اوراق مبتنی بر بدهی

شاپور محمدی رئیس سازمان بورس در همایش فرصت های سرمایه گذاری و تامین مالی در حوزه حمل و نقل ریلی گفت: از تامین مالی صرفا بانکی به سمت سهام و اوراق سوق پیدا کنیم، به همین دلیل در آینده اوراق مبتنی بر رتبه را منتشر خواهیم کرد.

اوراق منفعت چیست؟

که امکان استفاده از آن برای طیف گسترده‌ای از شرکت‌ها فراهم آمده است.

در انتشار اوراق مبتنی بر بدهی، منابع لازم از طریق انتشار اوراق در بازار سرمایه جذب شده

و مشابه تسهیلات مالی، مبلغ آن به مجموع بدهی‌های شرکت اضافه می‌گردد.

اوراق بهادار در بازار سرمایه معمولاً با سررسید بیش از یکسال منتشر می‌شوند. در طول عمر اوراق،

متقاضی تأمین مالی موظف به پرداخت سود به دارندگان اوراق می ‌باشد.

در مباحث مالی مبتنی بر عقود اسلامی، تعیین پشتوانه برای انتشار هریک از اوراق بدهی ضروری است.

بنابراین طبق تعریف، اوراق منفعت اوراق بهاداری است که توسط

بنگاه‌های متقاضی تأمین مالی به پشتوانه منافع حاصل از عملیات عادی شرکت، منتشر می‌شود.

مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام می‌باشد.

بعنوان مثال

درآمد حاصل از خدمات هتلداری، درآمد حاصل از اجاره بیلبوردها، آگهی‌های تبلیغاتی

و نیز سود تقسیمی سهام، منفعت تلقی می‌شوند که می‌توانند مبنای انتشار اوراق قرار گیرند.
خدمات و منافع آتی که مبنای انتشار اوراق قرار می‌گیرند می بایست دارای چه شرایطی باشند؟
۱) در زمان انتشار اوراق منفعت، دارای جریانات نقدی باشد. درخصوص منفعت سهام،

۸۰ درصد سود تقسیم شده دو سال مالی اخیر در مهلت مقرر قانونی پرداخت شده باشد.
۲) تعلق آن به متقاضی تأمین مالی محرز شده و تداوم آن در آینده بیش از سررسید اوراق باشد.
۳) هیچگونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال، تصرف و استفاده از آن وجود نداشته باشد.
۴) تمام مجوزهای قانونی لازم برای استفاده از منافع و تداوم از مراجع ذیربط اخذ شده باشد.
۵) در صورتی که منفعت مورد نظر ناشی از دارایی معینی است، تأمین مالی بر مبنای عین دارایی و یا توثیق آن انجام نشده باشد.
پرداخت سود به دارندگان اوراق به چه صورت خواهد بود؟
شیوۀ پرداخت سود اوراق می‌تواند به سبب شرایط به صورت علی‌الحساب یا قطعی باشد.

وجود ضامن برای تضمین پرداخت مبالغ اوراق در مواعد مقرر در برابر دارندگان اوراق منفعت الزامی است.
متقاضی تأمین مالی از طریق اوراق منفعت باید دارای چه شرایطی باشد؟
مشابه سایر اوراق بهادار مبتنی بر بدهی، بایستی از توانایی کافی در بازپرداخت تعهدات خود برخوردار باشد؛

بعلاوه اینکه اظهارنظر بازرس و حسابرس بانی در خصوص صورت‌های مالی دو سال مالی اخیر آن مردود یا عدم اظهارنظر نباشد.
تامین مالی از طریق اوراق منفعت برای چه شرکت هایی مناسب است؟
به عنوان مثال شرکت‌های خدماتی که بر مبنای دارایی خود به ارائه خدمات می‌پردازند.

مانند شرکت‌های هواپیمایی و حمل نقل ریلی. هلدینگ‌هایی که از زیر مجموعه‌های خود

سود سالیانه دریافت می‌کنند ، دارندگان قراردادهای BOT ، داراندگان داریی‌های

مانند هتل، مجموعه‌های تفریحی و گردش‌گری ، موجران املاک تجاری ، اداری و صنعتی و… .

به طور کلی کسانی که می‌توانند از دارایی‌های در اختیار خود منافعی را مانند سود، کارمزد و اجاره در آینده تحصیل نمایند.

اوراق اجاره چیست و چگونه معامله می‌شود؟

اوراق اجاره یا اوراق قرضه به معنی وام از یک سرمایه‌گذار به یک وام‌گیرنده مانند یک شرکت یا دولت است. وام‌گیرنده از پول‌ یا سرمایه برای تأمین هزینه‌های مالی کارهای خود استفاده می‌کند و سرمایه‌گذار سود سرمایه را دریافت می‌‌کند. ارزش بازار اوراق قرضه می‌تواند در طول زمان تغییر کند. اوراق قرضه، ابزاری با درآمد ثابت و یکی از سه طبقه اصلی دارایی با گروهی از سرمایه‌گذاری‌های مشابه است که اغلب در سرمایه‌گذاری‌ها استفاده می‌شود.

بیشتر پرتفوی سرمایه‌گذاری‌ها در بازار بورس باید شامل برخی از اوراق قرضه باشد که به تعادل ریسک در طول زمان کمک می‌کند. اگر بازارهای سهام بورس سقوط کنند، اوراق اجاره یا به اصطلاح اوراق قرضه می‌تواند به کاهش ضررهای مالی کمک کند. در این مقاله قصد داریم به معرفی بیشتر این اوراق و انواع آن‌ها در بازار بورس بپردازیم.

اوراق قرضه یا اجاره چیست؟

اوراق قرضه، وامی است که سرمایه‌گذار به یک شرکت، دولت، آژانس فدرال یا سازمان دیگر می‌دهد. در نتیجه، اوراق قرضه گاهی‌اوقات به‌عنوان اوراق اجاره سهام یا بدهی نیز نامیده می‌شوند. از آن‌جایی که ناشران اوراق می‌دانند که سرمایه‌گذاران دارایی و سرمایه خود را بدون سود بهره قرض نمی‌دهند، صادرکننده اوراق قرضه (قرض‌گیرنده) قراردادی قانونی برای پرداخت سود با سرمایه‌گذار (صاحب اوراق قرضه) منعقد می‌کند.

وام گیرنده هم‌چنین موافقت می‌کند که مبلغ اصلی وام را در تاریخ سررسید اوراق به سرمایه‌گذار بازپرداخت کند، اگرچه شرایط خاصی مانند فراخوان اوراق قرضه ممکن است باعث بازپرداخت زودتر این اوراق شود، اصطلاحاتی در رابطه با مشخصات اوراق قرضه هنگام سرمایه‌گذاری وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است و دانستن آن‌ها برای دارندگان اوراق قرضه ضروری است.

نرخ بهره

نرخ بهره، نرخی است که شرکت یا دولت به دارنده اوراق می‌پردازد و می‌تواند ثابت یا شناور باشد. نرخ شناور ممکن است به معیاری مانند بازده اوراق قرضه مرتبط باشد. برخی از دارندگان اوراق اجاره مبتنی بر سهام به سرمایه‌گذاران سود نمی‌پردازند؛ در عوض با قیمتی کمتر از قیمت اصلی خود و یا با تخفیف آن را می‌فروشند. به عنوان مثال، یک اوراق قرضه بهره صفر، سود بهره‌ای نمی‌پردازد و زمانی که اوراق ارزش اسمی کامل خود را برمی‌گرداند، سود خود را در سررسید ارائه می‌کند. به عنوان مثال، یک اوراق قرضه با تخفیف ۱۰۰۰ دلاری ممکن است در بازار به قیمت ۹۵۰ دلار فروخته شود و پس از سررسید، سرمایه‌گذار ارزش اسمی ۱۰۰۰ دلار را در ازای ۵۰ دلار سود دریافت کند.

