آشنایی با نسبت P/E

مفهوم P/E ، DPS و EPS در بورس

P/E یا نسبت قیمت به سود یکی از افزارهای قدیمی و عموماً پر استفاده به منظور ارزش گذاری سهام است.

هر چند محاسبه P/E بسیار ساده است اما تفسیر آن عملاً دشوار می نماید. در شرایط معینی این نسبت بسیار گویا و در زمان های دیگر کاملاً بی معنا جلوه می کند. از این رو، غالباً سرمایه گذاران این اصطلاح را نادرست به کار می گیرند و در تصمیماتشان بیش از حد لازم به آن وزن می دهند.

در بخش های بعدی این مقاله ابتدا به تشریح و تبیین P/E می پردازیم، سپس چگونگی استفاده از این نسبت را در تجزیه و تحلیل سهام بازگو می کنیم، و سرانجام به شرایطی می پردازیم که نباید از این نسبت استفاده شود.

P/E چیست ؟

P/E کوتاه شده نسبت price) P یا قیمت سهم) به ESP) Earning Per Share) یا سود هر سهم است. همان گونه که از نام آن پیدا است، برای محاسبه P/E آخرین قیمت روز سهام یک شرکت به سود هر سهم (EPS) آن تقسیم می شود.

غالباً P/E در تاریخ هایی محاسبه می شود که شرکت ها اطلاعات EPS (معمولاً سه ماهانه) را افشا می کنند. این P/E را که بر مبنای آخرین EPS محاسبه می شود بعضاً P/E دنباله دار نیز می گویند. اما گاهی از EPS برآوردی برای محاسبه P/E استفاده می شود، این EPS معمولاً معرف سود برآوردی سال آینده است.

در این صورت به P/E محاسبه شده P/E برآوردی یا پیشتاز گفته می شود.
محاسبه P/E گاهی روش سومی هم دارد که مبتنی بر میانگین دو فصل گذشته آشنایی با نسبت P/E و برآورد دو فصل باقیمانده سال است. تفاوت عمده ای بین این سه نوع وجود ندارد اما باید بدانید که از محاسبات داده های تاریخی واقعی در مقایسه با برآوردهای تحلیلگران مالی استفاده کنید. مشکل بزرگ محاسبه P/E مربوط به شرکت هایی است که سود آور نیستند و از این رو EPS منفی دارند.

در خصوص چگونگی رفتار با این پدیده دیدگاه های متفاوتی وجود دارد. برخی قائل به وجود P/E منفی هستند، گروهی در این حالت P/E را صفر می دانند و بسیاری دیگر هم معتقدند که دیگر P/E محلی از اعراب ندارد.
به لحاظ تاریخی در بورس اوراق بهادار تهران عموماً میانگینP/E در دامنه ۲‎/۳ تا ۲‎/۱۳تجربه شده است. نوسان P/E در این دامنه عمدتاً بستگی به شرایط اقتصادی هر زمان دارد.

در حال حاضر میانگین P/E کل شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران حدود ۲‎/۸ است. همچنینP/E بین شرکت ها و صنایع می تواند کاملاً متفاوت باشد.

کاربرد P/E

به لحاظ نظری، P/E یک سهم به ما می گوید که سرمایه گذاران چند ریال حاضرند به ازای هر ریال سود یک شرکت پرداخت نمایند. به همین جهت به آن ضریب سهام نیز می گویند. به عبارت دیگر اگر P/E یک سهم ۲۰ باشد بدین معنی است که سرمایه گذاران حاضرند ۲۰ ریال برای هر ریال از سود این سهم (که شرکت تولید می کند) بپردازند.

رشد سود

آنچه در بحث بالا به آن پرداختیم رشد شرکت ها است. قیمت سهام بازتاب انتظارات سرمایه گذاران از ارزش‌و رشد آینده شرکت است. اما توجه کنید که اندازه سود (EPS) معمولاً مبتنی بر سود های (EPSهای) گذشته است. اگر شرکتی انتظار رشد آشنایی با نسبت P/E دارد بنابراین انتظار داریم که سودش نیز رشد کند.

در نتیجه تفسیری بهتر از P/E آن است که خوشبینی بازار از آینده رشد یک شرکت را باز تاب می دهد.
اگر P/E شرکتی بالاتر از میانگین بازار یا صنعت باشد بدین معنی است که بازار در ماه ها یا سال های آینده انتظارات بزرگی از سهم این شرکت دارد. شرکتی با P/E بالا باید سود های فزاینده ایجاد کند، در غیر این صورت قیمت سهمش سقوط خواهد کرد. مثالی از شرکت ایران خودرو گویای این بحث است.

ارزانی یا گرانی

P/E در مقایسه با قیمت بازار شاخص بهتری برای ارزش گذاری سهم است. مثلاً به شرط پایداری سایر متغیرها، سهمی با قیمت ۲۰۰ ریال و P/E برابر ۱۰ بسیار گران تر از سهمی با قیمت ۲۰۰۰۰ و P/E برابر ۱۰ است. توجه کنید که محدودیت هایی در این مثال وجود دارد.

شما نمی توانید P/E های دو شرکت کاملاً متفاوت را برای ارزش گذاری بهتر آنها مقایسه کنید.

به عبارت دیگر تعیین بالا یا پایین بودن P/E بدون توجه به دو عامل اصلی بسیار دشوار است :

نرخ رشد شرکت

آیااندازه رشد گذشته شرکت ها می تواند معرف نرخ های انتظاری از رشد آینده باشد؟ هر چند پاسخ این پرسش نمی تواند صریح باشد اما در عمل سرمایه گذاران برای پیش بینی سود (EPS ) و محاسبه P/E از نرخ های رشد گذشته استفاده می کنند.

صنعت

مقایسه شرکت ها تنها در صورتی فایده مند است که به یک صنعت تعلق داشته باشند، مثلاً شرکت های صنعتی که عمدتاً دارای ضرایب P/E پایین هستند. چون به رغم ثبات صنعت رشد پایینی دارند. از طرف دیگر شرکت های صنعتی به دلیل انتظار رشد از P/E های بالایی برخوردارند.

