر است اما برخی دیگر معتقدند جریان نقدی بهتر می‌تواند عملکرد یک شرکت را نشان دهد چون مبنای محاسبه سود بر اساس روش‌ها و استانداردهای حسابداری است و ممکن است به طور کامل اطلاعات شرکت را افشا نکند.

پیشنهاد مطالعه: سود مرکب در بورس چیست؟

جریان نقدی مثبت و منفی نمایانگر چیست؟

از آن جایی که تفاوت میان جریان نقد ورودی و خروجی، جریان نقدی شرکت را می‌سازد این جریان نقدی می‌تواند مثبت باشد یا منفی. به طور کلی جریان نقدی مثبت نشان دهنده سودآور بودن یک شرکت است اما این جمله همواره درست نیست.

• به نظر شما، جریان نقدی منفی به معنای ضرر ده بودن شرکت است؟

مثلا یک شرکت ممکن است تجهیزات جدیدی را بخرد و همین کار باعث شود جریان نقدی خروجی بیشتر شده و در نتیجه شرکت جریان نقدی منفی داشته باشد اما در عوض در آینده با استفاده از این تجهیزات به سودآوری بیشتری دست یابد.

• به نظر شما، جریان نقدی مثبت به معنای سودآور بودن شرکت است؟

خیر. لزوما جریان نقدی مثبت به معنای سودآور بودن یک شرکت بورسی نیست. مثلا فرض کنید شرکت با گرفتن وام که در واقع یک بدهی جدید محسوب می‌شود، جریان نقدی ورودی را بیشتر کرده و در نتیجه شرکت جریان نقدی مثبت پیدا کرده است اما در نهایت باید در آینده بدهی‌های مربوط به وام را پرداخت کند.

به همین علت است که نمی‌توان به جریان نقدی مثبت یا منفی به تنهایی اتکا کرد و باید به دنبال روش‌هایی برای تجزیه و تحلیل جریان نقدی شرکت بود تا بدین وسیله درک بهتری از شرایط مالی و عملکردی یک شرکت بورسی پیدا کرد.

جریان آزاد نقدی (FCF)

جریان آزاد نقدی یا FCF برگرفته از عبارت Free Cash Flow است. در واقع جریان وجوه آزاد نقد، وجه نقدی است که پس از کم کردن هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌ای یک شرکت باقی می‌ماند. عموما وجوه نقد به دو دلیل عمده از شرکت خارج می‌شوند: (به همین دلیل به آن‌ها، جریان وجه نقد خروجی گفته می‌شود.)

1. پرداخت مخارج برای پوشش عملیات جاری یا هزینه‌های عملیاتی
2. پرداخت مخارج برای حفظ دارایی‌ها و سرمایه شرکت

جریان آزاد نقدی پس از پرداخت دستمزد، حقوق، اجاره و مالیات (هزینه ها) محاسبه می‌شود و به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا با استفاده از آن تصمیمات بهتری برای خرید یا فروش سهام شرکت بگیرند.

دلایل استفاده از جریان آزاد نقدی یا FCF در بورس

جریان آزاد نقدی معیاری است که به وسیله آن سهامداران می‌توانند به میزان وجوه نقد ساخته شده توسط شرکت پی ببرند اما دانستن مقدار وجه نقد چه کمکی به سهامداران می‌کند؟

سهامداران با اطلاع از جریان آزاد نقدی می‌توانند تخمین بزنند که :

1. آیا شرکت پول نقد کافی برای پرداخت سود به سهامداران را دارد.
2. آیا شرکت توانایی خرید سهام خود را دارد. (بازخرید سهام)

علاوه بر این، جریان آزاد نقد به معنای توانایی پرداخت بدهی و توسعه بیشتر کسب و کار خواهد بود که این خود به سود بیشتر منجر می‌شود. سود بیشتر یک شرکت هم سرمایه گذاران بیشتری را به سمت آن جذب می‌کند و در نتیجه قیمت سهم آن بیشتر می‌شود.

همان طور که پیش از این گفتیم جریان نقدی آزاد از دو بخش جریان نقدی ورودی و جریان نقدی خروجی تشکیل شده است.

جریان نقدی ورودی

به تمام جریان نقدی که وارد شرکت می‌شود، جریان نقدی وروی گفته می‌شود اما جریان نقد ورودی از طریق چه روش‌هایی به دست می‌آید؟

جریان نقدی ورودی از دو روش عمده حاصل می‌شود :

1. فروش کالاها، خدمات و دارایی‌ها به مشتریان
2. دریافت منابع مالی مثل سود سرمایه گذاری‌ها یا گرفتن وام

پیشنهاد ویژه: آموزش رایگان بورس تهران

جریان نقدی خروجی

به تمام جریان نقدی که از شرکت خارج می‌شود، جریان نقدی خروجی گفته می‌شود اما جریان نقدی خروجی در چه مواردی از شرکت خارج می‌شود؟

به طور کلی جریان نقد با روش‌های زیر از شرکت خارج می‌شود:

1. خرید مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز از عرضه کنندگان
2. هزینه‌های عملیاتی
3. پرداخت حقوق به کارکنان
4. بازپرداخت بدهی های شرکت (اصل و فرع بدهی)

فرق جریان آزاد نقدی با سود خالص در چیست؟

سود خالص حاصل کم کردن هزینه‌ها از درآمدهای یک شرکت است اما جریان آزاد نقدی حاصل کم کردن جریان نقدی ورودی از جریان نقدی خروجی یک شرکت است.

