انواع بورس در ایران

در واقع فرابورس شکل تسهیل شده‌ای از بورس است

انواع بازارها و تابلوها در بورس

بورس یا بازار سرمایه در ایران از بخش های مختلفی تشکیل شده که هر یک از این بازارها و تابلوها به منظور هدف خاصی ایجاد شده است.

به گزارش سرویس بورس مشرق، بورس در هر جایی به دنبال جذب پس‌اندازها و سرمایه ‌های مالی خرد و کلان مردم است تا از این طریق شرکت های برگزیده و حاضر در بازار سرمایه را تامین مالی ‌کند. شرکت‌ها یا اصطلاحا ناشران نیز برای پذیرش در بورس باید شرایط خاصی داشته باشند و هر شرکتی نمی‌تواند وارد این بازار شود. از شهریور ۱۳۸۱ سازمان بورس اوراق بهادار تصمیم به طبقه بندی شرکت های پذیرش شده در بازار نمود، که این کار به منظور تفکیک شرکت های نقد شونده و غیر نقد شونده، صورت گرفت.

برترین گروه‌های بورسی +جدول

از دیگر سو، بازار سرمایه در بخش اوراق بهادار از ۲ بخش اصلی بورس و فرابورس تشکیل شده است. شرکت بورس نیز دارای دو بازار اول و دوم است. پذیرش سهام شرکت‌ها در بورس، صرفا در یکی از تابلوهای بازار اول یا بازار دوم صورت می‌گیرد. بازار اول هم خود به دو بخش تابلوی اصلی و فرعی تقسیم می شود.

شرکت‌ها از جنبه‌های مختلف بررسی می‌شوند و در صورت دارا بودن شرایط لازم، نماد آن‌ها در یکی از تابلوهای بورس ثبت می‌شوند. درصورتی که شرکت شرایط پذیرش در هیچ کدام از این بازارها را نداشت، ممکن است در بازار فرابورس پذیرفته شود.

ناشران از نظر میزان و سابقه فعالیت و کارایی، میزان نقدشوندگی و همچنین میزان سرمایه مورد بررسی قرار می‌ گیرند و شرکت‌هایی که در این بررسی‌ها وضعیت بهتری نسبت به سایرین داشته باشند، در بازار اول جای می‌گیرند. سایر شرکت‌ها که امتیاز مناسبی در این فاکتورها کسب نکنند در بازار دوم جای می‌گیرند.

* شرایط ورود به تابلوی اصلی بازار اول بورس

شرکت ها برای ورود به تابلوی اصلی بازار اول باید سهامی عام بوده و حداقل ۳ سال سابقه فعالیت داشته باشند و حداقل میزان سرمایه ثبت شده آن‌ها ۱۰۰۰ میلیارد ریال باشد. وضعیت مالی شرکت‌ها یک عامل بسیار مهم برای جایگیری در این تابلو است؛ شرکت‌هایی در این تابلو جای می‌گیرند که سیستم حسابداری آن‌ها به لحاظ مالی و محاسبه بهای تمام شده، مطلوبیت داشته باشد. از دیگر ویژگی‌هایی که این شرکت‌ها باید داشته باشند، این است که فاقد زیان انباشته باشند و حداقل در سه دوره متوالی سودآور بوده باشند.

نسبت حداقل حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌های این شرکت‌ها باید ۳۰ درصد باشد. یعنی ۳۰ درصد دارایی‌ها متعلق به صاحبان سرمایه باشد. صورت‌های مالی آن‌ها فاقد موارد مردودی یا عدم اظهار نظر توسط حسابرس باشد، یعنی صورت‌های مالی شفافیت داشته باشند و هیچ ادعایی نسبت به صورت‌ها وجود نداشته باشد. این صورت‌ها باید به تایید حسابرس معتمد سازمان بورس رسیده باشند و هیچ محکومیت قطعی کیفری برای اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل نیز وجود نداشته باشد.

انواع بازار در بورس ایران

شرایط پذیرش شرکت‌ها در تابلوی فرعی بازار اول بورس

ورود به تابلوی فرعی به مراتب راحت تر از تابلوی اصلی است. حضور در این تابلو تنها به میزان سودآوری شرکت ها مرتبط است. شرکت باید حداقل در دو دوره متوالی سودآور باشد و حداقل سرمایه ثبت شده آن در تابلو فرعی باید معادل با ۵۰۰ میلیارد ریال باشد. اگر سرمایه شرکت‌ با میزان سرمایه کمتر در هیچکدام از این تابلوها جای نمی‌گیرند. میزان شناوری سهام این شرکت‌ها نیز مهم است و اگر از ۱۵ درصد کمتر باشد در این تابلو جای نمی‌گیرند. این شرکت‌ها باید یک سیستم حسابداری مناسب انتخاب کنند که مورد تایید سازمان بورس باشد و در صورت‌های مالی آن‌ها، حداقل نسبت حقوق‌صاحبان سهام به کل دارایی‌ها برابر با ۲۰ درصد باشد. باقی شرایط همانند، شرایط پذیرفته شدن در تابلوی اصلی است.

تفاوت بازار اول با دوم بورس

شرکت های حاضر در بازار دوم بورس باید سهامی عام بوده و سرمایه ثبت شده آن از ۲۰۰ میلیارد ریال کمتر نباشد. درصد سهام شناور این شرکت ها نباید کمتر از ۱۰ درصد سرمایه ثبت شده باشد. براساس آخرین صورت‌های مالی سالانه حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها، حداقل ۱۵ درصد باشد. در یک دوره مالی منتهی به پذیرش، سودآور بوده و همچنین چشم‌انداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت در صنعت مربوط وجود داشته باشد. حداقل یک بازارگردان داشته باشد.