دام های کاربرد P/E

تا بدین جا آموختیم که در شرایط معینی P/E می تواند ما را در تعیین بالا یا پایین بودن ارزش یک شرکت کمک کند. همچنین پی بردیم که P/E تنها در شرایط معینی معتبر است. اما علاوه براین دام های دیگری نیز در تحلیل P/E وجود دارد که در ادامه درباره برخی از آنها بحث می شود.

حسابداری

سود یک اندازه حسابداری است که در محاسبه اش از اقلام غیرنقدی نیز استفاده می‌شود. معیارهای اندازه گیری سود بر طبق اصول حسابداری همگانی (GAAP ) مقرر می شوند. این اصول در گذر زمان تغییر می کند و در هر کشوری نیز متفاوت از دیگر کشورها است.

از این رو محاسبه سود ( EPS) بسته به چگونگی دفترداری و حسابداری می تواند به صورت های متفاوت ارائه شود. در نتیجه مقایسه سودها (EPS ها) با یکدیگر گاهی به مقایسه سیب و پرتقال می ماند.

تورم

در شرایطی که اقتصاد کشور تورم بالایی را تجربه می کند طبعاً کالاها و هزینه های استهلاک به دلیل بالا رفتن هزینه های جایگزینی کالاها و تجهیزات در مقایسه با سطح عمومی قیمت ها کم نمایی می شود. بنابراین در زمان های تورمی P/E ها عموماً پایین تر می آیند زیرا بازار سودها را که به صورت ساختگی به بالا گرایش دارد تخریب شده می بیند.

بررسی P/E همانند تمامی نسبت ها در گذر زمان برای پی بردن به روند آن ارزشمند است. تورم این بررسی را دشوار می کند زیرا اطلاعات گذشته در امروز از فایده مندی کمتری برخوردارند

تفسیری دیگر

P/E پایین لزوماً بدین معنی نیست که ارزش یک شرکت کم نمایی شده است. بلکه به معنای آن است که بازار معتقد است شرکت در آینده نزدیک با مشکل روبه رو خواهد شد. سهمی که قیمتش پایین می آید معمولاً دلیلی دارد.

عمده ترین دلیلش این است که سود شرکت کمتر از سود انتظاری اش خواهد بود. این مسئله P/E دنباله دار بازتابی ندارد مگر آن که سود در عمل نیز محقق گردد.

تنها به اتکای P/E سهام نخرید

یکی از پر بسامدترین اشتباهاتی که سرمایه گذاران غیر حرفه ای مرتکب می شوند خرید سهام صرفاً به اتکای P/E بالا یا پایین است. توجه کنید که ارزشیابی سهام تنها با تکیه بر شاخص های ساده ای مانند P/E ساده انگارانه و نادرست است.

P/E بالا ممکن است به معنی بیش نمایی ارزش سهم باشد و هیچ تضمینی وجود ندارد که بعداً به سرعت پایین نیاید. ضمناً توجه کنید که حتی اگر ارزش سهمی کم نمایی شده باشد ممکن است ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد تا بازار ارزش آن را اصلاح نماید.

در هر صورت تجزیه و تحلیل سهام امری بسیار پیچیده تر از دانستن چند نسبت ساده است. به عبارت دیگر هر چند کلیدی برای معمای ارزش گذاری سهام است اما تمام آن نیست. از این رو توصیه می شود که سرمایه گذاران برای خرید سهام با خبرگان سرمایه گذاری رایزنی نمایند. پاسارگاد نیک آماده است تا سرمایه گذاران علاقه مند را با قواعد سرمایه گذاری آشنا سازد.

نتیجه گیری

P/E همه چیز یا به عبارتی حرف آخر را درباره ارزش سهم نمی گوید اما برای مقایسه شرکت های یک صنعت، کل بازار یا روند تاریخی P/E یک شرکت سودآور است.

به یاد بسپارید که :

• P/E یک نسبت است و از تقسیم P یا PRICE یا قیمت روز سهم به EPS یا E یا سود هر سهم به دست می آید.

• سه نوع EPS به نام های EPS دنباله دار، آینده و میانگین وجود دارد.

• به لحاظ تاریخی، میانگین P/E ها در بازه ۲‎/۳ _ ۲‎/۱۳ قرار می گیرد.

• به لحاظ نظری، P/E یک سهم به ما می گوید که سرمایه گذاران حاضرند چند ریال به ازای هر ریال سود بپردازند.

• تفسیر بهتری از P/E این است که آن بازتاب خوشبینی بازار از آینده رشد یک شرکت است.

• P/E در مقایسه با قیمت بازار شاخص بهتری برای ارزش گذاری یک سهم است.

• بدون در نظر گرفتن نرخ های رشد صنعت، صحبت از بالا یا پایین بودن P/E یک شرکت بی معناست.

• تغییر در اصول حسابداری شامل وجود چندین روش مجاز برای سود (EPS ) تجزیه و تحلیل P/E را دشوار می کند.

• P/E ها عموماً در زمان تورم حاد پایین تر می آیند.

• تفاسیر بسیاری پیرامون دلیل پایین بودن P/E یک شرکت وجود دارد.

• تنها به اتکای ضریب P/E اقدام به خرید و فروش سهام نکنید.

می توانیم بگوییم که eps یک شرکت برابر است با میزان سودی که در آن شرکت به ازای هر یک عدد سهم شرکت بدست می آید.

خود کلمه eps مخفف عبارت earning per share است که به معنی درآمد هر سهم است. وقتی که شما کل درآمد (سود پس از کسر مالیات) یک شرکت در پایان سال (سال مالی) را بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم بکنید در واقع eps آن شرکت را محاسبه کرده اید. برای مثال فرض کنید شرکتی توانسته است در پایان یک سال ۱۰۰ میلیون ریال سود کسب کند و تعداد سهام آن شرکت نیز ۱ میلیون سهم است. در نتیجه eps آن شرکت برابر است با:

ریال۱۰۰ = ۱,۰۰۰,۰۰۰ / ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰

یعنی این شرکت توانسته است در انتهای سال به ازای هر ۱عدد سهم خود ۱۰۰ ریال سود بدست آورد. پس eps این شرکت در انتهای سال برابر ۱۰۰ ریال شده است. در ادامه به توضیح درباره دونوع از eps که در بورس بسیار رایج هستند می پردازیم:

EPS پیش بینی شده

EPS پیش بینی شده (درآمد پیش بینی شده هر سهم) مقدار سودی است که یک شرکت در ابتدای سال مالی خود پیش بینی می کند که در انتهای همان سال مالی به آن برسد. شرکتهای بورسی هر ساله موظف هستند که قبل از شروع سال مالی جدید یک پیش بینی از عملکرد مالی خود به بورس ارائه کنند که در آن پیش بینی براساس عملکرد گذشته شرکت و همچنین نظر مدیران و کارشناسان شرکت یک eps برای سال مالی پیش روی شرکت پیش بینی می شود. به این eps به اصطلاح eps پیش بینی شده گفته می شود. این eps همانطور که از نامش پیداست یک پیش بینی است که هنوز محقق نشده است. این eps همان سودی است که شما در سایت tsetmc.com به عنوان عدد روبروی eps شرکتها مشاهده می کنید. پس باید توجه داشته باشید که عددی که شما در سایت tsetmc.com به عنوان eps یک شرکت مشاهده می کنید، فقط پیش بینی آن شرکت از میزان سودی است که در انتهای آن سال بدست خواهد آمد و هیچ قطعیت و تضمینی وجود ندارد که حتما در انتهای سال این مقدار از eps برای شرکت بدست بیاید.

EPS محقق شده

این eps سودی است که یک شرکت توانسته بعد از گذشت یکسال مالی بدست بیاورد. حسابداران و مدیران شرکت بعد از پایان سال مالی شرکت عملکرد واقعی شرکت را بررسی می کنند، بعد از محاسبه درآمدها و هزینه های شرکت، مبلغی را به عنوان سود خالص و نهایی شرکت اعلام می کنند که این سود همان eps تحقق یافته است.

پس به طور خلاصه می توان گفت eps پیش بینی شده سودی است که شرکت در ابتدای سال مالی خود پیش بینی می کند در انتهای آن سال به آن سود برسد. eps تحقق یافته میزان سودی است که شرکت بعد از پایان سال مالی خود به آن می رسد.

نکاتی درباره eps شرکتها

• از آنجایی که eps پیش بینی شده فقط یک پیش بینی است، در نتیجه ممکن است که در طی سال چندین بار تغییر پیدا کند. زیرا شرایط ممکن است در طی سال تغییر پیدا کند. مثلا ممکن است با گذشت عملکرد شرکت بهتر یا بدتر شود. یا اتفاق خاصی در روند سودآوری شرکت رخ بدهد. احتمال دارد شرکت به این دلایل پیش بینی eps اولیه را کاهش یا افزایش دهد. به این اتفاق تعدیل سود یا تعدیل eps گفته می شود.
• شرکت های بورسی موظف هستند بعد از گذشت هر فصل از سال مالی خود، گزارش عملکرد خود را اعلام کنند و بعد از آن مجددا یک eps پیش بینی شده برای ادامه سال مالی خود ارائه بدهند. این eps جدید می تواند نسبت به eps پیش بینی شده قبلی تفاوتی نداشته باشد و یا تفاوت پیدا کرده باشد و شرکت تعدیل eps داشته باشد که این به عملکرد شرکت در ۳ ماه گذشته بستگی دارد.
• هرچقدر از شروع سال مالی می گذرد، به دلیل اینکه اطلاعات بیشتری از عملکرد واقعی شرکت وجود دارد و اطلاعات مالی در دسترس مدیران شرکت واقعی تر است، eps پیش بینی شده شرکت به آن eps که در انتهای سال محقق خواهد شد نزدیکتر می شود و قابلیت اتکای بیشتری برای سهامداران شرکت خواهد داشت.
• معمولا eps پیش بینی شده مبنای قیمت گذاری قرار می گیرد، چرا که eps تحقق یافته بعد از پایان سال مالی شرکت بدست می آید و اثر آن قبلا بر روی قیمت سهم گذاشته شده است. در نتیجه یک سرمایه گذار باید این توانایی را بدست بیاورد که خودش بررسی کند که آیا براساس شرایط موجود eps پیش بینی شده شرکت به واقعیت نزدیک است. یا اینکه شرکت پیش بینی درستی از eps خود ارائه نداده است و این eps می تواند در انتهای سال افزایش یا کاهش پیدا کند.

معنی DPS چیست؟

کلمه dps مخفف عبارت dividend per share است. dps آن قسمتی از eps است که بین سهامداران تقسیم می شود. درصد سود تقسیمی یا dps در بین شرکتها متفاوت است. شرکت‌ها سیاست‌های متفاوتی درخصوص تقسیم سود دارند. برخی ترجیح می‌دهند بیشتر سود سهام را بین سهامداران تقسیم کنند. اما برخی دیگر درصد کمی از سود را تقسیم کرده و بخش عمده آن را به تأمین نقدینگی مورد نیاز برای انجام طرح‌های توسعه‌ای، اختصاص می‌دهند. حال اینکه چه مقدار از eps به عنوان dps بین سهامداران تقسیم شود، در مجمع شرکت تصمیم گیری می شود.تفاوت EPS و DPS چیست؟

خود dps در واقع بخشی از eps است. جنس هردوی آنها از سود شرکت است. تفاوت در این است که در بیشتر مواقع با هم برابر نیستند.معمولا مقدار dps از eps شرکت کمتر است. چون شرکتها علاقه دارند بخشی از سود را نزد خود نگهدارند. اما گاهی نیز ممکن است به دلایلی dps از eps بیشتر شود. مثلا شرکت علاوه بر سود امسال، ازسود انباشته ای که از سال گذشته داشته است نیز مقداری را تقسیم کند. این کار باعث می شود که مقدار dps از مقدار eps بیشتر شود.

نکات مهم در مورد DPS

• معمولا شرکتها همه سود خود را به عنوان dps بین سهامداران تقسیم نمی کنند. بلکه مقداری از آن را نزد خود نگه می دارند تا بر حسب شرایط و نیاز خود از آن استفاده درست بکنند.
• هر شخصی که در هنگام مجمع شرکت سهامدار است، سودی که به عنوان dps در مجمع تصویب می شود به او تعلق می گیرد. پس حتی اگر فردای مجمع سهام خود را بفروشد نیز dps یه او تعلق می گیرد.
• شرکتها طبق قوانین بورس ۸ ماه زمان دارند که سود نقدی سهامداران را پرداخت کنند. بعضی از شرکتها این سود را زود و بعضی نیز خیلی دیر پرداخت می کنند.