جریان نقدی خروجی - جریان نقدی ورودی = جریان نقدی

همان طور که در ابتدای مبحث، نیز عنوان کردیم سود خالص یا عایدی با جریان نقدی متفاوت است. به عبارت دیگر دریافت‌ها و پرداخت‌های غیرنقدی یک شرکت جریان آزاد نقدی (FCF) در جریان آزاد نقدی محاسبه نمی‌شود مثلا اگر شرکت زمینی داشته باشد و با استفاده از وجه نقد خود شروع به ساختن یک واحد تجاری کند، مبلغی به جریان نقدی آزاد شرکت اضافه نخواهد شد.

به زبان ساده، ممکن است شما یک سال روی یک پروژه استارت آپ کار کرده باشید و سوددهی آن در دو سال آینده هم قطعی باشد، با این حال شما جریان نقدی‌ای تولید نکرده‌اید.

انواع جریان نقدی در بورس

قبل از پرداختن به نحوه محاسبه جریان آزاد نقدی بهتر است با انواع جریان نقدی آشنا شوید. به صورت کلی سه مدل جریان نقدی وجود دارد که می‌توانید اطلاعات مربوط به آن را برای نماد دلخواهتان در سایت کدال و در قسمت صورت جریان‌های نقدی مشاهده کنید.

جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی

جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی یکی از فاکتورهایی که در فرمول جریان آزاد نقدی از آن استفاده می‌شود به همین خاطر است که آگاهی از این گونه جریان‌های نقدی به فهم بهتر جریان آزاد نقدی یا FCF کمک می‌کند.

به وجوه نقدی که صرف عملیات‌های شرکت می‌شود، جریان نقد عملیاتی گفته می‌شود که از طریق کم کردن هزینه های عملیاتی از درآمدها به دست می‌آید.

درآمدها - هزینه های عملیاتی = جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی

جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی (جریان وجوه نقد عملیاتی) معمولا شامل:

• فروش محصولات
• ارائه خدمات

می شود. با استفاده از جریان نقدی عملیاتی می‌توان به طرز موثرتری عملکرد شرکت‌ها را بررسی کرد و کیفیت سوددهی آن‌ها را کنترل نمود اما چگونه چنین کاری ممکن است؟

فرض کنید مقدار سود خالص در گزارش صورت سود و زیان، عدد بزرگ و مثبتی باشد اما هزینه‌های شرکت آن قدر زیاد باشد که حتی قادر به پرداخت بدهی‌های خود نیز نباشد. در این صورت با وجود مثبت بودن سود خالص، جریان نقدی آزاد به عددی منفی تبدیل خواهد شد.

جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت‌های سرمایه گذاری

به تمام وجه نقدی که از طریق فعالیت‌های سرمایه گذاری شرکت به آن وارد و یا از آن خارج می‌شود، جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های سرمایه گذاری گفته می‌شود. موارد مربوط به فعالیت‌های سرمایه گذاری شامل موارد زیر می‌شوند:

دریافت های نقدی

پرداخت های نقدی

فروش دارایی های ثابت مشهود

خرید دارایی های ثابت مشهود

فروش دارایی های نگه داری شده برای فروش

فروش دارایی های نامشهود

خرید دارایی های نامشهود

فروش سرمايه ‌گذاری‌های بلندمدت

تحصیل سرمايه‌گذاری‌های بلندمدت

فروش سرمایه گذاری در املاک

تحصیل سرمایه گذاری جریان آزاد نقدی (FCF) در املاک

فروش سرمایه گذاری های کوتاه مدت

تحصیل سرمایه گذاری های کوتاه مدت

استرداد تسهیلات اعطایی به دیگران

تسهیلات اعطایی به دیگران

سود تسهیلات اعطایی به دیگران

سود سایر سرمایه گذاری ها

باید به این نکته دقت کنید که دریافت‌های نقدی به مبلغ نهایی جریان آزاد نقدی اضافه می‌کند و پرداخت‌های نقدی از مبلغ نهایی آن کم می‌کند.

مثلا زمانی که شرکت از طریق سرمایه گذاری در بورس و خرید سهام، سود به دست می‌آورد به مبلغ نهایی جریان نقدی آزاد اضافه می‌شود اما زمانی که دارایی‌های نامشهود می‌خرد از مبلغ نهایی آن کم می‌شود.

جریان های نقدی حاصل از فعالیت های تامین مالی

شرکت‌ها برای تامین وجوه نقد مورد نیاز خود، به تامین مالی نیاز دارند. بنابراین آن‌ها می‌توانند سراغ فعالیت‌های تامین مالی مثل گرفتن وام یا انتشار اوراق بهادار بروند. موارد مختلفی شامل جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت‌های تامین مالی می‌شود که با استفاده از جدول زیر می‌توانید لیست آن‌ها را به تفکیک دریافت‌ها و پرداخت‌ها مشاهده کنید.

