تاریخچه بورس تهران

لازم به ذکر است که رتبه نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه، یکماهه و… اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی ۳ ماهه استفاده می شود.

عملکرد شرکت بورس اوراق بهادار تهران در سال مالی ۱۳۹۹

سال ۱۳۹۹ برای بورس اوراق بهادار تهران دوره‌ای ویژه و کم‌سابقه بود. بورس تهران در این سال روندی پر فراز و نشیب را پشت سرگذاشت به گونه‌ای که از ابتدای سال تا ۱۹ مرداد ماه، شاخص کل روندی صعودی را در پیش گرفت و پس از آن روندی کاهنده را شاهد بود. ورود نقدینگی فزاینده توسط سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به بازار سهام، نقش مهمی در رشد شاخص کل بورس تهران داشت به گونه‌ای که در این سال حدود ۱۱ میلیون کد معاملاتی جدید برای علاقمندان ورود به بازار سهام صادر شد. پس از آن و با خروج هیجان‌آلود نقدینگی از بازار، روند قیمت سهام و شاخص کل نزولی شد و این روند تا پایان سال ۱۳۹۹ نیز ادامه یافت. با وجود روند نوسانی شاخص کل بورس تهران در سال ۱۳۹۹، این متغیر مهم بازار سرمایه سال یادشده را با رشد قابل توجه ۱۵۵ درصدی به پایان رساند. دیگر متغیرهای بورس اوراق بهادار تهران نیز سال ۱۳۹۹ را با نرخ‌های رشد مناسبی به انتها رساندند. ارزش بازار سهام بورس تهران در این سال با رشدی ۱۷۹ درصدی از ۱۸,۷۳۲ به ۵۲,۲۳۰ هزار میلیارد ریال افزایش یافت. ارزش معاملات سهام نیز سال ۱۳۹۹ را با رشد چشمگیر ۴۲۴ درصدی به پایان رساند و از ۴,۶۷۴ به ۲۴,۴۹۱ هزار میلیارد ریال رسید. معاملات اوراق بدهی نیز رشد ۱۱۹ درصدی را تجربه کرد و صندوق‌های قابل معامله نیز رشد ۴۵۳ درصدی سال ۱۳۹۸ را به خوبی ادامه دادند و با رشد ۵۵۹ درصدی ارزش معاملات خود را به ۲,۲۷۰ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۹ رساندند. بازار مشتقه که سال گذشته رشد ۳۱۱ درصدی را تجربه کرده بود نیز سال ۱۳۹۹ را با رشد کم‌نظیر ۸۷۸ درصدی به انتها رساند. تداوم رشد معاملات ابزار مشتقه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله بیانگر توجه سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به ابزارهای نوین مالی و بهره‌‌گیری سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای از نهادهای مالی برای حضور غیرمستقیم در بازار سرمایه است و رشد متوازن این دو می‌تواند به توسعه‌ی پایدار بورس اوراق بهادار تهران بیانجامد. در کنار رشد متغیرهای کلیدی بورس تهران، پذیرش ۶۸ شرکت، ۱۵ اوراق بهادار با درآمد ثابت و ۸ صندوق سرمایه‌گذاری از دیگر اقدامات مؤثر بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۹۹ بوده تاریخچه بورس تهران است.
با افزایش درخورملاحظه‌ی حجم و ارزش معاملات، رشد تنوع ابزارهای مالی قابل معامله و رشد فزاینده سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بورس اوراق بهادار، سازوکار نظارت بر معاملات در این بازار مالی نیز با راه‌اندازی سامانه‌ی نظارتی جامع بورس اوراق بهادار تهران (سنجش) وارد مرحله‌ای جدید شد. این سامانه‌ی نوین نظارتی که راه‌اندازی آن از سال گذشته در برنامه بورس تهران قرار داشت، با بهره‌مندی از فناوری روزآمد، امکانات بسیاری برای ناظران بازار اوراق بهادار فراهم می‌آورد و پس از تکمیل مراحل پایانی، افزون بر بهبود توان نظارتی، امکان پیشگیری به موقع از وقوع تخلفات را به صورت هوشمندانه و مبتنی بر الگوریتم‌های پیشرفته در اختیار بورس قرار می‌دهد.
بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۹۹ نیز همچون سال‌های گذشته به روند فزاینده‌ی خود در تأمین مالی اقتصاد ملی ادامه داد. میزان تأمین مالی از طریق بورس اوراق بهادار تهران با رشدی ۱۴۷ درصدی به ۹۶۳ هزار میلیارد ریال رسید. ظرفیت بالا و رو به رشد بورس اوراق بهادار تهران در تأمین مالی پایدار اقتصاد ملی برای فعالان و مسئولان اقتصادی به اثبات رسیده و توجه به بهره‌مندی از این توانمندی، افق‌های جدیدی پیش‌روی بورس اوراق بهادار تهران و بازار سرمایه ایران گشوده است.
پروژه ملی سهام عدالت که نزدیک به یک دهه از آغاز آن می‌گذرد در سال ۱۳۹۹ با آزادسازی بخش مهمی از آن در بورس تهران وارد مرحله‌ای جدید و مهم شد. با آزادسازی سهام عدالت، بورس تهران پذیرای نزدیک به ۵۰ میلیون سهامدار شد که بیشتر آنها برای نخستین بار حضور در بازار سرمایه را تجربه می‌کردند. در همین ارتباط پذیرش شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در بورس تهران به گسترش جغرافیایی سهامداران و افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه در میهن عزیزمان انجامید. پذیرش دو صندوق دارا یکم و پالایشی یکم در سال ۱۳۹۹ رویدادی مهم برای اقتصاد ملی، بازار سرمایه و بورس تهران بود که زمینه جذب سرمایه‌گذاران بیشتری را در بازار سهام فراهم آورد و فرآیند خصوصی‌سازی را با رویکرد و روشی جدید رونق بخشید.
هیأت مدیره بورس اوراق بهادار تهران با سپاس از تمامی کنش‌گران اقتصادی به ویژه فعالان بازار تاریخچه بورس تهران سرمایه، سهامداران و کارکنان شرکت که با تلاشی خستگی‌ناپذیر و دلی پرامید برای توسعه‌‌ی ایران می‌کوشند، امیدوار است که روند رو به رشد بورس اوراق بهادار تهران و توسعه‌ی زیرساخت‌ها، ریزساختارها و ابزارهای مالی این بازار کمکی برای رونق تولید، سربلندی و آبادانی ایران باشد.