در نهایت اینکه میزان تقسیم سود و زمان پرداخت آن، به سیاستهای شرکت بستگی دارد. برای فهمیدن این رویه می توانید روند گدشته شرکت را بررسی کنید.

آشنایی سود و زیان عملیاتی و غیر عملیاتی در بورس

زمینه فعالیت هر شرکت سهامی در اساسنامه آن شرکت قید شده است. شرکت از فعالیت های صورت گرفته مانند تولیدی، واسطه گری، سرمایه گذاری و غیره درآمدی کسب می نماید و همچنین در مقابل یکسری هزینه هایی را نیز شامل می شود مانند:

• حقوق کارمندان
• بیمه کارمندان
• اجاره
• حمل ونقل
• هزینه های جانبی
• مواد اولیه برای فعالیت

در نتیجه تمامی درآمدهایی که شرکت‌ها از طریق انجام فعالیت اصلی خود بدست می آورند را درآمدهای عملیاتی شرکت می گویند. زمانی هزینه های جاری شرکت را از این درامد کم کنیم، سود عملیاتی شرکت بدست می آید. در واقع سود عملیاتی برابر است با درآمد عملیاتی شرکت منهای هزینه های شرکت. موضوعات مختلفی در تحلیل بنیادی سهم مورد بررسی قرار می‌گیرد که یکی از مهم ترین آن سود عملیاتی شرکت‌های بورسی است. در تحلیل بنیادی سهام، سود عملیاتی جایگاه مهمی دارد. چرا که سود آوری حال و آینده شرکت رابطه مستقیمی با ارزش سهام یک شرکت دارد. همان طور که میدانید نسبت P/E یا همان قیمت بر سود سهم، پارامتر مهمی برای یک سهم به شمار می‌رود. اگر با این اصطلاح آشنایی ندارید می توانید مقالهنسبت P/E چیست؟ چگونه می توان این نسبت را در یک سهم محاسبه نمود؟ را مطالعه کنید. همچنین اگر با اصطلاحات بازار بورس آشنایی دارید اما ار دانش بورسی کمی برخوردار هستید ما به شما توصیه می کنیم در کلاس آموزش بورس شرکت کنید و یا اگر وقت کافی برای شرکت در کلاس های حضوری را ندارید می توانید پکیج آموزش بورس را خریداری کنید. اگر سود عملیاتی شرکت را پس از کسر مالیات، بر تعداد سهام شرکت تقسیم کنیم، سود عملیاتی به ازای هر سهم مشخص می شود. این سود با اصطلاح EPS یا همان سود سهم شناخته می‌شود.

برای افزایش اطلاعات و آگاهی خود در زمینه بورس می توانید در کلاس بورس شرکت کنید و یا با خرید پکیج بورس به راحتی تنها در مدت زمان بسیار کمی علم بورسی خود را افزایش بدهید.

سود غیر عملیاتی چیست؟

این سود از اهمیت کمتری نسبت به سود عملیاتی در نزد سرمایه گذاران بورسی برخوردار است. شاید بخواهید دلیل این کم اهمیتی را بدانید باید بگوییم که سود غیر عملیاتی جز فعالیت‌های غیرمرتبط با موضوع اصلی فعالیت شرکت است. سود غیرعملیاتی مربوط به سود حاصل از فروش دارایی‌های غیرمنقول، سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها و سهام، سود حاصل از اوراق مشارکت یا سپرده بانکی می‌باشد که ممکن است بخشی یا کلی از آن به صورت مستمر اتفاق نیافتد و تنها در یک زمان محقق شود. سود غیر عملیاتی ناشی از فعالیت های غیر مرتبط با موضوع اصلی شرکت است. سود غیرر عملیاتی به سود حاصل از فروش دارایی های غیر منقول، سرمایه گذاری و سهام، سود به دست آمده از اوراق مشارکت و … مرتبط است و ممکن است بخشی از آن غیر مستمر باشد. وقتی می خواهیم سودد غیرر عملیااتی و … مستمر حاصل از فروش دارایی های غیر منقول را محاسبه کنیم، فقط درآمد حاصل از فروش این دارایی ها را از نرخ تمام شده آن کم میکنیم تا سوود غیرر عملیااتی به دست بیاید.

تفاوت سود عملیاتی و غیر عملیاتی در چیست؟

سود غیر عملیاتی ناشی از فعالیت‌های غیرمرتبط با موضوع اصلی شرکت مانند سوود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها و سهام، سود حاصل از فروش دارایی‌های غیرمنقول، سود حاصل از اوراق مشارکت و… میباشد اما سود عملیااتی مربوط به فعالیت های مرتبط با موضوع اصلی شرکت می باشد. نحوه محاسبه اختلاف بین سود عملیاتی و سود غیر عملیاتی در شرکت های مختلف اهمیت بسیار زیادی دارد. از مهم ترین مسائل که باید به آن توجه شود مسائل مالی آن شرکت می باشد. در این زمینه مدیران مالی می توانند تاثیر بسزایی در انجام درست خرج و مخارج ها و همچنین حسابرسی درست داشته باشند که این امر نیاز به دقت و تخصص بالایی دارد. مدیران می توانند در نتیجه کسب آموزش های تخصصی لازم در زمینه انواع محاسبات مالی و تکنیک های کاربردی از طریق کارشناسانی مجرب موفقیت های لازم را در این زمینه کسب نموده و در نتیجه به بهترین شکل مدیریت خود را به انجام رسانند.

مراحله تهیه سود و زیان عملیاتی و غیر عملیاتی:

تک‌مرحله‌ای: در این روش ابتدا کلیه درآمدها یکجا و در ادامه کلیه هزینه‌ها در زیر آن‌ها آورده می‌شود و در نهایت از تفاضل آن‌ها به سود یا زیان قبل از کسر مالیات می‌رسیم که با کسر مالیات به سود یا زیان بعد از کسر مالیات یا همان سود یا زیان ویژه خواهیم رسید.

