سهام و اوراق قرضه

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا

رابطه بین بازار اوراق قرضه و سهام

رابطه بین بازار اوراق قرضه و سهام

در این مقاله من به رابطه بین بازار اوراق قرضه و سهام می پردازم ابتدا با یک سوال شروع می کنم:

آیا بازار اوراق قرضه و سهام هم جهت اند یا مخالف هم حرکت می کنند؟

پاسخ به سوال فوق هم آری است هم خیر. یعنی با توجه به زمان تحلیل این دو بازار می توانند هم جهت باشند و یا در مخالف هم حرکت کنند.

مواقعی که بازار اوراق قرضه و بازار سهام هم جهت اند:

قبل از شروع بحث باید بین اوراق قرضه خزانه داری و اوراق قرضه شرکتها تفاوت قائل بشویم زیرا بازده اوراق قرضه شرکتها هم از تورم و هم از ریسک سوخت متاثر است اما اوراق خزانه داری چون دارای ریسک صفر می باشند فقط از تورم اثر می پذیرند . بنابراین در اینجا منظور ما فقط اوراق قرضه خزانه داری می باشد.همانطور که قبلا راجع به رابطه تورم و اوراق قرضه گفتیم هر اندازه که انتظارات تورمی افزایش یابد قیمت اوراق قرضه کاهش می یابد (بین بازار اوراق قرضه و کالا همواره یک رابطه معکوس بر قرار است).بازار نزولی اوراق قرضه نشان از افزایش نرخ بهره جهت مقابله با تورم را دارد و افزایش نرخ بهره موجب تضعیف بازار سهام می گردد(زیرا تامین مالی شرکتهای بزرگ تا ۸۰ درصد متکی به اخذ وام می باشد تا افزایش سرمایه).از طرفی دیگر زمانی که قیمت مواد اولیه در بازار کالا در حال کاهش است این به معنی کاهش در تورم بوده و بازار اوراق قرضه صعودی می گردد و صعودی بودن بازار اوراق قرضه نشان از کاهش در نرخ بهره داشته و از این بابت بازار سهام منتفع می گردد. بنابراین چنانچه در شرایط تورمی در حال بررسی رابطه این دو بازار هستم باید بگوییم که رابطه این دو بازار مسقیم یا هم جهت است یعنی کاهش در بازار اوراق قرضه موجب کاهش در بازار سهام و بالعکس می شود.

مواقعی که بازار اوراق قرضه و سهام مخالف یکدیگرند:

حالا می خواهیم شرایطی رو فرض کنید که در آن اقتصاد در رکود و بحران است در این حالت از اقتصاد ما نه تنها که تورم نداریم بلکه تورم منفی هم داریم . هر روز کالاها کاهش می یابد (بخاطر عدم تقاضا) و بازار سهام که بازار پر ریسکی می باشد به شدت نزولی می شود . فروشندگان سهام و کالا به چه بازاری رجوع می کنند. جواب بازار اوراق قرضه می باشد.بازار اوراق قرضه بواسطه اینکه عاری از ریسک میباشد مثل یک جارو برقی قوی تمام نقدینگی بازار رو به خود جذب می کند. در این حالت بازار اوراق قرضه صعودی و بازار سهام نزولی می شود.

در حال حاضر که در اوایل سال ۲۰۱۰ میلادی هستیم از آنجایی که اقتصاد ها هنوز به شرایط عادی باز نگشته اند بازار اوراق قرضه و سهام در بیشتر مواقع در مخالف یکدیگر حرکت می کنند.

اوراق بهادار (Security) چیست؟

بازارهای مالی در سرتاسر جهان، شامل بخش‌های مختلفی است، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در بازارهای مالی، «اوراق بهادار» است. در این مطلب، با کمک مقاله‌ای از وب‌سایت اینوستوپدیا، با تعریف اوراق بهادار، انواع آن، سرمایه‌گذاری و معامله‌گری در این حوزه و وضعیت قانون‌گذاری آن آشنا خواهید شد.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار (Security)، به هر دارایی یا حقی گفته می‌شود که ماهیت غیرفیزیکی دارد، از نظر قانون معتبر شناخته می‌شود و می‌توان آن را به فروش رساند.