کلیاتی درباره شرکت

۱ تاریخچه

شرکت بورس اوراق بهادار تهران (سهامی عام) به موجب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب اول آذرماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی و مجوز ثبت شماره ۱۲۱/۳۳۵ سازمان بورس و اوراق بهادار، در تاریخ ۱۳۸۵/۹/۱۵ تحت شماره ۲۸۶۵۰۲ نزد مرجع ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید و فعالیت عملیاتی خود را از اوایل دی‌ماه همان سال آغاز کرد. نماد بورس اوراق بهادار تهران در تاریخ ۱۳۹۵/۷/۲۳ در فهرست شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران درج و در تاریخ ۱۳۹۵/۷/۶ پذیرش و در تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱ در بازار اول – تابلوی اصلی بازگشایی و معامله شد.

۲ موضوع فعالیت

موضوع فعالیت شرکت مطابق اساس‌نامه، به شرح زیر تعیین‌شده است:

. تشکیل، سازمان‌دهی و اداره بورس اوراق بهادار به‌منظور انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس توسط اشخاص ایرانی و غیر ایرانی مطابق قانون و مقررات.
. پذیرش اوراق بهادار از جمله اوراق بهادار ناشران خارجی مطابق قانون و مقررات.
. تعیین شرایط عضویت برای گروه‌های مختلف از اعضا، پذیرش متقاضیان عضویت، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا، تعیین وظایف و مسئولیت‌های اعضا و نظارت بر فعالیت آن‌ها و تنظیم روابط بین آن‌ها مطابق قانون و مقررات.
. فراهم آوردن شرایط لازم برای دسترسی عادلانه اعضا به‌منظور انجام معاملات اوراق بهادار.
. همکاری و هماهنگی با سایر نهادهای مالی که بخشی از وظایف مربوط به دادوستد اوراق بهادار یا انتشار و پردازش اطلاعات مرتبط با بورس اوراق بهادار را به عهده‌دارند، از جمله شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه.
. انجام تحقیقات، آموزش و فرهنگ‌سازی مرتبط با اوراق بهادار برای تسهیل، بهبود و گسترش دادوستد و سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار.
. همکاری با بورس‌های دیگر در ایران و خارج از ایران به‌منظور تبادل اطلاعات و تجربیات، یکسان‌سازی مقررات و استانداردها و پذیرش همزمان اوراق بهادار مطابق قانون و مقررات.
. نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار.
. تهیه، جمع‌آوری، پردازش و انتشار اطلاعات مربوط به سفارش‌ها و معاملات اوراق بهادار.
. نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار پذیرفته‌شده مطابق قانون و مقررات.
. اجرای سایر وظایفی که مطابق قانون و مقررات به عهده شرکت گذاشته شده یا می‌شود.

۳ ترکیب سهامداران

تعداد سهام و ترکیب سهامداران شرکت در جدول شماره ۱ نشان داده‌شده است. بر اساس ماده ۵۴ قانون بازار اوراق بهادار هیچ سهامدار حقیقی یا حقوقی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم نمی‌تواند بیش از ۲/۵ درصد از سهام شرکت را در اختیار داشته باشد. بر اساس ماده ۹ اساسنامه، سهامداران شرکت به سه گروه کارگزاران، نهادهای مالی و سایر اشخاص تقسیم می‌شوند که در هر زمان، حداکثر درصد سهام گروه‌های مذکور و تغییرات بعدی آن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شود.

۴ فهرست سهامداران
فهرست سهامداران شرکت در هر یک از گروه‌های سهامداری در پایان سال ۱۳۹۹ در جدول زیر به نمایش درآمده است.

۵ سرمایه و تغییرات آن
سرمایه شرکت در بدو تأسیس مبلغ ۱۵۰ میلیارد ریال بوده که طی چند مرحله به مبلغ ۴,۰۰۰ میلیارد ریال در پایان سال مالی منتهی به ۱۳۹۹/۱۲/۳۰ افزایش‌ یافته است. تغییرات سرمایه شرکت از بدو تأسیس تاکنون به شرح جدول زیر است.

۶ وضعیت معاملات سهام بورس اوراق بهادار تهران

نماد بورس اوراق بهادار تهران از تاریخ ۱۳۹۰/۶/۱۳ در سه‌ طبقه کارگزاران، نهادهای مالی و سایر اشخاص (مطابق با مفاد اساسنامه شرکت) به ترتیب با نمادهای «ذبورس ۱»، «ذبورس ۲» و «ذبورس ۳» در بازار پایه فرابورس ایران درج و به‌صورت توافقی، از طریق کارگزاران فعال در فرابورس معامله می‌شد. از تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱ با احراز شرایط انتقال شرکت به بورس اوراق بهادار تهران، سهام شرکت برای هر یک از دسته‌های سهامداری یادشده به ترتیب با نمادهای «کبورس»، «نبورس» و «بورس» منتقل و مورد معامله قرار گرفت. جدول زیر میزان معاملات سهام بورس اوراق بهادار تهران را در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ نشان می‌دهد.