چرا شرکت ها وارد فرابورس می شوند؟

شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بازارهای اول و دوم بورس را ندارند، در فرابورس پذیرفته می‌شوند یا شرکت‌هایی که قبلا در بازار اول و دوم بورس فعالیت داشتند، با گذر زمان و از دست دادن شرایط خود، دیگر در این بازارها جای ندارند و وارد فرابورس می‌شوند. بازار فرابورس شامل ۵ تابلو معاملاتی (بازار) متفاوت است که شرایط پذیرش در هرکدام از این تابلوها متفاوت با دیگری است.

ساختار فرابورس شبیه به بورس بوده و به منظور گسترش و عمق بخشی به بازار سرمایه کشور بوجود آمده است. فرابورس از شرایط و الزامات کمتری برای پذیرش شرکت ها برخوردار است. فرابورس از ۵ بازار مختلف تشکیل شده است. پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و دوم انجام می‌شود. در بازار سوم که به آن بازار عرضه نیز می‌گویند، معاملات خاصی مثل معاملات بلوکی انجام می‌شود. پذیرش سایر اوراق بهادار صرفا در بازار چهارم یا بازار ابزارهای مالی نوین صورت می‌گیرد. آخرین بازار فرابورس نیز بازار پایه نام دارد که خود دارای سه تابلو با رنگ‌های مختلف است.

بررسی بازار اول فرابورس

در بازار اول فرابورس، معاملات سهام شرکت های سهامی عامی که حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور بوده و حداقل دو سال از زمان بهره برداری عملیات یا ارائه خدمات آن گذشته باشد. آخرین سرمایه ثبت شدۀ آن حداقل ده میلیارد ریال باشد و زیان انباشته نداشته باشند. این شرکت ها باید مطابق اظهار نظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد. براساس آخرین صورت های مالی سالانه حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی های آن حداقل ۱۵ درصد باشد.

انواع بازار در فرابورس

بازار دوم فرابورس چگونه شرکت ها را می پذیرد؟

در بازار دوم فرابورس همانند بازار اول، سهام شرکت‌های سهامی عام انجام می‌شود اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطف‌تر از بازار اول میباشد. شرکت ها باید در این بازار حداقل یک‌سال از تأسیس آنها گذشته باشد، حداقل ۵ درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد، آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل یک میلیارد ریال باشد.

بازار سوم فرابوس بازاری برای عرضه های بلوکی

بازار عرضه یا بازار سوم فرابورس، بستری برای انجام معاملات اوراق بهاداری است که شرایط پذیرفته شدن در فرابورس را ندارند. این بازار سازوکار ایمن و شفافی دارد و انجام معاملات را برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران ساده می‌کند. عرضه سهام شرکت‌های سهامی عام که در شرف تأسیس هستند، در این بازار صورت می‌گیرد.

در بازار سوم فرابورس، موارد همچون بلوک‌های سهام شرکت‌های سهامی (عام، خاص، تعاونی و …)، حق تقدم خرید سهام شرکت‌های سهامی عام، سهام ناشی از افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام، امتیاز بهره‌برداری و حق ثبت اختراعات در قالب سهام شرکت‌های سهامی خاص، سهام بی‌نام شرکت‌های سهامی عام، اوراق مشارکت رهنی، اوراق مشارکت اجاره، صکوک، گواهی سپرده‌های بانکی، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صندوق‌های زمین و ساختمان که در بخش‌های دیگر بازارهای فرابورس پذیرفته نشده‌اند، مورد معامله قرار می‌گیرند.

اوراق مشارکت هم بازار دارند

انواع اوراق با درآمد تضمین شده از جمله اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و… که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سر رسید آنها باقی مانده باشد، قابل پذیرش در این بازار بوده به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دست دوم آنها منحصرا از طریق فرابورس انجام شود. امکان صدور اوراق مشارکت شرکتی و اوراق مشارکت قابل تعویض سهام از جمله اوراق بهادار قابل معامله در بازار اوراق مشارکت محسوب می شوند که در کنار اوراق مشارکت رهنی، اوراق مشارکت اجاره، صکوک و گواهی سپرده بانکی سرمایه گذاری عام و خاص در بازار چهارم امکان معامله را دارند.

بازار پایه چیست؟

شرکت‌هایی که مشمول ثبت نزد سازمان بورس اوراق بهادار بوده‌اند، اما امکان پذیرش در یکی از تابلوهای بورس و ۴ تابلو دیگر فرابورس را نداشتند در یکی از تابلوهای بازار پایه معامله می‌شوند. پایین‌ترین سطح بازار فرابورس بازار پایه است و ساده‌ترین شرایط برای عضویت را دارد.

شرکت‌هایی که در این بازار معامله می‌شوند معمولا صورت‌های مالی شفافی ندارند و از ریسک و نوسان بالایی برخوردارند، ولی با این حال برای برخی از سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر جذاب هستند.

در گذشته بازار پایه قبلا دارای ۳ تابلو با نام‌های الف، ب و ج بود و دامنه نوسان گسترده‌ای داشت و در یک روز می‌توانست بین منفی ۱۰ درصد تا مثبت ۱۰ درصد نوسان کند. یعنی چیزی معادل ۲۰ درصد نوسان در طی یک روز معاملاتی. دامنه نوسان بالا منجربه این شده بود تا نوسان‌گیرها و سفته‌بازان اقدام به سفته‌بازی در این بازار کرده و به راحتی قیمت‌ها را جابجا کنند. در این صورت سهامداران خرد حقیقی متحمل زیان‌های سنگینی می‌شدند. اما بعدها قوانینی تصویب شد که باعث تغییر اسم این سه تابلو به سه تابلو با رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز شد.

نحوه انجام معاملات در تابلو زرد

در تابلو زرد این بازار، نوسان معاملات سه درصد است. یعنی قیمت‌ها در روزهای معاملاتی می‌توانند از منفی سه درصد قیمت پایانی دیروز تا مثبت سه درصد آن تغییر کنند. در نتیجه این بازار می‌تواند هر هفته نهایت پانزده درصد نوسان قیمتی داشته باشد. در صورت برقراری صف خرید و یا صف فروش در یک جهت طی سه روز، دامنه نوسان در روز بعدی معاملاتی، به پنج درصد افزایش پیدا می‌کند و پس از آن دامنه نوسان به حالت قبل خواهد برگشت.

