موقعیت زن در دیدگاه زرتشتیان
در این مقاله، موقعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زنان از دیدگاه زرتشتیان مورد بررسی قرار گرفته‌است. منظور از موقعیت اجتماعی، وضعیت اجتماعی- نوع پوشاک، آرایش، ازدواج و امتیازات مربوط به ازدواج- و پایگاه اجتماعی زن در نزد مردان است. و هدف از موقعیت سیاسی، حق مداخله زن در امور سیاسی مانند دست‌یابی به مناصب مهم چون پادشاهی است و موقعیت فرهنگی حق تحصیل و آموزش زنان مد نظر بوده‌است.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، در آیین زرتشتی زن و مرد یکسان هستند و بهتری و برتری آنان تنها یک شرط دارد و آن راستی در اندیشه و گفتار و کردار است و در این کار نیز خواست هرکس، خدمت هرچه بیشتر به جهان است.
جایگاه زنان در طی ادوار مختلف تاریخی، تحت تأثیر فرهنگ و باورهای دینی جوامع قرار داشت. ازین‌روی نحوه برخورد با زنان و میزان حقوق آنان در جوامع مختلف متفاوت بوده‌است. اگرچه ساختار خانواده در ایران پیش از ظهور زرتشت از مرحله مادرشاهی وارد مرحله پدرشاهی شده‌بود علی‌رغم این مسئله مقام زن با اهمیت یافتن پدر در خانواده متزلزل نشد.
پرستش الاهه‌های زن مانند آناهیتا، ایشتاروننه در ایران باستان- قبل از ظهور زرتشت- خود دلیل بر ارتقای مقام زن به منزله رکن اصلی خانواده می‌باشد. بعد از ظهور زرتشت به‌دلیل نیک‌نگری این دین به آفرینش زن و مرد، موقعیت زن و جایگاه او در اجتماع مشخص و مستحکم‌تر شد. اگرچه برخی از محدودیت‌های زنان در این دوره نیز ادامه پیدا کرد حقوق اجتماعی، سیاسی و مذهبی زنان بعد از ظهور زرتشت شکل قانونی به خود گرفت و مدون شد.
در این مقاله جایگاه زن در نزد زرتشتیان مورد بررسی قرار می‌گیرد. ابتدا کلیات تحقیق بیان می‌شود سپس با معرفی مختصری از آیین زرتشت، مسایل اجتماعی مربوط به زنان مانند ازدواج، پوشاک و محدودیت‌های مربوط به زنان مطرح می‌شود. در ادامه به نقش زن در امر آموزش و میزان دخالت او در امور سیاسی و مذهبی می‌پردازد درنهایت با نتیجه‌گیری از مباحث مطرح شده به پایان می‌رسد.
مهمترین مشکلات مقاله روایت‌های متناقض و متضاد در مورد موقعیت زنان در ایران باستان به‌ویژه بحث ازدواج و انواع آن، پراکندگی مطالب و دشواری فهم متون اصلی مانند اوستا، وندیداد و… بود.
ایرانیان باستان، زنان را کانون مهرورزی و باروری می‌دانستند ازین‌روی همواره آنان را مورد تکریم قرار می‌دادند. بعد از ظهور زرتشت آموزه‌های دینی این پیامبر نه تنها جایگاه زن در جامعه ایرانی را کم‌رنگ نکرده بلکه تأکید‌های این دین بر یکسانی زن و مرد سبب شد تا قوانین حقوقی عادلانه‌تری برای زنان مدون گردد. در گات‌ها هر جا زرتشت از زن(= نایری) و مرد(= نا) یاد می‌کند برای هر دو ارزش مساوی قایل می‌گردد.
وجود سه امشاسپند زن در کنار سه امشاسپند مرد- که یاریگر زرتشت هستند- از یک‌سو و احترام زرتشت به الاهه آناهیتا به منزله الاهه زن از سوی دیگر خود بیانگر اهمیت مقام زن از دیدگاه زرتشت بود. نیک‌نگری و یکسان‌نگری زرتشت نسبت به دو عنصر اصلی آفرینش سبب شد تا لزوم حضور زنان در عرصه‌های آموزشی، سیاسی و دینی بیشتر از پیش احساس گردد. اگرچه برخی از محدودیت‌های اجتماعی مربوط به زنان- که ریشه در اعتقادات ایرانیان قبل از ظهور زرتشت داشت- بعد از ظهور این دین نیز تداوم یافت ولی به جرأت می‌توان گفت که آموزه‌های دینی زرتشت پشتوانه محکمی برای زنان شد تا علی‌رغم ساختار پدرسالاری در خانواده‌ها به منزله طبقه‌ای پرشور در عرصه‌های سیاسی، فرهنگی و دینی، خود را بیازمایند. مسئله اصلی این مقاله در پاسخ‌گویی به سؤالات زیر تنظیم شده‌است:
۱- آیا زنان در انتخاب همسر آزادی داشتند؟
۲- احکام طلاق زنان در نزد زرتشتیان چگونه است؟
۳- آیا زنان موظف به رعایت حجاب بودند؟
۴- چه محدودیت‌های اجتماعی بر زنان اعمال می‌شد؟
۵- آیا زن می‌توانست عهده‌دار مناصب دینی گردد؟
۶- زنان تا چه اندازه می‌توانستند در امور سیاسی مشارکت داشته باشند؟
۷- آیا زنان حق تحصیل و آموزش داشته‌اند؟
فرضیات
۱- زنان در گزینش همسر از آزادی نسبی برخوردار بودند.
۲- زنان حق طلاق نداشتند.
۳- زنان موظف به رعایت حجاب بودند و حق آرایش نداشتند.
۴- زنان در ایام حیض از محدودیت‌های اجتماعی زیادی رنج می‌بردند.
۵- زنان می‌توانستند عهده‌دار امور دینی گردند.
۶- زنان در صورت لزوم می‌توانستند در امور سیاسی دخالت کنند.
۷- موانعی برای تحصیل و آموزش زنان وجود نداشت.
آیین زرتشت
زرتشت مانند هر نوآوری، مورد بی‌مهری سنت‌پرستان قرار گرفت و به دلیل ناتوانی اجتماعی و اقتصادی قادر به ایجاد تحولی اساسی در جامعه خود نبود. او با ناامیدی از اوضاع عصر در انتظار معجزه‌ای بود که، با مقبولیت آیین او در دربار گشتاسب به وقوع پیوست. او با شهریاران و پیشوایان بزرگ آریایی در افتاد و جهان‌بینی سیاسی خود را – که دگرگونی در نظام اجتماعی، مذهبی و سنتی زمان بود- نظم داد.
اندیشه ایرانی از میان قوانین منظم جهان به دنبال سازنده‌ای قادر و آگاه می‌گشت که در جهان‌بینی زرتشت به‌شکل اهورامزدا ظاهر شد(بویس، ۱۳۷۴: ۲۷۶). آموزش روحانیگری که زرتشت می‌بیند، سیر و سیاحتی که در آفاق و انفس می‌کند، توانایی جرأت اظهار و انتشار کیش نوین، برای او فراهم می شود(همان، ۲۷۶).