۷ نیروی انسانی

نیروی انسانی به‌عنوان سرمایه اصلی و ارزشمند شرکت، نقش مهمی در اجرای برنامه‌های جاری و توسعه‌ای بورس اوراق بهادار تهران دارد. ترکیب نیروی انسانی شرکت در پایان اسفندماه ۱۳۹۹ در جدول زیر ارایه شده است.

۸ ساختار سازمانی

آخرین ساختار سازمانی شرکت در نمودار زیر نشان داده شده است. بر اساس این ساختار اداره امور اجرایی شرکت بر عهده مدیرعامل منتخب هیأت مدیره است. مدیران شرکت زیر نظر مدیرعامل در شش حوزه مدیریت عامل و حوزه‎های معاونت نظارت بر بازار، معاونت عملیات بازار، معاونت ناشران و اعضا، معاونت توسعه و راهبرد و معاونت اجرایی طبق ساختار پیش‌بینی‌شده وظایف محوله را انجام می‌دهند.

عملکرد مالی شرکت

۱ اطلاعات عملکرد

خلاصه‌ای از نتایج عملیات و عملکرد مالی شرکت در سال مالی منتهی به ۱۳۹۹/۱۲/۳۰ در جدول زیر ارایه شده است.

۲ اطلاعات وضعیت مالی

مهم‌ترین اقلام وضعیت مالی شرکت بورس اوراق بهادار تهران برای سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به شرح جدول زیر است.

۳ نسبت‌های مالی

مهم‌ترین نسبت‌های مالی شرکت بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به شرح جدول زیر است.

۴ تأمین مالی از طریق بورس

در سال ۱۳۹۹ تعداد ۱۳۴ شرکت پذیرفته‌شده در بورس به افزایش سرمایه اقدام کرده‌اند که مجموع افزایش سرمایه آن‌ها بالغ بر ۶۴۰,۵۵۰ میلیارد ریال بوده است. جدول زیر جزئیات تأمین مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را در سال ۱۳۹۹ نشان می‎دهد.

تاریخچه پیدایش بورس در ایران و جهان

قسمت سوم
تاریخچــه پیــدایــش بورس در ایران و جهان
همانطور که عنوان شد به اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه ظهور واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.
اولیــن تجربــه مربـوط به تشکیــل یک شــرکت سهامـی بـا نـام “ماسکوی ” Muscovy در کشور روسیه بود که در سال ۱۵۵۳ میلادی تصمیم گرفته شد کالاها بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین برود، با این کار احتمال ضرر بیشتر می‌شد. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه خود در سود و زیان شریک شد که البته این اقدام با موفقیت صورت گرفت.
رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام هلند شکل گرفت. در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می کنند و تأسیس اولین بورس جهان را شهر آمستردام هلند می دانند. بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. رشد بورس سهام و فراگیرشدن آن در عرصه های تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است. سپس به تدریج کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم برای آن وضع شد تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود.
از نظر تاریخی بورس اتریش در وین در سال ۱۷۷۱ افتتاح شد. در لندن معامله گران بورس جهت انجام معامله در قهوه خانه گرد هم می آمدند و برای نظم بخشیدن به بازار، قهوه خانه نیوجاناتان در سال ۱۷۷۳ به بورس اوراق بهادار تبدیل شد و نهایتا این بازار در سوم مارس ۱۸۰۱ رسما تأسیس شد.
در تاریخ ۱۷ می ۱۷۹۲، تعداد ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت نارون تنومندی دور هم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند، که به توافق‌نامه باتن وود یا درخت نارون، مشهور شد. ۲۵ سال بعد، در هشتم مارس ۱۸۱۷ اعضای مؤسس این نهاد تصمیم گرفتند، تا با تهیه پیش نویس قانون، مراحل انجام معاملات را شفاف تر و قانومند کنند و پس از آن نیز خود را به عنوان هیئت امنای بورس اوراق بهادار نیویورک خطاب کردند و با تنظیم اساسنامه، شروع به کار بورس نیویورک را، رسمیت بخشیدند. سایر بورس های بزرگ دنیا نظیر بورس اوراق بهـادار بمبمئی BSE در سـال ۱۸۷۵، بورس توکیو در سال۱۸۷۸و بورس شانگهای در سال ۱۹۹۰ تاسیس شد.
در حـال حاضر در اغلب کشورهـای دنیـا، بورس‌هـای اوراق بهـادار فعالیت می‌کنند که یکی از این بورس‌های معتبر بورس ایران است.

پیدایش بورس در ایران
در سال ۱۳۱۵به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام “وان لوترفلد” درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد. به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد و ۲۵ سال به تأخیر افتاد. بالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد.
در اواخر همان سال ، هیأتـی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیرکل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و نحوه تأسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و چهار سال بعد یعنی در اردیبهشت سال ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. نهایتا بورس از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد.

در سال ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده ۱۰۵ شرکت بوده که به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت بوده است(در اثر ملی شدن بانک‌ها، بیمه و برخی صنایع کشور، تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند) رکود بورس در طی هشت سال جنگ تحمیلی نیز از وقایع مهم محسوب می‌شود. نهایتا در تاریخ اول آذر ۱۳۸۴ قانون جدید بازار اوراق بهادار مصوب مجلس شورای اسلامی شد که این قانون اصلی‌ترین قانون حاکم بر اوراق بهادار و بورس‌های ایران است. در این قانون سازمان کارگزاران بورس و اوراق بهادار تهران منحل شد و وظایف و اختیارات ضابطه‌گذاری و نظارتی آن به سازمان بورس و اوراق بهادار انتقال یافت و برخی از وظایف و اختیارات عملیاتی آن نیز به بورس ها انتقال پیدا کرد.