تاریخ سررسید

تاریخ سررسید زمانی است که شرکت باید اصل سرمایه‌گذاری اولیه را به ارائه‌دهندگان اوراق قرضه بازپرداخت کند. اکثر اوراق بهادار دولتی اصل سرمایه را در سررسید بازپرداخت می‌کنند. بااین‌حال، شرکت‌هایی که اوراق اجاره منتشر می‌کنند، چند گزینه برای بازپرداخت دارند. رایج‌ترین نوع بازپرداخت، بازخرید سرمایه نامیده می‌شود که در آن، شرکت صادرکننده در تاریخ سررسید مبلغی را به‌صورت یکجا پرداخت می‌کند. نوع دوم باز‌پرداخت، ذخیره بازخرید اوراق قرضه نامیده می‌شود. با این روش، شرکت صادرکننده هر سال مبالغ مشخصی را تا زمان بازپرداخت اوراق قرضه در تاریخ سررسید به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کند.

رتبه‌بندی اعتباری

رتبه اعتباری صادرکننده و در نهایت رتبه اعتباری اوراق قرضه بر نرخ بهره‌ای که سرمایه‌گذاران دریافت خواهند کرد، تأثیر می‌گذارد. آژانس‌های رتبه‌بندی اعتبار، اعتبار اوراق قرضه دولتی و شرکتی را اندازه‌گیری می‌کنند تا به سرمایه‌گذاران یک دید کلی از ریسک‌‌های سرمایه‌گذاری در آن اوراق خاص به جای سرمایه‌گذاری در محصولات مشابه، ارائه دهند.

مدت‌زمان اوراق اجاره

مدت‌زمان اوراق اجاره عادی یا مدت زمان تا سررسید معمولا هنگام انتشار اوراق تعیین می‌شود. سررسید اوراق می‌تواند بین یک روز تا ۱۰۰ سال باشد، اما اکثریت سررسید اوراق از یک تا ۳۰ سال متغیر است. مدت زمان اوراق قرضه اغلب به کوتاه‌مدت، میان‌مدت یا بلندمدت، طبقه‌بندی می‌شود. به‌طور کلی، اوراق قرضه‌ای که در مدت یک تا سه سال سررسید می‌شود، اوراق قرضه کوتاه‌مدت نامیده می‌شود.

اوراق قرضه میان‌مدت معمولا اوراقی هستند که سررسید آن‌ها بین ۴ تا ۱۰ سال است و اوراق بلندمدت آن‌هایی هستند که سررسید آن‌ها بیش از ۱۰ سال است. وام‌گیرنده معمولا زمانی که اوراق به تاریخ سررسید خود می‌رسد، سود نهایی و مبلغ اصلی سرمایه‌ای که به صورت وام دریافت کرده بود را به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کند.

انواع اوراق اجاره در بازار بورس

اوراق قرضه دولتی یکی از انواع اوراق اجاره در بازار بورس هستند که از آن‌ها برای تعیین نرخ سایر اوراق قرضه بلندمدت با نرخ ثابت استفاده می‌شود. این نوع از اوراق قرضه، امنیت بالایی دارند، زیرا توسط دولت تضمین می‌شوند و کمترین میزان سود بهره را ارائه می‌دهند.

اوراق پس‌انداز نیز توسط وزارت خزانه‌داری منتشر می‌شود. این اوراق توسط سرمایه‌گذاران فردی خریداری می‌شود و در مقادیر کم به اندازه کافی صادر می‌شوند تا برای افراد مقرون‌به‌صرفه باشند.

آژانس‌ها و شرکت‌های زیر نظر دولت، اوراق اجاره تأمین نقدینگی را برای افراد و صاحبان شرکت ارائه می‌کنند که توسط دولت تضمین می‌شوند.

اوراق قرضه شهرداری توسط شهرهای مختلف منتشر می‌شود. این نوع از اوراق قرضه، معاف از مالیات هستند اما نرخ بهره کمتری از اوراق قرضه شرکتی دارند.

اوراق قرضه شرکتی توسط انواع مختلف شرکت‌ها منتشر می‌شود. این نوع از اوراق قرضه نسبت به اوراق قرضه تحت حمایت دولت، ریسک بیشتری دارند و به همین دلیل نرخ بهره بالاتری ارائه می‌دهند و توسط بانک نماینده شرکت به واجدان دریافت اوراق قرضه، فروخته می‌شوند.

نکاتی که باید قبل از سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه بدانید!

1. زمان سررسید اوراق اجاره را بدانید؛

تاریخ سررسید تاریخی است که سرمایه وام داده شده به شما بازپرداخت می‌شود. قبل از این که دارایی خود را به شرکت‌ها واگذار کنید، باید بدانید که چه مدت سرمایه‌گذاری شما در اوراق قرضه محدود می‌شود.

رتبه‌بندی اوراق قرضه نشان‌دهنده میزان اعتبار آن است. هرچه رتبه پایین‌تر باشد، ریسک بیشتری وجود دارد که اوراق قرضه نکول شود و سرمایه‌گذاری خود را از دست بدهید.

1. سوابق دریافت کننده اوراق قرضه را بررسی کنید؛

دانستن پیشینه یک شرکت می‌تواند هنگام تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه آن‌ها مفید باشد.

اوراق قرضه با رتبه اعتباری پایین‌تر معمولا بازدهی بالاتری را برای جبران سطوح بالاتر ریسک ارائه می‌دهند. قبل از سرمایه‌گذاری به دقت در مورد میزان تحمل ریسک خود فکر کنید و از سرمایه‌گذاری صرفا بر اساس بازدهی خودداری کنید.

1. عامل ریسک‌های کلان اقتصادی هنگامی که نرخ بهره افزایش می‌یابد،

اوراق قرضه ارزش خود را از دست می‌دهند. ریسک نرخ بهره، ریسک تغییر نرخ‌ها قبل از رسیدن اوراق به تاریخ سررسید آن است. بااین‌حال، از تلاش برای زمان‌بندی بازار خودداری کنید. پیش‌بینی چگونگی حرکت نرخ بهره دشوار است. در عوض، روی اهداف سرمایه گذاری بلندمدت خود تمرکز کنید. افزایش تورم نیز خطراتی را برای اوراق قرضه به همراه دارد.

1. از اهداف سرمایه‌گذاری گسترده‌تر خود حمایت کنید؛

اوراق قرضه باید به تنوع پرتفوی شما کمک کند و سرمایه‌گذاری شما در سهام و سایر طبقات دارایی را متعادل کند. برای اطمینان از متعادل‌بودن پرتفوی خود، ممکن است بخواهید با سایر سرمایه‌گذاران در این مورد مشورت کنید. اگر در یک صندوق اوراق قرضه سرمایه‌گذاری می‌کنید، حتما کارمزدها را مطالعه و به‌طور دقیق انواع اوراق قرضه را تجزیه و تحلیل کنید. نام صندوق ممکن است تنها بخشی از داستان را بیان کند.

1. از یک کارگزار متخصص در زمینه اوراق قرضه کمک بگیرید؛

اگر در حال خرید اوراق قرضه فردی هستید، شرکتی را انتخاب کنید که بازار اوراق قرضه را بشناسد.