زرتشت، معیار اصلی سنجش و تشخیص را اندیشه و خرد انسان می‌داند.این دو عنصر در جهان‌بینی او نقش مهمی دارد. سپنتامینو- به نام خرد مقدس- آفریدگار کل نامیده می‌شود. او بر آن است که فقط دانایان و انسان‌های باخرد هستند که به یاری اندیشه و خرد والای خود آیین راستی و درستی را در می‌یابند و موجب آگاهی و خوشبختی دیگران می‌شود(زنر، ۱۳۷۵: ۳۲۲).و دانایی را کلید معرفت و درک راستی و دین حق می‌داند. او دانش را میزان تشخیص خیر و شر قرار داده‌است(آشتیانی، ۱۳۸۱: ۲۵۷).
انسان مسؤول رفتار و اعمال خود است و به‌دنبال آن، پاداش یا پادافره دریافت می‌کند. اغلب کردار زشت به دلیل بیکاری است. مطابق مزدیسنا، بر هر کس واجب است در کار نیک و سودرسانی مشغول بوده و از پرتو جد و جهد، سعی و عمل مشکلات را حل و نیازمندی‌های خود و دیگران را برطرف نماید(ایرانی، ۱۳۵۳: ۴۴).
در این آیین به عدالت، به منزله حقیقتی مسلم تأکید بسیار شده‌است. مردم بر اساس اعمالی که در این جهان انجام می‌دهند به سه گروه تقسیم می‌شوند: ۱- کسانی که اعمال نیک و شایسته انجام می‌دهند۲- کسانی که اعمال ناشایست انجام می‌دهند۳-کسانی که اعمال نیک و بدشان برابر است. پاداش گروه نخست بهشت است که از آن به صورت سرای درخشان، کشور نیکی، فردوس و… یاد شده‌است. جایگاه گروه دوم سرای دیو که دوزخ است و گروه سوم برزخ که در اوستا میسوانه و در پهلوی همستگان خوانده می‌شود به معنای جای آمیخته است.
وجدان، قوه تشخیص و نیروی تمییز آدمی را شامل می‌شود و به وسیله اختیار آدمی اعتبار پیدا می‌کند. بر اساس روایت‌های کهن، در آن دنیا به کمک انسان می‌شتابد و برای نیکوکاران به صورت دوشیزه‌ای زیبا موجب سهولت در گذشتن از پل چینود و رسیدن به فردوس می‌شود اما برای بدکاران به صورت عجوزه‌ای زشت که آنان را به دوزخ می‌برد(بویس، ۱۳۷۴: ۵۴).
در جهان‌بینی زرتشت، زندگی دارای اهمیت بسیاری است زیرا به نیکی و اهورا تعلق دارد و در برابر آن، مرگ – زاده اهریمن- وجود دارد(زرین‌کوب، ۱۳۸۳: ۲۷۱). ازین‌روی خرد و اندیشه، دانش، آزادی، اختیار و انتخاب، کار و کوشش، رستاخیز، بهشت و دوزخ، دین، زندگی و نیکی اساس باورهای زرتشت را تشکیل می‌دهد. بنابرین «در تعالیم زرتشت، نزاع میان اورمزد و دشمنش، انگره مینو نبردی همه‌جانبه میان راستی(اشا) و ناراستی(دروغ) است»(بویس، ۱۳۷۴: ۲۷۶).
وضعیت ازدواج زنان و حق انتخاب همسر
بنیاد بیوکانی(= زناشویی) در دین زرتشت باید بر پایه خرد، عشق، هم‌کاری و دل‌بستگی به سازندگی استوار باشد. ازدواج در دین زرتشت اهمیت بسزایی دارد( فرهنگ، ۱۳۷۴: ۱۶۶).
در کتب مقدس زرتشتی آمده‌است که، هرگاه دختران جوان به سن بلوغ می‌رسیدند از اهورامزدا درخواست می‌کردند تا شوهری دانا، زیبا و تندرست نصیب آنان گرداند.و اهورامزدا تأکید کرده‌است آیین بیوکانی از بهترین کارها می‌باشد.
در دین زرتشت آزادی نسبی برای انتخاب همسر آیا دستورات حدی حرام است؟ آیا دستورات حدی حرام است؟ وجود داشت. بنا به توصیه زرتشت، پیوند زناشویی نوعی پیوند برابری بین زن و مرد است ازین‌روی او مردان و زنان را به‌طور یکسان مورد خطاب قرار می‌دهد و می‌گوید در انتخاب همسر، خرد را ملاک خود قرار دهید(همان، ۱۶۸).
زرتشت همچنین به دختر خود- چیستا- و دیگر دختران جوان توصیه می‌کند که دانایی را یکی از شرایط انتخاب همسر قرار دهند( رجبی، ۱۳۸۰: ۴۵۱). منبع زرتشتی دیگر نیز به مرد زرتشتی توصیه می‌کند برای دختران خود شوهری هوشیار و دانا انتخاب نمایند زیرا مرد هوشیار مانند زمین بارور است هر تخمی که در آن کاشته شود حاصل دهد.
سن ازدواج برای دختران ۱۵ سالگی ذکر شده‌است(راوندی، ۱۳۴۰: ۶۶۲).
دختران حق داشتند در مورد همسر آینده خود تصمیم بگیرند. بنابرین آزادی نسبی در گزینش همسر را داشتند هرچند که رضایت پدر و مادر برای ازدواج نیز یکی از شروط ازدواج بود.
در دین زرتشت، پدر حق نداشت دختر خود را مجبور به ازدواج با کسی نماید. دختر در صورت مخالفت با پدر از ارث محروم نمی‌شد مگر آنکه، دختر به مردی علاقه‌مند می‌شد و با وجود مخالفت پدر و مادر با او ازدواج می‌کرد که در دین زرتشت به آنان خودرأی‌زن یا خودسر‌زن می‌گفتند.
رسم نامزدی نمودن دختران در خردسالی نیز از جمله سنت‌هایی بود که تا‌حدی مانعی برای آزادی در انتخاب همسر در آینده به شمار می‌آمد( رجبی، ۱۳۸۰: ۴۵۴).
زرتشتیان برآنند که هرگاه فرشته اشی- مظهر توانگری و برکت – با زنان همراه شود سپید‌بخت می‌گردند. و زنانی که یار مرد پارسای خود باشند به توانگری می‌رسند(حجازی، ۱۳۷۰: ۵۳).
یکی از اهداف اصلی ازدواج در دین زرتشت، زایش است. به‌همین‌دلیل فرشته اشی، فرشته توانگری و باروری است. در منابع زرتشتی آمده‌است، اشی از ازدواج نکردن دختران و سقط جنین، روابط نامشروع، خیانت زنان گله دارد زیرا همه این موارد به جریان تولید‌مثل آسیب می‌رساند. ازین‌روی می‌توان استنباط کرد تأکید و تقدس ازدواج در دین زرتشت در واقع وسیله مناسبی برای جلوگیری از بی‌بند‌وباری حاکم بر تولید‌مثل محسوب می‌شد به‌همین دلیل تأکید شده‌است فرشته اشی از زنان خائن حمایت نمی‌کند هرچند که روابط نامشروع آنان نیز ممکن است منجر به تولید‌مثل گردد(همان، ۵۴).