در بیشتر کشورها، اوراق بهادار شامل موارد زیر می‌شود:

• یک موقعیت مالکیتی در شرکت‌هایی که به صورت عمومی در بورس معامله می‌شوند (سهام در بورس)
• یک رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا خصوصی (اوراق قرضه)
• یا یک حق مالکیت بر ابزارهای مالی مشتقه (قرارداد آتی یا قرارداد اختیار)

به زبان ساده، اوراق بهادار وعده‌ای است که از نظر قانونی لازم‌الاجرا است و می‌توان آن را خرید، فروخت و یا با چیز ارزشمند دیگری مبادله کرد.

برای درک بهتر اوراق بهادار به این مثال توجه کنید. فردی روی کاغذی می‌نویسد:

من در تاریخ ۱۰ فروردین ۱۴۰۰، خودروی خود را به دارنده‌ی این برگه انتقال خواهم داد.

اگر این برگه به تأیید یک نهاد دولتی یا قانونی برسد، تبدیل به اوراق بهادار می‌شود؛ یعنی ورقی که بها دارد. بنابراین این برگه دارای ارزش است و ممکن است مردم به خرید یا فروش این برگه علاقه نشان دهند. بدیهی است که اگر خودرو تا قبل از تحویل صحیح و سالم مانده باشد، ارزش برگه نیز بالا خواهد رفت. در مقابل اگر مشکلی برای اتومبیل پیش بیاید، افراد علاقه کمتری به در اختیار داشتن آن برگه نشان خواهند داد و در نتیجه، ارزش آن افت خواهد کرد.

انواع اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار را می‌توان به دو دسته عمده سهام و بدهی تقسیم کرد. با این حال، دسته دیگری به نام ترکیبی وجود دارد که در آن، بخشی از ویژگی‌های اوراق سهام و اوراق بدهی ترکیب شده است. در ادامه، با این سه دسته بیشتر آشنا خواهیم شد.

«سهام» یا «اوراق حقوق صاحبان سهام»، متداول‌ترین نوع از انواع اوراق بهادار است. سهام، یک نفع مالکیتی است که سهام‌داران در یک نهاد (مانند یک شرکت) در اختیار دارند و یکی از انواع سهم در بازار سرمایه است. اوراق سهام شامل دو دسته‌ی سهام عادی و سهام مقدم است.

دارندگان سهام معمولاً دریافتی منظم ندارند، هر چند در برخی موارد سود سهم را دریافت می‌کنند. اما سود اصلی سهام‌داران از این سرمایه‌گذاری، سودی است که از فروش خود سهام (اوراق بهادار) به دست می‌آید (با این فرض که ارزش سهم افزایش یافته باشد).

دارندگان سهام این اختیار را دارند که به میزان سهام خود، در کنترل شرکت سهیم باشند. ضریب سهام و اوراق قرضه تأثیر رأی هر سهام‌دار به نسبت سهمی است که در اختیار دارد. در صورت ورشکستگی شرکت، سهام‌داران پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، باقی‌مانده دارایی شرکت را به نسبت سهمی که دارند، بین خود تقسیم می‌کنند. در صورتی‌که دارایی مالی شرکت برای پرداخت تعهدات به طلبکاران کافی نباشد، این بدهی از کالاها یا خدمات شرکت پرداخت می‌شود.

اوراق بدهی

«اوراق بدهی» بیانگر پولی است که وام گرفته شده است و باید بازپرداخت شود. اندازه وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید، تحت شرایطی در این اوراق قید می‌شود. اوراق بهادار بدهی شامل اوراق قرضه دولتی و شراکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق وثیقه‌دار است.

زمانی که کسب‌وکارها یا نهادهای دولتی برای انجام فعالیت‌های اقتصادی نیاز به پول داشته باشند، با فروش اوراق قرضه می‌توانند سرمایه مورد نیاز خود را تأمین کنند. سرمایه‌گذار با خرید اوراق قرضه که از آن‌ به عنوان «اوراق بهادارِ با درآمد ثابت» نیز یاد می‌شود، برای بازه زمانی خاصی مقداری پول به یک نهاد قرض می‌دهد و بهرۀ ثابتی (ماهانه یا سالانه) از آن نهاد تحت عنوان درآمد ثابت دریافت می‌کند. اوراق قرضه دارای تاریخ سررسید است. وقتی اوراق قرضه به موعد سررسید خود می‌رسد، نهادی که پول سرمایه‌گذاران را دریافت کرده است، اصل پول را بازپرداخت می‌‌کند.