شرکت‌ها برای پذیرش در این تابلو باید حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده داشته باشند و صورت‌های مالی خود را به‌طور مرتب گزارش بدهند. تعداد دفعات عدم ارائه اطلاعات نباید بیش از دو مرتبه باشد. این صورت‌های مالی باید با دستورالعمل افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان، مطابقت داشته باشد.

تابلو نارنجی با دامنه نوسان ده درصدی در هفته

میزان نوسان معاملات در این بازار دو درصد است. در نتیجه این بازار می‌تواند هر هفته نهایتا ده درصد نوسان قیمتی کند. در صورت برقراری صف خرید و یا صف فروش در یک جهت، طی سه روز متوالی، در روز بعدی دامنه نوسان در این تابلو به چهار درصد افزایش پیدا می‌کند و پس از آن دامنه نوسان به حالت قبل خواهد برگشت.

شرکت‌ها اگر در دوره رسیدگی و بررسی دارای شرایط پذیرش در تابلو زرد را نباشند، در این تابلو قرار می‌گیرند. اگر حسابرس قانونی در رابطه با هر یک از صورت‌های مالی شرکت، اظهار نظر مردود یا عدم اظهار نظر صادر کرده باشد، آن شرکت در تابلوی نارنجی قرار خواهد گرفت.

تابلو قرمز، شرکت های با بالاترین میزان ریسک

در این نوع بازار نوسان معاملات یک درصد است. بنابراین این بازار هر هفته می‌تواند نهایتا پنج درصد نوسان داشته باشد. در صورت برقراری صف خرید و یا صف فروش طی سه روز، دامنه نوسان در این تابلو به دو درصد افزایش پیدا می‌کند.

شرکت‌هایی در تابلو قرمز قرار می‌گیرند که ۱- از طرف مراجع قضایی رای اولیه در رابطه با ورشکستگی شرکت صادر شده باشد؛ ۲- رای انحلال ناشر توسط مجمع عمومی فوق‌العاده و یا مراجع قضایی صادر شده باشد و ۳- شرکتی که صورت‌های مالی حسابرسی شده‌اش را در سررسید دوره‌های رسیدگی شده، حداقل برای سه ماه متوالی ارائه ندهد.

بازار جدید در راه فرابورس

حسین سلاح‌ورزی، یکی از اعضای شورای عالی بورس در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: به زودی تابلوی جدیدی با نام «بازار هدف» راه‌اندازی می‌شود که در آن طیف وسیعی از کسب و کارهای نوین و دانش بنیان (حتی در مقیاس استارت‌آپی) امکان پذیرش خواهند داشت.

در همین زمینه فرابورس اعلام کرده است که آخرین دستورالعمل و شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازار به زودی اعلام می‌شود و قرار است بسیاری از پرونده‌هایی که برای فرابورس ارسال می‌شود و شرایط بازار اول و بازار دوم را احراز نمی‌کنند در بازار هدف پذیرش شود.

به نظر می رسد، با اجرای این طرح راه تازه‌ای برای تامین مالی کسب و کارهای نوآورانه در ایران گشوده خواهد شد.

انواع ارزش سهام بورس کدام اند؟

ارزش سهام چند نوع است؟ همانطور که می دانید سهام بورس انواع مختلفی دارد که در یک سرمایه گذار لازم است تا برای موفقیت در بازار بورس در این مورد اطلاعات کافی را به دست آورد.

علاوه بر اطلاع در مورد آخرین اخبار و شناخت این موارد لازم است تا از سرور مجازی بورس توشن برای بهره مندی از اینترنت پر سرعت تر و دسترسی راحت تر به بازار سرمایه استفاده کنید.

سرور مجازی بورس توشن این امکان را در اختیار شما قرار می دهد تا معامله ها و همچنین خرید و فروش سهام در بازار سرمایه را با سرعت بسیار بالا تری انجام دهید.

در مطالب قبلی شما را با رشد سهام در بازار آسیا آشنا کردیم. در ادامه همراه ما باشید تا در خصوص انواع ارزش سهام اطلاعاتی در اختیارتان قرار دهیم.

شناخت انواع ارزش سهام

• ارزش دفتری

از دیگر انواع ارزش سهام را می توان ارزش دفتری دانست. اگر جمع بدهی‌ های یک شرکت را از جمع دارایی ‌های همان شرکت کم کنیم، قیمتی که می ماند جمع ارزش سرمایه سهامداران شرکت یا به تعبیر دقیق ‌تر، مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت می باشد.

اگر قیمت حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام شرکت تقسیم نماییم، عدد به دست آمده نشان دهنده ارزش دفتری هر سهم می باشد.

فرض را بر این می گذاریم که جمع ارزش دارایی‌ های یک شرکت الف در انتهای سال اول فعالیت شرکت، ۱۰ میلیارد تومان باشد. این مجموعه همچنین درمجموع هفت میلیارد تومان به بانک ‌ها و همچنین سایر شرکت‌ ها، بدهی دارد از این رو، جمع انواع بورس در ایران حقوق صاحبان سهام این شرکت سه میلیارد تومان می باشد.

هنگامی که شرکتی در جمع تعداد ۲۰ میلیون سهم انتشار دهد، ارزش دفتری هر سهم این شرکت ۱۵۰ تومان می باشد. چا از کلمه «دفتر» استفاده می کنیم؟ به این خاطر که در ارزش دفتری سهم هم این است که اعداد و ارقام مربوط به دارایی ‌های شرکت، طبق عدد های درج شده در دفتر های حسابداری آن شرکت، را مورد بررسی قرار می دهیم.

یکی از این ارزش ها ارزش اسمی است که به عنوان یک سهم قیمتی می باشد که عرضه اولیه سهام یک شرکت طبق آن ارزش گذاری را انجام می دهد.