در دین زرتشت، ازدواج انواع مختلفی داشت و زنان از مزایا و امتیازات متفاوتی برخوردار بودند. کامل‌ترین ازدواج شامل شاه‌زن بود. این‌گروه از زنان، دوشیزگانی بودند که برای نخستین بار شوهر می‌کردند. شاه‌زن از کامل‌ترین مزایای زناشویی بهره‌مند می‌شد و امور خانه و فرزندان را به همراهی شوهر به‌طور مشترک اداره می‌کرد. یوگازن، سترزن و چکرزن مزایای کم‌تری نسبت به شاه‌زن داشتند(رجبی، ۱۳۸۰: ۴۵۴-۴۵۲).
تعداد ازدواج نیز در ایران باستان به‌ویژه در میان طبقه ثروتمند امری متداول بود. مردان عادی به دلیل بی‌بهره بودن از ثروت نمی‌توانستند بیشاز یک زن داشته‌باشند(همان، ۴۵۲).
حق طلاق
با این که ازدواج در دین زرتشت، امری مقدس به شمار می‌رفت. طلاق گرفتن امری ساده نبود. در ایران باستان قوانین سختی در مورد طلاق وجود داشت. شوهر به راحتی نمی‌توانست همسر خود را رها کند. در کتاب دین‌کرت آمده‌است، هرگاه شوهر بخواهد همسرش را طلاق بدهد باید نزد قاضی شکایت کند. اگر قاضی رأی به ادامه زندگی داد آنها باید زندگی خود را ادامه بدهند.
شوهر متمرد نیز به مجازات سخت محکوم می‌شد تا بی‌جهت متمایل به طلاق نگردد. موارد طلاق در دین زرتشت به چهار مورد زیر محدود می‌شد: ۱- ارتکاب زن به عمل زنا و محرز شدن فساد اخلاقی او ۲- درصورتی که زن به جادوگری پرداخته و آن را تعلیم می‌داد ۳- عقیم بودن زن. درین صورت مرد می‌توانست ابتدا او را شوهر دهد و زن دیگری اختیار کند یا آنکه بدون طلاق زن اول، زن دوم اختیار کند ۴- زن، ایام دشتان را مخفی نگه می‌داشت شوهر می‌توانست او را طلاق دهد. زن تنها درصورتی که مرد، توانایی جنسی نداشت می‌توانست درخواست طلاق نماید(دانای علمی، ۱۳۷۴: ۲۶).
وضعیت پوشاک و آرایش زنان
از دیدگاه زرتشت در مورد حجاب آگاهی چندانی نداریم ولی آنچه مسلم است زنان زرتشتی خود را مقید به حجاب می‌دانستند. منابع، از پوشش زنان در عهد هخامنشی، اشکانی و ساسانی گزارش در اختیارمان قرار می‌دهند.
زنان عادی در دوره اشکانی، قبایی تا زانو بر تن می‌کردند و با شنلی که بر سر افکنده می‌شد گیسوان خود را نیز به شیوه یونانیان آرایش می‌کردند و از میان سر فرق باز می‌کردند.
از دیگر لباس‌های زنان اشکانی پیراهن بلند، گشاد، پرچین آستین دار بود پیراهن دیگری داشتند که روی اولی می‌پوشیدند. قد پیراهن دوم نسبت به پیراهن اولی کوتاه‌تر و یقه باز بوده‌است. روی این دو پیراهن، چادری نیز بر سر می‌کردند.
پیراهن از پارچه‌های منقش به‌ویژه قلاب‌دوزی شده، تهیه می‌‌شده‌است. کمربندی نیز گشادی پیراهن آنان را جمع می‌کرد. چادرشان نیز به رنگ شاد و ارغوانی و سفید بوده‌است. همین نوع پوشش با تغییراتی در دوره ساسانی نیز ادامه پیدا کرد.
به اعتقاد برخی از مورخان در ایران باستان فقط زنان وابسته به طبقه اشراف موظف به رعایت حجاب بودند و بقیه موظف به پوشاندن چهره خود نبودند. دلیل این گروه از محققان فرش کوچکی است که رودنکه- شرق‌شناس شوروی- از دوره هخامنشی یافته است.
اطلاعیه وزارت کشور در واکنش به حوادث اخیر
وزارت کشور در اطلاعیه‌ای در واکنش به حوادث روزهای اخیر تصریح کرد: پیگیری مطالبات و خواسته‌ها حتی اگر به‌حق باشد، آنگاه که با ابزار خشونت، تخریب و وحشت‌پراکنی عمومی صورت بگیرد خلاف عقل و قانون خواهد بود و در پرتوی انگیزه و هدف توجیه نمی‌شود.
به گزارش تابناک کهگیلویه و بویراحمد به نقل از تسنیم ، وزارت کشور با صدور اطلاعیه‌ای در واکنش به حوادث و ناآرامی‌های چند روز اخیر، با اعلام اینکه علت فوت مرحومه امینی با جدیت و بی‌طرفانه در حال پیگیری است، تأکید کرد مقابله با اغتشاشات برای صیانت از حقوق شهروندی با رعایت تمام ضوابط قانونی و شرعی، دنبال آیا دستورات حدی حرام است؟ خواهد شد.
تبلیغات
متن این اطلاعیه به‌شرح زیر است:
وزارت کشور ضمن ابراز تأسف نسبت به تألمات ناشی از حادثه تلخ درگذشت سرکار خانم مهسا امینی و ابراز تسلیت و همدردی مجدد به این مناسبت، بدین‌وسیله اعلام می‌دارد از همان ابتدای اطلاع از این واقعه و با دستور ریاست محترم جمهوری با جدیت و بی‌طرفانه در مقام بررسی همه‌جانبه موضوع برآمده است.
از این رو با وجود باور به حق برگزاری تجمعات مسالمت‌آمیز، از آنجا که بنا بر قراین موجود سوءاستفاده معاندان و قانون‌شکنان از هرگونه تجمع در شرایط فعلی قطعی بوده است؛ وزارت کشور در راستای ایفای رسالت خود مبنی بر پیشگیری از حوادث منتهی به نقض حقوق شهروندان، با برگزاری تجمعات خیابانی موافق نبوده است.
با شروع تجمعات غیرقانونی که به‌سرعت با حضور عوامل معاند تبدیل به اغتشاش و آشوب خیابانی شد، در کنار آسیب‌های عام به اموال عمومی، حمله به ماشین‌های امدادی و اورژانسی و همچنین آتش‌نشانی به‌صورت چشمگیر و گسترده اتفاق افتاده است.
بنابر موازین حقوق بشردوستانه حتی در زمان مخاصمات مسلحانه و جنگ نیز وسائل عمومی و غیرنظامی و به‌خصوص امدادی از تعرض و حمله مصون هستند و هدایت حملات علیه این تجهیزات و وسایل نقلیه امدادی به‌عنوان نقض فاحش حقوق جنگ به آستانه جنایت و جرم جنگی نیز می‌تواند برسد.
نقض این اصل در جریان اغتشاشات و آشوب‌های اخیر نیز آشکارا نقض فاحش حقوق شهروندانی است که مستحق بهره‌مندی از خدمات امدادی شهری هستند که با تخریب‌های صورت‌گرفته این بهره‌مندی تا حدی مختل شده است و مسئولیت اختلال ناشی از این تخریب‌ها در فرایند خدمات اجتماعی بر عهده قانون‌شکنان ناقض حقوق شهروندی است.