به‌طور کلی، دارندگان اوراق بدهی به طور منظم بهره، بازپرداخت اصل پول و سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست) را دریافت می‌کنند. این اوراق برای مدت معینی صادر می‌‎شوند و در پایان توسط صادرکننده یا «ناشر» بازخرید می‌شوند. ناشر، نهادی حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود منتشر می‌کند.

اوراق ترکیبی

«اوراق بهادار ترکیبی» همانطور که از نامش پیداست، برخی از ویژگی‌های اوراق بدهی و سهام را در کنار هم دارد. اوراق ترکیبی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

1. سهام تضمینی: قرارداد اختیاری که توسط شرکت صادر می‌شود و به سهام‌داران حق خرید سهام را در یک بازه زمانی و با یک قیمت مشخص می‌دهد.
2. سهام ترجیحی: سهم شرکت‌هایی که پرداخت بهره، سود سهام یا سایر بازدهی‌های سرمایه در آن‌ها ارجح است.
3. اوراق قابل تبدیل: اوراق قرضه‌ای که می‌توان آن‌ها را در بازار بورس به سهام شرکت ناشر تبدیل کرد.

سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار

نهادی که اوراق بهادار را تولید کرده و به فروش می‌رساند، «ناشر» نام دارد و کسانی که این اوراق را می‌خرند، سرمایه‌گذار نامیده می‌شوند.

به‌طور کلی، اوراق بهادار نمایانگر یک سرمایه‌گذاری و وسیله‌ای است که نهادها، شرکت‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند به‌وسیله آن سرمایه جذب کنند. شرکت‌ها با عرضه سهام خود به عموم مردم از طریق عرضه اولیه سهام (IPO) می‌توانند سرمایه بسیار زیادی جذب کنند.

برای مثال، مسئولین یک شهر یا ایالت یا کشور می‌توانند با صدور اوراق قرضه شهری، وجوه مورد نیاز برای یک پروژه را جمع‌آوری کنند. بسته به تقاضای بازار و یا ساختار قیمت‌گذاری یک موسسه، جذب سرمایه از طریق عرضه اوراق می‌توند گزینه مناسب‌تری نسبت به تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.

سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار

از طرف دیگر، خرید این اوراق با پولِ وام‌گرفته‌شده، که اصطلاحاً «خرید وجه تضمین با اهرم» نیز نامیده می‌شود، یکی از روش‌های محبوب برای سرمایه‌گذاری است. در اصل، یک شرکت ممکن است برای تسویه بدهی یا سایر تعهدات خود به نهادهای دیگر، حقوق مالکیتی خود را به صورت پول نقد یا سایر انواع اوراق بهادار به اشخاص حقیقی واگذار کند. این نوع تمهیداتِ وثیقه‌ای اخیرا در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.

اوراق بهادار چگونه معامله می‌شوند؟

اوراقی که به صورت عمومی معامله می‌شوند، در فهرست «بورس» قرار می‌گیرند. بورس، بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران و طبق مقررات، مورد دادوستد قرار می‌گیرد.

ناشران می‌توانند با اطمینان دادن به معامله‌گران از جنبه قانون‌گذاری و تأمین نقدینگی، نظر معامله‌گرها را به سهام خود جلب کنند. در سال‌های اخیر، سیستم‌های تجاری الکترونیکی غیر رسمی متداول‌تر شده‌اند و معامله‌گران به جای دادوستد اوراق کاغذی، به صورت آنلاین معامله‌ می‌کنند.

همان‌طور که اشاره شد، به اولین فروش عمده سهام یک شرکت در بورس، «عرضه اولیه» (IPO) گفته می‌شود. بازاری که یک سهم برای اولین بار در آن پذیره‌نویسی و عرضه می‌شود، «بازار اولیه» نامیده می‌شود.