1. درباره هرگونه کارمزد و کمیسیون اطلاعات کسب کنید؛

کارگزار شما می‌تواند به کاهش هزینه‌های مرتبط با سرمایه گذاری شما کمک کند و میزان ریسک در سرمایه‌گذاری را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

مزایا و معایب اوراق قرضه یا اجاره‌ای

مزایا:

• دارندگان اوراق اجاره علاوه‌بر مزیت‌های مثبت درآمد غیرفعال منظم و بازگشت سرمایه در سررسید، مزایای مهم دیگری دارند که یکی از آن‌ها این است که درآمد حاصل از برخی اوراق قرضه، ممکن است از مالیات بر درآمد معاف باشند. اوراق قرضه شهرداری، اغلب بهره‌ای می‌پردازند که مشمول مالیات نیستند.
• پاداش‌های موجود برای دارندگان اوراق قرضه شامل یک محصول سرمایه‌گذاری نسبتا مطمئن است. آن‌ها به‌طور منظم پرداخت سود و بازگشت اصل سرمایه‌گذاری خود را در سررسید دریافت می‌کنند. همچنین در برخی موارد مشمول مالیات نمی‌شوند.

اوراق مبتنی بر بدهی
• دارندگان اوراق قرضه می‌توانند با پرداخت‌های معمولی بهره، درآمد ثابتی کسب کنند.
• دارندگان اوراق قرضه از مزایای سرمایه‌گذاری مطمئن و بدون ریسک برخوردارند و در صورت ورشکستگی شرکت، دارندگان اوراق قرضه قبل از سهامداران، سهام عادی را پرداخت می‌کنند.
• سرمایه‌گذاری در تعادل سهام، اوراق قرضه و سایر دارایی‌ها می‌تواند به شما کمک کند سبدی بسازید که به دنبال بازده اما در تمام محیط‌های بازار انعطاف‌پذیر است. سهام و اوراق قرضه معمولا یک رابطه معکوس دارند، به این معنی که وقتی بازار سهام سقوط می‌کند، اوراق قرضه از آن‌ پیشی می‌گیرند.

معایب:

• هنگامی که نرخ‌های بازار در حال افزایش است، دارندگان اوراق اجاره، با ریسک نرخ بهره مواجه می‌شوند.
• ریسک اعتباری و ریسک نکول ممکن است برای اوراق قرضه شرکتی مرتبط با قابلیت مالی ناشر اتفاق بیفتد. اگر تورم از نرخ بهره اوراق بهاداری که دارند پیشی بگیرد، ممکن است دارندگان اوراق با ریسک تورمی مواجه شوند.
• زمانی که نرخ بهره بازار از نرخ بهره پیشی بگیرد، ممکن است ارزش اسمی اوراق در بازار ثانویه کاهش یابد.

ریسک‌ها و خطرات موجود برای دارندگان اوراق قرضه

– نرخ بهره پرداخت شده برای اوراق قرضه، ممکن است با تورم همخوانی نداشته باشد. ریسک تورمی معیاری برای افزایش قیمت است. اگر قیمت‌ها ۳ درصد افزایش یابد و اوراق قرضه بهره ۲ درصدی را پرداخت کند، دارنده اوراق ضررهای مالی بیشتری را تجربه خواهد کرد.

– دارندگان اوراق قرضه همچنین باید با پتانسیل ریسک نرخ بهره مقابله کنند. ریسک نرخ بهره زمانی اتفاق می‌افتد که نرخ بهره در حال افزایش باشد. اکثر اوراق قرضه دارای نرخ بهره ثابت هستند و با افزایش نرخ‌های بازار، ممکن است در نهایت نرخ‌های پایین‌تری بپردازند. در نتیجه، دارنده اوراق اجاره ممکن است بازدهی کمتری داشته باشد.

– دارنده اوراق قرضه عموما به عنوان یک تلاش کم‌خطر تلقی می‌شود؛ زیرا اوراق قرضه پرداخت سود ثابت و بازگشت اصل سرمایه را در سررسید تضمین می‌کند. بااین‌حال، اوراق قرضه فقط به اندازه ناشر اصلی امن است. اوراق قرضه دارای ریسک اعتباری و ریسک نکول هستند زیرا با قابلیت مالی ناشر مرتبط هستند. اگر یک شرکت از نظر مالی دچار مشکل شود، سرمایه‌گذاران در معرض خطر نکول در اوراق قرضه هستند.. به عبارت دیگر، در صورت اعلام ورشکستگی شرکت اصلی، دارنده اوراق ممکن است ۱۰۰ درصد از سرمایه را از دست بدهد.

نتیجه‌گیری

همان‌طور که گفتیم، اوراق قرضه یا اجاره، وامی است که از طرف سرمایه‌گذار به یک شرکت، دولت، شهرداری یا سایر آژانس‌ها واگذار می‌شود. در ازای سرمایه‌گذاری، طرف گیرنده وام که اغلب یک شرکت است، موافقت می‌کند تا میزان سرمایه وام گرفته را با نرخ بهره ثابت در یک دوره زمانی معین به سرمایه‌گذار بازپرداخت کند. اوراق اجاره معمولا با ضمانت بازپرداخت بالاتری نسبت به سایر سرمایه‌گذاری‌ها ارائه می‌شود. بسیاری از مشاوران مالی اظهار دارند که اوراق قرضه، زمانی که به صورت استراتژیک در کنار سهام و سایر دارایی‌ها مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند مکمل خوبی برای سبد سرمایه‌گذاری باشند؛ برخلاف سهام، اوراق قرضه خرید یک شرکت یا تعهد بدهی یک نهاد عمومی است.

برای یادگیری “انواع اوراق” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

شاپور محمدی: از تامین مالی صرفا بانکی به سمت سهام و اوراق می رویم/ اوراق مبتنی بر رتبه منتشر خواهد شد

شاپور محمدی رئیس سازمان بورس در همایش فرصت های سرمایه گذاری و تامین مالی در حوزه حمل و نقل ریلی گفت: از تامین مالی صرفا بانکی به سمت سهام و اوراق سوق پیدا کنیم، به همین دلیل در آینده اوراق مبتنی بر رتبه را منتشر خواهیم کرد.

بورس24 : همایش فرصت های سرمایه گذاری و تامین مالی در حوزه حمل و نقل ریلی با حضور مسئولانی از وزارت راه، سازمان بورس و شرکت راه آهن برگزار شد.

در ابتدای این همایش بیرانوند معاون راه آهن طی، سخنانی عنوان کرد: یکی از چالش های جدی برای ما تامین مالی است، که از تمام منابع می توان استفاده کرد. با رشد و توسعه و تکمیل ابزارهای نوین مالی حوزه ها، برنامه های زیادی برای رشد و توسعه وجود دارد که بازار سرمایه یکی از آن ها است.

وی ادامه داد: ساز و کار لازم برای تامین سرمایه های مورد نیاز اوراق مبتنی بر بدهی از راه بازار سرمایه و تامین مالی از این طریق مورد بررسی قرار گرفته است.

در ادامه همچنین سعید محمد زاده معاون وزیر راه در حوزه حمل و نقل ریلی گفت: امکان سرمایه گذاری در بخش هایی همچون ناوگان ریلی، تقویت حمل و‌نقل باری، تامین تدارک و تعمیرات، توسعه زیر بنا، مدرن سازی راه آهن و. صورت گیرد.