دومرحله‌ای: در این روش ابتدا درآمدهای عملیاتی آورده شده در ادامه هزینه‌های عملیاتی ذکر می‌گردد که از تفاضل این دو به سود یا زیان عملیاتی می‌رسیم در مرحله بعد درآمدهای غیر عملیاتی و هزینه‌های غیرر عملیااتی آورده می‌شود که از تفاضل این مرحله و مرحله قبل به سود و زیان قبل از کسر آشنایی با نسبت P/E مالیات می‌رسیم که با کسر مالیات به سود و زیان بعد از کسر مالیات یا همان سود و زیان ویژه خواهیم رسید. به صورت حساب سود و زیان صورت حساب درآمد یا صورت حساب عملیات نیز گفته می‌شود. مهم‌ترین بخش صورت حساب سود و زیان قسمت پایانی آن یعنی سود یا زیان ویژه است که نتیجه فعالیت یک واحد تجاری را نشان می‌دهد که آیا واحد تجاری در طول دوره مالی فعالیتش سودآور بوده‌است یا خیر.

آشنایی با مفاهیم ساده بورس

برای آشنایی ابتدایی با بورس، دراین قسمت ابتدا چند مورد ساده از مفاهیم بورس توضیح داده شده است.

هرشرکت سهامی به قسمت‌هایی مساوی تقسیم می‌شود که به هر یک از این قسمت‌ها یک سهم گفته می‌شود نشان‌دهنده یا نمایندهٔ کوچکترین واحد مالکیتی، در یک شرکت یا کارخانه است. معمولا قیمت اسمی سهم در ایران ۱۰۰۰ ریال است.
اگربخواهیم سهام را براساس حقوق دارنده سهم طبقه بندی کنیم دو نوع سهم داریم: ۱- سهام عادی ۲- سهام ممتاز

نماد عبارت است از کد شرکت‌ها که برای سهولت شناسایی و دسته‌بندی آنها در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد. نماد یک شرکت از حرف اول که نشان دهنده صنعتی است که آن شرکت در آن قرار دارد و خلاصه‌ای از نام شرکت در ادامه تشکیل شده است.

به عنوان مثال گروه بانک‌ها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی حرف اختصاری این گروه “و” است. “وتجارت”

گروه شرکت‌های سیمانی، آهک و گچ , حرف اختصاری آنها “س” است. ” ستران”

کلمه شاخص (INDEX) در کل به معنای نمودار یا نشان دهنده یا نماینده می باشد

شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن می‌باشد و وسیله ای برای اندازه گیری و مقایسه پدیده‌هایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن می توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود .

برای محاسبه شاخص یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض کرده و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش مبنا ( ارزش سال پایه ) آن را در عدد ۱۰۰ ضرب می کنیم . عدد بدست آمده شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان می‌دهد

حجم مبنا

حجم مبنا اهرمی است که برای کنترل معاملات و جلوگیری از نوسان‌های کاذب و افت و خیز بی مورد قیمت سهام با معامله چند سهم شرکت ها اعلام شد.

حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد.

حجم مبنا برای کنترل رشد بی رویه قیمت سهام در سال ۱۳۸۲تصویب شد. براین اساس درابتدای این قانون ودرسال۸۲اساس براین بود که ۱۵% از سهام کل یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال۲۵۰روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم ۰۰۰۶/۰ تعداد کل سهام شرکت میشد.

اما از ابتدای سال۱۳۸۳این قانون تغییر کرد و از۱۵درصد به ۲۰% افزایش یافت و حجم معاملات روزانه به ۰۰۰۸/۰ کل سهام شرکت افزایش یافت

قیمت پایانی

قیمت پایانـی سهام یک شرکت، به میانگین قیمت‌هایی گفته می‌شود که آن سهم در طول روز، براساس آن قیمت‌ها مورد داد و ستد قرار گرفته است.

اگر حجم معاملات سهم حداقل به اندازه حجم مبنا باشد میانگین محاسبه شده، به عنوان قیمت پایانی سهم در سامانه معاملات ثبت می‌شود، اما اگر حجم معاملات سهم از حجم مبنا کمتر شود به همان نسبت از میزان افزایش یا کاهش قیمت سهم هم کاسته شده و قیمت پایانی، بر این اساس محاسبه و در سامانه معاملات ثبت خواهد شد.

قیمت پایانی سهام قیمتی است كه معامله سهم در ابتدای روز بعد، براساس آن قیمت آغاز می شود.

توضیح اینكه لزوما همواره قیمت پایانی سهم، با آخرین قیمت سهم برابر نیست. زیرا قیمت سهام شركت‌ها، درصورتی می تواند حداكثر افزایش یا كاهش روزانه‌ای را كه براساس مقررات، برای آن در نظر گرفته شده است، تجربه كند كه حجم قابل توجهی از آن سهم در طول ساعت معاملاتی مورد معامله قرار گیرد (حجم مبنا)

دامنه روزانه نوسان قیمت

دامنه نوسان روزانه قیمت سهامدر هر روزنسبت به قیمت پایانی روز گذشته، می‌تواند از ۵+ درصد تا ۵- درصد، تغییر کند و حق تقدم سهام دو برابر این میزان امکان نوسان دارد. در فرابورس نیز دامنه نوسان سهام ۵+ تا ۵- درصد می‌باشد. در عرضه اولیه سهام و روز بازگشایی نماد معاملاتی مطابق شرایطی که در دستورالعمل معاملات ذکر شده است بدون محدودیت در نوسان معامله خواهد شد.

ارزش بازار

ارزش بازار(Market Capitalization) به مجموع ارزش روز یک شرکت سهامی عام گفته می‌شود. این ارزش از حاصل ضرب قیمت روز سهام در تعداد سهم‌های منتشر شده توسط شرکت بدست می‌آید.

ارزش معاملاتی یا ارزش بازار بیانگر مبلغی است که تحت تأثیر عرضه و تقاضا در بازار تعیین شده و به طور مرتب افزایش یا کاهش می یابد.

از طریق ارزش معاملات متوجه خواهید شد که یک شرکت تا چه حد بزرگ است و چه تاثیری بر شاخص بازار سرمایه می‌گذارد هرچه ارزش معاملاتی یک شرکت بالاتر باشد تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل دارد.