در جریان عرضه اولیه، ناشر، فروشنده سهم است و سرمایه‌گذار یا تریدر، معامله‌گر سهم هستند. اما بعد از پایان عرضه اولیه، سهم وارد معاملات ثانویه می‌شود که در آن، سهم‌ها صرفا به عنوان یک دارایی از یک تریدر یا سرمایه‌گذار به تریدر دیگر منتقل می‌شوند. به بازاری که معاملات ثانویه در آن جاری است، «بازار ثانویه» گفته می‌شود. سهام‌داران می‌توانند سهام خود را در ازای پول نقد یا سود سرمایه به سایر سرمایه‌گذاران بفروشند، بنابراین، بازار ثانویه بازار اولیه را تکمیل می‌کند.

اوراق بهادار ممکن است به صورت خصوصی و به گروه محدودی که واجد شرایط هستند، عرضه شود. هر از گاهی سهام شرکت‌ها به صورت ترکیبی از عرضه عمومی و خصوصی ارائه می‌شوند.

انواع دیگر اوراق بهادار

اوراق بهادار دارای گواهی به صورت فیزیک و کاغذی ارائه می‌شوند. این اوراق همچنین ممکن است در سیستم ثبت مستقیم نگه‌داری شوند. به عبارت دیگر، یک مامور ثبت به نمایندگی از شرکت، سهام شرکت را بدون اینکه نیاز به صدور گواهی فیزیکی باشد، حفظ می‌کند.

فناوری‌ها و سیاست‌های مدرن، نیاز به اوراق دارای گواهی را برطرف کرده است. اکنون سیستمی توسعه یافته است که در آن ناشران می‌توانند یک گواهی جهانی واحد را به نمایندگی از تمام اوراق بهادار معتبر، در یک صندوق امانت‌داری بین‌المللی به نام شرکت «Depository Trust» یا «DTC» سپرده‌گذاری کنند. کلیه اوراق بهاداری که در DTC معامله می‌شوند، به صورت الکترونیکی هستند. شایان ذکر است که اوراق بهادار دارای گواهی و بدون گواهی هیچ تفاوتی از نظر حقوق و امتیازات سهام‌دار و ناشر ندارند.

اوراق بهادار حامل به اوراق قابل مذاکره گفته می‌شود که حقوق مربوط به اوراق را به سهام‌دار می‌دهد. این اوراق تحت موارد خاص از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر منتقل می‌شوند. اوراق حاملی که قبل از الکترونیکی شدنِ اوراق وجود داشتند، از لحاظ ماهیت مالکیتی همیشه مجزا از هم بودند؛ یعنی هر ورق بهادار، بیانگر یک دارایی جداگانه بود و از نظر قانونی با سایر اوراق تفاوت داشت. این اوراق بهادار در اکثر موارد قابل دادوستد هستند، اما در موارد نادری نیز این‌گونه نیست. این بدان معناست که با وام گرفتن، وام‌گیرنده می‌تواند در زمان بازپرداخت، خودِ دارایی یا یک دارایی مشابه دیگر را که معادل با دارایی اصلی است، پرداخت کند. در برخی موارد، ممکن است از اوراق بهادار حامل برای دور زدن مالیات استفاده شود. به همین دلیل، ناشران، سهام‌داران و قانون‌گذاران دید مثبتی به این اوراق ندارند. بنابراین استفاده از این اوراق در ایالات متحده نادر است.

اوراق بهادار ثبت‌شده به گونه‌ای از اوراق گفته می‌شود که نام سهام‌دار و سایر جزئیات لازم توسط ناشر در یک دفتر کل ثبت می‌شود. هرگونه سهام و اوراق قرضه دادوستد این اوراق به شرطی انجام می‌شود که اصلاحات لازم در دفتر کل ثبت شود.

قانون‌گذاری

در ایالات متحده، «کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا» (SEC)، عرضه عمومی و فروش این اوراق را قانون‌گذاری می‌کند.

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا

اما در ایران، این وظیفه به «شورای عالی بورس و اوراق بهادار» و «سازمان بورس و اوراق بهادار» محول شده است. طبق قوانین اوراق، مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی، تعریف این دو نهاد به شرح زیر است:

«شورا» بالاترین رکن بازار است که تصویب سیاست‌های کلان آن بازار را برعهده دارد. اعضـای شورا به شرح زیر است:

• وزیر امور اقتصادی و دارایی
• وزیر بازرگانی
• رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
• رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
• رئیس «سازمان» که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد
• دادستان کل کشور یا معاون وی
• یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
• سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌هـای حرفـه‌ای بـازار اوراق بهـادار بـه پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیئت وزیران
• یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذيربط و تصویب هیئت وزیـران بـرای هـر بورس کالایی

سازمان بورس

«سازمان بورس»، یک موسسه عمومی غیردولتی است که دارای شخصیت حقـوقی و مـالی مسـتقل بـوده و از محـل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار و سایر درآمدها اداره می‌شود.