اغتشاش و آشوب خیابانی، آورده‌ای جز وحشت‌پراکنی میان شهروندان و برهم‌زدن نظم عمومی و تشویش اذهان و اخلال در آرامش و آسایش روانی ندارد. ناامن کردن تردد در شهر و تخریب اموال عمومی و ایجاد راه‌بندان و محرومیت از داشتن شهری ایمن و آرام از جمله نقض‌های حقوق شهروندی ناشی از قانون‌شکنی اغتشاشگران است که با وحشت‌پراکنی، سعی در پیشبرد اهداف خود دارند.
پیگیری مطالبات و خواسته‌ها حتی اگر به‌حق باشد، آنگاه که با ابزار خشونت، تخریب و وحشت‌پراکنی عمومی صورت بگیرد خلاف عقل و قانون خواهد بود و در پرتوی انگیزه و هدف توجیه نمی‌شود.
مقابله جدی با این اقدامات آسیب‌رسان به نظم عمومی، تکلیف و رسالتی در راستای صیانت از حقوق شهروندی است که با جدیت و قاطعیت و در عین رعایت تمام حدود و ضوابط قانونی و شرعی دنبال خواهد شد.
در کنار مباشران و عاملان میدانی اغتشاش که مرتکب جرایم مشهود می‌شوند، طراحان و محرکان نیز به‌عنوان معاونان جرم و همچنین برهم‌زنندگان امنیت روانی جامعه دارای مسئولیت قانونی هستند که براساس آموزه‌های حقوقی نیز باید با تحت تعقیب قرار گرفتن، پاسخگوی زمینه‌سازی خود برای آسیب به جان و مال مردم باشند، چه قربانیان اغتشاشگران و چه خود قانون‌شکنانی که در نتیجه تحریف و تحریک ایشان وارد میدان اغتشاش شده و آسیب دیده‌اند.
آیا دستورات حدی حرام است؟
گرانی هزینه زندگی و دشواری‌های معیشتی طی ۱۰ سال اخیر، به افزایش طلاق و ازدواج‌های صوری در ایران منجر شده اگرچه یک وکیل دادگستری به «اعتماد» می‌گوید آمار ازدواج در این سال‌ها چنان کاهشی بوده و طلاق‌های توافقی به حدی زیاد است که ازدواج و طلاق‌های صوری در این آمار گم می‌شود و به چشم نمی‌آید.
روزنامه اعتماد: گرانی هزینه زندگی و دشواری‌های معیشتی طی ۱۰ سال اخیر، به افزایش طلاق و ازدواج‌های صوری در ایران منجر شده اگرچه یک وکیل دادگستری می‌گوید آمار ازدواج در این سال‌ها چنان کاهشی بوده و طلاق‌های توافقی به حدی زیاد است که ازدواج و طلاق‌های صوری در این آمار گم می‌شود و به چشم نمی‌آید.
چرا «صوری»؟
اولین هشدارها از سال 1397 مطرح شد. شهیندخت مولاوردی، معاون سابق امور زنان ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با روزنامه آرمان هشدار داد که به دنبال افزایش تورم و گرانی هزینه‌های زندگی، نوع جدیدی از طلاق موسوم به «طلاق تامین اجتماعی» باب شده است. مولاوردی در این گفت‌وگو اعلام کرد: «نوع دیگری از طلاق توافقی در خانواده‌های ایرانی تحت عنوان طلاق آیا دستورات حدی حرام است؟ تامین اجتماعی با هدف بهره‌مندی زوجه از امتیاز مستمری تامین اجتماعی والدین درگذشته خود رایج شده که عملا زندگی زوجین در قالب رجوع شرعی غیررسمی استمرار می‌یابد.
درست به همین دلیل است که آمار طلاق در برخی شهرستان‌های کوچک تا حدودی افزایش را نشان می‌دهد. به این نوع طلاق باید طلاق‌های صوری و مصلحتی دیگر را افزود، از جمله جهت معاف کردن فرزند ذکور از خدمت سربازی یا استفاده از طرح‌های حمایتی نهادهایی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی.» آنچه به عنوان «طلاق تامین اجتماعی» مورد اشاره معاون سابق امور زنان ریاست‌جمهوری قرار گرفت ناظر بر یک امکان قانونی بود. طبق ماده ۸۳ قانون تامین اجتماعی، دختران بازمانده از متوفی تحت پوشش تامین اجتماعی، تا زمانی که همسر و شغلی نداشته باشند، می‌توانند مستمری والد بیمه شده را دریافت کنند اما در صورت ازدواج رسمی (غیر از عقد موقت) از فهرست مستمری‌بگیران مرتبط با بیمه شده متوفی حذف خواهند شد.
بعد از این اعلام مولاوردی، خرداد سال 1398 مدیرکل امور فنی و مستمری‌های تامین اجتماعی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا خبر داد که سابقه طلاق‌های صوری با هدف دریافت مستمری والد درگذشته توسط فرزندان اناث به سال 1391 و یک امکان قانونی در قانون حمایت از خانواده بازمی‌گردد و تا سال ۹۴، ۶ هزار طلاق صوری به سازمان تامین اجتماعی گزارش شده است. همان زمان و بعد از اعلام این مقام مسوول در سازمان تامین اجتماعی، نایب‌رییس مجلس هم در یک برنامه تلویزیونی گفت که بیش از ۳۵ درصد طلاق‌ها به صورت صوری و با هدف دریافت مستمری والد درگذشته از صندوق‌های بازنشستگی است.
طلاق‌های صوری، یک وجه این داستان بود. تابستان پارسال، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در هشدار بابت سوءاستفاده از وام ازدواج گفت: «نظارت نکردن بعد از پرداخت وام ازدواج باعث شده است در چند سال اخیر ازدواج و طلاق صوری داشته باشیم.» محمدمهدی تندگویان در توضیح بیشتر بابت رواج پدیده ازدواج و طلاق صوری برای دریافت وام ازدواج گفت: «به علت بالا بودن رقم وام، این هشدار را بارها به مجلس دادیم که در تدوین بودجه در کنار اینکه ارقام افزایش پیدا می‌کند، یک دستورالعمل مشخصی برای نظارت بر وام‌گیرندگان نیز در نظر بگیرد، چون به هر مقداری که رقم وام افزایش یابد و امتیاز بزرگ‌تر شود، امکان خرید و فروش و سوءاستفاده هم بیشتر می‌شود. قانونگذار و دستگاهی که وام را پرداخت می‌کند باید دستورالعمل خاصی برای نظارت قرار دهد.
