آموزش بازارهای بین المللی و قیمت گذاری نفت و گاز
تحلیل بازارهای جهانی و پیش بینی قیمت های جهانی نفت و تحلیل دلایل نوسانات آن معمولا کار دشواری است این دشواری به این دلیل است که عوامل متعدد و متنوعی بر بازار و قیمت های جهانی نفت تاثیر می گذارد. در این فرادرس سعی شده است تا مباحث مربوط به بازار جهانی نفت و عوامل تاثیر گذار بر آن بررسی شود و به این سوال پاسخ داده شود که چه عواملی بر این بازار تاثیر می گذارد. در این فرادرس تلاش کردیم با بهره گیری از بهترین تکنیک های یادگیری به آموزش مفاهیم بازارهای مالی نفت و گاز بپردازیم. این آموزش به گونه ای است که ترتیب درس نامه ها بر اساس پایه ای ترین مفاهیم و مبانی هر درس به صورت موضوعی طبقه بندی شده است.
آموزش بازارهای بین المللی و قیمت گذاری نفت و گاز
فاطمه خندان
دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق نفت و گاز
فاطمه خندان در حال حاضر دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق نفت و گاز در دانشگاه علامه طباطبایی هستند و ایشان علاوه بر رشته حقوق نفت و گاز بر مباحث مدیریت صنعتی نیز اشراف کامل دارند. همچنین بر نرم افزارهای اقتصادی نظیر: کامفار (COMFAR) و EViews مسلط بوده و در حال حاضر مشغول کار بر روی پروژه کاربرد هوش مصنوعی و الگوریتم های فرامحاسباتی در تفسیر آرای حقوقی هستند.
توضیحات تکمیلی
تسلط بر مبانی و کلیات ساختار بازارهای نفت و گاز، بازارهای بورس نفت و مکانیزم فعالیت آن ها، از راه های موفقیت در رشته های مرتبط تحصیلی از جمله: حقوق نفت و گاز و مدیریت قراردادهای نفت و گاز محسوب می شود. تحلیل بازارهای جهانی و پیش بینی قیمت های جهانی نفت و تحلیل دلایل نوسانات آن معمولا کار دشواری است این دشواری به این دلیل است که عوامل متعدد و متنوعی بر بازار و قیمت های جهانی نفت تاثیر می گذارد.
در این فرادرس سعی شده است تا مباحث مربوط به بازار جهانی نفت و عوامل تاثیر گذار بر آن بررسی شود و به این سوال پاسخ داده شود که چه عواملی بر این بازار تاثیر می گذارد. در این فرادرس تلاش کردیم با بهره گیری از بهترین تکنیک های یادگیری به آموزش مفاهیم بازارهای مالی نفت و گاز بپردازیم. این آموزش به گونه ای است که ترتیب درس نامه ها بر اساس پایه ای ترین مفاهیم و مبانی هر درس به صورت موضوعی طبقه بندی شده است.
فهرست سرفصل‌ها و رئوس مطالب مطرح شده در اين مجموعه آموزشی، در ادامه آمده است:
- درس یکم: مفاهیم اساسی در بازارهای نفت و گاز
- بازار و مفاهیم اساسی آن
- داد و ستد بر اساس نحوه تعهد معاملات – بورس ها
- بازارهای بورس و بورس کالا
- خصوصیات کالای بورسی و انواع آن
- نفت خام و فرآورده ها (تعاریف و ویژگی ها)
- بازار کالاهای انرژی
- بازار گاز طبیعی
- بازار نفت خام
- بازار فراورده ها
- تمایز بازار نفت از سایر بازارها
- حمل و نقل
- پالایش
- ذخیره سازی
- ذخیره سازی عملیاتی
- ذخیره سازی تجاری
- ذخیره سازی استراتژیک
- عرضه و تقاضای کلان نفت
- تاریخچه تحولات در بازار نفت
- ادغام افقی، ادغام های مالی و عملیاتی عمودی در شرکت های چند ملیتی و تاثیر آن ها بر قیمت های بازار
- ملی شدن شرکت های نفتی و تغییر استراتژی شرکت های چند ملیتی
- قشر تاریخی ظرفیت مازاد در رفتار بازارهای بین المللی نفت و تاثیر آن بر ساختار بازارها
- قیمت نفت و گاز
- هزینه و قیمت نفت در بازار بین المللی
- قیمت های نفت در بازار جهانی
- عوامل بنیادین
- عوامل سیاسی - اجتماعی
- رشد اقتصادی
- آب و هوا
- بازار فرآورده و پالایش
- حمل و نقل نفت خام
- ذخیره سازی نفت و فراورده ها
- تصمیمات اوپک (OPEC)
- بازار عرضه و تقاضای آمریکا
- نقاط حمایت و مقاومت
- مقاطع کمی اخبار
- اقبال بازار و نقش بورس بازان
- رشد اقتصادی کشورهای هدف مصرف
- سایر بازارها
- ارزش دلار امریکا
- معاملات قراردادهای اختیار
- حجم معاملات