جریان آزاد نقدی یا FCF چیست؟

قبل از هر چیزی لازم است تعریف کنیم جریان آزاد نقدی یا همان free cash flow چیست. جریان نقدی که شرکت پس از خروج وجه نقد و برای پوشش عملیات جاری و حفظ دارایی‌های شرکت در اختیار دارد، جریان آزاد نقدی است. شرکت ها از این وجوه برای توسعه و گسترش کسب و کار خود، افزایش تولید و فروش و پرداخت بدهی ها استفاده می کنند. جریان آزاد نقدی یکی از اصولی است که در آموزش کامل تحلیل بنیادی بورس سایت به صورت کامل توضیح داده شده است که می توانید مطالعه کنید.

جریان آزاد نقدی در واقع به دو دسته ورودی و خروجی تقسیم می شود:

جریان آزاد نقدی ورودی

جریان آزاد نقدی ورودی تمام وجوه نقدی است که وارد یک شرکت می شود. سود حاصل از فروش یک دارایی، سود سپرده ها، فروش یک جریان آزاد نقدی (FCF) محصول و. همگی جزو این دسته هستند. این ورودی ها در واقع وجوه نقد حاصل از عملیات صورت گرفته است.

جریان آزاد نقدی خروجی

جریان آزاد نقدی خروجی نیز مشخصاً تمام وجوه نقدی است که از شرکت خارج می شود. فرض کنید یک شرکت برای تولید محصولاتش نیاز به مواد اولیه دارد. پولی که برای تهیه آن صرف می شود جزو وجوه نقد آزاد خروجی است. به این موارد هزینه سرمایه ای نیز گفته می شود.

نکته: جریان آزاد نقدی برابر است با اختلاف بین پول های وارد شده و خارج شده.

نکته دوم: در بازار های بدون اهرم مالی جریان نقدی آزاد همان جریان نقدی حقوق صاحبان سهام است.

چرا باید از جریان آزاد نقدی استفاده کنیم؟

• بسیاری از سهامداران و سرمایه گذاران از جریان آزاد نقدی یا FCF برای اندازه گیری سودآوری شرکت استفاده می کنند.
• FCF کمک می کند تا درک بهتری از ارزش و سلامت روند شرکت پیدا کنیم. استفاده از جریان آزاد نقدی با ساده کردن تحلیل کمک می کند.
• وام دهندگان با بررسی آن به چگونگی و توانایی پرداخت بهره و سود سهام پی می برند.

اگر حساب های دریافتنی که نوعی ورودی است کاهش پیدا کند یعنی شرکت وصول مطالبات خود را سریع تر انجام می دهد که این مقدار کاهش پیدا کرده است. همچنین افزایش در موجودی مواد و کالا که نوعی خروجی است، نشان از محصولاتی است که هنوز فروش نرفته اند.

انواع جریان نقدی آزاد

1. جریان نقدی آزاد حاصل از فعالیت های عملیاتی
2. جریان نقدی ازاد حاصل از فعالیت های سرمایه گذاری
3. جریان نقدی آزاد حاصل از فعالیت های تامین مالی

روش محاسبه جریان آزاد نقدی

جریان آزاد نقدی= (جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی + هزینه بهره) – ( سپر مالیاتی برای هزینه بهره + هزینه سرمایه ای)

به بیان ساده تر ورودی های جمع می شوند و اختلاف آن با مجموع خروجی جریان آزاد نقدی خواهد بود.

• فروش کالا و خدمات
• فروش دارای ثابت مشهود و نامشهود
• فروش شرکت های فرعی
• فروش سرمایه گذاری های بلندمدت
• سود سرمایه گذاری
• صرف سهام
• فروش سهام خزانه
• دریافت تسهیلات

• مالیات بر درآمد
• خرید دارایی ثابت مشهود
• خرید دارایی نامشهود
• خرید شرکت های فرعی
• خرید سرمایه گذاری های بلندمدت
• خرید سهام خزانه
• پرداخت سود تسهیلات
• پرداخت اصل تسهیلات
• پرداخت اجاره یا سود اوراق
• پرداخت سود نقدی به سهامداران

در محاسبه جریان نقدی آزاد(FCF) باید دقت کرد که دریافت ها و پرداخت های غیر نقدی در نظر گرفته نمی شوند.

بازده جریان نقدی آزاد چیست؟

از تقسیم جریان نقدی آزاد بر ارزش بازار سهم (می توان ارزش بازار سهم را در تابلوی سهم در وبسایت tsetmc.com مشاهده کرد.) بازده جریان نقدی آزاد محاسبه می شود. البته از تقسیم جریان نقدی آزاد بر ارزش اقتصادی نیز قابل اندازی گیری است. هر دوی این روش ها برای سرمایه گذاران ارزشمند است.

جمع بندی

ارزیابی FCF و بازده جریان نقدی آزاد کمک می کند تا تحلیل بنیادی سهام بهتری از شرکت صورت گیرد. همچنین دید بهتری به عملکرد بنیادی شرکت در مقایسه با نسبت P/E سهم می دهد.