در بورس ایران ارزش اسمی هر سهم از شرکت‌ های پذیرفته ‌شده، ۱۰۰ تومان معادل یک ریال می باشد.

همچنین قیمت ارزش اسمی را می توان روی برگه ‌های سهام پیدا کرد.

در بحث های مالی به ارزش واقعی سهام یک شرکت و یا یک دارایی ارزش ذاتی داده می ‌شود که بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسب ‌و کار مورد نظر، از جمله صورت‌های مالی، پتانسل رشد شرکت و همچنین از لحاظ دارایی‌ های مشهود و همچنی نامشهود انجام می گیرد.

لازم به ذکر است که می توانید در نظر بگیرید قیمت بازار سهم یک شرکتی، در حال حاضر ۲۰۰ تومان می باشد، به عبارتی سهام آن شرکت الان با قیمت ۲۰۰ تومان در بازار سرمایه در حال معامله می باشد؛ اما سرمایه‌ گذاران زیادی چنین متقاضی خرید این سهم می باشند.

هنگامی که از این سرمایه‌ گذاران سؤال بپرسید که چرا می خواهید سهام یک شرکت را بخرید؟ به گفته تمامی آن ها «ما بر این باوریم که این سهم بیشتر از ۲۰۰ تومان ارزش دارد.» معنی این جمله این است که ارزش واقعی سهام آن شرکت، بیشتر از قیمت انواع بورس در ایران بازار این سهم می باشد.

از این رو می توان گفت، ارزش ذاتی یک سهم، نشان دهنده قیمتی می باشد که سرمایه داران برای یک سهم در نظر می گیرند. در حقیقت اگر از دید سرمایه ‌گذاران، ارزش ذاتی یک سهم بالاتر از ارزش بازار آن سهم می باشد، گزینه مناسبی برای خرید می باشد، اما هنگامی که ارزش ذاتی یک سهم از ارزش آن در بازار سرمایه کمتر باشد، سهم نام برده فاکتور درستی برای سرمایه‌گذاری به حساب نمی اید.

آیا می دانید ارزش بازار چیست؟ به این نوع ارزش سهام یا قیمت معاملاتی، قیمتی می گویند که سهام بر طبق آن، در بورس مورد خرید و فروش قرار گیرد.

قیمت سهم در بازار سرمایه را میزان عرضه و همچنین تقاضا برای یک سهم معین می کند. مثلا امکان دارد به علت عملکرد خوب یک شرکت، سرمایه ‌گذاران زیادی به دنبال خرید سهام آن شرکت در بورس باشند.

انواع قیمت سهام طبق تابلوی هر نماد

1. اولین قیمت open price اولین قیمتی است که در روز معاملاتی جاری بازار می باشد معامله می شود.
2. قیمت آخرین معامله close price قیمت آخرین معامله ‌ای می باشد که در نماد مشاهده می شود.
3. قیمت پایانی در بورس نیز میانگین وزنی قیمت‌های معامله شده در بازه زمانی روز است.
4. قیمت دیروز را می توان قیمت نهایی معاملات روز کاری گذشته دانست.
5. بازه روز Low Price & High Price به کمترین و همچنین بالاترین مقدار قیمت یک سهم که در روز خرید و فروش جاری مورد بررسی قرار می گیرد بازه روز می گویند.
6. بازه هفته کمترین و همچنین بیشترین قیمتی است که سهم در قیمت‌ها در طول هفته معامله انجام می گیرد.
7. بازه سال چیست؟ کمترین و بیشتری میزان قیمت هر سهم که در طی یک سال قبل به خود دیده است یا تعبیر دیگر خرید و فروش شده است.

با مطالعه اطلاعات بالا با انواع ارزش سهام آشنا شدید.

امیدواریم با استفاده از سرور مجازی بورس توشن و همچنین پیگیری آخرین اخبار در مورد بورس می توانید به نتیجه مورد نظرتان دست پیدا کنید.

چگونه سرور مجازی بورس با اینترنت پر سرعت برای خرید عرضه اولیه و سر خط زدن معاملات بورس تهیه کنم ؟

بورس چیست؟ (انواع آن)

بورس به بازاری اطلاق می شود که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می پذیرد.

واژه بورس (Bourse) در زبان فرانسوی به معنای کیف پول است. علاوه بر این، چنین بیان شده است که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک مردی به نام واندربورس (Van der Burse) زندگی می کرده که صرافان شهر در مقابل خانه او به داد و ستد کالا و اوراق بهادار می پرداختند. از این رو بعدها به کلیه مکان هایی که داد و ستد پول ، کالا و اسناد مالی و تجاری در آن صورت میگرفت، بـورس گفته شد.

اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر بیان کنیم؛بورس بازاری برای خرید و فروش سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار است. البته باید در نظر داشت که در بازار سرمایه دو بخش اصلی وجود دارد بازار سهام و بازار بدهی.

با توجه به آنکه سابقه Bourse سهام در کشورمان بسیار بیشتر از بازار بدهی است، عموما در پاسخ به سوال بورس چیست ، ذهن‌ها به سمت بازار سهام معطوف می‌شود.

بورس، در اصطلاح علم اقتصاد

مکانی است که کار قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می‌گیرد.

برای شناخت‌بورس و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از “بازار” و تعریف آن شروع کنیم. در یک تعریف ساده، می‌توان گفت که، بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می‌گیرد؛ و ساده‌تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه‌ برقرار شود و معامله‌ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است. این شرایط می‌تواند مکان خاصی باشد یا شبکه‌ای ارتباطی مثل اینترنت.

در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، دارایی‌های واقعی و دارایی‌های مالی، مورد معامله قرار می‌گیرند. دارایی‌های واقعی همان دارایی‌های فیزیکی هستند مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و …. اما دارایی‌های مالی دارایی‌های کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت. بورس‌ بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد.

تاریخچه بورس

بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری‌شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تاسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی Bourse را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد.

در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تاسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی ازبورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این Bourse برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد. حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کرد.

