شاخص بازار اول در بورس

در بالا به تشریح مهم‌ترین شاخص‌های محاسبه شده در سازمان بورس پرداختیم. نکته مهم و حیاتی پیرامون شاخص این هست که با استفاده از تحلیل شاخص‌ها صرفاً می‌توان یک دیدگاه کلی از وضعیت جاری بازار کسب کرد و اینکه برای ارزیابی تغییر وضعیت در بازار (برای مثال از رکود به رونق) باید رفتار شاخص را طی چندین روز و یا چندین هفته بررسی کرد تا بتوان به نتیجه قطعی دست یافت.

بورس چیست | هر آن چه که شاخص بازار اول در بورس شاخص بازار اول در بورس برای ورود به بازار بورس باید بدانید

آیا تا کنون با خود اندیشیده اید که چطور می توانید با سرمایه ای اندک در سرمایه گذاری های بزرگ و پر سود شرکت کنید؟ راه انجام این کار، شرکت در بازار بورس است. بازار سرمایه و به ویژه بازار بورس اوراق بهادار این امکان را فراهم می کند تا هر فرد به میزان دارایی و سرمایه ای که دارد در یک یا چند شرکت بزرگ سرمایه گذاری کند، و در سود آن ها شریک شود.

• 1. تعریف و تاریخچه بورس
• 2. انواع سهام در بورس
  • 2.1. کالا
  • 2.2. ارز
  • 2.3. اوراق بهادار
  • 3.1. شاخص کل
  • 3.2. شاخص کل هم وزن
  • 3.3. شاخص قیمت
  • 3.4. شاخص قیمت هم وزن
  • 3.5. شاخص سهام شناور آزاد
  • 3.6. شاخص صنعت
  • 3.7. شاخص بازار اول

  اما بازار بورس چیست؟ چه تفاوتی با بازارهای فارکس دارد؟ فرابورس چیست؟ نحوه سرمایه گذاری در بورس چگونه است؟ در این مقاله به تمامی این سوالات پاسخ خواهیم داد، و هر آن چه که برای ورود به این بازار نیاز دارید را در اختیار شما قرار می دهیم.

  اما پیش از ورود به مبحث بورس، باید با مفهوم بازار آشنا شوید. بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد. هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد، بازار تشکیل شده است. این شرایط می تواند مکانی خاص، یا شبکه ای ارتباطی مثل اینترنت باشد. در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی مورد معامله قرار می گیرند: دارایی های واقعی و دارایی های مالی.

  دارایی های واقعی، همان طور که از نام آن ها مشخص است، عبارت اند از دارایی های فیزیکی همچون زمین، ساختمان، انواع کالا و …. . اما دارایی های مالی، به صورت فیزیکی نیستند، و تنها اسناد و کاغذهایی هستند که ارزش آن ها به پشتوانه یک دارایی دیگر تعیین می شود و از جمله آن ها می توان به سهام و اوراق مشارکت اشاره نمود.

  تعریف و تاریخچه بورس

  

  اکنون که با تعریف بازار آشنا شدیم، درک بورس نیز آسان می شود؛ چرا که بورس هم یکی از همین بازارها می باشد. تعریف بورس را می توان به صورت ساده این گونه بیان داشت که بورس بازاری است که دارایی های مختلفی در آن مورد معامله قرار می گیرند.

  اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند می رسد اما بورس، به صورت مدون، از دو قرن پیش شروع به فعالیت نموده است. مطالعات اولیه درباره تاسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری شمسی بر می گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام ران لوترفلد پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تاسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملا موضوع بررسی و تاسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تاخیر افتاد.

  در نهایت در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل شد، و موافقت نامه‌ اولیه تاسیس بورس سهام در این کمیسیون تنظیم گشت.

  در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بروکسل به سر پرستی دبیر کل آن برای مشارکت در راه اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.

  حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس، در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می رفت، به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.