جریان آزاد نقدی (FCF)

در مطلب قبلی، محاسبۀ ارزش فعلی سودهای آتی به عنوان یکی از روش‌های ارزشیابی سهام به تفصیل توضیح داده شد. در این نوشته، یکی دیگر از روش‌های ارزشیابی سهام با استفاده از محاسبۀ جریان نقد آزاد شرکت، شرح داده می‌شود.

ارزش عملیاتی شرکت جریان آزاد نقدی (FCF) برابر ارزش جریان‌های نقد آزاد تنزیلی است. جریان‌های نقد آزاد یا FCF برابر جریان نقد تولید‌ شده توسط عملیات اصلی منهای سرمایه‌گذاری لازم برای حفظ تداوم عملیات اصلی شرکت هستند. جریان نقد آزاد، جریان نقد متعلق به همۀ تأمین‌کنندگان مالی شرکت است، به ‌همین دلیل است که جریان نقد آزاد باید با متوسط موزون هزینۀ سرمایه تنزیل شود؛ زیرا این نرخ بیانگر متوسط نرخ بازده انتظاری وام‌دهندگان و سهامداران شرکت است. در جدول زیر روش محاسبۀ FCF با جزئیات نشان داده شده ‌است.

تخمین هزینۀ سرمایه

جریان‌های نقد آزاد محاسبه شده در دورۀ پبش‌‌بینی باید با استفاده از نرخ متوسط موزون هزینۀ سرمایه (WACC) تنزیل شوند. همواره در ارزشیابی، این نکته را باید مد نظر داشت که نرخ تنزیل با جریان نقدی تنزیلی سازگار باشد. در روش FCF از آنجا که جریان نقد آزاد محاسبه شده متعلق به کل تأمین‌کنندگان مالی شرکت (اعتباردهندگان و سهامداران) است بنابراین آن را باید بر حسب WACC تنزیل نمود. متوسط موزون هزینۀ سرمایه به صورت زیر تعیین می‌شود:

دلیل کاهش نرخ بدهی به اندازۀ (1-T) این است که سپر مالیاتی هزینۀ بهره در محاسبۀ FCF لحاظ نشده‌ است. به این دلیل که هزینۀ بهره، هزینۀ قابل قبول مالیاتی است بنابراین سپر مالیاتی آن باید در ارزشیابی لحاظ شود و این امر از طریق تعدیل K_D با ضریب (1-T) انجام می‌شود.

برآورد ارزش حقوق صاحبان سهام

جریان‌های نقد آزاد با استفاده از WACC تنزیل می‌شود و ارزش کل شرکت به دست می‌آید. در نهایت با کم کردن ارزش بدهی‌های شرکت از ارزش کل، حقوق صاحبان سهام ارزشیابی می‌شود.

در این مطلب یکی دیگر از روش‌های ارزشیابی سهام به تفصیل توضیح داده شد. در مطالب بعدی سایر روش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

جریان نقد آزاد سهام دار fcfe چیست؟

مفهوم ارزش، همیشه برای سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‌ای جهت حداکثر کردن سود، برخوردار بوده است. امروزه روش‌های ارزش‌گذاری، توسعه‌ی چشم‌گیری داشته‌اند، به‌طوری‌که مجموعه‌ای از مدل‌های ارزش‌گذاریِ کاربردی تشکیل شده است. به وسیله‌ی آشنایی با صورت‌های مالی و شناخت نوع فعالیت‌های شرکت‌های موردنظر، می‌توان بهترین روش را برای ارزش‌گذاری انتخاب نمود تا ریسک کاهش و سود، افزایش یابد. در این مقاله به بررسی یک مدل ارزش‌گذاری تحت عنوان جریان نقدی آزاد سهام‌دار (fcfe) می‌پردازیم که اغلب مناسب شرکت‌هایی است که سود نقدی پرداخت نمی‌کنند.

مقدمه‌ای بر جریان نقدی آزاد (FCF)

یکی از روش‌های ارزش‌گذاری، ارزش‌گذاری مطلق (روش تنزیل جریان‌های نقد تنزیل شده و خالص ارزش دارایی‌ها ) است. در این روش ارزش فعلی جریان نقدی که در آینده وجود خواهد داشت، محاسبه و تنزیل می‌شود و برابر با ارزش فعلی دارایی در نظر گرفته می‌شود. جریان‌های نقدی متفاوتی را می‌توان برای محاسبات استفاده کرد که یکی از این جریان‌ها، جریان نقد آزاد است. جریان نقد آزاد معیاری برای بررسی عملکرد شرکت‌ها است. جریان نقدی‌ای را نشان می‌دهد که پس از کسر همه‌ی هزینه‌ها، بدهی‌های پرداخت شده و سرمایه‌گذاری‌ها، جهت استمرار عملیات محاسبه می‌شود. این مدل خود شامل دو رویکرد دیگر می‌شود که عبارت‌اند از: جریان نقدی آزاد سهام‌دار (FCFE) و جریان نقد آزاد شرکت (FCFF).