حجم معاملات

حجم معاملات در یک سهم را تعداد سهام و یا قراردادهایی كه در یک دوره زمانی معین معامله م شوند شکل می دهند این دوره زمانی می تواند یک روزه یا چند روزه باشد.

در یک روند رو به بالا، حجم معاملاتی معنا پیدا می کند هرچه حجم معامله بالاتر باشد روند رو به بالا قوی تر است و سهم فعالتر می باشد.

سود پیش بینی شده( EPS )

خود کلمه eps مخفف عبارت earning per share است که به معنی درآمد هر سهم است . هرجا که وضعیت سهام یک شرکت از طرف سرمایه گذاران و تحلیلگران بازار مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد به شکل مستقیم یا غیر مستقیم پای eps نیز در میان است.

در واقع EPS یکی از مهم ترین مفاهیمی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت سهام شرکتها در بورس تاثیر می گذارد. در تعریفی ساده eps چیست می توانیم بگوییم که eps یک شرکت برابر است با میزان سودی که در آن شرکت به ازای هر یک عدد سهم شرکت بدست می آید.

سود تقسیمی (DPS)

کلمه dps مخفف عبارت dividend per share است.آشنایی با نسبت P/E dps آن قسمتی از eps است که بین سهامداران تقسیم می شود. سهامداران در مورد تقسیم آن تصمیم می گیرند اگر تمام سود را تقسیم کنند eps و dps با هم برابر می شود در غیر اینصورت معمولا از eps پایینتر است.

نسبت قیمت به درآمد(p/e)

نسبت قیمت به درآمد هر سهم می‌باشد، یکی از ابزارهای مهم برای ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها است. این نسبت نشان می‌دهد که آیا قیمت سهام به نسبت سودی که بین سهامدارانش توزیع می‌کند، ارزش دارد در واقع درجه مطلوبیت سهم را نشان می دهد.

سود هر سهم / قیمت هر سهم = P/E

One thought on “آشنایی با مفاهیم ساده بورس”

با سلام و تشکر از مطالب آموزنده ای که جهت استفاده افراد مبتدی و بالا بردن سواد بورسی و سهامداری گذاشته اید. هرچه این مطالب بیشتر و بهتر باشد برای جذب و رونق بازار بورس و در نتیجه اقتصاد کشور و مملکت ما بهتر و مفیدتر است . با سپاس و تشکر فراوان از سایت بسیار مهم سهام یاب.