- روند و قیمت بسته شدن قرارداد
- سودبری معامله گران
- تفاوت قیمت قراردادهای آتی
- بررسی تسویه فیزیکال و نقدی
- روش های تحویل
- روش تحویل از موجودی
- روش FOB
- روش CIF
- روش FAS
- روش ADPS
- روش EFPS
- روش EXW
- حمل و نقل دریایی نفت
- انواع کشتی های بارکش
- اجاره کشتی های بارکش
- اجاره کشتی خالی برای مدت مشخص
- اجاره مدت دار کشتی با مدیریت
- اجاره کشتی برای سفر ساده
- اجاره کشتی برای سفرهای متعدد
- آشنایی با چرخه انرژی در صنعت نفت
- چرخه انرژی
- اکتشاف
- استخراج و تولید
- پردازش هیدروکربن ها
- حمل و نقل
- پالایش
- توزیع
- ریسک بازار و ریسک نکول
- ریسک عملیاتی
- ریسک نقدینگی
- ریسک سیاسی
- مشتقات مالی
- بازارهای فیزیکی
- بازارهای اسپات
- بازارهای مالی
- مشتقات مالی
- قراردادهای Forward
- قراردادهای Futures
- مشتقات مالی Options
- آشنایی با قراردادهای اختیار معامله
- سوآپ (Swap)
- مکانیزم بازارهای مشتقه
- Opposing Positions
- Speculative Trading
- آشنایی با قراردادهای CFD و عملکرد آن
مفید برای
- مهندسی نفت
- حقوق نفت و گاز
- مدیریت مالی نفت و گاز
- حسابداری نفت و گاز
- مدیریت قراردادهای نفت و گاز
پیش نیاز
آنچه در این آموزش خواهید دید:
آموزش ویدئویی مورد تائید فرادرس
فایل PDF یادداشت های ارائه مدرس
پیش نمایش‌ها
۱. مفاهیم اساسی در بازارهای نفت و گاز
۲. شناخت مختصات اقتصادی بازارهای بین المللی و منطقه ای
۳. سیر تکاملی بازار نفت و ادغام شرکت های بزرگ
۴. پیش بینی قیمت های نفت و گاز
۵. اصول معاملات و روش های تحویل و حمل و نقل کالا در بازار
۶. شناخت بازارهای بورس و آتی های نفت و گاز
آموزش‌های مرتبط با آموزش بازارهای بین المللی و قیمت گذاری نفت و گاز
آموزش فیلتر نویسی در بورس - ابزار شناسایی سهام پربازده - مقدماتی
آموزش استاندارد ASME Section 8 برای طراحی و ساخت مخازن تحت فشار
آموزش ابعاد فنی بالادستی صنعت نفت و گاز
آموزش تحلیل تکنیکال معاملات Technical Analysis براساس نمودارهای شاخص و قیمت برای سرمایه گذاری
راهنمای سفارش آموزش‌ها
در مورد این آموزش یا نحوه تهیه آن سوالی دارید؟
- با شماره تلفن واحد مخاطبین ۵۷۹۱۶۰۰۰ (پیش شماره ۰۲۱) تماس بگیرید. - تمام ساعات اداری
- با ما مکاتبه ایمیلی داشته باشید (این لینک). - میانگین زمان پاسخ دهی: ۳۰ دقیقه
اطلاعات تکمیلی
نام آموزش آموزش بازارهای بین المللی و قیمت گذاری نفت و گاز ناشر فرادرس شناسه اثر ۸-۱۲۴۵۲-۰۷۶۲۷۳ (ثبت شده در مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد) کد آموزش FVPTR104 مدت زمان ۲ ساعت و ۵۵ دقیقه زبان فارسی نوع آموزش آموزش ویدئویی (نمایش آنلاین + دانلود) حجم دانلود ۲۷۵ مگابایت (کیفیت ویدئو HD با فشرده سازی انحصاری فرادرس) 
توضیحات بیشتر
- ۱۰۰ درصد مبلغ پرداختی در حساب کاربری شما شارژ می‌شود.
- و یا ۷۰ درصد مبلغ پرداختی به حساب بانکی شما بازگشت داده می‌شود.
آموزش‌های پیشنهادی برای شما
مجموعه آموزش مهندسی نفت
آموزش نرم افزار PVTi برای مدل سازی خواص سیالات مخازن نفتی
آموزش تحلیل تکنیکال معاملات Technical Analysis براساس نمودارهای شاخص و قیمت برای سرمایه گذاری
آموزش فیلتر نویسی در بورس - ابزار شناسایی سهام پربازده - مقدماتی
آموزش معاملات قراردادهای آتی سبد سهام
مجموعه آموزش مهندسی شیمی
آموزش استاندارد ASME Section 8 برای طراحی و ساخت مخازن تحت فشار
آموزش ابعاد فنی بالادستی صنعت نفت و گاز
آموزش مبانی مهندسی مخازن ۲
دیگر آموزش‌های این مدرس
آموزش حقوق اساسی
آموزش ابعاد فنی بالادستی صنعت نفت و گاز
آموزش اشکال دولت – کشور در حقوق اساسی (رایگان)
آموزش آشنایی با حقوق اساسی (رایگان)
نظرات
مهمترین ویزگی خوب یک مدرس یا استاد ایجاد شرایط یادگیری است و مهمتر از آن روش تدریس است که به نظر من در این آموزش هر دو این مورد به صورت واضح به چشم میخورد.