دو جریان نقد دیگر که با استفاده از آن‌ها می‌توان ارزش‌گذاری را انجام داد عبارت‌اند از: جریان نقدی حاصل از پرداخت سود تقسیمی و درآمد باقی‌مانده. جریان نقد آزاد اغلب زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که شرکت سود نقدی سهام را پرداخت نمی‌کند یا مقدار آن بسیار ناچیز است. ساختار شرکت به نحوی جریان آزاد نقدی (FCF) است که سرمایه‌گذار می‌تواند در روند سیاست‌های شرکت تأثیرگذار باشد و ارزش‌گذاری از نگاه سهام‌داران عمده صورت می‌گیرد.

مقدار مثبت جریان نقد آزاد نشان می‌دهد که شرکت پس از پرداخت هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها، دارای وجوه نقد مازاد است. از طرف دیگر، مقدار منفی نشان می‌دهد که شرکت درآمد کافی به‌منظور پوشش هزینه‌ها و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خود ایجاد نکرده است و می‌تواند علامت مشکلات زیادی باشد که باید مورد بررسی قرار بگیرند.

اگر با مفهوم ارزش‌گذاری آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم تا قبل از مطالعه‌ی کامل این مطلب، مقاله‌ی مربوط به ارزش‌گذاری را مطالعه کنید.

جریان نقدی آزاد سهام‌دار (FCFE) چیست؟ برای کدام دسته از شرکت‌ها کاربرد دارد؟

جریان نقد آزاد سهام‌دار یا جریان نقد آزاد حقوق صاحبان سهام که در زبان انگلیسی به آن free cash flow to equity یا به‌اختصار FCFE می‌گوییم، جریان نقدی‌ای است که یک کسب‌وکار تولید می‌کند تا بین سهام‌داران توزیع شود. این روش معیاری است که تحلیل‌گران اغلب تلاش می‌کنند با استفاده از آن، ارزش یک شرکت را محاسبه کنند. به دلیل عدم پرداخت سود یک سری شرکت‌ها، این روش به‌عنوان جایگزینی برای مدل تنزیل سود سهام یا DDM ، محبوبیت پیدا کرده است. همچنین با استفاده از FCFE می‌توان مقدار جریان نقدی را محاسبه کرد که در دسترس سهام‌داران خواهد بود، نه مقداری که به سهام‌داران پرداخت می‌شود.

برای محاسبه‌‌، وجه نقد ناشی از عملیات منهای مخارج سرمایه می‌شود، سپس بدهی خالص صادر شده را به آن اضافه می‌کنیم. به‌طورکلی فرمول محاسبه‌ی جریان نقد آزاد سهام‌دار عبارت است از:
جریان نقد آزاد سهام‌دار= جریان نقد عملیاتی – هزینه‌های سرمایه‌گذاری + افزایش خالص بدهی

دلیل استفاده از جریان نقد آزاد سهام‌دار چیست؟ چرا تحلیل‌گران ترجیح می‌دهند از این روش استفاده کنند؟

در عمل، بسیاری از تحلیل‌گران ترجیح می‌دهند از مدل ارزشیابی جریان نقد آزاد سهام‌دار (FCFE) استفاده کنند. این تحلیل‌گران فرض می‌کنند که ظرفیت پرداخت سود در برآوردهای جریان نقدی منعکس می‌شود. درحقیقت جریان نقد آزاد سهام‌دار، معیاری برای سنجش ظرفیت پرداخت سود سهام نیز به شمار می‌آید. تحلیل‌گران همچنین از مدل‌های ارزش‌گذاری FCFE برای سهامی استفاده می‌کنند که سود پرداخت نمی‌کند، چرا که برای استفاده از مدل تنزیل سود سهام (DDM)، تحلیل‌گر باید زمان و مقدار اولین سود سهام و تمام سود سهام یا رشد سود سهام پس از آن را پیش‌بینی کند. انجام این پیش‌بینی‌ها برای سهامی که سود پرداخت نمی‌کند، معمولاً دشوار است؛ بنابراین در چنین مواردی، تحلیل‌گران اغلب به مدل‌های جریان نقد آزاد سهام‌دار متوسل می‌شوند.

نحوه‌ی محاسبه‌ی جریان آزاد سهام‌دار (FCFE)

محاسبه‌ی FCFE با محاسبه‌ی جریان نقدی عملیات (CFO) شروع می‌شود. جریان نقدی عملیات در بیان ساده، به‌عنوان درآمد خالص به‌اضافه‌ی هزینه‌های غیرنقدی منهای سرمایه‌گذاری سرمایه در گردش تعریف می‌شود. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم. جریان نقد آزاد سهام‌دار، جریان نقدی دوره‌ای است که برای توزیع بین سهام‌داران عادی در دسترس است. اینکه می‌گوییم برای توزیع بین سهام‌داران عادی در دسترس است، به چه معناست؟ کل جریان نقد عملیاتی (CFO) برای توزیع در دسترس نیست. بخشی از جریان نقد عملیاتی موردنیاز، برای سرمایه‌گذاری سرمایه‌ی ثابت در طول دوره، در جهت حفظ ارزش شرکت و تداوم فعالیت‌های آن تخصیص می‌یابد؛ این وجه برای توزیع بین سهام‌داران عادی در دسترس نیست.