نسبت‌های P/E بازار سهام واقعی است؟

هر رونقی در ارزش سهام و شاخص‌های بورس در حقیقت در گرو بهبود وضعیت عملیاتی صنایع و رشد اقتصادی کشور است.
این رونق در حقیقت در برخی صنایع مورد توجه این مدت بازار اتفاق افتاده است، اما باید توجه داشت که بورس ایران، بازاری متوازن نیست که تحولات اقتصاد به‌طور عینی و به شکلی آشکار و یکسان از سوی تمامی صنایع کشور، در آن بازتاب یابد.
بازار سرمایه ایران تحت‌تأثیر چند صنعت خاص است و به‌‌دلیل محاسبه شاخص کل بر مبنای میانگین وزنی و وزن سنگین چهار تا پنج صنعت در بازار سرمایه، در حقیقت رونق آن چند صنعت موجب رشد بازار سرمایه می‌شود، حتی اگر صنایع متعدد دیگر چندان به‌لحاظ بنیادی همسویی خود را با تحولات بورس نشان ندهند. بار رشد شاخص کل در این دو سال بیشتر بر دوش صنایع نفت و پتروشیمی، فلزات، بانکداری، مخابرات و خودرو بوده و در حقیقت برای تحلیل وضعیت بورس نیاز به تحلیل کل اقتصاد کشور نیست.
موضوع بحث این یادداشت نیز به توضیح علت دیگری برای تشریح شرایط فعلی بازار سرمایه دارد که مورد تشکیک برخی از فعالان این بازار است.دراین فرصت به عامل دیگری برای محاسبه قیمت‌عادلانه سهام می‌پردازیم.
برای قیمت‌گذاری هر سهم دو عامل مورد توجه قرار می‌گیرد، محاسبه و پیش‌بینی سود هر سهم شرکت و میزان قیمتی که بازار حاضر است برای آن سهم بپردازد.
برای پیش‌بینی سود هر سهم در حقیقت به تحلیل بنیادی یک شرکت می‌پردازند. به این مسئله در یاداشت گذشته پرداختیم و حال در این فرصت به عامل دوم قیمت‌گذاری سهم می‌پردازیم که انتظار بازار از آن سهام است که در قالب یک عدد بیان می‌شود.
نسبت قیمت به درآمد هر سهم (P/E) عددی است که از تقسیم قیمت جاری سهم در بازار سرمایه بر میزان درآمد (سود یا زیان) هر سهم به‌دست می‌آید و یکی از روش‌های قیمت‌گذاری سهام است. به ‌عنوان مثال اگر این عدد دو باشد در حقیقت سهامدار حاضر شده به هر ریال از سود پیش‌بینی شده شرکت، دو ریال به‌عنوان قیمت سهم بپردازد و اگر عدد P/E برابر با 10 باشد نیز به این معنا است که بازار حاضر شده 10 برابر سود هر سهم به‌ عنوان قیمت سهم بپردازد.
هر عدد P/E معنایی برای بازار دارد. P/E هر صنعت نسبت به صنعت و هر شرکت نسبت به شرکت دیگر متفاوت است و فعالان و کارشناسان بازار سرمایه بر مبنای محاسبات خود، P/E را بیش یا کمتر از ارزندگی سهم ارزیابی می‌کنند و تصمیم‌های خود را بر این مبنا شکل می‌دهند. محاسبه و تحلیل P/E البته از پیچیده‌ترین موارد تحلیلی و در عین حال پر اهمیت‌ترین آنها است.
آنچه مسأله‌ای بسیار مهم در تحلیل اهالی بورس است، این که این نسبت در دوران مختلف برای یک سهم متفاوت است و این نکته باید مورد توجه قرار گیرد. به‌عنوان مثال یک سهم در دوران رونق بازار یک عدد را به‌عنوان نسبت P/E می‌پذیرد و در دوران رکود عددی دیگر را، این در حالی است که در هر دو دوره، سود هر سهم شرکت به‌طورتقریبی یکسان است. در واقع علاوه بر این که نسبت P/E فاکتوری آینده‌نگر است و بر مبنای عملکرد و سودآوری شرکت در آینده تنظیم می‌شود، عملکرد و کلیت بازار سرمایه و اقتصاد کشور را نیز در نظر می‌گیرد.
در این حالت یک تحلیلگر علاوه بر این که وضعیت شرکت را در نظر می‌گیرد و بر مبنای تخمین و محاسبه عملکرد آینده شرکت و صنعت مربوطه اش، سعی می‌کند نسبت P/E عادلانه را معین کند، شرایط کلی بازار را نیز باید در نظر بگیرد و این پارامتر را در محاسبه P/E لحاظ کند. محاسبه عدد P/E البته به ‌علت پیچیدگی خود تنها منحصر به دو پارامتر بررسی و تحلیل شرایط شرکت و اقتصاد نیست و به عوامل متعدد دیگری نیز بستگی دارد، حتی به‌‌دلیل تاثیر پذیری از عوامل متعدد و گاه متناقض، اختلاف‌نظر و سلیقه بسیاری را موجب می‌شود و همواره محل مباحثه است.
بی‌تردید یکی از دلایل اختلاف مخالفان و موافقان روند فعلی بورس نیز در تحلیل عادلانه یا غیرعادلانه بودن نسبت P/E سهام و نسبت P/E متوسط بازار سرمایه است. مخالفان در یکی از استدلال‌های خود به این اشاره می‌کنند که P/E سهام بالاتر از میزان درست و واقعی آن است و موافقان معتقدند اعداد فعلی به‌طورکامل ارزنده است و حتی جای رشد برای آینده را نیز دارد. حال باید به این موضوع پرداخت که آیا نظر مخالفان درست است یا نظر موافقان؟ P/E متوسط سهام و بازار بیش از ارزش واقعی است یا کمتر از این ارزش؟
ساده ترین مورد در تحلیل P/E تنظیم آن بر مبنای آینده یک شرکت است. اگر شرکتی با رشد فروش در سال‌های آینده بر مبنای دریافت سهم بهتر از بازار، ارائه محصول‌های جدیدتر یا با کیفیت تر و یا افزایش ظرفیت‌های تولید روبه‌رو باشد، بازار P/E بالاتری نسبت به متوسط صنعت مربوطه و حتی بازار برای آن سهم در نظر می‌گیرد و با این کار خود در حقیقت نشان می‌دهد نسبت به آینده شرکت و سودآوری آن امیدوار است. بدیهی است که با فرا رسیدن آینده مورد نظر و تحقق واقعی سود مورد انتظار، P/E شرکت افت می‌کند چون آینده مورد نظر به حقیقت تبدیل شده است.
در شرایط برعکس نیز بازار P/E پایین‌تری برای آن سهم در نظر می‌گیرد. پیش‌بینی افت فروش محصول، کاهش سهم بازار و واگذاری عرصه رقابت به محصول‌های شرکت‌های رقیب یا پیش‌بینی افت سودآوری نیز باعث کاهش انتظار‌ها نسبت به آینده سهم می‌شود و P/E کاهش می‌یابد و در صورت تحقق آینده نیز بازار این نسبت را تعدیل خواهد کرد. درمورد شرایط اقتصاد و بازار سرمایه نیز شرایط مشابهی برقرار است. امید به آینده بهتر نسبت P/E را بالا می‌برد و با افزایش P/E بیشتر سهام و P/E متوسط بازار خود را نشان می‌دهد و حالت عکس نیز به همین ترتیب است.
مخالفان روند فعلی و این دو ساله بازار سرمایه درحقیقت چون نسبت به آینده اقتصاد و اکثر شرکت‌های تاثیرگذار امیدوار نیستند، یعنی معتقدند که سودآوری آن‌ها رشد نخواهد کرد یا اقتصاد به آن اندازه لازم رشد نمی‌کند، با افزایش نسبت P/E بازار و سهام موافق نیستند. این دسته از تحلیل‌گران یا فعالان به اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها نیز اشاره می‌کنند که تاثیر منفی بر هزینه‌های تولید می‌گذارد و سودآوری شرکت‌ها را کاهش خواهد داد.
تورم قابل پیش‌بینی نیز عامل دیگری برای استناد این گروه است. تورم به زیان بورس است و خود را در کاهش نسبت P/E سهام نشان می‌دهد به این دلیل که انتظار سهامداران برای دریافت سود نقدی بیشتر می‌شود و سهام با P/E پایین می‌توانند این انتظار را محقق کنند، چون به‌عنوان مثال سهامدار با خرید سهمی که برای سود آن سه واحد قیمت پرداخت شده، در صورت تحقق سود پیش‌بینی شده و تقسیم کامل این سود می‌تواند به نسبت حدودی 33 درصد از سرمایه خود سود دریافت کند اما در سهامی با نسبت P/E برابر با هشت تنها حدود 12 درصد سرمایه، سود دریافت می‌شود.
باید به این نکته اشاره کرد که در برخی از صنایع بورس، استدلال مخالفان درست است و تغییرات بنیادی در وضعیت صنعت ایجاد نشده که به یکباره نسبت P/E شرکت‌های این صنعت متحول شده است، اما باید اذعان کرد که صنایع تاثیرگذار نفت، فلز‌ها، بانک و مخابرات در این دو سال با افزایش سود روبه‌رو شده‌اند که دو صنعت نفت و فلزها بیشتر تحت‌تأثیر افزایش نرخ‌های جهانی بوده‌اند و دو صنعت دیگر به واسطه رشد فعالیت‌ها و درآمدها به این جایگاه رسیده‌اند، اما صنعتی مانند خودرو با چنین تحولی روبه‌رو نبوده، اما با رشد P/E مواجه شده‌اند.
آن چه باید به آن اشاره شود، تغییر بنیادین نگاه‌ها به بازار سرمایه است. بورس تنها با تکیه بر ظرفیت‌‌های بنیادی اقتصاد، صنایع و بنگاه‌های تولیدی و خدماتی رشد یا افت نمی‌کند و گاه بر مبنای نگاه جامعه نیز با تحول روبه‌رو می‌شود. منظور این است که سرمایه‌گذاران در دورانی بنا بر دلایلی به سرمایه‌گذاری در سهام علاقه‌مند می‌شوند و در دورانی نیز سرمایه‌های خود را از این بازار خارج می‌کنند. در این بین، موقعیت‌های مختلف و موجود سرمایه‌گذاری مهم است و اینکه بازار سرمایه در این بین بتواند برتری خود را به اثبات برساند، نکته‌ای مهم در جذب سرمایه‌ها است.
گاهی توجه دولت‌ها خود به رشد بازار سرمایه منجر می‌شود و گاهی اجرای برخی سیاست‌های کلی در اقتصاد کشور که امیدواری را به آینده بهتر شرایط اقتصادی ایجاد می‌کند، دلایل اقبال به بورس خواهند بود. در هریک از این شرایط نیز بدون تغییر چندان در وضعیت بنیادی سهام نیز بورس رشد خواهد کرد و نسبت P/E‌ها افزایش خواهند یافت، بنابراین تنها تکیه بر بنیاد سهام نیست که دلیل رشد P/E است.
اگر بپذیریم که اعداد فعلی نشانگر تغییر دوران رکود به رونق است، تغییر نسبت‌های P/E نیز پذیرفتنی‌تر است. در شرایط رونق گاه می‌توان چندین برابر دوران رکود برای یک سهم، پول پرداخت که البته گاه این وضعیت به شکل گیری قیمت‌های حبابی نیز می‌انجامد که عوارض بدی را در آینده بورس به‌دنبال خواهد آورد. آن چه البته قطعی است این که P/E‌ها در دوران رونق باید بیشتر از دوران رکود باشد و نباید با تاکید بر اعداد دوران گذشته، ارزنده نبودن سهام در دوران موجود را زیر سوال برد گرچه باید بر این نکته تاکید ویژه کرد که تجربه دهه‌ها فعالیت بازارهای سرمایه در سراسر جهان نشان داده است سهام در بلندمدت در حدود قیمت ذاتی خود حرکت می‌کنند، اما هیجان دوران رکود یا رونق سبب فاصله گرفتن سهم از این ارزش می‌شود. فاصله گرفتن سهام از ارزش ذاتی چه به شکلی مثبت و چه در شکل منفی سبب می‌شود روزی بالاخره حرکت در جهت معکوس برای نزدیک شدن به عدد ارزش ذاتی را موجب شود.