انواع بورس‌

بورس اوراق بهادار

فراهم‌آوردن بازاری شفاف و منصفانه برای دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده و همچنین سیستمی مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضای آن است.

دربورس‌اوراق‌بهادار دارایی‌های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می‌گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می‌شود “بورس اوراق بهادار” می‌گویند.

بورس‌ها در همه جای جهان وجود دارند، چند نمونه از معروف‌ترین آن‌ها بازار سهام نیویورک، نزدک و بازار سهام توکیو است. امروزه بسیاری از معاملات Bourse با پیشرفته‌تر شدن بازار و قابلیت انجام معاملات عادلانه بدون حضور اعضا در سالن معاملات، به‌صورت الکترونیکی انجام می‌شوند.

بورس کالا

بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت میگیرد و به طور منظم و دائم فعال است بورس کالا نام دارد. دربورس کالا معمولاً مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار میگیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار میگیرد نامگذاری میکنند. مثلاً بورس نفت و بورس گندم.

بورس ارز

دربورس ارز، همانطور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پولهای خارجی انجام میگیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.

تعریف شاخص بورس

بورس سهام مجموعه‌ای از شرکت‌ها را شامل می‌شود که در صنایع مختلف فعالیت می‌کنند.

افراد برای ورود به بورس نمی‌توانند تمامی شرکت‌ها را به صورت جداگانه بررسی کنند و در نتیجه نیازمند معیاری عمومی‌تر برای ورود به بازار سهام هستند. بر این اساس، شاخص‌ها معرفی می‌شوند که نیاز تعریف شاخص بورس را دقیق‌تر بدانیم. شاخص بورس به نوعی میانگین قیمت تمامی سهام موجود در بورس است که تغییرات آن بیانگر وضعیت عمومی آن بازار است.

حتما شما هم تاکنون، بارها و بارها، شنیده‌اید که مثلا شاخص‌بورس امروز با ۵۰ واحد رشد، به عدد ۳۲ هزار واحد رسید. همچنین گاهی اوقات رسانه‌ها از کاهش شاخص‌بورس خبر می‌دهند. اما تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که شاخص بورس، بیانگر چیست و چرا افزایش یا کاهش آن، اهمیت دارد؟ اساس نوسانات شاخص چه مفهومی دارد؟ در این برنامه، قصد داریم درباره شاخص‌های بـورس و انواع آنها صحبت کنیم.

تأثیر بورس بر اقتصاد

علیرغم اینکه بورس در ایران قدمت چندانی ندرد اما یکی از ارکان و مولفه های اصلی در بازار سرمایه و تجارت محسوب میشود و توانسته جایگاه ویژه ای در اقتصاد پیدا کند. از طرف دیگر، بسیاری از افراد با بازار سرمایه آشنایی نداشته و بنابراین کمتر برای سرمایه گذاری دربورس حضور پیدا میکنند. با این حال، تاثیر Bourse بر اقتصاد قابل انکار نیست و شاهد و گواه آن، میزان سودی است که سهامداران به دست آورده و مجددا برای سرمایه گذاری دربورس استفاده کردند.

علاوه بر این،بورس برای سرمایه گذاران مزیت هایی دارد که از جمله آنها میتوان به راحتی و سهولت انتقال انواع سهام، امکان سرمایه گذاری بلند مدت در مکان های قابل سرمایه گذاری، ایجاد بازارهای دایمی و خرید و فروش انواع سهام را نام برد. همچنین، افراد معولی دارای سرایه اندک نیز باید مزیت های این بورس و سرمایه گذاری در آن را بررسی نموده و با توجه به سودآوری شان، برای سرمایه گذاری بلند یا کوتاه مدت تصمیم بگیرند.

بازار بورس چه منافعی برای جامعه دارد؟

کنترل نقدینگی در جامعه بازاربورس یک فرصت سرمایه گذاری مطلوب برای سرمایه گذاران با سرمایه های اندک ایجاد می کند و زمینه توزیع عادلانه ثروت را مهیا می کند.

مزیت های کلان بورس برای جامعه عبارتند از:

• رشد تولید ناخالص ملی و مهار تورم
• استفاده از پس اندازهای خرد و کوچک مردم
• هدایت سرمایه های سرگردان
• کمک به رشد صنعتی شدن کشور

معادل‌ انگلیسی بورس

Exchange (organized market), Bourse, Stock Market, Stock Exchange, Exchange

فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟

فرابورس دارای پنج بازار با نام‌های بازار اول، بازار دوم و . میباشد

بازار فرابورس ایران، از نظر ساختار و مزایا به بازار سرمایه بورس شباهت دارد. کسب سود مناسب به عنوان نخستین و بزرگ ترین مزیت سرمایه گذاری در فرابورس محسوب میشود. در این مطلب از سرپوش با بازار فرابورس آشنا می شوید.

فرابورس

یکی از بازارهای مالی ایران به نام بازار فرابورس میباشد که می توان سهام های مختلف را در آن خرید و فروش کرد. امکانات فرابورس و شیوه خرید و فروش سهام به بورس، شبیه است. تالار بورس و فرابورس ایران به مردم گوشزد می کند که لازمه ی ورود به چنین بازاری، داشتن دانش درباره مفهوم فرابورس است. درواقع شما نیازمند ارزیابی موقعیت های مربوطه و عمل کردن طبق اصولی پایدار برای موفقیت در فرابورس هستید.

هدف از راه اندازی بازار فرابورس، برای شرکتهای علاقه مند به حضور در بازار سرمایه و افزایش نقد شوندگی میباشد درحالیکه این شرکت ها هنوز نتوانسته اند در بازار بورس، حاضر شوند. نام چنین بازاری برگرفته ازOver the Counter Market‪( OTC)‬ به معنی« خارج از بورس» می باشد. شرکتهای متقاضی براساس مجوز بازار OTC می توانند با شرایط پذیرش اسان تری روبرو شوند و از تمام مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار، پس از ورود سریعتر به بازار سرمایه برخوردار شوند.