ساختمان سازمان بورس

برای اطلاع از جزئیات تعاریف و قوانین بورس در ایران، می‌توانید به وب‌سایت سازمان بورس مراجعه کنید.

اوراق قرضه چیست؟

بر اساس تعاریف قانونی، قرضه، برگه‌ای است که بیانگر مبلغی وام با بهره معین بوده و قابل معامله نیز است.

ماده 52 قانون تجارت، اوراق قرضه را این‌گونه تعریف می‌کند: «ورقه قرضه عبارت است از برگه قابل معامله‌ای که مبلغی وام با بهره معین را معرفی می‌کند که تمامی ‌آن یا بخش‌هایی از آن در موعد یا مواعد معینی باید مسترد شود.» طبق ماده 2 قانون تأسیس بورس اوراق بهادار مصوب سال 1345، علاوه بر شرکت‌های سهامی (عام)، شهرداری‌ها، مؤسسات وابسته به دولت و خزانه‌داری کل می‌توانند تحت شرایط مقرر در قوانین و تشکیلات خود اقدام به صدور اوراق قرضه کنند همچنین طبق قسمت اخیر ماده 52 قانون تجارت، برای ورقه قرضه ممکن است علاوه بر بهره، حقوق دیگری نیز شناخته شود.

قانون تجارت برای حفظ و استیفای حقوق دارندگان اوراق قرضه که توسط شرکت‌های سهامی عام صادر می‌شوند، حقوقی را به آنها اعطا کرده است؛ از جمله این ‌که چنانچه اوراق قرضه قابل تعویض با سهام شرکت باشد، مجمع عمومی فوق‌العاده باید بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و گزارش خاص بازرسان شرکت، مقارن اجازه انتشار اوراق قرضه، افزایش سرمایه شرکت را حداقل برابر با مبلغ قرضه، تصویب کند که در این صورت حق تقدم (حق رجحان) سهامداران شرکت در خرید سهام قابل تعویض با اوراق قرضه خود بخود منتفی خواهد بود (ماده 63 قانون تجارت) و این حق اساساً به دارندگان اوراق قرضه تعلق می‌گیرد که با تعویض اوراق قرضه خود با سهام شرکت، در زمره دارندگان سهام شرکت قرار گیرند.

بر این اساس، زمانی که مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت تصمیم به کاهش اختیاری سرمایه شرکت بگیرد، دارندگان اوراق قرضه می‌توانند از تاریخ نشر آخرین آگهی شرکت مربوط به اعلامیه کاهش اختیاری سرمایه شرکت به دادگاه ذی‌صلاح مراجعه کنند و نسبت به کاهش اختیاری سهام شرکت اعتراض و حقوق خود را مطالبه کنند.

البته دارندگان اوراق قرضه فقط بستانکار شرکت محسوب می‌شوند و در اداره امور سهام و اوراق قرضه شرکت نمی‌توانند دخالتی داشته باشند اما حق دارند در ازای خرید اوراق قرضه در مواعدی که تعیین شده است، اصل وام و بهره تعیین‌شده خود را مسترد دارند و در صورت قابلیت تبدیل ورقه به سهام شرکت، دارندگان اوراق قرضه هم می‌توانند بدون توجه به این تبدیل و تعویض جهت دریافت اصل و بهره اوراق قرضه به شرکت مراجعه کنند یا سهام شرکت را به تملک خود در آورند.

به همین دلیل است که قسمت دوم ماده 64 قانون تجارت مقرر می‌کند: «تعویض ورقه قرضه با سهم تابع میل و رضایت دارنده ورقه قرضه است.» در صورت انجام تشریفات قانونی مربوط به تعویض اوراق قرضه یا سهام شرکت، دارندگان اوراق قرضه در هر موقع قبل از رسید (اصل و بهره) می‌توانند تحت شرایط و ترتیبی که در اوراق قرضه قید شده است، آن ‌را با سهام شرکت تعویض کنند.

