7 نکته طلایی برای فسخ معامله ماشین: آخرین قوانین لغو خرید و فروش خودرو
در مقاله‌های پیشین در رابطه با خرید و فروش خودرو صحبت کردیم و راهکارهایی برای خرید خودروی دست دوم پیشنهاد دادیم. وقتی می‌خواهید خودروی دست دوم بخرید، در صورتیکه پول نقد نداشته باشید و بخواهید در قالب چک و یا در تاریخی دیگر مثلاً زمان سند زدن مابقی هزینه را بپردازید، لازم است مبایعه‌نامه تنظیم کنید. همانطور که در مقاله‌ی قولنامه ماشین توضیح دادیم، در متن مبایعه‌نامه بهتر است شرایط فسخ معامله ماشین و هزینه فسخ را ذکر کنید.
در متن مبایعه‌نامه اصطلاحات قانونی برای فسخ معامله وجود دارد که تحت عنوان خیارات مختلف بیان می‌شوند. از خیار غبن تا خیار تبلیس و … . اما این خیارات به چه معنی هستند و چگونه بر اساس این خیارات معامله خودرو فسخ می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد این اصطلاحات قانونی برای فسخ معامله بدانیم.
خیارات قانونی برای فسخ مهلت استفاده از خیارات معامله ماشین
در متون حقوقی از لغات و اصطلاحات عربی بسیاری استفاده می‌شود که وقتی می‌خواهید معامله‌ای انجام دهید باید نسبت به آنها آگاه باشید تا متضرر نشوید.
لغت خیار که در متن قولنامه‌ها ذکر می‌شود به معنی اختیار است و بر طبق این اختیارات طرفین معامله در صورتیکه شرایط را داشته باشند می‌توانند قرارداد را فسخ کنند. در صورتیکه در قولنامه ذکر شود که “کلیه خیارات ساقط گردید”، به این معنی است که هیچ کدام از طرفین حق فسخ قرارداد را ندارند.
خیارات شامل مواردی می‌شود که به شرح زیر است:
- خیار مجلس: فسخ در محل انجام معامله
- خیار غبن: فسخ به شرط ضرر مالی
- اختیار رویت و تخلف از وصف: فسخ به شرط توصیف دروغین
- خیار عیب: فسخ به شرط معیوب بودن
- خیار تدلیس: فسخ به شرط فریبکاری
- اختیار تعذر تسلیم: فسخ به شرط عدم وجود مورد معامله
- خیار شرط: فسخ تا مدت زمان از پیش تعیین شده
- اختیار تخلف از شرط: فسخ به شرط عدم تعهد به شروط معامله
- خیار تأخیر: فسخ به شرط عدم پرداخت به موقع
شرایط فسخ معامله خودرو
در ادامه به شرح این 9 مورد از خیارات که در فسخ معامله ماشین از آنها یاد می‌شود می‌پردازیم.
خیار مجلس
در نظر بگیریم شما برای انجام معامله به بنگاه مراجعه کرده‌اید تا مبایعه‌نامه تنظیم کنید. پس از امضاء و یا حین نوشتن مبایعه‌نامه خودرو، در حالی که هنوز در آنجا حضور دارید، متوجه می‌شوید که بنا به دلایلی مانند نداشتن بودجه کافی و یا توقیف خودرو و … نمی‌توانید و یا نمی‌خواهید معامله را انجام دهید و منصرف می‌شوید، در این صورت میتوانید همانجا فسخ معامله خودرو را انجام دهید.
خیار غبن
فرض کنید شما خودرویی را می‌خرید و بعد از خرید متوجه می‌شوید که فروشنده خودرو را به قیمت بالاتری از ارزش واقعی آن به شما فروخته است و یا خودروی خود را می‌فروشید و بعد متوجه می‌شوید که ارزش آن بالاتر از چیزی است که شما معامله کردید و به اصطلاح سرتان کلاه رفته است، در این صورت چه در نقش خریدار و چه در نقش فروشنده، با آگاهی از ضرر مالی که متوجه شما شده است میتوانید معامله ماشین را فسخ کنید.
خیار رویت و تخلف از وصف
این شرط وقتی برقرار است که شما خودرویی را که در زمان تنظیم مبایعه‌نامه ندیده‌اید بر اساس گفته‌های فروشنده خریداری می‌کنید و یا فروشنده خودروی خود را در ازای دریافت خودروی شما می‌فروشد یعنی تعویض می‌کنید و فروشنده خودروی شما را ندیده است و بر حسب گفته‌های شما معامله را انجام میدهد. در این صورت اگر بعداً خلاف توصیفات ثابت شود، میتوان معامله را فسخ کرد.