تشکر می کنم از مدرس گرامی که با بیان خوب و گیرا تونستن شرایط یادگیری برای ما فراهم کنند.Arbitrage and Hedging | OPEC پیش بینی فنی نفت خام | Opposing Positions | Speculation | Speculative Trading | Swap | آب و هوا | آشنایی با چرخه انرژی در صنعت نفت | آشنایی با قراردادهای CFD | آشنایی با قراردادهای اختیار معامله | اجاره کشتی برای سفر ساده | اجاره کشتی برای سفرهای متعدد | اجاره کشتی خالی برای مدت مشخص | اجاره کشتی های بارکش | اجاره مدت دار کشتی با مدیریت | ادغام افقی | ادغام شرکت های بزرگ | ادغام های مالی و عملیاتی | ارزش دلار امریکا | استخراج و تولید | استراتژی های پوشش ریسک | اصول معاملات | اصول معاملات و حمل و نقل گاز | اقبال بازار و نقش بورس بازان | اکتشاف | انواع کشتی های بارکش | بازار بورس | بازار عرضه و تقاضای آمریکا | بازار فرآورده و پالایش | بازار فراورده ها | بازار کالاهای انرژی | بازار گاز طبیعی | بازار نفت خام | پیش بینی فنی نفت خام بازارهای اسپات | بازارهای بورس | بازارهای بین المللی | بازارهای فیزیکی | بازارهای مالی | بازارهای مالی نفت | بررسی تسویه فیزیکال و نقدی | بورس | بورس کالا | بورس نفت | پالایش | پردازش هیدروکربن ها | پیش بینی قیمت های جهانی نفت | پیش بینی قیمت های نفت و گاز | تاریخچه تحولات در بازار نفت | تحلیل بازارهای جهانی | تصمیمات اوپک | تعهد معاملات | تفاوت قیمت قراردادهای آتی | تمایز بازار نفت از سایر بازارها | توزیع | چرخه انرژی | حجم معاملات | حقوق نفت و گاز | حمل و نقل | حمل و نقل دریایی نفت | حمل و نقل نفت خام | خصوصیات کالای بورسی | ذخیره سازی | ذخیره سازی استراتژیک | ذخیره سازی تجاری | ذخیره سازی عملیاتی | ذخیره سازی نفت و فراورده ها | رشد اقتصادی | رشد اقتصادی کشورهای هدف مصرف | روش ADPS | روش CIF | روش EFPS | روش EXW | روش FAS | روش FOB | روش تحویل از موجودی | روش حمل و نقل نفت خام | روش های تحویل | روند و قیمت بسته شدن قرارداد | ریسک بازار و ریسک نکول | ریسک سیاسی | ریسک عملیاتی | ریسک نقدینگی | ریسک و مدیریت ریسک | ساختار بازارهای نفت و گاز | سوآپ | سودبری معامله گران | سیر تکاملی بازار نفت | شرکت های چند ملیتی | شناخت بازارهای بورس و آتی های نفت و گاز | عرضه و تقاضا | عرضه و تقاضای کلان نفت | عوامل بنیادین | عوامل تکنیکال یا محاسباتی | عوامل سیاسی اجتماعی | عوامل موثر بر قیمت نفت خام | قراردادها در حوزه نفت و گاز | قراردادهای Forward | قراردادهای Futures | قیمت گذاری نفت و گاز | قیمت نفت و گاز | قیمت های جهانی نفت | قیمت های نفت در بازار جهانی | مختصات اقتصادی بازارهای بین المللی | مدیریت قراردادهای نفت و گاز | مشتقات مالی | مشتقات مالی Options | معاملات قراردادهای اختیار | مکانیزم بازارهای مشتقه | ملی شدن شرکت های نفتی | نفت خام و فرآورده ها | نقاط حمایت و مقاومت | هزینه و قیمت نفت در بازار بین المللی
پیش بینی اوپک پلاس از اشباع عرضه نفت
کمیته فنی مشترک اوپک پلاس اعلام کرد بازار نفت امسال ۰.۹ میلیون بشکه در روز کمبود عرضه دارد اما در سال ۲۰۲۰ با ۲.۵ میلیون بشکه در روز مازاد روبرو می شود.
کمیته فنی مشترک اوپک پلاس انتظار دارد تقاضای جهانی برای نفت امسال ۵.۹۵ میلیون بشکه در روز رشد کند که مطابق با پیش بینیهای قبلی است و در سال میلادی آینده ۳.۲۸ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند.
منابع آگاه به رویترز اظهار کردند: با وجود فشار آمریکا برای افزایش بیشتر تولید، در نشست روز چهارشنبه وزیران اوپک پلاس احتمالا در برنامه این گروه تغییری داده نمی شود.