  انواع سهام در بورس

  

  همان طور که گفتیم، بورس به بازاری اطلاق می شود که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می پذیرد. در مجموع می توان بازار بورس را به سه نوع تقسیم نمود:

  بازار کالا، بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از فروشندگان، کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی های کارشناسی و قیمت گذاری توسط کارشناسان آن بازار، به خریداران ارائه می شود. در این بورس معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام کالایی که درآن معامله می شود می شناسند. مثلا نفت، گندم و… . بازار کالا خود به بازار فیزیکی و بازار ابزار مشتقه تقسیم می شود.

  در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشم گیری دارد.

  اوراق بهادار

  در بازار اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت شاخص بازار اول در بورس و … مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می شود بورس اوراق بهادار می گویند ولی ما در این نوشته برای اختصار آن را بورس یا می نامیم.

  شاخص بورس

  

  شاخص یک معیار آماری است که تغییرات متغیرهای مورد نظر را در بازه های زمانی نشان می دهد. در بازار بورس شاخص های زیادی توسط فعالان استفاده می شوند و کاربرد دارند. این شاخص ها در تحلیل های بازار از گذشته تا آینده، و پیش بینی روندها به کمک ابزار های نموداری استفاده می شوند.

  در ادامه انواع شاخص بورس را برای شما بیان می کنیم:

  شاخص کل

  شاخص کل، مهم ترین شاخص در بازار است که نشان دهنده میانگین میزان تغییرات قیمت و سود سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه است. برای درک ساده تر شاخص کل می توان گفت اگر شما سهام تمامی شرکت های بازار را متناسب با وزن سرمایه ای هر شرکت در پرتفوی خود داشته باشید، تغییر شاخص کل دقیقا میزان سود و ضرر شما را نشان می دهد.

  شاخص کل هم وزن

  در شاخص هم وزن، تمام شرکت ها چه بزرگ و چه کوچک یکسان در نظر گرفته می شوند. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار کاهش یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار رشد کرده است.

  در شاخص کل ممکن است اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند اما تنها مثبت بودن چند شرکت بزرگ باعث مثبت شدن شاخص کل شود. اما در شاخص هم وزن، شاخص بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت ها نشان داده می شود نه بر اساس سرمایه بیشتر.

  شاخص قیمت

  شاخص قیمت نشان گر روند قیمت شرکت های بازار است و تفاوت آن با شاخص کل در این است که سود سازی شرکت ها در آن تاثیری ندارد و تنها تغییرات قیمت سهام ها معیار محاسبات است. در شاخص قیمت سرمایه و بزرگی شرکت ها محاسبه می شوند. به این معنی که شرکت های بزرگ تاثیر بیشتر و شرکت های کوچک تاثیر کمتری دارند.

  شاخص قیمت هم وزن

  تفاوت این شاخص با شاخص قیمت این است که ضریب تاثیر شرکت های بزرگ و کوچک یکسان است و وزن شرکت ها محاسبه نمی شود. در شاخص قیمت هم وزن، شرکت ها فارغ از بزرگ یا کوچک بودن بررسی می شوند و سرمایه تمام شرکت ها یکسان در نظر گرفته می شوند.

  شاخص سهام شناور آزاد

  سهام شناور آزاد به درصدی از سهام شرکت گفته می شود که صاحبان آن قصدی برای مدیریت در شرکت ندارند و تنها برای خرید و فروش سهام وارد معاملات آن سهم شدند؛ قابلیت نقد شوندگی سهام شناور آزاد زیاد است.

  شاخص صنعت

  شاخص صنعت بازدهی صنایع مختلف را به تفکیک نشان می دهد و مانند شاخص کل محاسبه می شود. این شاخص نشان دهنده میانگین بازدهی سرمایه گذاران در آن صنعت است. مانند شاخص صنعت خودرو یا صنعت پتروشیمی و … .