خیار عیب
اگر این شرط در زمان معامله برقرار باشد و در متن مبایعه‌نامه باشد، خریدار می‌تواند بعد از اطلاع از معیوب بودن خودرو و به استناد این شرط، معامله را فسخ کند. مثلاً بفهمد که خودرو رنگ‌شده بوده و یا موتور خودرو ایراد داشته است. هر چند که همانطور که در مقاله راهنمای خرید خودروی دست دوم گفتیم خریدار باید خودرو را نزد کارشناس ببرید و یا با یک فرد متخصص برای خرید مراجعه کند و به تمامی جوانب خودرو آگاهی داشته باشد، ولی در صورتیکه موقع معامله دو طرف راضی به وجود این شرط در معامله باشند، میتوان بعد از آگاهی از معیوب بودن خودرو، معامله را فسخ کرد.
اگر می‌خواهید در مورد کارشناسی خودرو قبل از معامله، اطلاعات کسب کنید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله کارشناسی خودرو را مطالعه بفرمایید.
خیار تدلیس
تدلیس به معنی فریب‌دادن و پنهان‌کردن است. در صورت برقرار بودن این شرط در قولنامه، اگر فروشنده با فریبکاری و پنهان‌کاری بخواهد خودروی خود را بهتر از چیزی که در واقعیت هست نشان دهد و با دروغ و نیرنگ بخواهد خودروی معیوب خود را سالم جلوه دهد و آن را بفروشد، خریدار می‌تواند بعد از اطلاع از این فریبکاری معامله را فسخ کند و از فروشنده شکایت کند.
خیار تعذر تسلیم
این شرط برای زمانی است که فروشنده نمی‌تواند در موعد مقرر مورد معامله، یعنی خودرو را تحویل دهد. مثلاً اگر خودرو به سرقت رفته و یا آتش گرفته باشد و یا به دلایلی مشابه دیگر در دسترس نباشد، معامله فسخ می‌شود.
خیار شرط
اگر خریدار و فروشنده با هم توافق کنند که مثلاً تا 3 روز طرفین حق دارند معامله را باطل کنند، در این صورت هر یک از طرفین ظرف این مدت می‌توانند بنا به هر دلیلی از معامله منصرف شوند و فسخ معامله خودرو را انجام دهند.
خیار تخلف از شرط
این مورد زمانی صادق است که طرفین در زمان معامله شروطی را تعیین کرده باشند و در قولنامه به این شرایط اشاره داشته باشند ولی یکی از طرفین به این شروط عمل نکند، مثلاً مشخص کرده باشند که چه موقع برای سند زدن مراجعه کنند و یکی از طرفین در زمان مقرر در محل حضور نداشته باشد، طرف مقابل با استناد به خیار تخلف از شرط می‌تواند معامله را باطل کند.
خیار تأخیر
در قولنامه خودرو یکی از بندهای مهم، مبلغ و چگونگی پرداخت آن است. در صورتیکه خریدار طبق زمان مشخص در قرارداد مبلغ را نپردازد، فروشنده می‌تواند قرارداد را فسخ کند.
فسخ معامله خودرو چگونه ممکن است
این خیارات قانونی معمولاً شرایطی هستند که بر طبق آنها معامله را میتوان فسخ کرد. پس در حین نوشتن قولنامه یا همان مبایعه‌نامه این شرایط را در نظر بگیرید و بر حسب توافق دو طرف در قرارداد ذکر کنید. همیشه مد نظر داشته باشید برای امضای قرارداد به اصطلاحات معامله آشنا باشید تا متضرر نشوید. فسخ معامله ماشین هم از این قائده مستثنی نیست و باید با اصطلاحات آن آشنا باشید.
- بیمه خودرو
- بیمه آتش سوزی
- بیمه ماشین
- بیمه تکمیلی
زمان مطالعه 4 دقیقه
خیار تبعض صفقه
خیار تبعض صفقه چه کاربردی دارد؟ در کدام ماده به این خیار اشاره شده است؟ مهلت استفاده از این خیار چند روز است؟ خیارات در علم حقوق به معنای اختیار فسخ هستند. در قانون مدنی به انواع خیارات اشاره شده است. نکته قابل توجه این است که استفاده از خیارات مختص به عقود لازم می باشد. در عقود جایز نیازی به استفاده از خیارات نیست. در این عقود هر کدام از طرفین بدون وجود شرایط خاصی می توانند معامله را برهم بزنند. در بررسی انواع خیارات می توان گفت که یکی از خیارات کاربردی و مهم، خیار تبعض صفقه می باشد. تبعض در لغت به معنای تکه تکه شدن می باشد و صفقه نیز به معنای دست دادن و معامله است. در همین راستا قانونگذار از عبارت تبعض صفقه در نص قانون استفاده کرده است.