فرمول استفاده از FCFE

FCFE برای محاسبه‌ی ارزش سهام استفاده می‌شود. ارزش‌گذاری به روش FCFE، شامل تنزیل FCFE مورد انتظار در آینده با نرخ بازده موردنیاز سهام است. در واقع برابر است با:

فرمول fcfe

همچنین برای استفاده از مدل گوردون که در آن نرخ رشد مقدار ثابت و غیر صفر دارد (در مقاله‌ی مدل تنزیل سود تقسیمی، توضیحی از آن را ارائه داده‌ایم)، ارزش سهام طبق این فرمول محاسبه می‌شود:

فرمول fcfe

V_equity= ارزش سهم
FCFE = جریان نقد آزاد سهام‌دار سال آینده
r = نرخ تنزیل
g = نرخ رشد

تفاوت جریان نقدی آزاد سهام‌دار (FCFE) و جریان نقد آزاد شرکت (FCFF)

جریان نقد آزاد شرکت، برابر با جریان نقدی قابل پرداخت به تأمین‌کنندگان منابع مالی و جریان نقد آزاد سهام‌داران، برابر با جریان نقدی قابل پرداخت به سهام‌داران، پس از پرداخت تمام هزینه‌های عملیاتی و مالی و اصل وام‌ها و… و انجام سرمایه‌گذاری‌های لازم است. در حقیقت جریان نقدی آزاد سهام‌دار، صرفاً جریان نقدی است که مربوط به سهام‌دار می‌شود ولی جریان نقد آزاد شرکت مربوط به سهام‌داران و سایر ذی‌نفعان آن می‌شود.

تفاوت اصلی بین جریان نقدی آزاد شرکت و جریان نقدی آزاد سهام‌دار در این است که جریان نقدی آزاد شرکت تأثیر هزینه‌ی بهره و انتشار خالص بدهی (بازپرداخت) را حذف می‌کند. درحالی‌که جریان نقدی آزاد سهام‌دار شامل تأثیر هزینه‌ی بهره و انتشار خالص بدهی (بازپرداخت‌ها) می‌شود. به همین دلیل مقدار جریان نقد آزاد شرکت بالاتر از جریان نقد آزاد سهام‌دار خواهد بود. به‌گونه‌ای که:
FCFF = FCFE – افزایش خالص در اصل تسهیلات مالی دریافتی

جریان نقدی آزاد شرکت (FCFF) به‌عنوان جریان نقدی آزاد بدون اهرم نیز شناخته می‌شود و جریان نقدی آزاد سهام‌دار (FCFE) معمولاً به‌عنوان جریان نقدی آزاد اهرمی شناخته می‌شود.

این دو جریان نقدی ارجحیت خاصی بر یکدیگر ندارند و برای اینکه تشخیص دهیم کدام یک از جریان های نقد آزاد مناسب استفاده است، باید بگوییم که نوع ارزشی که مدنظر تحلیل‌گران است تعیین می‌کند از کدام معیار جریان نقدی باید استفاده کرد. جریان نقد آزاد شرکت (FCFF) برای جریان آزاد نقدی (FCF) محاسبه‌ی ارزش فعلی خالص (NPV) شرکت استفاده می‌شود و جریان نقد آزاد سهام‌دار(FCFE) برای محاسبه‌ی ارزش فعلی خالص (NPV) و همچنین حقوق صاحبان سهام، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آیا نرخ تنزیل مورداستفاده در جریان نقد آزاد شرکت و جریان نقد آزاد سهام‌دار متفاوت است؟

همان‌طور که مدل‌های ارزش‌گذاری، باتوجه‌به جریان‌های مورداستفاده در آن‌ها، نرخ تنزیل متفاوتی خواهند داشت، جریان‌های نقدی آزاد نیز با توجه ‌به اینکه از جریان نقدی اهرمی یا جریان نقدی غیراهرمی، استفاده کرده‌ایم، نرخ‌های تنزیل متفاوتی خواهند داشت.

اگر از جریان‌های نقدی آزاد بدون اهرم استفاده شود، میانگین موزون هزینه‌ی سرمایه (WACC) شرکت به‌عنوان نرخ تنزیل استفاده می‌شود زیرا باید کل ساختار سرمایه‌ی شرکت را در نظر گرفت و اگر از جریان نقدی آزاد اهرمی استفاده شود، هزینه‌ی حقوق صاحبان سهام شرکت باید به‌عنوان نرخ تنزیل استفاده شود، زیرا فقط مقدار باقی‌مانده برای سرمایه‌گذاران سهام را شامل می‌شود.

میانگین موزون هزینه‌ی سرمایه (WACC) چیست؟

میانگین موزون هزینه‌ی سرمایه ، یکی از راه‌های رسیدن به نرخ بازده موردنیاز است، یعنی حداقل بازدهی که سرمایه‌گذاران از یک شرکت خاص می‌خواهند. در حقیقت میانگین موزون هزینه‌ی سرمایه (WACC) همانطور که از نامش پیداست، نشان‌دهنده‌ی میانگین هزینه‌ی سرمایه‌ی شرکت است که در آن به هر دسته از سرمایه به طور متناسب وزن داده می‌شود. منابع سرمایه شامل سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق قرضه و هر بدهی بلندمدت دیگر می‌شود که این موارد در محاسبات میانگین موزون هزینه‌ی سرمایه گنجانده می‌شود.