قبل از دریافت وام نباید سد جدیدی برای زوجین ایجاد شود.بعد از دریافت وام باید نظارت صورت گیرد که وام به خود زوجین تعلق پیدا کرده است یا خیر. حتما باید وام برای امر ازدواج مانند خرید جهیزیه، پول آیا دستورات حدی حرام است؟ رهن خانه، خرج مراسمات عروسی و. شود. زمانی که نظارت وجود نداشته باشد ممکن است خرید و فروش وام صورت گیرد.» تا پایان تابستان پارسال و در آغاز فعالیت دولت سیزدهم هم اخبار حکایت از افزایش پدیده ازدواج و طلاق صوری داشت چنانکه شهریور پارسال، زهرا سجادی، معاون اسبق امور زنان و خانواده رییس‌جمهوری با اشاره به افزایش طلاق‌های صوری در کشور گفت: «طلاق‌های صوری در کشور انجام می‌شود و اموال دولتی آیا دستورات حدی حرام است؟ را می‌بلعد و هیچ کسی حواسش نیست. در برخی استان‌ها خانواده‌ها برای به دست آوردن پولی، به صورت صوری طلاق می‌گیرند تا حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود را بگیرند.
این طلاق‌های صوری بار سنگین مالی و ضربه‌ای به دولت وارد می‌کند و هیچ کسی نیست که بر آن نظارت کند که آیا اینها که جدا شده‌اند، بر سر زندگی‌اند یا واقعا جدا شده‌اند.جالب است در مدارس هم، مادران بچه‌ها و اولیا به هم طلاق صوری را توصیه میکنند که این کار را کردیم خیلی هم خوب بود و به هم این طلاق‌های صوری را یاد می‌دهند. این امر بررسی جدی می‌طلبد. به هر حال ناجوانمردانه و موریانه‌وار اموال دولت را می‌بلعند و اینکه این لقمه‌های شبهه‌دار چه می‌کند با خانواده‌ها، خودش یک مساله است.» مرداد امسال، سید اسدالله جولایی، رییس هیات امنای ستاد دیه کشور خبر داد که در برخی استان‌ها طلاق صوری با هدف دریافت کمک از ستاد دیه اتفاق افتاده است.
با این اعلام جولایی، به نظر می‌رسد مشکلات خانواده‌ها برای جبران کسورات معیشت و توسل به راه‌هایی ولو غیرقانونی و خلاف عرف و اخلاق همچنان پابرجاست چنانکه اواخر مرداد امسال، مصری در گفت‌وگوهای رسانه‌ای جدیدتری اعلام کرد که طلاق‌های صوری با انگیزه دریافت مستمری والد متوفی همچنان ادامه دارد و افزود: «وقتی تصمیمی گرفته می‌شود باید فکری برای تامین منابع آن هم شود. اگر سری به دفتر ازدواج و طلاق بزنید و یک کار پژوهشی کنید به بحث طلاق‌های صوری می‌رسید. طبق گفته مسوولان دفاتر، همان افرادی که طلاق می‌گیرند بلافاصله درخواست صیغه ۹۹ ساله میکنند تا به زندگی‌شان ادامه دهند؛ طلاق می‌گیرند تا طلاقنامه ارایه کرده و زن، حقوق پدر فوت شده را بگیرد. این وضعیت باعث شده حداقل ۵۰ درصد بودجه کشور برای چنین هزینه‌هایی پرداخت شود در حالی که صندوق تامین اجتماعی بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان استقراض بانکی داشته تا مستمری بازنشستگان را بدهد.
ما با این قوانین راه طلاق صوری را باز کردیم و البته همین وضعیت به شکل دیگری درباره معافیت سربازی وجود دارد و مادر و پدر برای آنکه فرزندشان به سربازی نرود طلاق صوری می‌گیرند.» اشاره نایب‌رییس مجلس مستند به اصلاحیه قانون سازمان نظام وظیفه در دهه ۱۳۹۰ بود که به استناد تغییرات جدید این قانون، مشمولان متقاضی معافیت از سربازی، باید مستنداتی از گذشت حداقل ۳۰ ماه از زمان طلاق والدین خود ارایه دهند تا مشخص شود که آیا این طلاق واقعی بوده یا طلاق صوری به شمار می‌آید و والدین بعد از گذشت مدتی کوتاه و صدور کارت معافیت فرزندشان، دوباره رجعت خواهند کرد.
زندگی «صوری»
در وب‌سایت‌های حقوقی در تعریف طلاق صوری آمده است: «طلاق صوری به شرایطی گفته می‌شود که زن و شوهر به لحاظ قانونی تمامی مراحل طلاق را طی کرده‌اند و نام‌شان از شناسنامه یکدیگر هم برداشته شده است اما صرفا در حد ظاهر‌سازی این اقدام را انجام داده‌اند و پشت تمامی اقدامات قانونی و کاغذ بازی‌هایی که وجود دارد، نیات دیگری وجود دارد. در واقع، این زنان و مردان برای اینکه از مزایایی برخوردار و مشمول امتیازاتی شوند، از یکدیگر طلاق می‌گیرند تا احکام افراد مجرد برای یکی از آن دو جاری شود. مهمترین انگیزه‌های مختلف در طلاق صوری شامل مهاجرت، بهره‌مندی از حقوق والدین برای دختران مجرد، اخذ شرایط برای شاغل شدن در مراکز و اداره‌های دولتی و معاف شدن از سربازی است. در قانون مدنی و از شروط صحت قراردادهای قانونی این است که قراردادهای منعقد شده صوری و ظاهری نباشند و هر دو طرف از انجام آن قرارداد کاملا رضایت داشته باشند و نیت‌شان چیزی جز آن قرارداد نباشد.
بنابراین زمانی که قراردادی منعقد می‌شود و در پس آن انگیزه‌های دیگری وجود دارد آن قرارداد باطل است و هیچ گونه قانونیت و مشروعیتی نخواهد داشت. از آنجا که برخی موارد طلاق‌های صوری با قصد دریافت مستمری والد متوفای بیمه‌گذار تامین اجتماعی انجام می‌شود، طبق فتواهای آیات عظام، طلاق صوری برای دریافت مستمری کاملا حرام است و اگر سازمان تامین اجتماعی بتواند آگاه شود و اثبات کند که کسی با طلاق صوری در طلب حقوق پدر است می‌توانند با آن فرد برخورد‌های قانونی داشته باشند.»
حقوق زنان در طلاق صوری به‌طور کامل پایمال خواهد شد
یک وکیل دادگستری شاغل در یکی از موسسات وکالت که روزانه با ده‌ها پرونده طلاق سروکار دارد، در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید که طی 5 سال گذشته، با افزایش پرونده‌های طلاق توافقی مواجه بوده اما هیچ پرونده طلاق صوری نداشته است. این وکیل دادگستری تاکید می‌کند که موسسات حقوقی به شدت تحت نظارت هستند و از آنجا که طلاق صوری یک تخلف قانونی محسوب می‌شود، تسهیل امکان طلاق صوری و شناسایی پرونده‌های تخلف در این موسسات بسیار دردسرساز خواهد بود و بنابراین، موسسات معمولا از دریافت چنین پرونده‌هایی خودداری میکنند.