کمیته فنی مشترک اوپک پلاس که پیش از دیدار وزیران گروه ارزیابی خود از عوامل بنیادین بازار را ارائه می کند، انتظار دارد ذخایر تجاری نفت در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی تا ژانویه سال ۲۰۲۲ پایین میانگین پنج ساله ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ بماند اما تا پایان سال ۲۰۲۲ از این میانگین فراتر می رود.
این کمیته سناریوی دیگری را هم ارائه کرد که بر اساس رشد کمتر تولید و عرضه بالاتر نفت غیراوپک پیش بینی کرد بازار نفت امسال با ۴۰۰ هزار بشکه در روز و در سال آینده با ۴.۵ میلیون بشکه در روز مازاد عرضه روبرو می شود.
بر اساس گزارش رویترز، خبرگزاری تاس روسیه به نقل از نورلان نوگایف، وزیر انرژی قزاقستان نوشت: تدابیری که از سوی اوپک پلاس به کار گرفته شده، برای تثبیت بازار نفت خام کافی است. با این حال این گروه برای انجام تغییراتی در توافقات تولید در جلسه اول سپتامبر مذاکره می کند.
بهای نفت خام در بازارهای جهانی به 52 دلار و61 سنت رسید
بهای معامله هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال که صبح امروز در بازارهای جهانی با 52.83 دلار آمریکا آغاز شده بود، با کاهش 0.41 درصدی هم اکنون به قیمت 52.61 دلار معامله می شود.
قیمت هر بشکه نفت خام برنت روز جمعه 18 آگوست با 50.83 دلار آغاز و در بالاترین میزان به 52.93 دلار داد و ستد شد.
هم اکنون هر بشکه نفت خام وست تگزاس آمریکا (WTI) نیز با بهای 48.47 دلار معامله می شود.
در پی اعلام تعداد چاه های نفت در آمریکا در روز جمعه، قیمت نفت روندی رو به رشد در پیش گرفت. براساس آمار موسسه باکر هاگیز طی هفته گذشته 5 حلقه چاه نفت در این کشور مسدود شده است.
تحلیلگران معتقدند نشست سالیانه بانک های مرکزی جهان که قرار است 24 تا 25 آگوست در شهر جکسون هول در ایالت وایومینگ آمریکا برگزار شود، مهم ترین موضوع دستور کار هفته جاری در بازارهای جهانی خواهد بود.
بازارهای مالی آمریکا امروز شاخص فعالیت های ملی بانک فدرال شیکاگو و میزان ذخایر نفت این کشور را از نزدیک پیگیری خواهند کرد.
براساس پیش بینی کارشناسان، از نقطه نظر فنی، قیمت هر بشکه نفت برنت در محدوده 52.81 - 52.77 دلار پایداری خواهد کرد و در محدوده 52.4 - 52.55 دلار نیز قابل پشتیبانی است.
کاهش ذخایر نفت آمریکا برای دهمین هفته متوالی
گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان داد ذخایر نفت خام این کشور برای دهمین هفته متوالی کاهش یافته در حالیکه ذخایر بنزین و میعانات افزایش داشته است.
ذخایر نفت خام آمریکا در هفته منتهی به ۱۹ ژانویه، ۱.۱ میلیون بشکه کاهش یافت در حالیکه تحلیلگران میزان کاهش ذخایر را ۱.۶ میلیون بشکه پیش بینی کرده بودند.
به گزارش تجارت‌نیوز، بر پایه آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، سطح ذخایر نفت به ۴۱۱.۶ میلیون بشکه رسیده که پایین‌ترین میزان از فوریه سال ۲۰۱۵ بود و روند کاهش در مدت ۱۰ هفته گذشته یک رکورد به شمار می‌رود.
ذخایر نفت در کاشینگ اوکلاهاما که هاب تحویل برای معاملات آتی نفت آمریکا است، ۳.۲ میلیون بشکه کاهش یافت و به ۳۹.۲ میلیون بشکه رسید که پایین‌ترین میزان از ژانویه سال ۲۰۱۵ بود.
کاهش مستمر ذخایر آمریکا با وجود افزایش تولید روی داد که این بار به ۹.۹ میلیون بشکه در روز رسید و فاصله چندانی با شکستن رکورد تولید ۱۰.۰۴ میلیون بشکه در روز که در سال ۱۹۷۰ ثبت پیش بینی فنی نفت خام شد، ندارد.
این آمار نشان داد فعالیت پالایش نفت ۳۹۲ هزار بشکه در روز کاهش یافت و نرخ استفاده از پالایشگاه با ۲.۱ درصد کاهش، به ۹۰.۹ درصد از مجموع ظرفیت رسید.
ذخایر بنزین، ۳.۱ میلیون بشکه رشد کرد در حالیکه تحلیلگران در نظرسنجی رویترز، رشد این ذخایر به میزان ۲.۵ میلیون بشکه را پیش‌بینی کرده بودند.
ذخایر میعانات که شامل دیزل و نفت کوره می‌شود هم ۶۳۹ هزار بشکه افزایش یافت، درحالی‌که پیش‌بینی شده بود میزان این ذخایر ۱.۵ میلیون بشکه کاهش پیدا کند.