چنانچه بدون اطلاع معامله ای را منعقد کنید که بخشی از مبیع قابلیت تملک به وسیله خریدار را نداشته باشد و یا مورد معامله مذکور به طور کامل در مالکیت بایع نباشد، مشتری می تواند با استفاده از خیار تبعض صفقه تمام و یا بخشی از معامله را فسخ کند. در ماده 441 از قانون مدنی به این خیار اشاره شده است. مطابق نص صریح قانون مدنی، چنانچه عقد بیع نسبت به بخشی از مبیع باطل باشد، حق فسخ خریدار محفوظ است. در روش دوم نیز می تواند قسمتی که موجود است را قبول کند و برای بخشی که تلف شده ثمن معامله را استرداد نماید. نکته قابل توجه این است که در ماده مذکور فقط عقد بیع ذکر شده است و به بقیه موارد اشاره ای نشده است. با توجه به نظر حقوقدانان خیار تبعض صفقه در معاملات دیگری غیر از بیع هم جاری خواهد بود. در ادامه به کاربرد های خیار تبعض صفقه اشاره خواهیم کرد و نکات مهم آن را شرح می دهیم.
کاربرد های خیار تبعض صفقه
خیار تبعض صفقه کاربردهای بسیاری دارد. برای فهم بیشتر این موضوع به ذکر یک مثال می پردازیم. تصور کنید شخص الف از شخص ب مقدار مشخصی برنج را خریداری می نماید. در زمان تسلیم مبیع، بایع اعلام می کند که بخشی از برنج های خریداری شده خراب شده است. در این حالت خریدار دو اختیار را خواهد داشت. در حالت اول می تواند به استناد ماده 441 و با استفاده از خیار تبعض صفقه معامله را فسخ کند. در حالت دوم نیز می تواند برنج های سالم را قبول کند و مبلغ برنج های خراب شده را از ثمن معامله کسر کند. میزانی که از مبیع کسر می گردد با توجه به قیمت هر واحد از مبیع و نرخ کلی آن مشخص می شود.
سوال مهمی که در این زمینه مطرح می شود این است که اگر مبیع قابل تجزیه نباشد، چه باید کرد؟ به عنوان مثال تصور کنید که مبیع یک تخته فرش می باشد. در صورتی که ابعاد فرش با ابعاد مورد توافق آن متفاوت مهلت استفاده از خیارات باشد تکلیف چیست؟ در این وضعیت خریدار این اختیار را دارد که با استفاده از خیار تبعض صفقه معامله را فسخ نماید. در چنین حالتی ثمن معامله به مشتری و مبیع نیز به بایع مسترد می شود. با توجه به مثال فوق به نظر می رسد که در صورت تجزیه ناپذیر بودن مبیع، راهی جز فسخ معامله باقی نمی ماند. در این حالت کم کردن ثمن و پذیرش مبیع توسط خریدار، امری محال است. در نهایت می توان گفت که با دقت به مطلب عنوان شده، بهتر است پیش از استفاده از خیار مزبور با یک وکیل خوب مشورت کنید.
نکات مهم در خیار تبعض صفقه
با توجه به کاربرد های تبعض صفقه می توان به نکات مهمی اشاره کرد. از مثال های فوق می توان به این موضوع پی برد که خریدار باید نسبت به مشکل مبیع ناآگاه باشد. هرچند با وجود علم و آگاهی مشتری هم ثمن تقسیط خواهد شد. این موضوع از ماده 443 ق.م نیز قابل استنباط می باشد. مطابق این ماده تبعض صفقه زمانی سبب خیار است که مشتری در زمان معامله عالم به آن نباشد. به عنوان مثال چنانچه خریدار در زمان خرید خانه اطلاع داشته باشد که بخشی از آن وقف شده است، دیگر نمی تواند به استناد خیار تبعض صفقه معامله را فسخ کند.
اگر بخش تلف شده مبیع جزء اساسی عقد باشد، خیار مذکور به قوت خود باقی است؟ تصور کنید که طرفین معامله قصد خرید و فروش باغ سیب را دارند. پیش از قبض مبیع، قسمتی از باغ که درخت های سیب در آن وجود دارد در اثر آتش سوزی از بین می روند. در مهلت استفاده از خیارات این حالت به نظر می رسد، صحبت از تبعض صفقه بی مورد است . در چنین وضعیتی بخش مورد توجهی از معامله از بین می رود و زمین فاقد درخت، باغ محسوب نخواهد شد. با تمام این تفاسیر اراده طرفین معامله به قوت خود باقی خواهد ماند.