شرایط صدور اوراق قرضه

برای صدور اوراق قرضه، رعایت شرایط زیر از طرف شرکت سهامی الزامی است:

1- نوع شرکت باید شرکت سهامی عام باشد، بنابراین و به طور کلی شرکت‌های سهامی خاص از صدور اوراق قرضه محروم شده‌اند.

2- از تاریخ ثبت شرکت دو سال تمام گذشته باشد.

3- اجازه انتشار و صدور اوراق قرضه باید در اساسنامه شرکت قید شده باشد. در صورت عدم تصریح این موضوع در اساسنامه، بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و اجازه و تصویب مجمع عمومی فوق العاده و اصلاح اساسنامه می‌توان به صدور اوراق قرضه اقدام کرد.

4- شرکت زمانی می‌تواند نسبت به صدور اوراق قرضه اقدام کند که تمام سرمایه ثبت‌شده شرکت، توسط صاحبان سهام پرداخت شده باشد.

5- حداقل در دو نوبت ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام به تصویب رسیده باشد.

رابطه حقوقی شرکت با دارندگان اوراق قرضه

صدور اوراق قرضه از طرف شرکت‌های سهامی عام و رابطه حقوقی شرکت با دارندگان این گونه اوراق را شاید بتوان در چارچوب عقد قرض تبیین کرد؛ زیرا بر اساس ماده 653 قانون مدنی، مقترض (در اینجا شرکت) می‌تواند به وجه ملزمی به مقرض (در اینجا دارنده اوراق قرضه) وکالت دهد در مدتی که قرض بر ذمه او باقی است، مقدار معینی از دارایی مدیون را در هر ماه یا در هر سال (در اینجا موعد یا مواعد معینه) مجانا به خود منتقل کند اما اشکال در اینجا است که اصولا در عقد قرض بهره، مصداقی ندارد؛ زیرا مقترض باید مثل مالی را که قرض کرده است، رد کند؛ اگرچه قیما ترقی یا تنزل کرده باشد.

البته بنا بر تجویز قسمت اخیر ماده 648 قانون مدنی، در صورت تعذر رد مثل، مقترض موظف است قیمت یوم‌الرد را بدهد، حال چنانچه ماده 653 قانون مدنی را جواز بهره بدانیم و مقترض (در اینجا شرکت) تضمیناتی به مقرض (در اینجا دارنده اوراق قرضه) بدهد و آنها وکالت در انتقال دارایی مدیون را به عنوان اصل و بهره یا فقط بهره طبق مفاد ماده مزبور مجانا به خود داشته باشند، از نقطه نظر مجوز قانونی و نیز تبیین روابط حقوقی شرکت با دارندگان اوراق قرضه مشکلی به وجود نمی‌آید اما چنانچه این تضمینات داده نشود و مقدمات مربوط به تنظیم وکالت‌نامه به مرحله اجرا در نیاید، تکلیف چیست؟ در این صورت آیا می‌توان روابط حقوقی طرفین را طبق عقد مضاربه تبیین کرد؟ به نظر می‌رسد پاسخ این سوال منفی باشد زیرا مضاربه عقدی است که به موجب آن یکی از متعاملین سرمایه می‌دهد؛ با قید این که طرف دیگر تجارت کرده و در سود و زیان آن شریک باشند. در حالی که دارنده اوراق قرضه نمی‌تواند به سود یا زیان شرکت چشم داشته باشد بلکه او می‌خواهد در ازای وجهی که پرداخت کرده است، در موعد یا مواعد تعیین‌شده اصل وجه همراه با بهره معینه و از پیش تعیین شده آن ‌را دریافت کند. با توجه به جمع‌‌بندی مطالب فوق باید ذهن را از روابط حقوقی بین شرکت و دارندگان اوراق قرضه منطبق با عقد قرض و مضاربه خارج و آن‌ را معطوف ماده 10 قانون مدنی کرد که مقرر داشته است: «قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن‌ را منعقد کرده‌اند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد، نافذ است.» زیرا با توجه به حقوقی که قانون به دارندگان اوراق قرضه داده است، روابط حقوقی بین شرکت و دارندگان اوراق قرضه را نمی‌توان فقط در چهارچوب عقد فرض تصور کرد، بلکه باید آن را یک رابطه خاص حقوقی تلقی کرد که به دارنده اوراق قرضه این حق و اجازه اعطا شده است که طبق میل خود در مواعد تعیین‌شده اصل وام و بهره را دریافت و در صورت تمایل و تحت شرایط مربوطه، اوراق قرضه را به سهام شرکت تعویض یا تبدیل کند و در گروه صاحبان سهام شرکت درآید یا اوراق قرضه خود را به عنوان اوراق بهادار معامله و به غیر منتقل کنند.