بازبینی بازی برد-برد نفتی
گروه‌بورس‌کالا : جای خالی صندوق‌های پیش بینی فنی نفت خام نفتی به منظور تامین مالی دولت و انتفاع مردم از نوسان بهای جهانی نفت خام در لایحه بودجه امسال دیده می‌شود هرچند که موشکافی آن به نشانه‌هایی از پتانسیل ایجاد این ابزار مالی منتهی شده است. صندوق سپرده کالایی نفت خام یک بازی برد-برد بین دولت و اقتصاد نفتی کشور است که مزیت‌های بزرگی را به همراه داشته و امکان مردمی‌شدن معاملات نفت خام را بیش از پیش فراهم می‌سازد.
امکان تبدیل وجه نقد به اوراق مبتنی بر نفت خام در کنار قدم‌های گام به گام به سمت آزادسازی یا دقیق‌تر مردمی‌سازی اقتصاد نفت و حامل‌های انرژی از مهمترین ویژگی‌های این صندوق‌هاست که در صورت اجرا، ریسک رشد قیمت حامل‌های انرژی را به شدت کاهش می‌دهد. به‌جز تامین مالی دولت؛ فرهنگ‌سازی، امکان توزیع دارایی در ابزارهای مختلف، امکان صادرات نفت خام در حجم‌های متنوع در زمان‌های مختلف و پتانسیل شفاف‌سازی قیمت‌ها و عملکرد واحدهای پالایشی و حتی جذابیت خرید نفت خام، تحویل آن به پالایشگاه و دریافت فرآورده‌ها به منظور مصرف داخلی و صادرات از جمله مزیت‌هایی است که در این شیوه داد و ستد امکان دستیابی به آن وجود دارد.
ردپای فروش داخلی نفت در لایحه بودجه ۱۴۰۰ دیده می‌شود که به معنی نیم‌نگاه دولت به همان پیشنهادی است که در گذشته به طرح گشایش اقتصادی مشهور شده بود. پیشنهادی که اگرچه هیچ‌گاه اجرایی نشد اما هنوز یکی از حلقه‌های مفقوده معاملات نفتی در کشور و یک اهرم مخفی برای درآمدزایی دولت است که پتانسیل حضور بخش خصوصی در بخش نفتی اقتصاد را برجسته خواهد کرد. صندوق‌َ کالایی نفت بهترین گزینه‌ای است که می‌تواند نقش‌‌آفرینی مردم در اقتصاد نفت را تقویت کرده و همچنین فضا را برای رشد صادرات و افزایش درآمدزایی دولت به همراه داشته باشد. این بازی برد-برد هم‌اکنون در ادبیات تصمیم‌سازان اقتصادی دیده نمی‌شود ولی می‌توان آن را در چانه‌زنی‌های بودجه‌نویسی لحاظ کرد.
لایحه بودجه ۱۴۰۰ در حالی از سوی دولت دوازدهم تقدیم مجلس شد که با اما و اگرهای بسیاری همراه بود. یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی بودجه ۱۴۰۰ دولت، فروش اوراق و سهام است که پیش‌بینی شده از این محل ۹۵ هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت محقق شود. روحانی در اظهارات خود در دفاع از این لایحه ۲۱ تبصره‌ای گفت: ما همه امکانات را بسیج کرده و شرایط را مساعد می‌دانیم که سال بعد فروش نفت را افزایش دهیم و در بودجه میزان فروش نفت را ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت و میعانات در نظر گرفتیم. البته این به معنای اتکای بودجه به نفت نیست بلکه به معنای آن است که این میزان قابل فروش است. اتکای ما به نفت در بودجه مثل سال‌های گذشته و سال‌جاری خواهد بود و این افزایش درآمد نفتی ما در دو سرفصل توسعه و توانمندسازی مردم محروم مصرف خواهد شد.
به‌نظر می‌رسد فروش داخلی نفت در بازار سرمایه یکی از منابع درآمدی است که دولت برای سال آینده در بودجه پیش‌بینی کرده است. اما رویکرد فروش آن هنوز مشخص نشده و جای ابهام دارد. همچنین این موضوع که میزان فروش سهام و اوراق برای سال‌جاری چقدر بوده که در بودجه سال ۱۴۰۰، ۹۵ هزار میلیارد تومان برآورد شده جای بررسی دارد. به‌صورت کلی این انتظار وجود دارد که دولت بتواند رقم پیش‌بینی شده برای فروش اوراق و سهام را محقق کند ولی در کنار آن باید ریسک واردشده به بازار سرمایه را نیز بپذیرد یا بازار در روزهایی باشد که نگرانی از این حجم فروش ایجاد نشود. اما با احتساب ریسک‌های جانبی در بازار سرمایه باید راهکار موازی جدیدی برای تحقق این میزان درآمد اندیشید که اگر به هر دلیل این رقم محقق نشد، فضا برای کسری بودجه جدیدی فراهم نشود. این در حالی است که ذات رشد درآمدزایی دولتی آن هم در مسیری غیرتورمی می‌تواند محرک مضاعفی برای حمایت از سرمایه‌گذاری دولتی را فراهم آورد.