آیا استفاده از این خیار فوری است؟
قانونگذار مهلت استفاده از خیارات در بخشی از خیارات به فوری بودن اشاره کرده است. فوری بودن خیار به این معنا می باشد که ذوالخیار از زمان اطلاع از عیب و ایراد عقد، نسبت به استفاده از خیارات اقدامات لازم را انجام دهد. در خصوص خیار تبعض صفقه، قانونگذار سکوت کرده است. با توجه به این مسئله حقوقدانان این خیار را فوری تلقی نمی کنند. در ماده 442 قانون مدنی نیز به نرخ محاسبه بخش باطل اشاره شده است. مطابق این ماده در خصوص تبعض صفقه، آن بخش از ثمن که باید به خریدار مسترد گردد، به شیوه قانونی آن محاسبه می شود. آن بخش از مبیع که به مالکیت خریدار مهلت استفاده از خیارات در آمده است، قیمت گذاری می شود. سپس به نسبت قیمت مشخص شده و قیمت مجموع مبیع، بخشی از ثمن، متعلق به بایع خواهد بود. مابقی ثمن نیز به مشتری مسترد خواهد شد. در هر بخشی از قانون مدنی که به اختیار فسخ برای مشتری اشاره شده است، می توان نشانه هایی از تبعض صفقه را مشاهده کرد.
توجه داشته باشید که در زمان انعقاد عقد نیز، خیار مزبور را اسقاط نکنید چرا که در غیر اینصورت حق استفاده از آن را نخواهید داشت. در پایان ذکر این مورد ضروری به نظر می رسد که خیار تبعض صفقه مختص به مشتری نبوده و برای فروشنده نیز وجود خواهد داشت.
خیار حیوان چیست
در این مقاله به بررسی اینکه خیار حیوان چیست می پردازیم .
برای مشاوره خیار حیوان و مهلت اعمال آن
برای مشاوره خیار حیوان و مهلت اعمال آن
عناوین اصلی این مقاله
خیار اصطلاحی است به معنای داشتن اختیار و اراده برای انجام کاری که در حقوق زمانی به کار می رود که یکی از دو طرف قرارداد یا هر دوی آنها این اختیار را داشته باشند که در شرایطی بتوانند به قرارداد خاتمه داده و آن را فسخ کنند . خیارات در حقوق انواع مختلفی دارند و برای شرایط متفاوتی در نظر گرفته شده اند مثل خیار عیب ، خیار تدلیس ، خیار تاخیر ثمن و خیار تبعض صفقه و . . یکی دیگر از انواع خیارات ، خیار حیوان است که در قانون مدنی به آن اشاره شده است . از این رو ما در این مقاله به بررسی اینکه خیار حیوان چیست ، مهلت اعمال خیار حیوان و اسقاط خیار حیوان می پردازیم .
خیار حیوان چیست
خیار حیوان در واقع به معنی اختیاری است که به خریدار یک حیوان داده می شود تا بتواند در مهلت مشخصی معامله را فسخ کند . بنابراین وقتی شخصی از دیگری حیوانی زنده خریداری می کند ، طبق مدت مشخصی فرصت دارد که معامله را بر هم بزند علت این امر هم در این است که ممکن است حیوان عارضه و بیماری داشته باشد که نتوان آن را به سادگی تشخیص داد اما بعد از گذشت چند روز مشخص شود . نکته مهمی که در این باره وجود دارد این است که حیوان که مورد خرید و فروش قرار گرفته است باید حتما زنده باشد .
حتما بخوانید: بیع یعنی چی
مهلت اعمال خیار حیوان
حال اگر قصد اعمال خیار حیوان را داشته باشیم باید بدانیم که مهلت خیار حیوان چند روز است ؟ یعنی برای اعمال خیار حیوان و فسخ قرارداد چند روز وقت داریم . مهلت اعمال خیار حیوان در ماده 398 قانون مدنی مشخص شده است و آمده است که " اگر مبیع حیوان باشد مشتری تا سه روز از حین عقد اختیار فسخ معامله را دارد " . بنابراین از روزی که عقد واقع می شود به مشتری سه روز وقت دارد که قرارداد را با استناد به خیار حیوان فسخ کند .
اسقاط خیار حیوان
با توجه به آنچه گفته شد باید دانست که خیار حیوان در شرایط ساقط می شود و دیگر نمی توان به آن استناد کرد . موارد اسقاط خیار حیوان از قرار زیر است :
برای مطالعه بیشتر درباره خیار حیوان چیست در کانال تلگرام حقوق قراردادها عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون خیار حیوان چیست پاسخ دهند .
خیار تاخیر ثمن و شرایط اعمال آن
خیار تاخیر ثمن، یکی از انواع خیارات قانونی است که به موجب آن و در صورت وجود شرایط این خیار، فروشنده، می تواند، عقد بیع واقع شده را فسخ کند. عین خارجی بودن مال فروخته شده، حال بودن قرار داد و عدم پرداخت وجه، توسط مشتری، سه روز پس از وقوع عقد بیع و عدم تحویل مال به مشتری، توسط فروشنده، از جمله شرایط اعمال خیار تاخیر ثمن هستند.