نسبت قیمت به سود یا P/E چیست؟

محاسبه P/E که مخفف Price/ Earnings Ratio است هر چند ساده به نظر می‌رسد، اما تحلیل آن دشوار است. سرمایه‌گذاران بازار سرمایه معمولا از رابطه قیمت به درآمد که همان P/E است به عنوان ابزار نمایش ارزش یک شرکت یاد می‌کنند.

این نسبت (P/E) رایج‌ترین نسبتی است که در بازار سرمایه برای سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران، مدیران پر تفوی، مشاوران و…اهمیت دارد علت محبوبیت این نسبت توان نمایش رابطه ارزش بازار و سود هر سهم با یک عدد ریاضی است.

هدف این نسبت بیان رابطه قیمتی که یک سرمایه‌گذار برای سهم می‌پردازد و چشم انداز آینده شرکت و سود پیش‌بینی شده آن است.

نسبت قیمت به درآمد در تعیین دوره برگشت اصل سرمایه‌گذاری از محل سودهای آتی یک سهم به ما کمک می‌کند. برای مثال اگر شما سهامی با نسبت P/E برابر ۱۰ خریداری کنید به این معناست که ۱۰ سال طول می‌کشد تا شرکت کل سرمایه اولیه شما را از محل سودهای خود باز پس دهد.

مزایای نسبت P/E

۱- نسبت P/E منعکس کننده عقیده بازار درباره یک شرکت است. معمولا نسبت P/E شرکت‌های خوب و رو‌به رشد، بالا است.

۲- نسبت P/E بزرگ نشان دهنده خوش‌بینی و نسبت P/E کوچک، نشان دهنده بدبینی عموم سرمایه‌گذاران درباره آینده شرکت است.

۳- نسبت P/E تا زمانی بالا خواهد بود که عموم سرمایه‌گذاران به توانایی رشد وتحقق سود یا افزایش قیمت سهام یک شرکت اعتقاد داشته باشند.

به محض اینکه این اطمینان در قابیلت سودآوری شرکت ازبین برود، این نسبت افت خواهد کرد.

۴- نسبت P/E، اعتبار شرکت ومدیریت آن و همچنین اعتمادی که سرمایه‌گذاران در مورد استعداد دست‌یابی به سود شرکت دارند، منعکس می‌کند.

۵- نسبت P/E دماسنجی است که مرتبا میزان حرارت سهام را بررسی و به بازار اعلام می‌کند.

۶- نسبت P/E نشان‌دهنده سطح ریسک یک سهم نیز است. هر چه P/E بالاتر باشد، ریسک سهم بالاتر خواهد بود.

۷- در صورت منفی شدن بازار تمایل به فروش سهام با P/E بالا نسبت به سایر سهام افزایش می‌یابد.

۸- هنگامی که شرکت‌ها دوره رشد خود را پشت سر می‌گذارند سود آنها تثبیت و نسبت P/E آنها تعدیل می‌شود.

نسبت P/E به شرح زیر محاسبه می‌شود:
سود هر سهم / قیمت هر سهم = P/E

متوسط P/E سهام در کشورهای مختلف

متوسط P/E سهام در اقتصاد توسعه یافته حدود ۲۰ است. مکاتب اقتصادی در حال توسعه معتقدند P/E در اقتصاد در حال توسعه باید بیشتر و بالاتر از اقتصادهای توسعه یافته باشد، زیرا در این کشورها شرکت‌ها در حال رشد هستند و P/E های بالا این رشد را منعکس می‌کند.

برای محاسبه نسبت P/E یک شرکت از متوسط P/E درهر صنعت کمک گرفته می‌شود. متوسط P/E در هر صنعت نسبت به صنعت دیگر تفاوت می‌کند و بسته به عمر مفید صنعت و عوامل تاثیرگذار در هر صنعت نسبت به صنعت دیگر دارد.