میانگین موزون هزینه‌ی سرمایه، روشی متداول برای نرخ بازده موردنیاز است. زیرا بازدهی که دارندگان اوراق قرضه و سهام‌داران برای تأمین سرمایه‌ی شرکت تقاضا می‌کنند را در یک عدد بیان می‌کند. اگر سهام یک شرکت، عمدتاً در حال نوسان باشد یا سرمایه‌گذاری در سهام یک شرکت ریسک بالایی داشته باشد، به دلیل تناسبی که بین ریسک و بازده باید وجود داشته باشد، سرمایه‌گذاران بازده بیشتری را طلب خواهند کرد؛ به همین ترتیب در این‌گونه شرکت‌ها، اغلب میانگین موزون هزینه‌ی سرمایه، مقدار بالاتری خواهد داشت. مزیت اصلی میانگین موزون هزینه‌ی سرمایه (WACC) این است که ساختار سرمایه‌ی شرکت را در نظر می‌گیرد. برای مثال، اگر یک شرکت عمدتاً از تأمین مالی بدهی استفاده کند، WACC آن به هزینه‌ی بدهی نزدیک‌تر از هزینه حقوق صاحبان سهام خواهد بود.

کاربرد جریان نقدی آزاد؛ آیا این روش معیار دقیق‌تری نسبت به سایر معیارها است؟

جهت تشخیص سودآوری یک واحد تجاری، صرفاً اتکا به‌صورت سود و زیان انتخاب عاقلانه‌ای نخواهد بود. به دلیل اینکه ممکن است اقلام صورت سود جریان آزاد نقدی (FCF) و زیان، برای نشان‌دادن سود دست‌کاری شده باشند، درحالی‌که در واقعیت شرکت توان ایفای تعهدات خود را نداشته باشد. ممکن است قیمت واقعی سهام با قیمت برآوردی که از این اطلاعات به‌دست‌آمده است، تفاوت داشته باشد. همچنین اگر سود سهام تقسیمی به طور قابل‌ملاحظه‌ای با توان پرداخت شرکت متفاوت باشد، سهام‌دار عمده قادر است کنترل شرکت را به دست بگیرد و متناسب با توان شرکت، سود سهام پرداخت کند. بنابراین به نظر برخی تحلیل‌گران، جریان نقدی آزاد، شاخص بهتری برای بررسی سوددهی شرکت است.

البته جریان نقدی آزاد معیار دقیق‌تری نسبت به سود قبل از بهره و مالیات (EBITDA یا EBIT) و درآمد خالص (net income) است. به دلیل اینکه هزینه‌های سرمایه‌ای بزرگ و تغییر وجه نقدی که به دلیل تغییر در دارایی‌ها و بدهی‌های عملیاتی به وجود می‌آیند را حذف می‌کند. همچنین، معیارهایی مانند سود قبل از بهره و مالیات و درآمد خالص شامل هزینه‌های غیرنقدی می‌شود که جریان نقدی واقعی یک کسب‌وکار را نادرست نشان می‌دهد.

جمع‌بندی

امروزه مدل‌های متفاوت و کاربردی جهت محاسبه‌ی ارزش یک سهم، دارایی یا شرکت، ایجاد شده‌اند. هرکدام از این مدل‌ها به‌تناسب کاربردشان و نیازی که واحد تجاری دارد، انتخاب می‌شوند تا فرآیند ارزش‌گذاری صورت بگیرد. روش جریان نقد آزاد سهام‌دار نیز با توجه ‌به اینکه یک سری شرکت‌ها سود تقسیمی ندارند یا اینکه محاسبه‌ی سودشان دشوار است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله، به بررسی این روش کاربردی، نحوه‌ی محاسبه‌ی آن و تفاوت آن با جریان نقد آزاد شرکت پرداختیم.

برای دسترسی به سایر محتواهای آموزشی و تحلیلی وارد صفحه‌ی اصلی شوید.

جریان آزاد نقدی چیست؟

جریان آزاد نقدی یا free cash flow از دو بخش تشکیل می‌شود.

1- جریان نقدی ورودی.
2- جریان نقدی خروجی.

جریان نقدی ورودی تمام وجوه نقدی است که به یک شرکت وارد می‌شود. برای مثال پولی که از فروش محصول به دست آمده، سود سپرده‌گذاری و پول حاصل از فروش یک دارایی، از عناصر جریان ورودی هستند.

در مقابل، تمام وجوه نقدی که از شرکت خارج می‌شوند، جریان نقدی خروجی هستند. پولی که برای خرید مواد اولیه پرداخت شده، دستمزد کارکنان، قبوض آب و برق و سود وام، مثال‌هایی از جریان خروجی هستند.

اگر تمام پول‌های خارج شده را از پول‌های وارد شده کم کنیم، به جریان آزاد نقدی می‌رسیم.