برای مشاوره خیار تاخیر ثمن و شرایط اعمال آن
برای مشاوره خیار تاخیر ثمن و شرایط اعمال آن
عناوین اصلی این مقاله
قرارداد خرید و فروش که در حقوق به آن عقد بیع می گویند ، به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود . عقد بیع حال و عقد بیع موجل . تفاوت عقد حال و موجل این است که در عقد بیع حال مهلتی برای پرداخت وجود ندارد و فروشنده باید فورا مال به خریدار تحویل دهد اما در عقد بیع موجل ، برای تسلیم مال به خریدار مهلتی وجود دارد که در تحویل باید در آن مدت انجام شود . اصل در قرارداد بر حال بودن است مگر اینکه ثابت شود برای قرارداد مهلتی تعیین شده است . حال فرض کنید برای قراردادی مهلت تعیین نشده و خریدار هم هزینه خرید خود را پرداخت نمی کند . تکلیف فروشنده در این میان چه خواهد بود . در این مقاله به بررسی خیار تاخیر ثمن و شرایط اعمال خیار تاخیر ثمن می پردازیم .
خیار تاخیر ثمن چیست
ثمن یعنی هزینه ای که بابت خرید چیزی پرداخت می شود . خیار تاخیر ثمن یکی از انواع خیارات است که در ماده 402 قانون مدنی تعریف شده است . بر اساس این ماده هر وقت مال فروخته شده یک عین خارجی باشد و برای پرداخت هزینه ( تادیه ثمن ) آن بین طرفین قرارداد مهلتی تعیین نشده باشد و سه روز از تاریخ انعقاد قرارداد بگذرد و در این مدت نه فروشنده مال را به مشتری تحویل داده باشد و نه مشتری هزینه ای به خریدار پرداخت نکرده باشد ، فروشنده می تواند معامله را فسخ کند .
بنابراین با توجه به این ماده اگر شرایط اعمال خیار تاخیر ثمن وجود داشته باشد ، فروشنده حق فسخ قرارداد را دارد .
شرایط اعمال خیار تاخیر ثمن
1- قرارداد منعقد شده باید حتما قرارداد خرید و فروش باشد ؛ بنابراین این خیار از انواع خیارات مختص عقد بیع است .
4- سه روز از تاریخ انعقاد قرارداد گذشته باشد و نه مبیع ( مال مورد معامله ) تسلیم شده باشد و نه ثمن ( هزینه ) پرداخت شده باشد .
بنابراین می بینیم که خیار تاخیر ثمن مخصوص فروشنده است و برای مشتری این خیار اعمال نمی شود . در صورتی که خریدار بتواند ثابت کند که فروشنده به نحوی از انحا ، خریدار را ملزم به پرداخت ثمن کرده است ، خیار فسخ او ساقط خواهد شد .
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص خیار تاخیر ثمن و شرایط اعمال آن ، به کانال تلگرام حقوق قراردادها مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون خیار تاخیر ثمن و شرایط اعمال آن پاسخ دهند .
شرایط فسخ معامله خودرو چیست؟
فسخ معامله خودرو، به معنای برهم زدن معامله از سمت یکی از طرفین معامله، بدون اذن دیگری است. در قانون، خیارات متفاوتی برای فسخ معامله، پیش بینی شده است که برخی از آن ها، مهلت دار و برخی فوری هستند. یکی از علل رایج فسخ معامله، وجود عیب در خودرو مورد معامله است.
پس از انجام معامله خودرو و توافق طرفین مبنی بر خرید و فروش، به دلایل متفاوت، ممکن است خریدار یا فروشنده از عمل خود پشیمان شده و قصد فسخ و ابطال معامله را داشته باشند. قانون گذار با پیش بینی چنین حالتی، راه کارهایی را برای فسخ معامله از طرف خریدار و فروشنده در نظر گرفته است. این راه کارها که در قانون مدنی، از آن ها تحت عنوان خیارات یاد شده است، برای جلوگیری از ورود ضرر و زیان، به فروشنده و خریدار پیش بینی شده اند. نکته ای که در خصوص این خیارات یا موارد فسخ معامله خودرو وجود دارد، این است که هر کدام از آن ها، دارای نحوه فسخ مخصوص به خود هستند و در صورت عدم رعایت و عدم توجه به این شرایط و مهلت، امکان فسخ معامله وجود نخواهد داشت. در این محتوا، ابتدا، شرایط فسخ معامله خودرو را بیان کرده و بررسی می کنیم که فروشنده و خریدار در چه مواردی می توانند، اقدام به فسخ معامله نمایند، سپس، نحوه و مهلت فسخ معامله را بررسی مس مهلت استفاده از خیارات کنیم. در ادامه مطلب، توضیح می دهیم، اگر خودروی مورد معامله دارای عیب باشد، یا در صورتی که قولنامه ای میان طرفین تنظیم نشده باشد، فسخ دارای چه شرایطی است و اگر خریدار اقدام به تعویض پلاک کرده باشد، امکان فسخ را دارد یا خیر.