نیم‌نگاهی به پیشنهاد گشایش اقتصادی
چندی پیش طرحی به نام گشایش اقتصادی، با محوریت فروش نفت در بازار داخلی از سوی دولت مطرح شد که به دلیل محول شدن تعهدات آن بر دولت‌های بعدی و چالش‌های فنی، با مخالفت‌های بسیاری از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مواجه شد. با توجه به شرایط کشور و نیاز به ایجاد بازاری رسمی برای داد و ستد محموله‌های کوچک و بزرگ نفت خام، بازبینی این پیشنهاد چه در قالب بودجه سالانه و چه خارج از آن با ایجاد ظرفیت قانونی قطعا یک رویکرد مثبت و یک چراغ سبز مهم تصمیم‌سازان دولت و مجلس به واقعیت‌های بازار نفت یا بازار سرمایه خواهد بود به شرطی که ابعاد فنی و قانونی آن مورد بررسی دقیق قرار بگیرد.
پیش از این در گزارش‌های گوناگون در «دنیای‌اقتصاد» به بررسی فروش نفت در بازار داخلی پرداختیم و علاوه بر بررسی طرح گشایش اقتصادی به دو شیوه فروش از راه انتشار اوراق سلف موازی استاندارد و راه‌اندازی صندوق‌های کالایی نفتی به‌عنوان دو رویکرد موجود پرداخته شد و مزایا و معایب این دو ابزار مالی در بازار سرمایه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
بنابراین این دو مسیر به‌عنوان رویکردهای اصلی تامین مالی دولت از مسیر فروش نفت خام قابل تعریف است. امکان تامین مالی از ویژگی مشابه هر دو شیوه معاملاتی است اما اختلافات عمیقی بین این دو مسیر تامین مالی وجود دارد. اگرچه این دو ابزار می‌توانند به تامین مالی دولت منجر شوند اما از لحاظ فنی با یکدیگر متفاوت هستند. اوراق سلف استاندارد دارای نرخ سود شناور (با امکان احتساب سقف و کف) و بازخرید قبل از سررسید هستند، این ویژگی که بسیار مورد نقد است از جمله عوامل اثرگذار بر موفقیت این پیش بینی فنی نفت خام شیوه تامین مالی به شمار می‌رود.
مزایا و معایب بهره‌گیری از اوراق سلف استاندارد
بازار سلف استاندارد موازی سال‌های زیادی است که برای دارایی‌های پایه متنوع وجود دارد و تجربه عرضه اوراق سلف استاندارد موازی در کارنامه بورس انرژی به ثبت رسیده است. اولین عرضه سلف استاندارد نفت خام سبک در سال ۱۳۹۴ به ثبت رسید که پس از آن نیز این روند تداوم یافت. فرآیند اجرایی شدن این ابزار مالی منطقی بوده و موفقیت‌آمیز ارزیابی می‌شود. بنابراین این اوراق در گام اول یکی از بهترین بسترهای معاملاتی برای تامین مالی نفتی به حساب می‌آید.
اما در مورد تامین مالی و فروش نفت از بستر اوراق سلف استاندارد موازی، نگرانی‌هایی وجود دارد. مساله اول مربوط به تضمین اصل مبلغ و سود آن در قراردادهای سلف استاندارد موازی است. برمبنای چارچوب اجرایی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی یک نهاد مالی(به‌جز دولت) باید ورود پیدا کند و نقش تضمین‌کننده را بر عهده بگیرد. اما این بار شرایط متفاوت است زیرا ممکن است رقم به قدری بالا باشد که لازم باشد چند شرکت سرمایه‌گذاری و تامین سرمایه در کنار یکدیگر این فعالیت را برعهده بگیرند. بنابراین بستر اجرایی آن چندان مهیا نبوده و دشوار است مگر آنکه دولت مستقیما تضمین‌کننده باشد که پیش بینی فنی نفت خام باید مورد تایید سازمان بورس باشد آن هم در شرایطی که احتمال مداخله مجلس را نیز باید در این چارچوب در نظر گرفت.
دیگر محدودیتی که برای تامین مالی از این روش مطرح است، اینکه برای قراردادهای سلف استاندارد (موازی) امکان ایجاد قراردادهای مشتقه یا وجود ندارد یا با پیش بینی فنی نفت خام اما و اگرهای بسیاری روبه‌رو خواهد بود زیرا مبنای این معاملات سلف است و براساس یک دارایی پایه تعریف می‌شود که موعد سررسید آن فرانرسیده، بنابراین تعریف قرارداد آتی با مشکل روبه‌رو می‌شود. این ابهام را باید در نظر گرفت که در حال معامله کالایی هستیم که در آینده قرار است تحویل شود بنابراین ذات معاملات آتی که نماینده قراردادهای پیمانی و تعهدی است می‌تواند با شبهه معاملات کالی به کالی روبه‌رو شود مگر آنکه ابزارهای موردنیاز برای‌گذار از چالش‌های فقهی آن در نظر گرفته شود. در هر حال هر معامله یا قراردادی که شبهه فقهی داشته باشد ناخودآگاه ریسک عدم‌اعتماد به آن افزایش می‌یابد آن‌هم در شرایطی که بهای نفت خام در بازارهای جهانی میل به ریسک‌های پنهان جدیدی پیدا کرده که یکی از خروجی‌های آن منفی شدن قیمت آتی نفت خام در بازار آمریکا بعد از گسترش ویروس کرونا بود. این در حالی است که صندوق‌های قابل معامله کالایی از مناقشات ذکر شده برخوردار نبوده و وجود موجودی قطعی کالا خود یک سیگنال حمایتی است و در نهایت از این محدودیت برخوردار نیستند و می‌توان به کمک آن؛ ساده‌تر از قراردادهای مشتقه بهره‌برد.