در حـال حاضر، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سـازمـان بـورس و اوراق بهـادار فعـالیـت مـی‌کنـنـد.
بورس اوراق بهادار تهران که در آن، سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خریدوفروش می‌شود. فعالیت این بورس از ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ شروع شده اما زمان تاسیس شرکت بورس اوراق بهادار تهران سال ۱۳۸۵ بوده است.
در فرابورس ایران سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. این بورس در مهرماه ۱۳۸۸ تشکیل شده است.
بــورس کالای ایــران که در آن انــواع کالاهـا ماننــد محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و قراردادهای آتی سکه و. خریدوفروش می‌شود. این بورس از شهریورماه ۱۳۸۲ تحت عنوان بورس فلزات آغاز به کار کرد که نهایتا بعد از تصویب قانون بازار اوراق بهادار از مهرماه ۱۳۸۶ آغاز به فعالیت کرد.
در نهایت بورس انرژی به‌تازگی تأسیس ‌شده و در آن، حامل‌های انرژی با محوریت برق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی، خرید و فروش شود. این بورس از سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را شروع کرد.

تاریخچه بازار بورس در دنیا و ایران

همان طور که در مقاله « بازار بورس چیست؟ » توضیح دادیم بازار بورس، بازاری برای خرید و فروش است. این بازار هم اکنون یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد هر کشوری به حساب می‌آید. به همین دلیل و برای آشنا شدن بیشتر با سازوکار بازار بورس، لازم است در خصوص تاریخچه آن نیز اطلاعاتی داشته باشیم. بورس برای اولین بار در کشور بلژیک و به صورت اتفاقی راه‌اندازی شد. قصه مسافرخانه ساده‌ای که محفلی برای دادوستد بازرگانان بود و این دادوستدهای ساده، بعدها بورس را متولد کرد.

در ایران نیز، بورس 50 سال قبل جای خود را در بازار اقتصادی کشور باز کرد و طی این نیم قرن از گشایش خود، توانسته مراحل رشد و پویایی را به تناوب طی کند. در این نوشتار در خصوص تاریخچه بورس در ایران و جهان بیشتر خواهیم خواند.

ایجاد بورس به کمک یک مسافرخانه

در قرن پانزدهم میلادی، تجار و بازرگانان بلژیکی دادوستدهای تجاری خود را مقابل منزل بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندر بورس» انجام می‌دادند. عادت هر روزه‌ای که سبب شد، محل جمع شدن بازرگانان دور یکدیگر بورس خوانده شود. از همان زمان‌ها بود که بازرگانان برای بهبود روابط تجاری خود، قوانین و قاعده‌های ساده‌ای وضع کرده و تالارهای مخصوصی برای دادوستدهای خود ساختند. تالارهای ساده بورس که به مرور زمان جایگاه خود را در میان تجار پیدا کرد و شهرت جهانی یافت و به صورت رسمی وارد زندگی اقتصادی مردم شد.

اولین بورس رسمی جهان در کشور هلند

اولین بورس رسمی جهان در قرن هفدهم و در کشور هلند راه‌اندازی شد و کمپانی هند شرقی اولین شرکتی بود که سهام آن در این بازار عرضه شد. کشور انگلستان و بورس لندن دومین بازار بورس رسمی جهان، و بورس نیویورک نیز سومین بورس رسمی راه‌اندازی شده در سراسر جهان بود. بعد از آن سایر کشورها نیز بازار بورس را راه‌اندازی کرده و دادوستدهای تجاری را در دستور کار خود قرار دادند.

معتبرترین بورس جهان کدام است؟

بورس سهام نیویورک در وال‌استریت از جمله بورس‌های نام‌آشنا در سراسر جهان و مقر اصلی بسیاری از مهم‌ترین بورس‌های جهان است. بورس نیویورک را می‌توان معتبرترین بورس فعال در جهان دانست که شاخص اصلی آن داوجونز بوده، و معاملات آن به صورت الکترونیکی صورت می‌گیرد. بزرگترین بورس دنیا از لحاظ سرمایه‌گذاری و معاملات صورت گرفته نیز همین بورس نیویورک است.

از دیگر بازار بورس‌هایی که این روزها در دنیای اقتصادی جهان اثرگذار هستند، بورس لندن به عنوان دومین بورس رسمی راه‌اندازی شده در جهان، بورس توکیو، بورس فرانکفورت و بورس پاریس است.

تاریخچه بازار بورس در ایران

اساسنامه تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران در سال 1315 نوشته شد. دولت وقت با دعوت از کارشناسان بلژیکی و هلندی به دنبال راه انداختن بورس در ایران بود اما با آغاز جنگ جهانی دوم راه‌اندازی بورس به تاخیر افتاد. بعد از جنگ جهانی دوم و در حوالی سال 1333 مقدمات راه‌اندازی بورسی به صورت مجدد بر سر زبان‌ها افتاد و پس از 12 سال مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهیه و تقدیم مجلس شد. پس از آنکه نمایندگان مجلس در سال 1345 این لایحه را تصویب کردند، بورس در ایران به صورت رسمی از سال 1346 و با ورود سهام بانک صنعت و معدن فعالیت خود را آغاز کرد. اوراق قرضه دولتی، شرکت نفت پارس، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس آباد نیز در همین سال در بورس تهران فعالیت خود را آغاز کردند.