فرمول محاسبه جریان آزاد نقدی

یکی از فرمول‌هایی که برای جریان آزاد نقدی پذیرفته شده است، به این صورت تعریف می‌شود:

هزینه‌های سرمایه‌ای – جریان نقدی حاصل از عملیات = جریان آزاد نقدی

این فرمول، تا حدی ساده‌سازی شده است.

برای مثال اگر شما یک آبمیوه فروشی دارید، تمام پولی که از فروش آبمیوه حاصل شده، منهای پول‌هایی که برای خریدهای سرمایه‌ای مثل صندلی، آبمیوه‌گیری و دیگر نهاده‌های تولید پرداخت کرده‌اید، برابر می‌شود با جریان آزاد نقدی.

فرق جریان آزاد نقدی با سود خالص

شاید فکر کنید که این، همان سود خالص یک شرکت است. اما جریان نقدی با سود و زیان تفاوت دارد. در جریان آزاد نقدی، دریافت‌ها و پرداخت‌های غیرنقدی محاسبه نمی‌شوند.

مثلا ممکن است شما یک ملک 100 میلیون تومانی را با یک دستگاه جریان آزاد نقدی (FCF) 200 میلیون تومانی تاخت بزنید. در این حالت شما سود کرده‌اید. اما هیچ جریان نقدی‌ای به وجود نیامده است.

در جریان آزاد نقدی، دریافت‌ها و پرداخت‌های غیرنقدی محاسبه نمی‌شوند.

این اتفاق در کسب‌وکارهای کوچک بسیار رایج است. مثلا ممکن است دوست شما در طراحی گرافیک سایت به شما کمک کند و در مقابل، شما به او آموزش بورس بدهید. یا یک سال بدون این که پول نقدی در بیاورید، روی یک سایت کار کنید و ارزش این سایت بالا برود. در این حالت، کار بزرگی انجام داده‌اید. اما هنوز جریان وجه نقد در شرکت شما برقرار نشده است.

تاثیر جریان وجوه نقد در تحلیل بنیادی

فرض کنید جریان آزاد نقدی در یک شرکت، رشد کند. چه چیزی می‌تواند این تغییر را به‌وجود بیاورد؟ مثلا شاید وجوه دریافتنی با سرعت بیشتری وصول شوند. یعنی شرکت می‌تواند سریع‌تر از گذشته پول‌های حاصل از فروش را دریافت کند. این یک رخداد مثبت است.

اما شاید برعکس این ماجرا اتفاق بیفتد. مثلا شرکای تجاری شرکت، سریع‌تر از قبل پول‌هایشان را بخواهند. این یک خبر منفی است.

در این حالت نه میزان فروش شرکت تغییر کرده و نه مقدار سود یا زیان آن. اما از تفسیر صورت جریان وجوه نقد می‌شود به یک تغییر بنیادی (مثبت یا منفی) رسید.

محدودیت‌های جریان آزاد نقدی

تصور کنید یک شرکت به صورت پیوسته، سالانه معادل هزار میلیارد تومان جریان آزاد نقدی دارد. در یک سال به‌خصوص شرکت 500 میلیارد تومان را برای خرید تجهیزات جدید خرج می‌کند. در این سال جریان آزاد به شدت افت می‌کند. اما آیا اوضاع شرکت بد شده است؟ خیر.

برای همین شما نمی‌توانید با بررسی یک یا دو سال، به یک نتیجه کلی در مورد شرکت برسید. لازم است که چندین سال را بررسی کنید و همچنین مطمئن شوید که کاهش یا افزایش در جریان وجوه نقد، دلیل بنیادی خوبی داشته است.

با این وجود، اوضاع در شرکتی که هر سال مجبور است پول زیادی را برای خریدن تجهیزات صنعتی هزینه کند، چندان مساعد نیست.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای سهم‌هایی که قیمتشان تابع عوامل بنیادی است (معمولا شرکت‌های بزرگ) رشد در جریان نقدی با رشد در قیمت سهام ارتباط معناداری نشان می‌دهد.

انواع جریان نقدی

جریان نقدی به سه دسته کلی تقسیم می‌شود:

جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های عملیاتی

برای مثال وقتی یک خودروساز، ماشین می‌فروشد؛ از فعالیت عملیاتی پول درآورده است.

جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری

برای مثال وقتی شرکت پولش را در بانک می‌گذارد و سود می‌گیرد، از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری سود کرده است.

جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های تامین مالی

برای مثال وقتی شرکت وام می‌گیرد، پول وارد شده به شرکت از فعالیت‌های تامین مالی حاصل شده است.

این که چند درصد از جریان آزاد نقدی از فعالیت‌های عملیاتی به‌دست می‌آید، موضوع بسیار مهمی از تحلیل بنیادی سهام است.

جریان نقدی از کجا می‌آید؟

یک شرکت ممکن است به دلایل مختلف پول نقد دریافت کند یا مجبور به پرداخت شود:

مفاد جریان وجوه نقد

جریان وجوه نقدی از مواردی تشکیل می‌شود که به موجب آن پولی به شرکت وارد یا از آن خارج شود.