تاریخچه فرابورس در ایران

بازار فرابورس ایران، فعالیت خود را در آبان سال ۱۳۸۷ تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار شروع کرد. ساختار و جایگاه قانونی این بازار به بورس، شباهت دارد اما از شرایط پذیرش و معامله ساده تري برخوردارست تا از این طریق به تامین مالی اقتصاد کشور ، کمک کند.

ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه، یکی از مهم ترین وظایف بازار فرابورس محسوب میشود که فاقد شرایط ورود به بورس اوراق بهادار است و یا تمایلی ندارد که سریعا به بازار وارد شود. علاوه‌براین که در بازار فرابورس، انواع متنوعی از اوراق بهادار، معامله میشود؛ شرایط و الزامات کمتری برای ورود به آن نیاز است.

بنگاه های اقتصادی براساس تنوع در شرایط پذیرش شرکت ها در فرابورس ایران می توانند به این بازار مالی با کسب حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، وارد شوند و در بازار مبادلات اوراق بهادار، از تمامی مزایای شرکتهای پذیرفته شده بهره مند شوند.

انواع فرابورس

تقسیم بندی های بازار فرابو رس، متفاوت از بازار مالی بورس است. فرابورس، متشکل از ۷ بخش بازار مالی می باشد ولی بازار مالی بورس متشکل از دو بازار اول و دوم است. بخش های بازار مالی شامل بازارهای اول، دوم، سوم یا عرضه، شرکتهای کوچک یا متوسط، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه و ابزار مشتقه می باشد. فرابورس ایران عبارتست از:

۱. بازار اول:

بیشترین سهام پذیرفته شده در فرابورس، متعلق به بازار اول است. شرایط پذیرش این بازار نسبت به بورس، از لحاظ حداقل سرمایه ثبت شده ، سهام شناور، تعداد سهامدارن و شفافیت اطلاعاتی، آسان تر است. این بازار نسبت به بازار های دیگر فرابورس، ریسک کمتری دارد اما ریسک بیشتری نسبت به معاملات در بازار بورس دارد.

۲. بازار دوم:

اوراق بهادار شرکتهای سهامی عام در بازار دوم، خرید و فروش می شوند؛ همانگونه که در بازار اول، اینکار نیز انجام میشود ولی میزان سخت گیری شرایط در بازار دوم، کم تر است و شرکت هایی که برای عضو شدن در بازار اول از شرایط کافی برخوردار نیستند، در بازار دوم پذیرفته می شوند. گاهی اوقات این عضوها شامل شرکتهای کوچک، نوپا، زیان ده و یا شرکت هایی هستند که به منظور افزایش سرمایه میخواهند به سهامی عام از سهامی خاص، تبدیل شوند. شرایط پذیرش این شرکت ها در بازار دوم عبارتند از:

* از زمان تاسیس این شرکت، حداقل ۱۲ ماه بگذرد.

* در رابطه با شرکت، هیچگونه پرونده یا شکایت مالی وجود نداشته باشد.

* میزان سهام شناور شرکت، شامل حداقل ۵ درصد از سهام ثبت شده باشد.

* آخرین سرمایه ای که در شرکت، ثبت شده باید ۱۰۰ میلیون تومان باشد.

* اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت، نباید سابقه محکومیت قطعی کیفری داشته باشند.

یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع بورس ایران، فرابورس است

۳. بازار سوم:

بازار عرضه، نام دیگر بازار سوم است. اوراق بهادار مختلفی در این بازار، عرضه می شود که شرایط پذیرش در بورس و فرابورس را ندارند. از موارد قابل معامله در این بازار می توان به بلوک سهام شرکتهای سهامی، واحدهای صندوق های سرمایه گذاری پذیرفته نشده در فرابورس، حق تقدم خرید این سهم ها ، رهن و اجاره، اوراقی مثل اوراق انواع بورس در ایران مشارکت، سهام بی نام شرکتهای سهامی عام و حتی سهام شرکتهای در حال تاسیس اشاره کرد. میزان ریسک معاملات در این بازار، بالاست و تنها افراد جسور می توانند در آن شرکت کنند.

سهام شرکتهای سهامی عامی ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار که در هیچ یک از بازارهای بورس یا فرابورس، پذیرش نمیشوند؛ در بازار پایه، منتشر می شود.

۴. بازار پایه:

بهتر است بدانید که در بازار پایه، شروط مذکور در بازار اول و دوم وجود ندارد چون نیازی نیست که شرکت ها در این بازار، پذیرش شوند. این بازار، متشکل از سه رنگ زرد ، نارنجی و قرمز میباشد به این صورت که از شرکتهای کم ریسک به پرریسک دسته بندی شده اند. در ادامه با ویژگی های شرکت های بازار پایه اشنا شوید:

> نوسان قیمتی در بازار به این صورت تعيين شده که زرد ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز ۱درصد است.

> شرکتهای بازار زرد، از مجوز درخواست پذیرش برخوردار نیستند و در این بازار باید، صرفا به دلیل الزام قانونی ثبت شوند.

> به شرکتهای ثبت شده در سازمان بورس که شرایط لازم برای پذیرش را ندارند؛ شرکتهای بازار نارنجی می گویند.

> در نهایت شرکت هایی در بازار قرمز قرار می گیرند که پذیرششان در بازار بورس و فرابورس به دلیل از دست دادن شرایط لازم لغو می شود.

۵. بازار ابزارهای نوین مالی:

کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم سهام ها مجوز پذیرش در بازار ابزارهای نوین مالی را دارند؛ به شرطی که توسط شورای عالی بورس، تائید شده باشند و مشمول ثبت یا معاف از ثبت سازمان، بنا بر اعلام این شورا باشند. اوراق معامله شده در این بازار عبارتند از:

- گواهی سرمایه گذاری

- صکوک که ویژگی های مشخص دارند

- اوراق مشارکت رهنی

- صندوق های زمین و ساختمان

- گواهی های سپرده بانکی

۶. بازار شرکت های کوچک( SME):

بازار سرمایه شرکتهای کوچک، توسط شرکت فرابورس ایران راه اندازی شده است تا شرکتهای دانش بنیان برای بهره برداری از مزایای مالی بتوانند در آن حاضر شوند. بیشتر عملکرد آتی آنها در این شرکت ها بررسی میشود و هیچ توجهی به عملیات مالی حال حاضر آنها نمی شود. حضور شرکتهای کوچک و تامین مالی آنها از بازارهای شرکتهای SME باعث رشد و پیشرفت آنها می شود.