«ما با پرونده‌هایی مواجهیم که زن و شوهر مشکلات بسیار جدی دارند و معمولا درخواست طلاق به دلیل ضرب و جرح توسط همسر و از سوی زوجه ارایه می‌شود که در این پرونده‌ها هم استشهاد اقوام و خانواده و همسایگان مورد نیاز است. البته طلاق توافقی از سال 96 تاکنون بسیار افزایش داشته و دلیل مهم این افزایش این است که طلاق توافقی بسیار ساده‌تر از طلاق رجعی یا بائن است و زوجین حوصله دوندگی‌های طلاق رجعی یا بائن را ندارند. اما حتی در طلاق توافقی، ما موظفیم آنها را به کارشناس خانواده ارجاع داده و شرایط ناسازگاری زوجین را بررسی کنیم.» این وکیل دادگستری در موسسه‌ای مشغول به کار است که یکی از مسوولیت‌هایش، شناسایی موارد طلاق صوری است و در توضیح نحوه شناسایی این تخلف قانونی می‌گوید: «معمولا افرادی مطلع موارد طلاق صوری را به ما اطلاع می‌دهند یا اینکه قضات در زمان بررسی پرونده درخواست طلاق متوجه صوری بودن آن می‌شوند و کارشناس برای بررسی اعزام میکنند. ناشزه بودن زوجه، تشخیص روابط زناشویی زوجین توسط کارشناسان پزشکی قانونی، استشهاد از همسایگان و ساکنان محل از جمله مراحل بررسی‌ها برای تشخیص طلاق صوری است.»
این وکیل دادگستری تایید می‌کند که علاوه بر طلاق صوری، ازدواج صوری هم اتفاق می‌افتد که معمولا به دلیل مهاجرت به خارج از کشور است، اما در مواردی هم برخی دختران و پسران برای استفاده از سهمیه کنکور افراد دارای معلولیت یا دریافت وام ازدواج، ازدواج صوری دارند که در این موارد هم در صورتی که کار به شناسایی تخلف برسد، زوجه از باب بکارت توسط کارشناسان پزشکی قانونی مورد بررسی قرار می‌گیرد یا حتی تحقیقاتی در محل زندگی زوجین انجام می‌شود. تاکید این وکیل دادگستری این است که ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که به دلیل مشکلات معیشتی شهروندان، ارتکاب به هر تخلفی ولو مخالف عرف و اخلاق عمومی ممکن است و می‌گوید: «طبیعی است که وقتی شوهر، قادر به پرداخت نفقه به همسر خود نیست یا از تامین معاش خانواده ناتوان شده، به همسر خود پیشنهاد دهد که برای رفع مشکلات اقتصادی زندگی، به دریافت مستمری پدر متوفای همسرش متوسل شوند. امروز حداقل مستمری یک متوفای بازنشسته حدود 6 میلیون تومان است.
واقعا این رقم نمی‌تواند کمک حال خانواده باشد؟» این وکیل دادگستری البته در هشدار به زنانی که با تن دادن به طلاق صوری برای نیت مالی، جهت ادامه زندگی مشترک حاضر به صیغه 99 ساله با شوهر خود می‌شوند، می‌گوید: «در صیغه 99 ساله تمام حقوق زن پایمال خواهد شد. این زوجه دیگر هیچ سهمی از اجرت‌المثل و نفقه نخواهد داشت و در صورت فوت همسر حتی ارث هم به او تعلق نمی‌گیرد. صیغه 99 ساله یک ظلم مضاعف به زنان ایرانی است.»
آیات بسیاری از قرآن در خطبه غدیر مورد استدلال قرار گرفته است/ ترویج معارف عالی خطبه غدیر، وظیفه است
حجت‌الاسلام حسن‌زاده پژوهشگر قرآن و نهج البلاغه با بیان اینکه خطبه غدیر حاوی هزاران پیام برای مسلمانان است، گفت: در خطبه غدیر به بیش از صد آیه از قرآن کریم استناد شده است.
عقیق:نگار احدپور اقبلاغ: امروز ۱۸ ذی‌الحجة سالروز عیدالله الاکبر، عید سعید غدیر خم است. در فرهنگ مسلمانان، بعضی روزها به دلیل برکت و خیری که در آنهاست، عید نامیده شده است. یکی از این روزها، با عظمت روز عید غدیر خم است که از سوی رسول اعظم، برترین عید امت لقب گرفته است. حضرت فاطمه علیهاالسلام نیز در حدیثی، غدیر خم را اتمام حجت خداوند با مسلمانان می‌داند تا در برگزیدن جانشین رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به انحراف نیفتند.
با بررسی کیفیت ابلاغ و اجرای دستور الهی توسط پیامبر در روز غدیر خم به روشنی می‌توان دریافت که منطق الهی بر استمرار حکومت نبوی در قالب امامت است. رهبر انقلاب اسلامی یکی از ابعاد مهم و اساسی واقعه غدیر را همین امر خطیر می‌دانند که باید با دقت به آن نگریست. «اگر با چشم تحقیق مسلمین به این حادثه نگاه کنند، همه این معنا را تصدیق خواهند کرد که این حرکت عظیم پیغمبر در میانه‌ی راه حج، برگشت از حج، در وسط بیابان، در سال آخر عمر، با آن مقدمات، با آن مؤخرات، نام بردن از امیرالمؤمنین، معرفی کردن امیرالمؤمنین به اینکه «من کنت مولاه فهذا علیّ مولاه»، هیچ معنایی جز تعیین خط حکومت و ولایت در اسلام بعد از رحلت پیغمبر اکرم ندارد.»
بنابر روایات، در سال دهم هجرت، رسول خدا صلی الله علیه و آله به حج رفت و احکام آن را به مردم آموزش داد. به هنگام بازگشت از مکه، در استراحتگاه جُحفه و در غدیر خم، به امر خدا مردمان را گرد آورد و دست حضرت علی (ع) را بلند نمود تا همگان او را ببینند و فرمود: «ای مردم، آیا من از خود شما، بر شما بیشتر ولایت ندارم؟»
مردم پاسخ دادند: «آری، ای رسول خدا.» حضرت فرمود: «خداوند ولیّ من است و من ولیّ مؤمنین هستم و نسبت به آنان از خود آنان بیشتر ولایت دارم. پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست.» رسول خدا (ص) سه بار این جمله را تکرار کرد و فرمود: «خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن، هر کسی که علی را دوست و سرپرست خود بداند و دشمن بدار هر کسی که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی که او را یاری می‌نماید و به حال خود رها کن، هر کس که او را وا میگذارد.»
به مناسبت فرارسیدن عید غدیر خم، عید امامت و ولایت، با حجت الاسلام مجتبی حسن‌زاده، مدیرعامل مؤسسه امیرالمؤمنین (ع) کاشان و پژوهشگر قرآن و نهج‌البلاغه در خصوص بازخوانی خطبه غدیر و بررسی آیات ولایت به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:
حجت الاسلام مجتبی حسن‌زاده گفت: در خطبه غدیریه محور سخنان حضرت رسول (ص) ولایت دوازده امام (ع) و شأن امامت ایشان است و حضرت در طول سخنرانی در این سه موضوع فرمایشاتی داشته‌اند، مواردی از خطبه صراحتاً درباره ولایت و امامت دوازده امام است و مواردی دیگر به عنوان مقدمه و بستر سازی برای مسأله ولایت و مواردی هم در بیان شأن امامت و درجه اعلای ولایت امامان و فضائل و برنامه‌های اجتماعی آنان و درباره دشمنان ایشان است.