  شاخص بازار اول

  این شاخص، میانگین بازدهی شرکت های بازار اول بورس را نمایش می دهد. برای مثال پرتفویی را در نظر بگیرید که سهام شرکت های عضو در بازار اول بورس را متناسب با بزرگی آن ها دارد؛ شاخص بازار اول نشان دهنده میزان سود و زیان این پرتفوی می باشد.

  تفاوت بورس و فارکس

  

  بازار فارکس، همان بازار بورس تبادلات ارزی است، و همان طور که بیان کردیم، در کشور ایران فعالیتی در این زمینه بورسی انجام نمی شود.

  فارکس به عنوان یک بازار محبوب در میان معامله گران شناخته می شود و به دلیل داشتن ویژگی هایی مثل باز بودن 24 ساعته در روزهای معاملاتی، وجود همیشگی خریدار و فروشنده، امکان نقد شوندگی بالا، معاملات دو طرفه و لحظه ای و وجود اهرم افزایش سرمایه (لوریج) در دنیا رایج است.

  اصلی ترین دلیل محبوبیت فارکس در دنیا این است که برای کسب سود از کالاها فقط می توان از پیش بینی روند صعودی قیمت ها استفاده کرد، ولی در بازار ارز به علت این که معاملات بر اساس ارزش گذاری دو نوع پول تعیین می گردد، با افزایش ارزش یک ارز، متقابلا ارزش ارز مقابل کاهش می یابد؛ به همین دلیل نه تنها از روند صعودی افزایش ارزش یک ارز، بلکه از روند نزولی کاهش ارزش یک ارز نیز می توان سود گرفت. در واقع روند نزولی ارزش یک ارز روند صعودی ارزش ارز مقابل است.

  تفاوت بورس و فرابورس

  

  فرق بورس با فرابورس را باید در تعداد بازارها، شفافیت و عملکرد سهام و دامنه نوسان قیمتی در ساعات معاملاتی دانست. همچنین ضریب نقدشوندگی، ریسک خرید و فروش سهام، احتمال توقف نماد و میزان زیان انباشته سهام نیز متفاوت است.

  فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردید تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع تر به بازار را دارند.

  به همین خاطر رویه های پذیرش شرکت ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ای است که شرکت ها با دارا بودن حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.

  نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن over the counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار به اختصار otc نیز گفته می شود. قابل ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت های مالی و عملیاتی شرکت های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.

  نحوه سرمایه گذاری در بورس

  

  برای سرمایه گذاری در بورس و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار، در قدم اول باید در سامانه سجام ثبت نام کنید. پیشتر در مقاله ای جداگانه، به صورت کامل به معرفی سجام پرداخته ایم، و مزایای عضویت در این سامانه را بیان کرده ایم.

  پس از این که ثبت نام خود را در سجام تکمیل کردید، باید کارگزاری خود را انتخاب نموده، و چه به صورت حضوی و چه اینترنتی، اقدام به ثبت نام و ارائه مدارک در کارگزاری خود نمایید. از کارگزاری های خوب در زمینه بورس را می توان کارگزاری مفید دانست. برای یادگیری نحوه عضویت در مفید، بر روی دکمه زیر کلیک کنید.

  شاخص های مهم بورس: دیگر چه شاخص هایی وجود دارد؟

  مطمئناً دنبال کردن تمام بازار موقعیتی بسیار خوبی است، اما درصورتی‌که شما بخواهید بدانید که بخش خاصی از بازار چه عملکردی داشته است، چه‌کار باید بکنید؟ خب، نگران نباشید. تقریباً برای هر چیزی که شما فکر آن را بکنید یک شاخص وجود دارد. بگذارید به انواع مختلف شاخص های مهم بورس که ممکن است با آن‌ها روبه‌رو شوید نگاهی بیندازیم…