فسخ معامله خودرو چه شرایطی دارد؟
برای پایان دادن به قرارداد و آثار ناشی از آن می توان دو حالت بطلان یا فسخ را متصور شد؛ بطلان یک معامله، زمانی رخ می دهد که یکی از طرفین، هنگام انجام معامله، فاقد قصد، رضا یا اهلیت بوده یا قصد نامشروعی از انجام آن معامله داشته یا اینکه موضوع معامله، مشخص نباشد.در صورت ابطال معامله، تمامی آثار آن، از بین می رود و مانند این است که معامله از ابتدا وجود نداشته و توافقی صورت نگرفته است. اما فسخ با بطلان متفاوت است؛ در فسخ یکی از طرفین بنا به دلایلی، مانند جلوگیری از ورود ضرر مالی، می تواند به صورت یک طرفه، معامله را فسخ نماید و نیازی به تایید طرف دیگر ندارد. تا لحظه ای که یکی از طرفین، قصد خود، مبنی بر فسخ معامله را عملی نکرده است، تمام آثار ناشی از آن معامله جاری است و طرفین، ملزم به ایفای تعهدات خود هستند. قانون گذار در قانون مدنی، خیاراتی را پیش بینی کرده که هر کدام، مطابق شرایط و نحوه خاصی، قابل اجرا و اعمال هستند. ماده 396 قانون مدنی، 10 خیار را نام می برد: «خیارات ازقرار ذیلند: 1- خیار مجلس 2- خیار حیوان 3- خیار شرط 4- خیار تاخیر ثمن 5- خیار رویت و تخلف وصف 6- خیار غبن 7- خیار عیب 8- خیار تدلیس 9- خیار تبعض صفقه 10- خیار تخلف شرط.» از میان 10 خیار نام برده شده در ماده 396 قانون مدنی، خیار حیوان، تنها در معاملاتی موضوعیت دارد که مورد معامله حیوان زنده باشد و در معاملات دیگر نمی توان از آن استفاده کرد. اما 9 خیار دیگر تقریبا در تمامی معاملات و به خصوص معاملات خودرو، قابل تصور هستند و طرفین می توانند با استناد به آن ها معامله را فسخ نمایند.
- طبق ماده 397 خیار مجلس به طرفین، این اختیار را می دهد که تا زمان خارج شدن از مجلسی که در آن، معامله انجام شده است، بتوانند معامله خود را فسخ نمایند. برای مثال، در شرایطی که یکی از طرفین به دلایل شخصی، دقیقا پس از امضای معامله و قبل از خروج از مجلس از عمل خود پشیمان شود، مطابق این ماده، امکان فسخ آن را دارد.
- طبق ماده 399 طرفین می توانند حین انجام معامله خودرو، شرط کنند که در مدت زمان مشخصی، یکی از طرفین، امکان فسخ معامله را دارد(خیار شرط). مطابق ماده 401 اگر در معامله، مدتی برای این شرط قید نشود، هم شرط و هم معامله انجام شده، باطل است.
- خیار تاخیر در ثمن، طبق این خیار اگر توافق انجام شده، مبنی بر حال بودن مبیع و ثمن صورت گرفته و مهلتی برای تسلیم آن ها تعیین نشده باشد، با گذشت سه روز از تاریخ بیع و در صورت عدم پرداخت تمام ثمن، توسط خریدار و عدم تحویل خودرو، توسط فروشنده، حق خیار تاخیر در ثمن، برای فروشنده ایجاد شده و فروشنده می تواند معامله را فسخ نماید.
- خیار رویت و تخلف وصف، مخصوص به موقعیتی است که خریدار،خودرو را از نزدیک ندیده است و تنها با اعتماد به گفته های فروشنده و اوصافی که برای آن تعریف کرده است، اقدام به معامله می نماید. در چنین شرایطی، اگر بعد از معامله خودرو، با رویت آن متوجه شود، خودروی خریداری شده، دارای اوصاف ذکر شده، نمی باشد، می تواند معامله خودرو را فسخ کند.
- خیار غبن به طرفین این اختیار را می دهد که اگر از انجام معامله خودرو، دچار ضرر و زیان فاحش شده باشند، بتوانند آن را فسخ کنند. برای مثال، فروشنده خودروی خود را به قیمت 200 میلیون تومان می فروشد و پس از انجام معامله متوجه می شود که ارزش واقعی آن 270 میلیون تومان است. در چنین شرایطی می تواند معامله را فسخ نماید.
- خیار عیب به خریدار این اختیار را می دهد، تا اگر بعد از خرید خودرو، عیب و نقصی را در آن پیدا کند که فروشنده، قبل یا حین معامله خودرو به آن اشاره ای نکرده باشد و خریدار، هنگام انجام معامله از وجود آن اطلاعی نداشته باشد، معامله خودرو را فسخ نماید.