وی گفت: ۱۰۰۰ کیلومتر به حوزه دو خطه نمودن پروژه های زیرساختی تا سال آینده اضافه خواهد شد. همچنین قیمت حمل و نقل ریلی در ایران به ازای هر یک تن بر کیلومتر، معادل ۰.۸ سنت است که در برابر کشور های دیگر بسیار رقم پایینی است. با این وجود همچنان در کشور ، حمل و نقل بار در بستر ریل در بسیاری مناطق مقدور نیست.

وی بیان داشت: در افق برنامه ششم توسعه، تاکید شده تا سهم حمل کالا در بخش حمل و نقل ریلی به ۳۰درصد برسد، تا شاهد رونق هرچه بیشتر این بخش باشیم.

توسعه شبکه ریلی طی 10 سال اخیر

وی افزود: طی ۱۰ سال اخیر بیش از دو هزار کیلومتر ریل به راه آهن ایران تحویل داده شد، با این وجود در گزارش های عملکردی ارایه شده ، همچنان سهم این بخش در حمل و نقل اندک است.

مدیر عامل راه آهن ایران با اشاره به صرفه جویی های صورت گرفته در مصرف سوخت گفت: در چند سال اخیر با افزایش میزان حمل و نقل از طریق مسیر های ریلی، توانستیم بیش از ۷۰ میلیون دلار صرفه جویی سوخت داشته باشیم و قانون‌ گذار نیز مقرر کرده است، میزان صرفه جویی از این بخش ، به سرمایه گذار بازگردد.

محمدزاده با بیان اینکه حمل ۱۳۳ میلیون تن بار از طریق خطوط ریلی، در آینده ای نزدیک هدف دولت است، افزود: بخش حمل و نقل ریلی برای تحقق این هدف از بخش خصوصی و بازار سرمایه دعوت می کند. در این حوزه فعالیت کنند و در نتیجه حمل و نقل ریلی به عنوان سرمایه ملی به راحتی از بین نرود و رونق هرچه بیشتری داشته باشد.

وی افزود: بررسی روند حمل و نقل ریلی از سال ۱۳۰۸ تا ۱۳۹۲ نشان می دهد که بیشترین میزان حمل بار طی این مدت ، ۳۴ میلیاردتن بر کیلومتر بوده است. این در حالیست که این رقم از سال ۹۲ تا ۹۶ به ۴۷ میلیاردتن بر کیلومتر رسیده و نیم میلیارد دلار صرفه جویی در مصرف سوخت به همراه داشته است.

بازار سرمایه بستر انتشار اوراق بدهی است

در ادامه این همایش، شاپور محمدی رئیس سازمان بورس سخنرانی کرد وی در ابتدا عنوان کرد: زیر ساخت های هر کشوری یکی از مهمترین عوامل توسعه کشور است، مخصوصا شبکه ریلی هر کشور شاخص مهمی برای نشان دادن مسیر توسعه کشورها است. وقتی صحبت از زیرساخت ها در اقتصاد کلان می شود مطمئنا شاهد آثار بیرونی مثبت نیز هستیم.

وی افزود: بحث حمل و نقل و شبکه ریلی اگر وجود نداشته باشد طبیعتا هیچ فعالیت بخش خصوصی نمی تواند سودآور باشد. تامین مالی در کشورهای مختلف به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می شود مسلما همه کشورها به مشارکت با سرمایه گذاران خارجی علاقه مندند.

وی بیان داشت: تامین مالی از طریق بازار سرمایه مبتنی بر دارایی و مبتنی بر بدهی است که تامین مالی از طریق بازار بدهی بسیار مورد استقبال قرار گرفته است، در حال حاضر ۹۰ میلیارد تومان گردش اوراق در بازار سرمایه صورت می گیرد. این به معنای حجم ۶ برابری بازار بدهی طی دو سال اخیر است.

دبیر شورای عالی بورس با بیان اینکه در دنیا تامین مالی بخش های مختلف اقتصادی مبتنی بر اوراق بدهی از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: طی سال های اخیر حجم تامین مالی مبتنی بر اوراق بدهی از طریق بازار سرمایه افزایش داشت. هر چند بخش عمده ای از این اوراق توسط دولت منتشر شد و اگر بخش خصوصی نیز وارد این حوزه شود شاهد موفقیت های بیشتری خواهیم بود.

محمدی تصریح کرد: بازار سرمایه علاوه بر انتشار اوراق دولتی تمایل دارد تا برای بخش خصوصی نیز اوراق منتشر نماید. وظیفه بازار سرمایه تامین مالی ارزان قیمت است. ما به کمک نهادهای مالی مانند تامین سرمایه می توانیم اوراقی را منتشر کنیم که ویژه حمل و‌ نقل باشد، همچنین کمیته فقهی ابزارهای متنوع اسلامی را نیز در اختیار ما قرار داده است.

حجم انتشار اوراق 6 برابر شد

رئیس سازمان بورس تاکید کرد: کل اوراق منتشر شده توسط بازار سرمایه برای حوزه حمل و نقل از سال ۹۰ تا ۹۵ به اندازه ۹۲ میلیارد تومان بوده است. سال ۹۵ نیز به اندازه ۵۱ میلیارد تومان، سال ۹۶ نیز ۱۳۵ میلیارد تومان اوراق منتشر شده و سال ۹۷ ، برای ۱۶۰ میلیارد تومان اوراق موافقت اصولی صادر شده است.

سخنگوی سازمان بورس افزود: بین سال 1390 تا 1395 مجموع اوراق بهادار بخش ریلی منتشر شده از طریق بازار سرمایه حدود 92 میلیارد تومان بود اما در سال 1395 این رقم به 51 میلیارد تومان افزایش یافت و در سال 1396 به 135 میلیارد تومان رسید.

وی خاطر نشان کرد: اگر راه آهن جمهوری اسلامی بتواند تضامین خوبی را که مورد انتظار است، به سازمان بورس بدهد قطعا بازار سرمایه آمادگی دارد تامین مالی های بزرگتر در این حوزه را فراهم آورد. ابزارهای تامین مالی مبتنی بر منفعت نیز از دیگر ابزارهایی است که مورد توجه قرار گرفته است.

دبیر شورای عالی بورس با تاکید بر اهمیت سرمایه گذاری های خارجی در حوزه زیر ساخت های اقتصادی، عنوان کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار به عضویت عادی آیسکو درآمد. این یک پیام مهم برای سرمایه گذاران خارجی است.

او گفت: اکنون استانداردهای بازار سرمایه ایران با استانداردهای بین المللی یکسان شده و حمایتی که از سرمایه گذاران صورت می گیرد برابر با حمایت در سایر کشور ها است. این پیامی است که می توانیم به مخاطبان خارجی حوزه ریلی بدهیم که اگر اوراق ریلی بخرند قوانین آن با استانداردهای جهانی سازگار است و تمامی حمایت هایی که لازم است، به طور استاندارد از یک سرمایه گذار صورت بگیرد، در ایران انجام می شود.

تنوع اوراق در بازار سرمایه بیشتر می شود

این مقام مسئول تاکید کرد: مجوزهایی برای ایجاد شرکت های رتبه اعتباری صادر شده و‌ هدف ما این است، که از تامین مالی صرفا بانکی به سمت سهام و اوراق سوق پیدا کنیم، به همین دلیل در آینده اوراق مبتنی بر رتبه را منتشر خواهیم کرد.