نگاهی به ارزش معاملات بورسی ایران در نیم قرن گذشته

شش شرکت‌ در نخستین سال فعالیت بورس در ایران، با سرمایه بالغ بر 2.6 میلیارد ریال و ارزش معاملاتی 15 میلیون ریال در این بازار حضور داشتند. بعد از گذشت یازده سال و در سال1357، صد و پنج بنگاه با بیش از 230 میلیارد ریال سرمایه و با ارزش معاملاتی بیش از 150 میلیارد ریال در بورس حضور داشتند. بعد از انقلاب و با تصویب لایحه قانون اداره امور بانک‌ها و ادغام 36 بانک‌ تجاری و تخصصی کشور در 9 بانک تجاری و تخصصی ملی، و همچنین ادغام شرکت‌های بیمه‌ای و به مالکیت درآمدن آن‌ها توسط دولت، تعداد بنگاه‌های فعال در بازار بورس به 56 شرکت در سال 1367 تقلیل یافت. بعد از دوران جنگ و نیاز به بهبود وضعیت اقتصادی کشور، بورس بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به 249 شرکت در سال 1375 افزایش یافت. در این دوره زمانی، میانگین ارزش معاملات سالانه 213 درصد رشد یافت که توانست 4920 میلیارد ریال تأمین منابع مالی برای فعالیت‌های اقتصادی به دنبال داشته باشد. البته این رشد نیز در واقع آن رشد قابل انتظاری که بازار سرمایه خواهان آن باشد نبود و روند پرنوسان فعالیت بورس اوراق بهادار تهران از سال 1370 تا 1374 سبب بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه شد. در این 4 سال، سال 1370 را می‌توان سال پررونق بورس ایران دانست. ارزش معاملات در سال 1370 نسبت به سال قبل 637 درصد و تعداد سهام معامله شده 369 درصد افزایش یافت که علت آن عرضه سهام در مقیاس بالا از طرف سازمان‌های دولتی، ورود 29 شرکت جدید به فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، عرضه سهام در سراسر کشور از طریق شبکه بانکی و همچنین عرضه سهام به کارگران با نرخ‌های ترجیحی بود.

در سال 1371 اقتصاد کشور دچار رکود نسبی شد و در سال 1372 افزایش شاخص سهام با عدم عرضه سهام رخ داد. تعدیل قیمت‌ها و افزایش بازده سهام در سال 1373 و تأسیس شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهامی عام در سال 1374 از اتفاقات مهمی بود که بازار را تحت تاثیر خود قرار داد. در سال 1375 و در نیمه آغازین سال، بورس روند افزایشی و در نیمه دوم سال، روند کاهشی پیدا کرد. سال 1376 روند دیگری در بورس اوراق بهادار ایران آغاز شده و بازسازی ساختار سازمانی و مدیریتی سازمان بورس با هدف تثبیت بازار سرمایه مورد توجه قرار گرفت که این تغییرات تأثیرگذار بود، و روند رو به رشد بورس تا سال 1378 ادامه داشت. سال 1379 سال درخشان بورس با بازدهی 86 درصد و ارتقای شفافیت و کارایی بازار بود. بازده بورس براساس شاخص سود نقدی و قیمت، در کل دوره 1377 تا 1384 حدود 1300 درصد رشد داشته است.

تصویب قانون جدید بازار سرمایه درسال 1384 و روند اتفاقات تا سال 1400

قانون جدید بازار سرمایه درسال 1384 تصویب شد که سبب تغییراتی در وضعیت بازار شد. با تصویب قانون جدید، بازده بورس در طول دوره 1384 تا 1391 معادل 476 درصد رشد داشته است. سال 1391 تا 1393 سه سال متلاطم و پر چالش در بازار بورس بود و سرمایه‌گذاران کمتر تمایل خرید در این بازار را داشتند. سال 1394 و 1395 نیز بورس در مسیر اصلاح قرار گرفت و شاخص کل با افت روبرو بود. در سال 1396 بورس روند ثابتی در پیش گرفت و به کانال رشد بازگشت. تمام رکوردهای بازار بورس در سال 1397 شکسته شد و شاخص برای اولین بار وارد محدوده‌ی 100 هزار واحدی شد. شاخص بازار بورس در سال 1398 با رشد 375973 واحدی و 210 درصدی همراه بود و لقب بهترین سال تاریخ بورس ایران را، به خود اختصاص داد.

بورس تهران در سال 1399 با فراز و نشیب‌های بسیاری رو به رو شد. بازدهی بورس در فصل بهار 147 درصد و عدد شاخص هم‌وزن 409،243 واحد بود. در حوالی تابستان نیز شاخص کل بورس به سقف تاریخی 2 میلیون واحدی رسید و بعد از آن روند نزولی را در پی گرفت. اگرچه بازدهی فصل تابستان 25 درصد بود اما شرایط حاکم بر بازار موجب بیم و نگرانی سرمایه‌گذاران شده بود. روزهای سیاه بورس در سال 99 در فصل پاییز آغاز شده و شرایط را به جایی رساند که بازدهی بازار سرمایه به منفی ده درصد رسید. با تغییر رئیس سازمان بورس و برخی‌ سیاست‌گذاری‌های سازمان، بازدهی بورس در فصل زمستان نیز منفی 1/9 درصد بود تا امید سرمایه‌گذاران به سال جدید و تغییرات سیاسی حاکم بر کشور باشد.