در واقع فرابورس شکل تسهیل شده‌ای از بورس است

مهم ترین وظیفه فرابورس ایران

مهم ترین وظیفه فرابورس ایران اینست که برای تامین مالی از طریق بازار سرمایه، طیف وسیعی از بنگاه های اقتصادی را ساماندهی و هدایت کند. به همین دلیل شرایط پذیرش شرکت ها به این صورت است که شرکت ها باید در سریع ترین زمان ممکن با احراز حداقل شرایط به بازار، وارد شوند و بتوانند در بازار اوراق بهادار، از تمامی مزایای شرکتهای پذیرفته شده استفاده کنند.

در واقع میزان نظارت سازمان بورس بر معاملات در فرابورس، محدود تر است و صرفا معامله شرکت هایی در این بازار انجام می شود که برای جلوگیری از کلاه برداری ها شرایط لازم برای ورود به بورس را ندارند.

بهتر است بدانید که سازمان بورس اوراق بهادار، نظارت کاملی بر فعالیت های مالی و عملیاتی شرکتهای بورس، فرابورس و بورس کالا دارد.

تفاوت بازار بورس و فرابورس

>> شرایط پذیرش شرکت ها در بورس نسبت به فرابورس، سخت تر است.

>> به دلیل این که شرایط پذیرش شرکت ها در فرابورس، آسان است؛ از این رو دوره ی آن نسبت به بورس، کم تر است.

>> قوانین بورس نسبت به فرابورس، سختتر است؛ به همین خاطر، ریسک نمادهای پذیرفته شده در بورس، کم تر انواع بورس در ایران از فرابورس است.

>> کارمزد خرید و فروش در بورس نسبت به فرابورس، بیشتر است.

مزایای سرمایه گذاری در فرابورس

بازار فرابورس ایران، از نظر ساختار و مزایا به بازار سرمایه بورس شباهت دارد. کسب سود مناسب به عنوان نخستین و بزرگ ترین مزیت سرمایه گذاری در فرابورس به شمار می رود. شما باتوجه به سرمایه ی اکانت فرابورسی خود، می توانید سودی دریافت کنید که مناسب با آن است. مزایای دیگر ورود به فرابورس عبارتست از:

> حمایت و شفافیت قانونی

> حفظ سرمایه مردم در مقابل تورم

> آسانی نقد شوندگی

> عدم وجود محدودیت برای سرمایه گذاری در فرابورس

> مشارکت در اداره شرکت

> معافیت مالیاتی در فرابورس

شرایط پذیرش شرکت ها در بورس سخت گیرانه تر و در فرابورس ساده تر است

نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس

نحوه ی خرید و فروش سهام در فرابورس به بازار بورس اوراق بهادار، شباهت دارد و نیازی به انواع بورس در ایران اخذ کد بورسی جدا برای معامله کردن نیست. شما درصورت فعالیت در بازار بورس میتوانید از کد بورسی خود برای خرید و فروش سهام در فرابورس استفاده کنید وگرنه باید حتماً کد بورسی بگیرید.

انواع بازار بورس در ایران

یکی از انواع بازار بورس در ایران بورس اوراق بهادار تهران می باشد. بورس اوراق بهادار تهران بازار رسمی، متشکل و خودانتظام در بازار سرمایه ایران است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود و تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران تهیه شد. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد و در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶ ، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس انواع بورس در ایران آغاز به کار کرد .

از مهم‌ترین مزایای پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران به موارد زیر می‌توان اشاره کرد :

1. سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار (اوراق قرضه )
2. کاهش ریسک نقدینگی
3. برخورداری از معافیت مالیاتی
4. تعیین ارزش سهام شرکت
5. سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
6. افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
7. سهولت در استفاده از تسهیلات بانکی و یا سایر ابزارهای تأمین مالی
8. ارائه معیارهای جدید برای ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت
9. افزایش توان رقابتی و سهم از بازار

دومین بازار بورس در ایران: فرابورس

دومین نوع از انواع بازار بورس در ایران فرابورس می باشد که به بازار اول و دوم و پایه (الف، ب و ج) و بازار سوم تقسیم می شود.. فرابورس ایران بازاری می باشد که سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند مورد داد و ستد قرار می‌گیرد .

در کشور های تراز اول جهان بازار فرابورس برای معاملات سهام شرکت هایی است که دارای عدم شفافیت مناسب و کافی، سودآوری نامناسب و … است که معاملات آن طبق توافق خریدار و فروشنده انجام می شود. شرکت های بازار بر اساس ریسک سرمایه گذاری، شفاف بودن صورت های مالی و میزان بدهی و … در یکی از بازار های الف، ب و ج قرار می گیرند .

فرابورس ایران با هدف ایجاد بازاری کارآمد، منصفانه و شفاف، تمهیدات و بسترسازی لازم را در زمینه انتشار سریع و عادلانه اطلاعات با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار انجام داده تا صاحبان سرمایه با آگاهی و شناخت بیشتر در خصوص انواع اوراق بهادار، درجات ریسک و سایر شاخصه‌های مهم، به سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار پذیرفته‌شده در این بازار اقدام کنند .

«دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل ‌و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران (شرکت سهامی عام)» مصوب ۱۳۸۸ فعالیت این رکن بازار سرمایه را در قالب چند بازار مجزا به نام‌های بازار اول، دوم، سوم، پایه، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و بازار مشتقه بیان کرده است. در حال حاضر این بازارها به لحاظ طی کردن فرایند پذیرش باهم متفاوت هستند و پذیرش سهام شرکت‌های سهامی عام صرفاً در بازارهای اول و دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد. متقاضی پذیرش در صورت دارا بودن شرایط پذیرش، باید تقاضای پذیرش خود را دریکی از این بازارها به فرابورس ارائه کند.