وی افزود: اوراق بیمه اتکایی نیز که بازدهی بیشتری خواهد داشت، به منظور مدیریت نقدینگی موثر منتشر می شود. بازار سرمایه توانایی انتشار انواع اوراق همچون صکوک اجاره برای حوزه حمل و نقل را دارد و ما برای توسعه و رشد انواع ابزارها برای حوزه حمل و‌نقل آمادگی کافی داریم.

پس از اتمام صحبت های شاپور محمدی محمود رضا خواجه نصیری در خصوص راه های تامین مالی گفت: تامین سرمایه ها به عنوان واسط بین سرمایه گذاران بستر مناسب برای سرمایه گذاری را فراهم می آورند.‌

تمدن از تامین مالی حوزه حمل و نقل حمایت می کند

وی بیان داشت: تامین سرمایه تمدن سابقه تامیت مالی مترو را از سال ۹۴ دارد که حدود ۵۰۰۰ میلیارد تومان برای مترو توسط این مجموعه تامین مالی شده است. این موضوع برای صنعت حمل و نقل نیز می تواند فراهم شود. ما برای تامین مالی تا ۱۰ الی ۱۵ هزار میلیارد تومان هیچ محدودیتی نداریم.

این مقام مسئول تصریح کرد: تامین سرمایه تمدن از مفهومی به نام کلینیک درمان گری مالی رونمایی کرد. در این کلینیک فرصت های سرمایه گذاری برابر معرفی می شود، وقتی یک محصول یا ابزار مالی بخواهد معرفی شود باید از ادبیات خاص مالی استفاده شود.

خواجه نصیری تاکید کرد: در بخش دانش بنیان نیاز است که آستین ها را بالا بزنیم و هماهنگی های لازم جهت بستر سازی مالی را فراهم کنیم. به همین دلیل نیاز به تفکر مالی داریم، اما قبل از اینکه به این نتیجه برسیم که از چه ابزاری استفاده کنیم باید زیرساخت سازی صورت گیرد.

وی گفت: تامین سرمایه تمدن در حوزه ریلی برای شرکت ریل پرداز در دست انتشار دارد و برای ریل سیر کوثر منتشر کرده است.

انواع اوراق اجاره و ارکان آن

حامد امیری

اوراق اجاره یکی از انواع اوراق بهادار است. در حقیقت در صورتی که مقاله‌ی اوراق بهادار را مطالعه نموده باشید می دانید که اوراق بهادار به سه دسته تقسیم می شوند؛ ۱- اوراق مبتنی بر بدهی ۲- اوراق صاحبان سهام و ۳- اوراق مشتقه.

فهرست موضوعات ( برای مطالعه هر عنوان روی آن کلیک کنید)

اوراق اجاره چیست ؟

” اوراق اجاره ” به گفته وکیل امور مالی در دسته اوراق مبتنی بر بدهی قرار دارد که سود آن از قبل تعیین شده است و دارای ضمانت است. این اوراق به طور کلی ریسک پایین‌تری دارند.

در ادامه این مطلب موسسه حقوقی حامد امیری در اصفهان که هدفش آشنا کردن مردم با مسائل حقوقی است، تلاش دارد تا اوراق اجاره را تعریف نموده و انواع و ارکان آن را نام ببرد.

وی بیان می دارد سرمایه گذاری کردن در این اوراق باعث نمی شود که شما ثروتمند شوید زیرا که عواملی مثل نرخ تورم و سوددهی بازارهای مختلف در آن تأثیر دارد.

اما سودی که از این اوراق حاصل می شود به نسبت سود بانکی بیشتر است. با خرید اوراق اجاره یک رابطه موجر و مستأجری ایجاد می شود، به این شکل که مستأجر سرمایه مورد نیاز خود را از موجر دریافت و در مواعد مشخص اجاره آن را به موجر پرداخت می کند.

اوراق اجاره به چه معناست؟

وکیل مالی در اصفهان می گوید بهتر است با ذکر یک مثال اوراق اجاره را تعریف کنیم؛ تصور کنید یک شرکت برای آن که خط تولید خود را راه اندازی کند به تجهیزات و ابزالاتی نیاز دارد.

سوالی که پیش می آید این است که هزینه تأمین این تجهیزات را از کجا بیاورد؟ اولین پاسخی که به ذهن هرکس می رسد دریافت وام است.

درست است که دریفت وام یک راه برای تأمین نقدینگی لازم جهت خریداری تجهیزات است اما ممکن است که نرخ سود بانک‌ها و نحوه بازپرداخت آن با شرایط شرکت متناسب نباشد، در این حالت باید چه کند؟ با این فرض که اصولا در ماه‌های اول تولید سود زیادی برای تولیدکننده به وجود نمی آید.

راه دیگری که برای تأمین تجهیزات وجود دارد این است که تولیدکنندگان آن تجهیزات را اجاره کنند اما مسئله‌ی بزرگتری که وجود دارد این است که تقریبا هیچکس ابزارالات خود را به دیگری جهت تولید اجاره نمی دهد.

در چنین شرایطی وکیل خبره در اصفهان بیان می دارد که تولیدکننده می تواند برای حل این مشکل خود از اوراق اجاره استفاده کند.
در توضیح استفاده از اوراق اجاره باید چنین گفت که یک نهاد مالی تحت عنوان نهاد واسط اوراق اجاره را منتشر می کند.

این اوراق اجاره را بانک‌ها و یا بازارهای سرمایه عرضه می کنند و زمانی که مردم جهت سرمایه گذاری اقدام به خرید این اوراق می کنند نقدینگی مورد نظر برای تأمین نمودن تجهیزات فراهم می شود.

نهاد واسطه با جمع‌آوری مبالغ تجهیزات مورد نیاز تولیدکننده را خریداری می کند . در اختیار او قرار می دهد. این شرکت تولیدکننده موظف است در اوراق مبتنی بر بدهی اوراق مبتنی بر بدهی ازای تجهیزاتی که به دست آورده است در مواعد مشخص سود یا اجاره پرداخت کند.

همچنین این شرکت وظیفه دارد در پایان موعد یا مدت اجاره قیمت تجهیزات استفاده شده خود را به صاحبان سرمایه بازگرداند تا اصل پول آنان بازگشته باشد.
نکته مهم و قابل ذکری که وجود دارد این است که مدت زمان اجاره باید قبل از آن که اوراق اجاره منتشر شود مشخص گردد. همچنین سود یا اجاره ای که شرکت پرداخت می کند باید به صورت سلانه یا فصلی یا ماهانه پرداخت شود.
البته وکیل دادگستری بیان می کند شخصی که اوراق اجاره منتشر شده را خریداری نموده است می تواند به راحتی آن را در بازار سرمایه یا بورس به فروش برساند زیرا این اوراق همچون سهام قابلیت خرید و فروش دارند.
لازم به ذکر است که سودرداخت شده برای اوراق اجاره معمولا برابر و یا بیشت از سود اوراق مشارکت است و همچنین سرمایه گذاران از پرداخت مالیات نسبت به سود اوراق اجاره معاف هستند.
اوراق اجاره بیشتر در بخش صنعت و جهت تامین مواردی همچون هواپیما، کشتی، تجهیزات حمل و نقل مثل واگن قطار و خودرو های سنگین و … مورد استفاده می شوند.

انواع اوراق اجاره

به گفته وکیل اصفهان اوراق اجاره ممکن است به شیوه‌های مختلفی دسته بندی شوند. در حقیقت این اوراق امکان دارد بر اساس نوع عقد به اوراق اجاره عادی و اوراق اجاره به شرط تملیک ، بر اساس نوع هدفی که از انتشار آنها وجود دارد به سه دسته اوراق اجاره تأمین دارایی، اوراق اجاره تأمین نقدینگی و اوراق اجاره رهنی تقسیم کرد. در ادامه این سه نوع اخیر از اوراق اجاره را بیشتر مورد بررسی قرار می دهیم.