سه ماه ابتدایی سال 1400 نیز اگرچه با کاهش و افت قیمت سهام مواجه بود اما با مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری، بازار سرمایه در تیر ماه شرایط بهتری را تجربه کرد و توانست با رشد ۲/12 درصدی تمام افت قیمت سهام در سه ماه نخست سال را جبران کند؛ حال باید دید مردادماه امسال بورس چه وضعیتی را دنبال خواهد کرد.

امروزه تاریخچه بورس تهران کمترین کشوری را می‌توان یافت که بازار بورس نداشته باشد. با توجه به نقشی که بازارهای مالی و بازار سرمایه در پیشبرد اهداف اقتصادی کشورها دارند، ضرورت فعالیت حرفه‌ای در این بازارها، برای همگان مشخص شده است. بنابراین آشنایی با موضوعات مرتبط با بازار بورس نیز یکی از قدم‌های آغاز فعالیت در این بازار است.

تاریخچه بورس در ایران

ایدهٔ اولیهٔ ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام «وان لوترفلد» دربارهٔ تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامهٔ آن را نیز تهیه کرد.

بالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس سهام در این تاریخچه بورس تهران کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال، هیئتی به سرپرستی دبیرکل بورس بروکسل برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند. نهایتا در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد. حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.

تاریخچه بورس در ایران

تاریخچه مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری‌شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تأسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد.

بورس ایران فراز و فرودهای بسیار زیادی را تجربه کرده است. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌ها و موسسه‌های پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار تهران افزایش قابل ملاحظه‌ای داشت. از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت. با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت بوده است. در اثر ملی شدن بانک‌ها، بیمه و برخی صنایع کشور، تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی از بورس خارج شدند. رکود شدید بازار بورس در طی هشت سال جنگ تحمیلی نیز از وقایع مهم بورس ایران محسوب می‌شود.

اولین بورس جهان، در اوایل قرن هفدهم میلادی، در آمستردام هلند تأسیس شد.

اولین شرکتی که در تاریخ سهامش را در بورس عرضه کرد، کمپانی هند شرقی نام داشت.

در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.

بورس چیست؟ همه چیز درباره بورس

بخش مالی اقتصادی هر کشور تامین‌کننده منابع مالی و فعالیتهای حقیقی اقتصادی محسوب می‌شود که به دو بخش تقسیم می‌گردد:

• بازار پولی که عمدتا توسط نظام بانکی یک کشور اداره می‌شود که مهمترین کارکرد آن تامین اعتبارات کوتاه مدت است.
• بازار سرمایه که کارکرد اصلی آن تامین مالی بلند مدت مورد نیاز در فعالیت‌های تولیدی و خدماتی مولد می‌باشد .

بورس یک نهاد سازمان یافته‌ای است که از جمله نهادهای عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب می‌شود و در کنار سایر موسسات و سازمانها ، وظایف چندگانه‌ای را برعهده دارد.

کارکردهای اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و همچنین یکی از کارکردهای مهم آن جمع آوری سرمایه‌ها و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی است .

تاریخچه بورس

تاریخچه تاسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند بر می‌گردد. اما بورس به صورت مدون از دو قرن پیش شروع به فعالیت کرده است در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ابزارهای الکترونیکی بیشتر معاملات در بورس از طریق رایانه صورت می‌گیرد.

مهمترین مامویت بورس کالایی بر اساس گزارشات آنکتاد کمک به ساماندهی و اصلاح ساختار بازار محصولات بخش کشاورزی از طریق شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، توزیع ریسک و سیالیت در معاملات و همچنین تامین منابع مالی مورد نیاز فعالان بخش کشاورزی از طریق توسعه بازار سرمایه است که اولی در کشورهای درحال توسعه و دومی در کشورهای پیشرفته و صنعتی ملاک عمل قرار می‌گیرد.

بورس کالا چیست؟

بورس کالا (Commodity Exchamge) یک بازار متشکل و سازمان یافته‌ای است که بطور منظم کالای معینی با ساز و کاری خاص مورد معامله قرار می‌گیرند .

امروزه طبقه‌بندی‌های متعددی برای یک بورس کالایی وجود دارد. اما گسترش بازارهای بخش مالی و حقیقی اقتصاد سبب شده چندین نوع از بررسیها در قالب یک تشکل متمرکز قرار داشته باشند. عموما بورس‌های کالایی را در مقابل بورس‌های اوراق بهادار و بورس‌های اسعار تعریف می‌کنند.

به عبارتی هر آن چیزی که در زمینه:

1. فلزات و مواد معدنی (کانی ها)
2. انرژی
3. محصولات کشاورزی مورد مبادله قرار می‌گیرد در زمره بورس کالایی می‌گنجد.

اهمیت قانونی بورس‌های کالایی

تا قبل از تصویب برنامه سوم، کشور ما برای راه اندازی بورسهای کالا با خلاء قانونی مواجه بود، تا اینکه دست‌اندرکاران تدوین لایحه و قانون برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران به تدوین و تصویب قانونی اقدام نمودند که شروع یک سری تحولات با اهمیت اقتصادی را در عرصه مبادلات بازار ایفا خواهد نمود.

در ذیل به متن قانون در برنامه سوم توسعه اشاره می‌شود:

• الف: نسبت به راه‌اندازی بورس‌های منطقه‌ای در سطح کشور در چارچوب قانون بورس بر اقدام کند.
• ب: تمهیدات قانون لازم جهت قابل معامله نمودن سلیر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار، علاوه بر موارد مندرج در بند (۲) ماده (۱) قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب ۲۷/۲/۱۳۴۵ را فراهم کند.
• ج: نسبت به ایجاد بورس کالا با همکاری دستگاه‌های ذیربط اقدام نماید.