صندوق کالایی؛ ابزاری موثر برای فروش داخلی نفت
نفت از ویژگی‌های فنی خاصی برخوردار است. با توجه به وجود ذخایر واقعی نفت در لوله‌های انتقال، انبارها و پالایشگاه‌های اقصی نقاط کشور، این کالا می‌تواند به‌عنوان یک دارایی پایه واقعی به‌شمار رود، همان‌طور که این رویکرد در تمامی بازارهای مالی نفتی در جهان وجود دارد. به عبارت ساده‌تر نفت خام موجود در زمانی که از چاه نفت خارج می‌شود امکان داد و ستد داشته و به‌عنوان گواهی سپرده یا واحد قابل معامله محسوب می‌شود. بر اساس این دارایی پایه به سادگی می‌توان بازار گواهی سپرده و مخصوصا صندوق‌های کالایی تعریف کرد. در این شرایط تعریف قراردادهای مشتقه برای آن بسیار آسان خواهد بود.
در صندوق‌های قابل‌معامله کالایی به متعهد پذیره‌نویسی نیاز نداریم یعنی الزام به تعهد بازپرداخت وجه وجود ندارد، زیرا خود کالا به‌عنوان وثیقه است و مالک واحدهای کالایی هر زمان که بخواهد، می‌تواند دارایی پایه خود را تحویل بگیرد. به عبارت ساده‌تر از لحاظ فنی الزامی به تضمین اصل پول وجود نداشته و هر زمان می‌توان نفت خام یا همان دارایی پایه را به‌صورت فیزیکی تحویل داد یا تحویل گرفت. از سوی دیگر هر زمانی که مالک واحدهای صندوق کالایی تصمیم بگیرد می‌تواند با ابطال آن واحد معاملاتی کالای خود را تحویل گرفته یا با فروش به بازارگردان، وجه حاصل از معامله را دریافت کند. این ویژگی ساده را باید بسیار مهم ارزیابی کرد. زیرا بدون تعریف یا در اختیار گرفتن گواهی سپرده کالایی می‌توان با خرید و ابطال صندوق کالایی، نفت را به‌صورت فیزیکی دریافت کرد و یکی از نگرانی‌های بزرگ درخصوص تحویل فیزیکی نفت خام این‌گونه حل و فصل خواهد شد. در قراردادهای سلف استاندارد موازی اما زمان تحویل مشخص است و امکان دریافت کالا قبل از سررسید تقریبا وجود ندارد مگر آنکه متعهد پذیره‌نویسی تنها مبلغ تعهد شده را پرداخت کرده و خبری از تحویل فیزیکی کالا نباشد.
آغاز به کار صندوق‌های کالایی بسیار ساده است. یعنی با فرض وجود ۱۰۰ فرد (حقیقی یا حقوقی) متقاضی با تعریف حداقل میزان سرمایه‌گذاری، امکان آغاز به‌کار صندوق‌های قابل‌معامله کالایی ایجاد شده و تا زمان رسیدن به میزان سقف یا حداکثر رقم پیش‌بینی شده، از امکان جذب منابع مالی برخوردار خواهد بود.
در راه‌اندازی صندوق کالایی بر پایه ابزار گواهی سپرده نفتی، نیاز به ذخایر قطعی (همچون گواهی سپرده کالایی مثلا فلزات یا طلا در انبار مشخص) برای نفت وجود ندارد. یعنی نفت که در خطوط لوله، فرآیند پالایش یا در انبارها وجود دارد مکانیزمی متفاوت از سایر کالاها داشته و پیچیده است. تا جایی که نگهداری نفت در انبار معین یعنی در شرایطی شبیه به گواهی سپرده سایر کالاها امکان‌پذیر نخواهد بود و البته نیاز هم نیست. از این رو می‌توان این رویکرد را برای فروش نفت در بازار داخلی مدنظر قرارداد زیرا می‌توان با بهره‌گیری از صندوق کالایی آن هم با زمان اتمام فعالیت مشخص (که می‌تواند چند سال به طول بکشد)، از مشارکت بانک‌ها و شرکت‌های تامین سرمایه در این صندوق‌ها استفاده کرد. همچنین در صورت تعریف نقش بازارگردان برای دولت به‌عنوان نهادی که حق فروش و صادرات نفت را برعهده دارد می‌توان بر کارآیی این بازار افزود. زیرا دولت حق صادرات انحصاری نفت را بر عهده داشته و مالک آن است. بنابراین ایفای نقش بازارگردانی برای دولت به هر دلیل منطقی است و با توجه به جایگاه آن نیازی به ارائه وثیقه یا تعهد نخواهد بود. نکته مهم آنکه در این شرایط دولت نقش بازارگردان را به عهده دارد و نه متعهد پذیرش که از لحاظ فنی متفاوت است اگرچه نقش بازارگردان می‌تواند به عهده موسسات بزرگ مالی قرار بگیرد.