۱) اوراق اجاره تأمين دارايی

در تعریف این نوع از اوراق اجاره باید بیان کرد به اوراقی گفته می شود که بر اساس آن، نهاد واسط یک دارایی یا دارایی‌ها را از سوی صاحان سرمایه از فروشنده‌ای خریداری می کند و آن را به شرکت بانی اجاره می دهد. حال به این دلیل که این اوراق به منظور تأمین یک دارایی خاص برای شرکت بانی منتشر شده است به آن اوراق اجاره تأمین دارایی گفته می شود. همچون شرکت‌های لیزینگ.

۲) اوراق اجاره رهنی

اوراق اجاره رهنی که بیشتر از سوی بانک‌ها و شرکت‌های لیزینگی و موسسات اعتباری مورد استفاده قرار می گیرد به اوراقی گفته می شود که بر اساس آن شرکت بانی مثلا یک بانک تسهیلاتی را که پیش از این به کسی در قالب اجاره به شرط تملیک داده است را به شخص ثالثی که نقش واسط را دارد می فروشد. به این ترتیب نهاد واسطه اوراق اجاره را منتشر می کند و به این طریق دارایی‌هایی را که بانک در قالب عقد اجاره به شرط تملیک به دیگران داده است را خریداری می کند. در این صورت واسط از سوی سرمایه گذاران صاحب آن دارایی ها می شود. و دیگر رابطه بانک و واسط قطع خواهد شد.

۳) اوراق اجاره تامين نقدينگی

تعریف این دسته از اورق اجاره همان است که کمی پیشتر بیان نمودیم. در این نوع از اوراق اجاره نهاد واسط پس از آن که وراق اجاره را منتشر نمود و مردم یا سرمایه گذاران نیز آن را خریداری کردند، مبالغ به دست آمده را جمع آوری می کند و به نیابت از سوی سرمایه گذاران دارایی مشخصی را از بانی خریداری کرده و مجددا به او اجاره می دهد. درواقع با این روش بانی نقدینگی که نیاز داشته است را به دست آورده است. به عبارت دیگر بانی دارایی خود را وثیقه قرار داده است تا مبلغی را برای تأمین نقدینگی مورد نیاز خود به دست آورد.
به همین علت این نوع از اوراق اجاره را اوراق اجاره تأمین نقدینگی نامیده‌اند. چون به این ترتیب یک شرکت که ناز به مبلغی پول دارد دارایی خود را میفروشد و سپس همان دارایی را به صورت اجاره به شرط تملیک به دست می آورد.

معرفی ارکان اوراق اجاره

ارکان مختلفی در انتشار توراق وجود دارد اما برخی از مهمترین این ارکان را بیان می کنیم:

آنگاه که ورقه اجاره توسط نهاد واسط منتشر و ارائه می شود، یک یا چند ضامن تعهد می کنند که پرداخت سود و بازپرداخت اصل سرمایه در مواعد مشخص به صاحب سرمایه صورت بگیرد. حال اگر شرکتی بانی که اوراق اجاره را منتشر نموده است نتواند از پس تعهدات خود برآید، این ضامن است که باید به تعهدات وی عمل نموده و مبالغ را به سرمایه گذاران پرداخت کند. لازم به ذکر است که صرفا بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری که تحت نظارت بانک مرکزی هستند و شرکت‌های بیمه می توانند ضامن اوراق اجاره شوند.

آن شرکتی که نیازمند نقدینگی و یا دارایی است و به همین دلیل تقاضای انتشار اوراق اجاره را دارد، شرکت بانی گفته می شود.

عامل فروش آن نهاد یا موسسه‌ای است که وظیفه‌ی انتشار اولیه اوراق اجاره را بر عهده دارد. نهاد یا موسساتی که به طور معمول له عنوان عامل فروش انتخاب می شوند عبارت هستند از؛

۱- بانک‌ها ۲- موسسات مالی و اعتباری که تحت نظارت بانک مرکزی هستند ۳- کارگزاران رسمی بورس.

عامل پرداخت به آن واسطه ای گفته می شود که وظیفه‌ دارد پرداخت‌های مربوطه به اوراق اجاره را به صاحبان آنها انجام دهد. به دیگر بیان عامل پرداخت یک واسطه است میان سرمایه گذار و شرکت بانی که مبالغ مقرر شده را از شرکت بانی دریافت می کند و آن را به سرمایه گذاران این اوراق پرداخت می کند.

• دارندگان اوراق
• و غیره.

نتیجه گیری

به عنوان نتیجه گیری از مطالب ذکر شده در این مقاله باید بیان نمود که اوراق اجاره یک ابزاری است که به طریق آن شرکت‌هایی که نیاز به سرمایه و نقدینگی و یا دارایی دارند می توانند به وسیله اوراق اجاره آن را تهیه کنند.

اوراق اجاره موجب می شود تا شرکت‌های بانی یعنی همان شرکت‌های نیازمند سرمایه، تقاضای خود را نزد یک نهاد واسط مطرح کنند و مراحل اداری آن را انجام دهند، و سپس این نهاد واسط اقدام به انتشار اوراق اجاره می کند.

مردم و سرمایه گذارای با خرید این اوراق نقدینگی که شرکت بانی لازم داشته است را تهیه می کنند و شرکت نیز در مقابل تعهد میکند در مواعد مقرر مبلغی را به عنوان اجاره به آنها پرداخت و در پایان مهلت اجاره نیز اصل سرمایه را به آنها باز گرداند.

این مقاله را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید

این مطلب توسط حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری نگاشته شده است. برای اوراق مبتنی بر بدهی مشاوره حقوقی با ایشان دکمه زیر را کلیک کنید.

افزایش سهم تامین مالی از طریق بازار سرمایه با تجمیع و تنقیح قوانین

رییس هیات مدیره بورس تهران به بررسی اهمیت بازار پایه و دلایل عدم توسعه آن در ایران پرداخت و گفت: در ایران علیرغم آنکه بازار سرمایه متشکل و ساختار یافته از قدمت زیادی برخوردار نیست اما تصویب قانون توسعه ابزارها و نهادهای و تلاش های صورت گرفته و رشد شتابان بخش های مختلفی از بازار سرمایه در سال های اخیر این بازار و پتانسیل نهفته آن را برای تأمین مالی بنگاه های اقتصادی در کانون توجه قرار داده است.

دکتر امیر تقی خان تجریشی در گفت وگو با روابط عمومی و امور بین الملل بورس تهران ضمن بیان مطلب فوق به نقش و اهمیت بازارهای مالی اشاره کرد و گفت: در هر کشور، شرکت‌های دولتی و خصوصی فراوانی فعالیت می‌کنند و بخشی از نیازهای جامعه خود و دیگر کشورها را تامین می‌کنند. این شرکت‌ها برای شروع، ادامه و گسترش فعالیت‌های خود به حجم بالایی از منابع مالی نیاز دارند. اغلب حجم تامین ­سرمایه برای بعضی از طرح‌های توسعه‌ای زیاد است، به گونه‌ای که یک شرکت به تنهایی قادر به تامین آن نیست. در بسیاری اوقات دولت‌ها نیز برای اجرای طرح‌های مختلف نیاز به تامین سرمایه دارند لذا نقش و اهمیت بازارهای مالی در این شرایط پررنگ‌تر می‌شود.