در ادامه آن ماده ۱۱۳ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت وزارت جهاد کشاورزی را موظف نمود نسبت به راه‌اندازی بورس محصولات کشاورزی اقدام نماید و این قانون از ابتدای سال ۱۳۸۱ لازم اجراء بود.

ابزارهای داد و ستد پذیر در بورس کالا

مهم‌ترین ابزار مشقه مورد استفاده در بورس کالا، قراردادهای آتی (Contract futures) و قرارداد اختیار معامله (Contract Option) است. در یک قرارداد آتی که بین خریدار و فروشنده با واسطه‌گری شرکت‌های کارگزاری منعقد می‌گردد نوع کالای مورد معامله، تاریخی که کالا تحویل می‌شود، قیمت، مقدار، مشخصات کالا از قبیل نوع استاندارد، شاخص‌ها و … نوشته می‌شود.

در قراردادهای اختیار معامله (برگ اختیار معامله یک نوع اوراق بهادار است) دارنده آن حق دارد، کالا یا اوراق بهادار خاصی (مثل سهم شرکت‌ها ) را ظرف مدت معینی به قیمت توافقی، معامله کند. برگهای اختیار معامله به دو دسته تقسیم می‌شوند:

برگ اختیار خرید:

دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بخرد.

برگ اختیار فروش:

دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بفروشد. البته در یک بورس کالایی نوظهور و یا شرایط خاص کالا می‌توان به صورت حراج حضوری و معاملات نقدی مبادله کالا را انجام داد .

بورس کالا چه منافعی را به دنبال دارد؟

• شفافیت بازار: منظور شفافیت اطلاعات قیمت در بازار است. تصحیح ساختار بازار، منظور استفاده از بازار رقابتی است.
• استاندارد کردن: افزایش کیفیت کالاهای کشاورزی
• برخورداری تولیدکنندگان و تجار کالاهای کشاورزی از مزایای مرتب بر قوانین و مقررات حاکم بر بورس
• افزایش کارآیی بازاریابی یا بهبود شبکه توزیع و کاهش حاشیه بازاریابی
• تغییر الگوی کشت و افزایش توان تولیدی و توان صادراتی
• افزایش اشتغال در بخش کشاورزی

گروه‌های بهره‌مند از بورس

استفاده از بورس در انحصار گروهی خاص در جامعه نمی‌باشد تمام افراد می‌توانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم از بورس استفاده نمایند، گروه‌های اجتماعی که در بورس فعالیت دارند عبارتند از:

• تولیدکنندگان
• کارگزاران
• صاحبان صنایع فرآوری و تبدیل
• تجار
• مبادله‌گران تضمینی
• دلالان و واسطه‌ها
• بازارسازان
• اشخاص عادی و کسانی که مایلند پس‌اندازهای خود را در این بازار به کار اندازند.

ساختار بورس

بورس زیر نظر نهاد واحد نظارتی که معمولا سیاست‌های آن توسط بالاترین مراجع ذیربط دولتی درهر کشوراعمال می‌گردد که با حضور و مشارکت فعال بخش خصوصی ایجاد می‌شود و اتاق پایاپای که تضمین و تسویه قراردادها را بر عهده دارد از جمله مهم‌ترین بخش‌های آن محسوب می‌شود.

فعالیت می‌کند علاوه برآن واحد نظارت داخلی (در داخل بورس) هیات بازرسین و داوری ارکان اصلی ساختار بورس را تشکیل می‌دهند.

بورس‌های کالایی در جهان

سابقه مدرن‌ترین بورس کالای جهان به محصول برنج در اوساکای ژاپن در قرن ۱۷ بر می‌گردد؛ همچنانکه از منابع موثق مدرنترین بورس کالا به مبادلات آتی نقل می‌کنند.

آپشن و فیوچر نیز در آمستردام هلند در قرن ۱۷ استفاده می‌شده است. بهر حال در جهان امروزی مبادلات آتی با یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است و اکنون بورس‌های بزرگی در بیش از ۲۰ کشور جهان مشاهده می‌شود.

کشورهای همچون آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، ژاپن، جمهوری کره، برزیل، استرالیا و سنگاپور و بسیاری که از کشورهای در حال توسعه دارای بورس کالا هستند و این روند در یک دهه گذشته شدت بیشتری گرفته است.

در سال ۲۰۰۰ میلادی، نزدیک به ۲ میلیارد قرارداد از نوع آپش و فیوچیر در بورس‌های کالایی سراسر جهان مبادله شده است نسبت به سال ۱۹۹۹ حدود ۱۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.

برنامه‌های در دست اقدام بانک

اهم طرح‌های در دست اجرا و در حال مطالعه این بانک عبارتند از:

• تلاش در جهت فرهنگ‌سازی و آشنایی فعالان بخش کشاورزی با مقوله بورس
• تلاش در جهت فراگیر شدن بورس کشاورزی در سراسر کشور (گسترش جغرافیایی) و امکان حضور همه گروه‌های بهره‌مند از طریق شبکه گسترده شعب بانک
• تلاش در جهت جاری شدن مزایای بورس در تمامی سطوح و لایه‌های فعالان بازار و بازیگران عرصه تولید، توزیع و مصرف و تحقق اهداف اصلی بورس کشاورزی
• اعطای خطوط اعتباری به کارگزاران در جهت بازسازی در بورس کشاورزی
• تلاش برای گسترش موضوعی بورس و پذیرش تولیدات یا محصولات سایر زیر بخش کشاورزی در بورس
• روشهای تامین مالی خرد برای بهره‌برداران کوچک و برقراری امکاناتی جهت حضور این قشر عظیم از جامعه بهره‌برداران چند میلیونی بخش کشاورزی با استفاده از ابزارهای متعدد نظیر تبدیل کردن قرارداد تسهیلات اعطایی سلف به کشاورزان به معاملات بورسی
• تلاش برای حضور مشتریان این بانک در بورس کشاورزی که زمینه فعالیت‌شان کالای بورسی است و برقراری امتیازات و تشویق‌های خاص برای این گروه

تاریخچه بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ تاسیس گردید.

این سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد.

در پی آن شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی واوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند.

اعطای معافیت های مالیاتی شرکتها و موسسه های پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام آنها نقش مهمی داشته است.

طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تعداد شرکتها و بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۲/۶ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال درسال ۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال سرمایه در سال۱۳۵۷افزایش یافت.

در سالهای پس از انقلاب اسلامی وتا پیش از نخستین برنامه پنج سال توسعه اقتصادی ، دگرگونی های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادارتهران را نیز در بر گرفت . نخستین رویداد ، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چهار چوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند.

چندی بعد و در پی آن شرکتهای بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند وبه مالکیت دولتی در آمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند.

به گونه ای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت و موسسه اقتصادی در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.

بدین ترتیب در طی این سالها بورس و اوراق بهادار دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ادامه یافت.

از سال ۱۳۶۸، در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی، مورد توجه قرار گرفت.

بر این اساس سیاست گذاران در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پارهای از وظایف تصدی های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گرد آوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش موثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیتهای اقتصادی نقش مهم و اساسی داشته باشد.

در هر حال، گرایش سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس ، افزایش چشمگیر شمار شرکتهای پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت که بر این اساس طی سال های ۱۳۶۷ تا نیمه اول سال جاری تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۳۲۵ شرکت افزایش یافت .شرکتهای پذیرفته شده و شرکتهای فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند:

1. شرکت های تولیدی
2. شرکت های سرمایه گذاری

شرکت های تولیدی معمولا به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می گیرند و در سازمان بورس با نام شرکت و کد خاص خود، مشخص می شوند.

اما شرکتهای سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت میکنند. که این گونه شرکت ها یا فعالیت تولیدی ندارند ویا فعالیت آنها به گونه ای است که با کمک های مالی از طریق خرید سهام شرکت های تولیدی و صنعتی و یا مجموعه ای از آنها به تولید و سرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند که بر این اساس در حال حاضر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بورس ۱۹ شرکت است و شرکت های تولیدی ۲۹۸ شرکت می باشند.

همچنین اکنون زمینه های لازم برای حضور شرکت های خدماتی نیز در بورس فراهم شده است.

۵ نکته مهم در بازار بورس

برای سرمایه گذاری در بورس توجه به برخی نکات می تواند مفید باشد و مارا در رسیدن به اهدافمان یاری دهد.

موارد زیر از جمله نکات مهمی هستند که برخی از آنها از اصول مهم و پایه ای سرمایه گذاری در این حیطه اند:

انتخاب صنعت برتر:

در میان صنایع مختلف صنایعی هستند که میانگین بازده آنها از میانگین بازده بازار بیشتر است.
پس چرا آنها را انتخاب نکنید؟!

انتخاب شرکت برتر:

پس از گزینش صنعت برتر حالا به سراغ شرکتهایی بروید که بازده آنها از میانگین بازده صنعت بالاتر است(منظور از بازده، کلیه سودهای منتفع از شرکت اعم از EPS، اختلاف قیمت، سهام جایزه و… در یک مدت معین می باشد).

میزان نقد شوندگی:

هیچگاه سهمی نخرید که در فروش آن دچار مشکل شوید.

نقد شوندگی عامل بسیار مهمی است که هرگز نباید مورد غفلت قرار گیرد. این فاکتور متاثر از پارامترهایی مثل حجم معاملات شرکت، تعداد سهام معامله شده، دفعات معامله، تعداد خریدار و… می باشد. نقد شوندگی به صورت رتبه ای مطرح می شود و رتبه ۱ به معنای بالاترین میزان نقد شوندگی است و رتبه های ۲ و ۳ و ۴ و ….. به ترتیب نقد شوندگی کمتری دارند.

برخی از افراد تا رتبه ۱۰۰ را قابل قبول می دانند. بعضی ها بیشتر از ۵۰ نمی روند و عده ای هم به بیشتر از ۲۰ رضایت نمی دهند. به هرحال بسته به استراتژی و هدف سرمایه گذاری تان، ملاکی را برای خودتان قرار دهید.

لازم به ذکر است که رتبه نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه، یکماهه و… اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی ۳ ماهه استفاده می شود.

میزان سهام در دست سهامداران عمده:

هر چه این میزان کمتر باشد و سهم یک شرکت بیشتر در دست مردم و سهامداران جز باشد، بهتر است.

چرا که در اینجا عرضه و تقاضای و اقعی است که میزان قیمت را تعیین می کند. در صورتیکه قسمت اعظمی از سهام یک شرکت در دست سهامداران عمده باشد به همان نسبت آنها می توانند کنترل بیشتری را بر آن سهم اعمال کنند. و در این بین سهامدار جز است که ضرر می کند.

اخبار اقتصادی-سیاسی:

همواره به اخبار داخلی و خارجی توجه داشته باشید.

فکر نمی کنم روزانه ۱۵ دقیقه گوش دادن به اخبار یا مطالعه روزنامه ها وقت زیادی بگیرد اما کمک بزرگی به شما خواهد کرد تا بتوانید در برخی موارد روند بازار را پیش بینی کنید و همینطور صنایع خاصی را مورد توجه قرار دهید.