خطبه غدیر و ابلاغ هزاران پیام برای مسلمین
حجت الاسلام حسن زاده افزود: نیمه اول خطبه مربوط به اصل مطلب، یعنی اعلام رسمی ولایت امیرالمومنین و ائمه (ع) است و در نیمه دوم پس از فراغت از موضوع اصلی به توضیح آن پرداخته و در پایان نماز و زکات و حج و امر به معروف و نهی از منکر را یادآور شده است و ارتباط آن را با مساله ولایت بیان نموده است.
وی همچنین به نکته‌های شاخص در خطبه غدیر نیز اشاره کرد و گفت: شاهد گرفتن خداوند بر تبلیغ خود، شاهد گرفتن مردم بر تبلیغ خود، تاکید بر امامت دوازده امام (ع) بعد از خود، تاکید بر عدم تغییر حلال و حرام و تبیین آن توسط امامان و اشاره به منافقین و اقدامات گذشته و آینده آنان توسط پیامبر (ص) از جمله‌های شاخص خطبه غدیراست.
استناد به بیش از صد آیه از قرآن کریم در خطبه غدیریه
حجت الاسلام حسن زاده، بابیان اینکه در خطبه غدیر به صد آیه از قرآن کریم استناد شده است، «حمد و ثنای الهی، فرمان الهی برای ابلاغ امری مهم، اعلام رسمی ولایت و امامت دوازده امام (ع)، معرفی امیرالمؤمنین (ع) به حاضران در غدیر توسط رسول خدا (ع)، تاکید بر توجه مسلمانان به اهمیت مسئله امامت، اشاره به کارشکنی‌های منافقین و معرفی آنان، معرفی پیروان اهل بیت (ع) و دشمنان ایشان، معرفی حضرت مهدی (عج)، مطرح کردن مسئله بیعت، حلال و حرام الهی و نقش ائمه (ع) در تبیین آنها و بیعت گرفتن به صورت رسمی و علنی را از جمله یازده بخش خطبه پیامبر» دانست.
نزول آیه تبلیغ همزمان با واقعه غدیر خم
حسن زاده با بیان اینکه حضرت رسول (ص) با استناد به آیه تبلیغ، «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ [مائده ،۶۷]» که طبق روایات معتبر از اهل سنت در جریان غدیر خم نازل شده است و در این روز تاریخی پیامبر (صلی الله علیه وآله) با اعلام ولایت و جانشینی حضرت علی (علیه السلام) رسالت خود را تکمیل فرمود.
اشاره مستقیم قرآن کریم به ولایت علی بن ابیطالب
این پژوهشگر قرآن و نهج‌البلاغه تصریح کرد: هدف رسول خدا (ص) از استناد به آیه ولایت، «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمونَ الصَّلاةَ وَیُؤتونَ الزَّکاةَ وَهُم راکِعونَ [مائده ۵۵]» طرح موضوع ولایت حضرت علی (علیه السلام) است، چون طبق روایات معتبر، آنکه در رکوع انگشترش را به سائل داد، حضرت علی علیه السلام بود و بدین ترتیب ولایت حضرت علی (ع) در کنار ولایت خدا و رسول (صلی الله علیه وآله) قرار داده شده است.
وی افزود: با دقت در دیگر بخش‌های خطبه غدیریه و استناد حضرت پیامبر (ص) به آیه اولی الامر، «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا [نساء ،۵۸]» که اطاعت از اولی الامر را به نحو مطلق واجب کرده است، الزام مطلق به دست می‌آید که امام باید معصوم باشد، لذا هیچکس غیر از حضرت علی (علیه السلام)، نمی‌تواند امام باشد. علاوه بر آن روایاتی که از کتب اهل سنت در ذیل این آیه به معرفی حضرت علی (علیه السلام) به عنوان امام و جانشین پیامبر (علیه السلام) پرداخته است، شاهدی بر این ماجراست.
حسن زاده با اشاره به آیه صادقین عنوان کرد: آیه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَکُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ [توبه ۱۱۹]» که می‌فرماید: ای اهل ایمان، تقوا داشته و با صادقین باشید و در روایات بیان شده است که: منظور از صادقین حضرت علی (علیه السلام) و اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله) می‌باشند.
وی در ادامه افزود: پیامبر (ص)، در بیان خطبه غدیریه به آیات قرآن کریم استناد کرد، چرا که شأن نزول این آیات به طور متواتر وجود داشت و مردم حاضر در مجلس نیازی به تشریح و توجیهی در مورد اثبات آیات در مورد ولایت حضرت علی (علیه السلام) نداشتند.
مدیرعامل مؤسسه امیرالمؤمنین (ع) کاشان تصریح کرد: آیاتی که پیامبر به آنها اشاره می‌کرد جای هیچ شک و شبهه‌ای نداشت و مردم صراحتاً آیات را مختص ولایت مولا علی علیه السلام می‌دانستند به همین سبب بود که اولین کسانی که ولایت حضرت علی علیه السلام را پذیرفتند و تبریک گفتند، خلیفه اول و دوم بودند.
وی با بیان اینکه بخش دیگری از آیات مورد استناد در خطبه غدیر، به فضائل حضرت اشاره می‌کند و در نتیجه او را برترین امت محمد (صلی الله علیه وآله) و والاترین شخصیت بعد از پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) معرفی می‌کند و بنابراین کسی شایسته‌تر از او برای رهبری امت بعد از پیامبر (صلی الله علیه وآله) نیست، مثل آیه مباهله، لیلة المبیت، آیه نجوی و سوره هل أتی.
حسن زاده خاطرنشان کرد: مطرح شدن بحث برائت در کنار بحث ولایت بسیار جدی است. درست چند آیه قبل از آیه ولایت، آیه برائت از دشمنان اسلام توسط حضرت رسول (ص) مطرح شده، یعنی کسی می‌تواند ولایت علی علیه السلام را پذیرا باشد که از دشمنان او و دشمنان اسلام برائت جوید، خداوند متعال در آیة الکرسی، قبل از ایمان به خدا، کفر به طاغوت را شرط می‌کند، در نتیجه باید در نظر داشت که یکی از مهمترین پیام‌های غدیر قبل از پذیرش ولایت، برائت از دشمنان است.
مدیرعامل مؤسسه قرآنی امیرالمومنین (ع) کاشان با اشاره به اینکه ترویج معارف عالی خطبه غدیر، وظیفه هر شیعه آگاه و عالم است، گفت: مسأله امامت و ولایت و زنده نگهداشتن آیا دستورات حدی حرام است؟ غدیر به یک معنای زنده نگهداشتن اسلام و مطالعه و تفکر در ابعاد متعالی خطبه غدیر بر همه شیعیان تکلیف است.
فال حافظ روزانه | فال حافظ امروز چهارشنبه 30 شهریور 1401 به همراه تفسیر دقیق
فال حافظ امروز چهارشنبه 30 شهریور 1401 را مطالعه کرده و از اتفاقات در مسیر راهتان مطلع شوید.