اوراق قرضه چیست و چه ارتباطی با منحنی بازدهی دارد؟

بازار اوراق قرضه تا حد زیادی بزرگترین بازار اوراق بهادار در جهان است که گزینه های سرمایه گذاری تقریبا نامحدودی را در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد. بسیاری از سرمایه‌گذاران با جنبه‌های بازار آشنا هستند، اما با افزایش تعداد محصولات جدید، حتی یک متخصص اوراق قرضه نیز با چالش روبرو می‌شود. اوراق قرضه زمانی که به عنوان ابزاری برای کسب سود و در عین حال حفظ سرمایه در نظر گرفته شد، به یک بازار جهانی 100 تریلیون دلاری تبدیل شده است که می تواند مزایای بالقوه بسیاری از جمله بازدهی را برای پرتفوی سرمایه گذاری ارائه دهد. قبل از پرداختن سهام و اوراق قرضه به پیچیدگی های این بازار بزرگ و متنوع، مهم است که اصول زیر را درک کنید در این مقاله از مجموعه G2O به طور مختصر درباره اوراق قرضه و بازدهی آن توضیح خواهیم داد . پیشنهاد میکنیم حتما این مقاله را تا انتها مطالعه کنید .سهام و اوراق قرضه

اصول اولیه اوراق قرضه چیست

برای آگاهی از آخرین دوره های آکادمی g2o و ثبت نام، با شماره ۰۲۱۲۸۴۲۲۶۸۸ تماس بگیرید.

برای دریافت آموزشهای رایگان تیم g2o و همچنین دریافت مشاوره رایگان، شماره تماس خود را در فرم زیر وارد نمایید تا مشاوران ما در اسرع وقت با شما تماس حاصل نمایند.

اوراق قرضه را به عنوان یک نوع وام در نظر بگیرید. این وامی است که توسط دولت ها و شرکت ها گرفته شده است. وقتی دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ می‌خواهند پول قرض کنند، نمی‌توانند به راحتی به بانک مراجعه کنند، زیرا مقدار زیادی پول در آن وجود دارد. بنابراین، اوراق قرضه مکانیزمی است که توسط آن یک دولت یا شرکت بزرگ برای نیازهای خود پول قرض می کند. اوراق قرضه برای مدت معینی منتشر می شود. اوراق قرضه را می توان برای مدت های مختلف از اوراق قرضه کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت خریداری کرد.اوراق قرضه کوتاه مدت فقط برای یک یا دو سال، اوراق قرضه میان مدت تا ۱۰ سال و اوراق قرضه بلند مدت معمولاً ۱۰ سال یا بیشتر هستند. این اوراق دارای کوپن یا نرخ بازدهی هستند.

درک بازدهی اوراق قرضه

به عنوان انگیزه ای برای وام دادن به دولت یا یک شرکت بزرگ، اوراق بازدهی دارد. بازده پرداخت سود توافق شده بر ارزش وام است. بنابراین، به عنوان مثال، اگر یک اوراق قرضه بریتانیایی را به قیمت ۱۰۰۰ پوند با بازدهی ۵ درصد خریداری کرده اید، که به عنوان کوپن نامیده می شود، برای هر سالی که اوراق قرضه را نگه دارید ۵۰ پوند دریافت خواهید کرد. سپس، هنگامی که اوراق قرضه منقضی می شود، ارزش اصلی را که اوراق قرضه را برای آن خریداری کرده اید، پس می گیرید. بنابراین، برای واضح بودن، نمودار بالا یک “منحنی بازده” را نشان می دهد. نقاط سیاه روی نمودار “بازده یا کوپن” را برای هر اوراق نشان می دهد. اوراق قرضه ۳YR بازدهی کمی بالاتر از %۱ را نشان می دهد. اوراق قرضه ۷YR بازدهی کمی بالاتر از %۲ دارد و اوراق قرضه ۳۰YR بازدهی کمی بیش از %۳ دارد. نقاط به هم متصل می شوند و چیزی را ایجاد می کنند که به عنوان “منحنی بازده” شناخته می شود.