- خیار تدلیس به این معناست که خریدار خودرو، در صورتی که تشخیص دهد، در رابطه با مخفی کردن عیب خودرو یا وجود یک وصف دروغین، مورد فریب واقع شده و فروشنده، وی را فریب داده است، می تواند معامله خودرو را فسخ نماید. همچنین، در صورتی که خریدار، فروشنده را فریب دهد، فروشنده می تواند با استفاده از خیار تدلیس معامله را فسخ نماید.
- خیار تبعض صفقه به معنای این است که اگر معامله، نسبت به بخشی از خودروی مورد معامله، باطل باشد، (مانند اینکه فروشنده، مالک سه دانگ خودرو بوده، اما شش دانگ آن را بفروشد) خریدار، اختیار دارد که آن معامله را بپذیرد یا آن را فسخ کند. البته، در شرایطی خریدار می تواند از این خیار استفاده کند و معامله خودرو را فسخ نماید که هنگام انجام معامله از این مسئله اطلاعی نداشته باشد.
- خیار تخلف شرط در مواقعی می تواند مورد استفاده طرفین قرار گیرد که ضمن معامله، انجام عملی از سوی فروشنده یا خریدار شرط شود. در صورتی که در معامله خودرو شرطی گذاشته شود و طرفی که مسئولیت انجام شرط را بر عهده دارد، از انجام آن خودداری کند، طرف مقابل می تواند معامله را فسخ نماید.
موارد فسخ معامله خودرو از طرف فروشنده و خریدار
تا به اینجا شرایط و نحوه فسخ معامله خودرو را بیان کردیم و گفتیم که در چه شرایطی قانون گذار، اختیار فسخ معامله را برای طرفین معامله در نظر گرفته است. این اختیارات، به طور کلی در 9 حالت ممکن است برای فروشنده یا خریدار خودرو، قابل استفاده باشد که بیشتر آن ها در خصوص هر دو طرف، صدق می کند؛ اما، بخشی از آن ها مخصوص فروشنده و تعدادی نیز مخصوص خریدار خودرو، می باشد. موارد فسخ معامله خودرو از طرف فروشنده:
- تنها خیاری که مختص به فروشنده می باشد، خیار تاخیر در ثمن، است. حق استفاده از این خیار در صورت وجود شرایطی که بیان شد، برای فروشنده ایجاد می شود. نحوه ایجاد این خیار به این شکل است که با گذشت سه روز از تاریخ معامله خودرو در صورت وجود شرایط مذکور، فروشنده اختیار فسخ دارد و در صورت تمایل می تواند معامله خودرو را فسخ نماید.
- موارد فسخ معامله خودرو از طرف خریدار: خریدار خودرو در مواردی، مانند آگاه شدن، به وجود عیبی در خودرو که هنگام معامله از آن اطلاع نداشته (خیار عیب) یا وجود شرایطی که ایجاد کننده خیار تبعض صفقه برای وی می باشد، مختار است معامله خودرو را فسخ یا قبول نماید.
- موارد مشترک فسخ معامله خودرو: به غیر از مواردی که به طور اختصاصی برای فروشنده و خریدار ذکر شد، باقی خیارات پیش بینی شده در قانون، برای هردو طرف معامله قابل استفاده می باشند. این خیارات عبارتند از: تخلف از شرط، شرط، تدلیس، رویت و تخلف از وصف، غبن و مجلس؛ به این معنا که فروشنده و خریدار، می توانند، در صورت وجود شرایط مذکور، در خصوص تحقق هر یک از این خیارات، اقدام به فسخ معامله خودرو نمایند.
نحوه و مراحل فسخ معامله خودرو
در مطالب قبلی، خیارات و شرایط اعمال آن ها در معاملات خودرو را بررسی کردیم، و بیان کردیم که در چه شرایطی، طرفین قرار داد، حق فسخ دارند و در چه مواردی، تنها فروشنده یا تنها خریدار می توانند اقدام به فسخ معامله خودرو نمایند. اما در خصوص نحوه و مراحل فسخ معامله، باید گفت هریک از طرفین عقد که قصد فسخ آن را داشته باشند، باید با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، اظهارنامه ای مبنی بر فسخ معامله خودرو تنظیم کنند و در آن، علت فسخ را ذکر نمایند. بعد از ارسال اظهارنامه مبنی بر فسخ خودرو، خواهان مجددا باید، با مراجعه به دفتر خدمات قضایی، دادخواست تایید فسخ را ثبت نماید. پس از انجام این مراحل، دادگاه حقوقی، به این درخواست تایید فسخ، رسیدگی کرده و رای بر تایید یا رد آن صادر می کند. رای صادر شده، ظرف 20 روز از زمان ابلاغ رای، قابل تجدیدنظر خواهی، در دادگاه تجدیدنظر می باشد.