بنابراین صندوق‌های کالایی نفت پتانسیل تامین مالی گسترده دولت از طریق مشارکت و حضور مردم در این معاملات را به همراه داشته آن هم در شرایطی که پیش بینی فنی نفت خام نوسان قیمت‌های جهانی این مسیر معاملاتی را جذاب‌تر می‌کند. از این رو معامله‌گران حقیقی و حقوقی با بهره‌گیری از سیگنال‌های واقعی جهانی و نرخ آزاد ارز می‌توانند این ابزار مالی را مورد دادوستد قرار دهند. براین اساس صنایع پالایشگاهی داخلی می‌توانند مستقیما وارد عرصه معاملاتی این صندوق‌ها شوند، زیرا این صنایع از متقاضیان برجسته نفت خام هستند که از این راه پتانسیل فروش واقعی نفت به ریال برای بخش خصوصی فراهم می‌شود.
از دیگر ویژگی برجسته صندوق‌های کالایی، امکان عمق بخشیدن به ابزارهای مالی است زیرا شرایط راه‌اندازی قراردادهای مشتقه و تعریف معاملات آتی روی آن وجود دارد. از این رو می‌توان عمق بازار را با سرعت زیادی افزایش داد و از طریق دادوستد همزمان واحدهای صندوق کالایی نفت به همراه قراردادهای مشتقه آن سرمایه‌های بیشتری را تجمیع کرد. پوشش ریسک از دلایل اصلی طراحی این ابزارهای مالی است بنابراین پتانسیل بالایی در جذب سرمایه با درجه ریسک‌پذیری متفاوت را دارد.
نیاز به تعریف پتانسیل صادرات
همان‌گونه که عنوان شد یکی از فاکتورهای مهم برای موفقیت این شیوه تامین مالی نیاز به ایجاد بستری برای تبدیل واحدهای صندوق به قراردادهایی است که امکان صادرات داشته باشد. به عبارت ساده‌تر پتانسیل خرید واحدهای صندوق و تبدیل آن به نفت خام به منظور صادرات ایجاد شود که یکی از پیچیدگی‌های این شیوه است، زیرا ذات این قرارداد داخلی با پول ملی است و در چارچوب قوانین موجود امکان صادرات ندارد. اما این حق (شرط) را می‌تواند دولت به خریدار واحدهای صندوق اعطا کند که در صورت خرید با یک فرآیند مشخص و شفاف همچون پرداخت بخشی از ما‌به‌التفاوت قیمت‌های داخلی یا صادراتی از امکان صادرات نفت خام برخوردار شود. در این فرآیند موفقیت بزرگی برای دولت ایجاد خواهد شد آن‌هم به این شیوه که شرکت‌های بزرگ داخلی و جهانی می‌توانند در دوره‌های متفاوت زمانی نسبت به خرید اقدام کرده و در نهایت به فراخور شرایط امکان صادرات داشته باشند. حال در شرایطی که در اوپک‌پلاس، ایران از کاهش صادرات نفت معاف شده هر گونه پتانسیل جدید برای افزایش صادرات نفت خام برای دولت بسیار جذاب خواهد بود که از ورود بخش خصوصی و شرکت‌های خارجی به فرآیندهای تجاری نفت خام حکایت دارد. این ایده در صورت اجرایی شدن در اولین گام به سادگی حجم معاملاتی بالاتر از بورس دبی موسوم به DME به خود اختصاص خواهد داد و یک موفقیت بسیار قدرتمند به شمار می‌رود. حتی در صورت نیاز می‌توان بازاری به موازات بازار صندوق نفت ایجاد کرد که در آن تبدیل گواهی سپرده داخلی نفت به صادرات صورت پذیرد که زیرساخت این هم‌اکنون نیز در بورس انرژی ایران فراهم است. هم‌اکنون زیرساخت‌های فنی، قانونی و فقهی، دستورالعمل‌ها و مکانیزم‌های معاملاتی این شیوه داد و ستد فراهم است و بیش از همه به کمک دولت برای تامین منابع مالی موردنیاز خواهد بود و حتی درآمدهایی فراتر از حد انتظار را پدید می‌آورد. با توجه به زیرساخت‌های موجود در بازار سرمایه، تنها عزم دولت و تصمیم‌سازان اقتصادی و همکاری و هماهنگی مجلس برای آغاز به کار این معاملات کفایت می‌کند اگرچه به عزمی جدی نیاز است.
دیدگاه شما