برخی از مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس عبارت‌اند از :

1. تأمین مالی آسان و ارزان
2. افزایش نقد شوندگی سهام
3. بهره‌مندی از معافیت مالیاتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس
4. نقل ‌و انتقال سهام به ‌صورت آسان- سریع و کم‌ هزینه
5. شفافیت و اعتبار قیمت سهام به ‌واسطه مبادله در فرابورس
6. اطلاع‌رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه
7. بهره‌گیری از امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
8. معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از قشرها جامعه و افزایش اعتبار شرکت

تجزیه و تحلیل بازار الف، ب و ج

بازار پایه ج:

پایین ترین سطح شرکت های فرابورس می باشد که طبق معیارهای تعریف شده شرکت فرابورس دسته بندی شده اند. سهم های این بازار بدون دامنه نوسان معامله می شوند. سرمایه گذاری در سهم های بازار ج توصیه نمی شود مگر برای افرادی که رانت دارند چون سفته بازی در بازار ج زیاد است و برای افرادی که رانت ندارند این بازار بسیار پر ریسک است .

بازار ب:

دارای دامنه نوسان ۱۰ درصدی می باشد. بازار ب نسبت به ج از شرایط بهتری برخوردار است ولی با این وجود باز هم پیشنهاد می دهیم در این بازار هم اگر رانت و تجربه کافی ندارید معامله نکنید .

بازار الف:

که بیشتر سهم ها در این بازار هستند و بیشتر معامله گران در این بازار فعال اند. در بازار الف دامنه نوسان ۵ درصد است و در این بازار سفته بازی به مراتب بسیار کمتر است و می توان با اعتماد بالایی در این بازار سهام خرید و فروش کرد .

در کل به معامله گرانی که رانت و یا تجربه کافی ندارند پیشنهاد می دهیم در بازار پایه ب و ج به هیچ عنوان معامله نکنند. بازار الف بسیار شفاف و برای معامله گری امن می باشد .

در فرابورس موارد دیگر مالی نیز معامله می شود که به عنوان بازار های نوین مالی و بازار های مشتقه مالی عنوان می شوند مانند اوراق با درآمد ثابت ،تسهیلات مسکن و ….

معاملات بازارهای فرابورس دامنه نوسان های متفاوتی دارند. شرکت فرابورس نیز همانند بورس بصورت سهامی قابل خرید و فروش است و با نماد فرابورس در بازار معامله می شود . سود این شرکت از کارمزد معاملات زیر نظر فرابورس حاصل می شود .

سومین بازار بورس در ایران: بورس کالا

سومین نوع از انواع بازار بورس در ایران بورس کالا می باشد. بورس کالا، بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان این بازار، به خریداران عرضه می‌شود. سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید و فروش است و درآمد آن حاصل از کارمزد معاملات کالایی تحت نظر این شرکت است . معاملات در این بازار بصورت نقد، نسیه و سلف برای انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی تقسیم می شود که هرکدام نیز بخش های متفاوتی دارند تا کالاهای پذیرفته شده در بورس کالا را در خود جای دهند .

سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریورماه سال ۸۲ به‌عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس‌ از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریورماه سال ۸۳ شروع به فعالیت کرد. شرکت بورس کالای ایران نیز به‌موجب ماده ۵۸ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک شرکت جدید و کاملاً مستقل از سازمان‌های کارگزاران بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی، پس از پذیره‌نویسی در چهار گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد. بدین ترتیب، هم‌اکنون بورس کالای ایران باتجربه‌ای بیش از ۱۰ سال، به دادوستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده‌های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه ازجمله قراردادهای آتی مشغول است .

انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌اند از :

قرارداد نقدی :

قراردادی است که بر اساس آن، پرداخت‌ بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود .

قرارداد سلف :

قراردادی است که بر اساس آن، کالا باقیمت معین درزمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود .

قرارداد نسیه :

قراردادی است که بر اساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود .

قرارداد آتی :

قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الآن تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند .

قرارداد سلف استاندارد :

قراردادی است که بر اساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری‌شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد ۲ و ۳ دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به‌اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود .

قرارداد اختیار معامله :

قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن‌یک طرف، اختیار(حق) خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هرکدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند .

گواهی سپرده کالایی :

بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تائید بورس صادر می‌گردد .

چهارمین بازار بورس در ایران: بورس انرژی

آخرین نوع از انواع بازار بورس در ایران بورس انرژی می باشد. بورس انرژی بازاری است که در آن حامل‌های انرژی با محصولات انواع بورس در ایران برق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی، خریدوفروش می‌شود. بورس انرژی با 7 سال سن جوان ترین بازار بورس در ایران محسوب می شود. بورس انرژی بازاری است که در آن هر کالایی که پایه انرژی داشته باشد، قابلیت معامله دارد. بنابراین این بورس به‌نوعی دومین بازار کالای متشکل کشور نیز محسوب می‌شود .

دارایی‌های قابل معامله در این بازار هم شامل دارایی‌های فیزیکی و هم شامل دارایی‌های مالی از قبیل ابزارهای مشتقه مبتنی بر انرژی خواهد بود. بنابراین امکان معامله نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، برق و نیز ابزارهای مشتقه مبتنی بر آن‌ها (شامل اوراق سلف موازی) در این بازار وجود دارد. این امر با توجه به ویژگی‌های کشور و برخورداری از منابع غنی انرژی اهمیت زیادی دارد خصوصاً آنکه یکی از کارکردهای مهم این بورس موضوع صادرات و فروش انرژی به کشورهای همسایه است که بحث کشف قیمت در آن اهمیت زیادی دارد .