مهلت فسخ معامله خودرو
مهلت فسخ معامله خودرو، بسته به شرایط و علت فسخ می تواند متفاوت باشد. برخی از خیاراتی که در مطالب گذشته به مهلت استفاده از خیارات آن ها اشاره کردیم، دارای مهلت مشخص هستند و با گذشت آن مهلت، دیگر اعتباری ندارند، اما برخی دیگر، بدون مهلت بوده و طرفی که دارای حق فسخ است، می تواند در هر زمانی اقدام به فسخ معامله نماید.
- برخی خیارات، مانند خیار عیب، فوری هستند؛به این معنی که خریدار به محض آگاه شدن به وجود عیب و تمایل به فسخ معامله، باید در یک مهلت فوری عرفی، اقدام به فسخ کند. همچنین خیار غبن، خیار رویت و تخلف از وصف و خیار تدلیس نیز از خیارات فوری هستند.
- در مقابل خیاراتی که فوری هستند، خیارات دیگری هستند که مهلت مشخصی دارند. از جمله خیار مجلس که مهلت بهره گیری از آن تا پایان زمان حضور طرفین معامله در مجلس است. خیار دیگری که دارای مهلت است، خیار شرط است که مهلت آن ضمن معامله خودرو مشخص می شود، نحوه گذاشتن این شرط به این صورت است که طرفین مهلتی را برای فسخ معامله در نظر می مهلت استفاده از خیارات گیرند.
- علاوه بر دو دسته مذکور، خیاراتی وجود دارند که فوری نیستند اما مهلتی نیز برای استفاده از آن ها، تعیین نشده است. از جمله این خیارات می توان به خیار تبعض صفقه و تاخیر در پرداخت ثمن اشاره کرد که با وجود اینکه در قانون اشاره ای به فوریت آن ها نشده، دارنده آن ها، باید در مهلتی که عرف تعیین می کند، از اختیار و حق فسخ خود بهره بگیرد؛ چراکه، در صورت سپری شدن مهلت عرفی، چنین استنباط می شود که راضی به قبول معامله بوده و حق فسخ از وی ساقط می شود.
فسخ معامله خودرو به علت عیب
یکی از خیاراتی که حق فسخ معامله را به طرفین معامله می دهد، خیار عیب است. در صورتی که خریدار، بعد از انجام معامله، متوجه عیبی در خودرو شود که هنگام معامله از وجود آن اطلاعی نداشته، می تواند معامله خودرو را فسخ کند. هرچند که این بی اطلاعی به دلیل سهل انگاری و عدم توجه خود خریدار، در زمان معامله بوده یا فروشنده از قصد، آن را پنهان کرده است. همچنین، اگر عیبی بعد از انجام معامله و قبل از تحویل خودرو به خریدار ایجاد شود، در حکم عیب سابق است. یعنی خریدار می تواند با استفاده از خیار عیب، معامله خودرو را فسخ کند. منظور از عیب در اینجا، هر وصفی است که در عرف به عنوان عیب تشخیص داده می شود.
فسخ معامله خودرو بدون قولنامه
قولنامه، سندی است که برای ثبت معامله خودرو، میان فروشنده و خریدار امضا می شود تا قول و قرارها و شرایط معامله به صورت مکتوب به ثبت برسد. اما وجود قولنامه از نظر حقوقی ضروری نبوده و در صورتی که طرفین برای معامله خودرو، قولنامه ای تنظیم نکرده باشند، از نظر حقوقی اشکالی ندارد. در خصوص نحوه فسخ معامله خودرو بدون قولنامه، طرفین می توانند از تمامی خیاراتی که در مطالب قبل به توضیح آن ها پرداختیم بهره بگیرند و در صورت داشتن علت موجه، معامله را فسخ کنند. با این توضیح که می توانند به شهودی که هنگام معامله خودرو حاضر بودند یا مدارکی که نشان دهنده تحویل خودرو از طرف فروشنده و واریز وجه از طرف خریدار است، استناد نمایند.
فسخ معامله خودرو بعد از تعویض پلاک
تعویض پلاک خودرو توسط خریدار، در حکم تحویل گرفتن خودرو از فروشنده مهلت استفاده از خیارات است. زمانی که تعویض پلاک انجام می شود، طرفین می توانند همچنان از اختیارات خود برای فسخ معامله خودرو استفاده نمایند، البته لازم به ذکر است که خیاراتی که مهلت مقرر آن ها به پایان رسیده است، قابل استفاده نخواهند بود. اما خیاراتی مانند عیب، غبن، تدلیس و موارد دیگری که در مطالب قبلی به تفصیل به توضیح آن ها پرداختیم، دارای مهلت از پیش تعیین شده نیستند و به محض علم به آن ها فوری هستند، برای مثال، زمانی که خریدار به عیب خودرو آگاه می شود یا از ضرر وارد شده (غبن) مطلع می شود، فورا باید با استناد به خیار مربوطه، اقدام به فسخ معامله خودرو نماید و نمی تواند این کار را به تاخیر بیندازد.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
دیدگاه شما