وی وجود بازارهای مالی را فرصتی با اهمیت برای شرکت‌ها و دولت‌ها به منظور تامین منابع مالی خود عنوان کرد و اظهار داشت: در واقع هدف اصلی این بازارها تسهیل ارتباط بین عاملین دارای مازاد منابع و عاملین دارای کمبود منابع و کاهش هزینه های مبادلاتی می باشد. یکی از بازارهای مهم در جهان که در تأمین مالی بنگاه ها نقش موثری دارد بازار سرمایه است.

تجریشی تصریح کرد: بازارسرمایه شامل دو بخش بازار اولیه و بازار ثانویه است و تأمین مالی در بازار اولیه امکان پذیر می باشد. در بازار اولیه شرکت ها برای اولین بار با عرضه بخشی از سهام خود به عموم، منابع جهت انجام پروژه ها و طرح های خود را تأمین می کنند. لیکن در بازار ثانویه تنها سهام شرکت‌های پذیرفته شده، مورد معامله و داد و ستد قرار می گیرند. رییس هیات مدیره بورس تهران به روش های تامین مالی در بازار اولیه اشاره کرد و افزود: تامین مالی در بازار اولیه به 2 روش کلی تامین مالی مبتنی بر بدهی و تامین مالی سرمایه ای تقسیم می شود .

در تامین مالی به روش بدهی، شرکت یا سازمان تامین مالی کننده براساس یکی از انواع اوراق موجود در بازار سرمایه اقدام به انتشار اوراق بدهی می کند، در حال حاضر تامین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار مبتنی بر عقود اسلامی از جمله اوراق مشارکت و انواع صکوک از جمله صکوک،اجاره، مرابحه، اوراق مبتنی بر بدهی ­منفعت، رهنی، خرید دین، سلف موازی و انواع اوراق خزانه امکان­ پذیر است. در حوزه ی تأمین مالی سرمایه ­ای، تأمین مالی از طریق تأسیس یا عرضه بخشی از سهام شرکت یا پروژه و یا افزایش سرمایه صورت می ­گیرد . در حال حاضر، تاسیس شرکت سهامی عام با هدف سرمایه گذاری در بازار اولیه تعداد بسیار محدودی دارد.

وی بازار اولیه را دارای پتانسیل رشد در تامین مالی بنگاه های اقتصادی دانست و گفت: در ایران علیرغم آنکه بازار سرمایه متشکل و ساختار یافته از قدمت زیادی برخوردار نیست، اما با تصویب قانون توسعه ابزارها و نهادهای و تلاش های صورت گرفته و رشد شتابان بخش­ های مختلفی از بازار سرمایه در سال­ های اخیر این بازار و پتانسیل نهفته آن را برای تأمین مالی بنگاه ­های اقتصادی در کانون توجه قرار داده است.

با این حال بررسی و آمار و اطلاعات منتشر شده نشان دهنده آن است که کارکرد اصلی این بازار یعنی تأمین و کمک به تخصیص بهینه منابع مالی و کاهش هزینه تأمین مالی، تحت تأثیر رشد بازار ثانویه قرار گرفته است و نقش بازار اولیه نسبت به بازار ثانویه بسیار کمتر از انتظار بوده است.

تجریشی معتقد است در سال­ های گذشته علیرغم رشد بازار سرمایه این رشد صرفًا در بخش بازار ثانویه اتفاق افتاده است و اظهارداشت: براساس آمارها، حجم اوراق و منابعی که در بازار اولیه بورس مورد معامله قرارگرفته از ۲۲هزار میلیارد تومان در سال ۹۴ به 38 هزار میلیارد تومان در سال ۹۸ رسیده، یعنی چیزی حدود ۳۰ درصد رشد داشته است. این در صورتی است که طی همین مدت حجم بازار ثانویه از حدود ۶۸ هزار میلیارد تومان به ۱۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده و رشدی 1300 درصدی داشته است.

وی ادامه داد: بدین ترتیب در دوره ای که بازار ثانویه با رشد قابل ملاحظه ای مواجه بوده است، شرکت های پذیرفته شده در بورس نتوانسته­ اند در سطح بالایی نسبت به تأمین مالی از بازار اقدام نمایند و ارزش بازار بورس تهران از ارزش اسمی خود فاصله معناداری گرفته است. در واقع عملکرد بازار سرمایه در حوزه تأمین مالی به عنوان اصلی ترین کارکرد آن، کاملا تحت تأثیر تحولات بخش معاملات ثانویه قرار گرفته است.

تجریشی فرهنگ سازی در جهت تأمین منابع مالی که کارکرد اصلی بازار سرمایه است را کمرنگ اوراق مبتنی بر بدهی دانست و گفت: در یک بازار مالی توسعه یافته رشد بازار ثانویه در اثر رشد عوامل مرتبط اقتصادی عموماً تبعات مثبتی برای بنگاه های اقتصادی در جهت تأمین مالی از این بازار را دارد، اما به نظر می­رسد در ایران ارتباط متناسبی بین بازار اولیه و بازار ثانویه برقرار نیست و همه تلاش ­ها معطوف به رشد بازار ثانویه شده است و فرهنگ سازی در جهت تأمین منابع مالی که کارکرد اصلی بازار سرمایه است کمرنگ تر بوده است.

وی به برخی از دلایل عدم توسعه بازار اولیه در تأمین مالی بنگاه­ های اقتصادی پرداخت و گفت: یکی از دلایل عدم توسعه بازار اولیه در تأمین مالی بنگاه­ های اقتصادی، تعدد قوانین و نهادهای تصمیم­ گیر قوانین است. عدم آشنایی مسئولین هر بخش با وظایف و ظرفیت­ های سایر بخش­ها ، اغلب منجر به تعدد نهادهای تصمیم­ گیر و تعارض قوانین و به تبع آن پیچیده شدن مسائل و ناکار آمد شدن قوانین شده است. همچنین، خلاء وجود یک قانون اصلی در این حوزه که جامع موضوعات موجود در زمینه تأمین مالی و تبیین­ کننده روش­ های طراحی و به کارگیری انواع روش­ های تامین مالی در آینده باشد محسوس است.

رییس هیات مدیره بورس تهران به عدم تناسب قانون تجارت با شرایط روز بنگاه ها اشاره کرد و افزود: قانون تجارت که ساختار حقوقی فعالیت بنگاه­های اقتصادی را مشخص می­کند مربوط به سال­ های دور پیش از انقلاب می باشد. این در حالی است که فضای کسب و کار در این دوره بسیار تغییر یافته و این قوانین اغلب متناسب با شرایط روز بنگاه ها نیست . وجود این قوانین دست و پاگیر و قدیمی، فرایند پذیرش شرکت ها را زمان بر و دشوار کرده است به طوریکه فرایند پذیرش، علیرغم تلاش بورس ها ممکن است چندین ماه زمان ببرد. همچنین آشنا نبودن و کمبود ابزار و شیوه های تأمین مالی متنوع در این بازار متناسب با شرایط هر یک از بنگاه ها، جذابیت این بازار برای بنگاه ها و سرمایه­ گذاران را کاهش داده است.

وی از جمله این موارد را کمبود ابزارهای مالی تأمین مالی با سررسیدهای مختلف ذکر کرد و گفت: با توجه به اینکه هر یک از بنگاهها منابع مالی را برای نیازهای مختلفی می­گیرند، لازم است ابزارهای مالی نیز متناسب با هریک از این نیازها تغییر کنند. در حال حاضر گرچه برخی از ابزارها در بازار تعریف شده اند لیکن هنوز نتوانسته اند به طور گسترده مورداستفاده قرار گیرند. همچنین توسعه ابزارها برای پوشش ریسک این امکان را برای موسسات تجاری فراهم می­کندکه با استفاده از آنها، خود در مقابل تغییرات اقتصادی مصون بمانند.