فال حافظ به شکل روزانه در فرتاک نیوز برای متولدین 12 ماه سال منتشر می شود. فال آیا دستورات حدی حرام است؟ حافظ امروز به متولدین ماه های مختلف توصیه های متفاوتی دارد. فال حافظ به تفسیر دقیق نیاز دارد. برای اینکه فال حافظ امروزتان را بدانید این مطلب را از دست ندهید.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین فروردین
نقدها را بود آیا که عیاری گیرند
تا همه صومعه داران پی کاری گیرند
مصلحت دید من آن است که یاران همه کار
بگذارند و خم طره یاری گیرند
تعبیر
تفسیر فال حافظ امروز شما نشان می دهد مصلحت در این است که به کمک یار بشتابید. خودتان را کنترل کنید. فعلا باید از صحبت کردن پرهیز کنید تا بتوانید یار را از بند نجات دهید. عده ای می خواهند به شما آسیب برسانند؛ از آنها دوری کنید.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین اردیبهشت
نسیم صبح سعادت بدان نشان که تو دانی
گذر به کوی فلان کن در آن زمان که تو دانی
تو پیک خلوت رازی و دیده بر سر راهت
به مردمی نه به فرمان چنان بران که تو دانی
تعبیر
تفسیر فال حافظ امروز شما نشان می دهد که همچون زمین تشنه ای هستید که با قطره قطره باران سیراب می شود و همچون پرنده ای که آرزوی پرواز دارد. این امیدواری است که نجات بخش شماست. سرگشتگی تان از فرمانبرداری از نادانان است. پس زیرک باشید؛ معامله ای انجام خواهید داد که بسیار سودمند و ناجی شما از بند گرفتاری است.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین خرداد
صبح است و ژاله می چکد از ابر بهمنی
برگ صبوح ساز و بده جام یک منی
در بحر مایی و منی افتاده ام بیار
می تا خلاص بخشدم از مایی و منی
تعبیر
فال حافظ امروز شما نشان می دهد دچار کبر و غرور شده اید؛ سعی کنید خودتان را خلاص کنید و از کارهای حرام دوری کرده و به خدا نزدیک شوید. اگر بخواهید همین راه را طی کنید غم به سراغ تان می آید. به راز و نیاز بپردازید تا کامروا باشید. درست است که به چیزی نیاز ندارید اما نیازمند رحمت الهی هستید.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین تیر
مزن بر دل ز نوک غمزه تیرم
که پیش چشم بیمارت بمیرم
چنان پر شد فضای سینه از دوست
که فکر خویش گم شد از ضمیرم
تعبیر
فال حافظ امروز شما می گوید آنقدر که به فکر دیگرانی به فکر خودت نیستی و فقط به این فکر می کنی به عهدی که با دوستانت بسته ای عمل کنی. در این روزگار پر غوغا بهتر است بیشتر به فکر خود باشی تا بتوانی گلیمت را از آب بیرون بکشی. خودت را دست کم نگیر که اگر همت کنی موفقیت با توست.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین مرداد
گر از این منزل ویران به سوی خانه روم
دگر آن جا که روم عاقل و فرزانه آیا دستورات حدی حرام است؟ روم
زین سفر گر به سلامت به وطن باز رسم
نذر کردم که هم از راه به میخانه روم
تعبیر
تفسیر فال حافظ شما می گوید روزگار روی بد و سخت خود را کنار زده و روی خوش خود را به شما نشان می دهد. شما نیز در طول زندگی تجربه های کافی به دست آورده و عاقل شده اید. در جستجوی چیز باارزشی هستید که آن را پیدا می کنید. هر ضرری که دیده آیا دستورات حدی حرام است؟ اید از آشنایان بوده است. از این به بعد زنجیرها پاره شده و آزاد می شوید و فرصت دارید تا برای رسیدن به مراد خودتان تلاش کنید. شکر نعمت خدا را به جا آورید.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین شهریور
حجاب چهره جان می شود غبار تنم
خوشا دمی که از آن چهره پرده برفکنم
عیان نشد که چرا آمدم کجا رفتم
دریغ و درد که غافل ز کار خویشتنم
تعبیر
فال حافظ امروز شما نشان می دهد معنویت شما بسیار عالی است و دنیای فانی را جز قفسی تنگ برای خود چیز دیگری نمی بینید. خودتان را لایق چیزهایی می دانید که باقی است نه از بین رفتنی. همیشه در این فکرید که چرا از بعضی کارها غافل مانده اید. همواره به خدا توکل کنید که رسیدن به آرزوهای تان قطعی است.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین مهر
گر روم ز پی اش فتنه ها آیا دستورات حدی حرام است؟ برانگیزد
ور از طلب بنشینم به کینه برخیزد
و گر به رهگذری یک دم از وفاداری
چو گرد در پی اش افتم چو باد بگریزد
تعبیر
فال حافظ امروز شما این تفسیر را دارد که بدان هیچ کاری با زور درست نمی شود پس برای پیشرفت دست از ستیز بردار و سعی کن با عقل و تدبیر کارت را ادامه دهی.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین آبان
خوش است خلوت اگر یار یار من باشد
نه من بسوزم و او شمع انجمن باشد
من آن نگین سلیمان به هیچ نستانم
که گاه گاه بر او دست اهرمن باشد
تعبیر
فال حافظ امروز شما نشان می دهد دوست و یار تو آن کسی است که در غم و شادی با تو همراه باشد نه آن کسی که در شادی به دنبالت و در هنگام غم جای دیگر باشد پس در انتخاب دوستانت دقت کن.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین آذر
در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد
عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد
جلوه ای کرد رخت دید ملک عشق نداشت
عین آتش شد از این غیرت و بر آدم زد
تعبیر
تفسیر فال حافظ شما می گوید دل خرم دار که به زودی به وصال یار خواهی رسید و مدعیان ساکت خواهند شد و تو به مراد خود خواهی رسید ان شاءا.
فال حافظ امروز 30 شهریور متولدین دی
هزار دشمنم ار می کنند قصد هلاک
گرم تو دوستی از دشمنان ندارم باک
مرا امید وصال تو زنده می دارد
و گر نه هر دمم از هجر توست بیم هلاک
تعبیر
فال حافظ امروز شما می گوید سعی کنید قدر دوستان خود را بدانید زیرا دوستان مهربان و فداکاری دارید که در مواقع سختی شما را تنها نمی گذارند و به کمک تان می آیند.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین بهمن
فاش می گویم و از گفته خود دلشادم
بنده عشقم و از هر دو جهان آزادم
طایر گلشن قدسم چه دهم شرح فراق
که در این دامگه حادثه چون افتادم
تعبیر
فال حافظ امروز شما حکایت از این دارد که شما سعادتمند و موفق بوده اید که ثروت و سعادت را از دست داده اید و هرگز آن روزهای خوش از یادتان نمی رود و افسوس می خورید ولی بدانید که غم و غصه کاری را درست نمی کند، باید تلاش کنید تا آنچه را از دست داده اید دوباره به دست آورید.
فـال حـافـظ امروز 30 شهریور متولدین اسفند
سحر با باد می گفتم حدیث آرزومندی
خطاب آمد که واثق شو به الطاف خداوندی
دعای صبح و آه شب کلید گنج مقصود است
بدین راه و روش می رو که با دلدار پیوندی
تعبیر
فال حافظ امروز شما می گوید به خداوند امیدوار باشید، دعای شما کارساز است. هرگز مغرور نشوید زیرا خداوند از غرور بیزار و با فروتنان است.
دیدگاه شما