همراهان همیشگی مجموعه G2O حتما پیشنهادات و انتقادات خود را درباره مقالات برای ما بنویسید.

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت

اوراق قرضه اسنادی است که با توجه به آن یک شخص مبلغی را به ناشر اوراق قرضه، قرض می دهد و در مقابل ناشر اوراق موظف به پرداخت بهره به خریدار اوراق قرضه می باشد. این اوراق دارای تاریخ سر رسید می باشد، یعنی در یک تاریخ معین ناشر باید اصل مبلغ را به خریدار برگرداند . اوراق قرضه را مثل سهام می‌توان مبادله کرد. وقتی شخصی اوراق قرضه‌ی خود را با قیمتی پایین‌تر از ارزش اسمی سهام بفروشد، فروش با روند نزولی صورت گرفته است اما اگر با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی فروخته شود، روند فروش به صورت صعودی بوده است. همچنین باید این مهم را بدانید که خریدار اوراق قرضه فاقد هرگونه مالکیت در شرکت می باشد، تنها افرادی که سهام شرکت را خریداری کرده اند جز سهامداران محسوب می شوند و دارای حق مالکیت در شرکت هستند. این اوراق از طریق پذیره نویسی ارائه می شود و عمدتا در بازارهای خارجی داد و ستد می شود. برای بالا بردن دانش خود در زمینه بورس می توانید در کلاس آموزش بورس ما شرکت کنید، دوره بورس در شهر تهران و کرج برگزار می شود.

اوراق قرضه به دو دسته تقسیم می شود:
اوراق قرضه ساده: اوراقی است که پس از انتشار تغییر صورت نمی دهد و تا استرداد کامل وجه آن به صورت اوراق قرضه باقی می ماند.
اوراق قرضه مرکب: اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام و اوراق قرضه قابل تعویض با سهام را می توان اوراق قرضه مرکب دانست.

انواع اوراق قرضه:

• اوراق قرضه‌ دولتی
• اوراق قرضه‌ شهرداری
• اوراق قرضه‌ شرکتی

اصطلاحات موجود در اوراق قرضه:

• تاریخ سررسید
• امکان فروش
• فراخوانی
• اوراق قرضه‌ قابل‌تبدیل
• اوراق قرضه‌ تضمین‌شده
• اوراق قرضه‌ تضمین‌نشده

نکته!

• اوراق قرضه در ایران منتشر نمی‌شود.
• تنها شرکت های سهامی عام حق انتشار اوراق قرضه را دارند.
• اوراق قرضه دارای طول عمر هستند.
• اوراق قرضه جز اوراق مبتنی بر بدهی می باشد.
• اوراق قرضه در کشورهای خارجی یک ابزار برای تأمین مالی دولت‌ها و شرکت‌ها بوده و با تعهدات مشخصی همراه است.
• اوراق قرضه دارای بازه زمانی محدود ۲سال، ۳سال، ۵سال و یا حتی ۱۰ سال هستند.

اوراق مشارکت چیست؟ برای مشاهده اوراق مشارکت به سایت شركت مديريت فناوري بورس تهران مراجعه کنید.

در بورس و اوراق بهادار، اوراقی با نام اوراق مشارکت نیز خرید و فروش می‌شوند. اوراق مشارکت در واقع اوراق بهادار با نام یا بی نامی است که با مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین و برای تامین بخشی از منابع مالی منتشر می‌شود. دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه سهیم هستند و این گزنیه یکی از مهمترین قابلیت های این اوراق این است که دارای سود تضمین شده ای است که در فواصل تعیین شده پرداخت می شود. یکی دیگر از مزیت های اوراق مشارکت با توجه به این‌که بازدهی تضمین شده‌ای دارند و ریسکی را متوجه سهامدار و سرمایه گذار نمی‌کنند. این اوراق قابلیت فروش پیش از تاریخ سررسید را دارند.