تجریشی افزود: به عنوان مثال نوسانات نرخ ارز و نبود ابزاری برای پوشش آن فعالیت تولیدی را با مشکل مواجه می­کند. از طرفی در حال حاضر فعالیت های سوداگرانه روی خود کالاها و دارایی ها صورت می­گیرد در حالیکه این امر می­بایست بر روی ابزارهای مالی مبتنی برآنها انجام شود. به عبارت دیگر مردم برای تقاضای سوداگرانه روی ارز به جای نگهداری ارز خارجی بایداوراق مبتنی بر این ارز را مبادله و نگهداری کنند.

رییس هیات مدیره بورس تهران بر تغییر نرخ بهره متناسب با شرایط اقتصادی و میزان و نوع سرمایه گذاری ­ها تاکید کرد و تصریح کرد: علاوه بر این کنترل دولتها بر بانک ­ها و نبود شیوه جایگزین برای سرمایه­ گذاری ریسک گریز ، شاید از طریق کنترل نرخ بهره (در شرایط تورمی) تداوم فعالیت بانکی را امکان پذیر کند، ولی در بازار سرمایه که اعمال چنین کنترل هایی سخت­تر است این عمل منجربه ناکارآمد شدن تأمین مالی از طریق انتشار اوراق می­ گردد.

لذا ضروری است نرخ بهره متناسب با شرایط اقتصادی و میزان و نوع سرمایه گذاری­ ها تغییر یابد. از طرفی در بحث تأمین مالی از طریق انتشار اوراق، بنگاه ­های اقتصادی یکسان تلقی شده اند و یک بنگاه از لحاظ نرخ تأمین مالی با یک بنگاه کم ریسک تفاوت چندانی ندارد.

وی در ادامه نقش موسسات رتبه بندی را با اهمیت ارزیابی کرد و توضیح داد: نقش کمرنگ موسسات رتبه ­بندی منجر به عدم درک سرمایه­ گذاران از میزان ریسکی که می­ پذیرند گردیده و گاهاً سرمایه گذاران در حالیکه برای برخی اوراق مبتنی بر بدهی از شرکت ها ریسک زیادی قبول کرده اند ، نرخ بازده متناسب دریافت نمی­ کنند. حقیقت آن است که همه شرکت­ ها و پروژه­ ها دارای نرخ بازدهی و بهره ­وری یکسان نیستند و به طبع می­ توانند سرمایه گذاران خود را از بازده­ های متفاوتی برخوردار سازند.

همچنین یکی از نکات قابل تامل در این خصوص آن است که متداول ترین ابزار تامین مالی در این حوزه اوراق مشارکت است که بر اساس مبانی اوراق مبتنی بر بدهی انتشار ، قرار است منافع حاصل از مشارکت را میان سرمایه­ گذار و سرمایه پذیر تقسیم کند، اما در سال های اخیر سود نهایی تمامی طرح­ های مبنای این اوراق دقیقا معادل سود علی الحساب و برابر با هر پروژه دیگری بوده است. شناورسازی نرخ سود تسهیلات بانکی و سود اوراق تامین مالی بر اساس نرخ های‌بازدهی متفاوت شرکت­ ها و پروژه ­ها می تواند به پویایی بازار تامین مالی کمک کند و از همبستگی شدید نرخ اوراق و تسهیلات بکاهد.

وی افزود: علیرغم وجود اختیارات قانونی انتشار و صدور سهام به قیمتی متفاوت از قیمت اسمی در قانون تجارت (ماده 160) و قانون مالیات های مستقیم، تقریباً تمامی افزایش سرمایه شرکت­ های پذیرفته شده در بورس و فرابورس از طریق صدور سهام به قیمت اسمی انجام می­شود، این امر باعث شده تا در ورود سرمایه گذاران جدید به شرکت، عمده مبالغ پرداختی توسط ایشان ( در خرید حق تقدم خرید سهام)، به سهامدارانی که از حق تقدم خود در افزایش سرمایه ­ها استفاده نکرده ­اند، داده شده و تنها بخش اندکی ( به قیمت اسمی ) به شرکت وارد شود ؛ این رویه قطعا در جذب منابع چندان موفق نبوده و به شرکت ها امکان جذب منابع در زمان افزایش قیمت سهام را نخواهد داد .

تجریشی به عدم آشنایی بنگاه های مالی از ابزارهای بازار سرمایه به منظور تأمین مالی اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از مشکلات، عدم آشنایی بنگاه های مالی از ابزارهای بازار سرمایه در جهت تأمین مالی است و اغلب تأمین مالی در بازار سرمایه از طریق افزایش سرمایه و انتشار سهام که گرانترین شیوه تأمین مالی است به عنوان مطلوبترین روش مد نظر بنگاه ها قرار گرفته است. لذا فرهنگ سازی و آشنا کردن فعالان اقتصادی به موضوع تأمین مالی به صورت عام و از طریق روش ها و ابزارهای نوین بازار سرمایه به صورت خاص و تشویق استفاده از ظرفیت های قانونی موجود در تأمین مالی از بازار سرمایه می تواند راهگشا باشد.

وی برخی چالش های موجود در مسیر تامین مالی بنگاه های اقتصادی را برشمرد و اظهار داشت: در نهایت با توجه به چالش های موجود در مسیر تامین مالی بنگاه های اقتصادی ، به نظرمی ­رسد راهکارهایی از قبیل تجمیع تمام قوانین مرتبط با انواع تامین مالی در یک قانون جامع تحت عنوان قانون تامین مالی ، شناور سازی نرخ سود تسهیلات بانکی و سود اوراق تامین مالی بر اساس نرخ های بازدهی متفاوت شرکت ها و پروژ ها ، تأسیس و گسترش موسسات رتبه بندی اعتباری اوراق با قابلیت رتبه بندی انواع اوراق بهادار مالی، تعیین شرکت های برتر جهت انتشار اوراق بدون رکن ضامن ، توسعه ابزارهای مبتنی برسرمایه در کنار انتشار طیف وسیعی از اوراق بدهی (مانند اوراق وکالت، جعاله، منفعت، مرابحه، استصناع و…) ، تأسیس شرکت های سهامی عام پروژه و تقویت صندوق های سرمایه گذاری بتواند به پویایی نظام تامین مالی کمک کند و در عین حال منجر به افزایش سهم تامین مالی از طریق بازار سرمایه شود.

رییس هیات مدیره بورس تهران در پایان هدف از ایجاد بازار اولیه را تامین مالی بنگاه ها عنوان کرد و گفت: باید توجه کرد عدم توجه به بازار اولیه و عدم هدایت منابع به سمت بازار سرمایه، منجر به افزایش قیمت محصولات مالی در بازار ثانویه در صورت ورود بیش از حد نقدینگی می­گردد. باید توجه کرد که بازار ثانویه به تنهایی مولد نیست و درصورتی که رونق بازار سرمایه به بازار اولیه منتقل شود می تواند منجر به جذب سرمایه، تولید و اشتغال گردد. در واقع هدف از این بازار ایجاد رونق برای هدف اصلی بازار سرمایه که تأمین مالی بنگاه­ هاست و نباید تحت تأثیر بازار ثانویه مورد غفلت قرار گیرد.