  بررسی انواع شاخص های مهم بورس را در درس چهارم با شاخص کل آغاز کردیم. اولین کاری که می‌شود با شاخص کل انجام داد این است که آن را به اجزای تشکیل‌دهنده‌اش تقسیم کرد. شاخص کل نشان‌دهنده میانگین افزایش یا کاهش بازده سهام بود. همان‌طور که گفتیم بازده به دو شکل ایجاد می‌شود. آیا به خاطر می‌آورید؟

  یکی افزایش قیمت سهم بود و دیگری سود نقدی پرداختی به سهامداران در طول سال. حال می‌تواند تغییرات قیمت سهم و همین‌طور سود نقدی پرداختی به سهامداران را با دو شاخص مختلف سنجید.

  شاخص قیمت

  شاخص قیمت فقط نشان‌دهنده میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار است و دیگر میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد؛ یعنی وقتی شاخص قیمت ۱۵ درصد رشد کرده است، میانگین قیمت سهام شرکت های بورسی ۱۵ درصد نسبت به سال قبل بیشتر بوده است و قیمت‌ها افزایش داشته است.

  شاخص بازده نقدی

  همان‌طور که شاخص قیمت میانگین بازده ناشی از افزایش قیمت سهام را نشان می‌دهد، تغییرات شاخص بازده نقدی هم میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌ها به سهامداران را نشان می‌دهد. وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، نشان‌دهنده این است که شرکت‌ها به‌طور میانگین سود کمتری را به‌صورت نقد بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.

  شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر

  یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های یک سهم برای سرمایه گذاران نقدشوندگی آن است؛ یعنی سرمایه گذار هر موقع خواست سهمش را بفروشد، بلافاصله سهمش در بازار به فروش برسد و سرمایه گذار به پولش برسد.

  شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، میانگین تغییرات قیمت سهام ۵۰ شرکتی را نشان می‌دهد که سهامشان از سایر شرکت های بورسی نقدشوندگی بیشتری دارد. سهام این شرکت‌ها روزانه به تعداد فراوان خریدوفروش می‌شود و سهامداران این شرکت‌ها مشکلی برای فروش آن‌ها ندارند. ناظران و مدیران بورس، هر سه ماه یک‌بار، شرکت های بورسی را بررسی می‌کنند و ۵۰ شرکت فعال‌تر را انتخاب کرده و شاخص قیمتی آن را محاسبه و اعلام می‌کنند.

  شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

  این شاخص میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. اندازه شرکت‌ها از طریق ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود و همان‌طور که قبلاً آموزش داده شد، ارزش روز بازار سهام از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشرشده شرکت به دست می‌آید. این شاخص تغییرات قیمت سهامی را نشان می‌دهد که اگرچه کمتر از ده درصد تعداد شرکت های بورسی را تشکیل می‌دهند اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل و بورس داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود.

  شاخص صنعت و شاخص مالی

  شرکت های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی قرار می‌گیرند. در بخش صنعتی شرکت های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … قرار دارند و در بخش مالی بانک‌ها، شرکت های سرمایه گذاری، بیمه‌ها و … حضور دارند. شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت های فعال در بخش مالی است.

  بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به شاخص بازار اول در بورس صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود. برای مثال، شاخص صنعت سیمان متوسط تغییرات قیمت شرکت های فعال در صنعت سیمان را نشان می‌دهد.

  شاخص بازار اول و بازار دوم

  بورس اوراق بهادار تهران ویژگی‌ها و مؤلفه‌هایی را تعیین کرده است و بر مبنای آن شرکت های بورسی را دسته‌بندی می‌کند. برخی از این مؤلفه‌ها عبارت‌اند از میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خریدوفروش می‌شود (اصطلاحاً سهام شناور آزاد) و …

  شرکت هایی که شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و شرکت های دیگر در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در بازار اول شرکت‌ها در دو دسته دیگر جای می‌گیرند که عبارت است از تابلو اصلی و تابلو فرعی.

  در زیر خلاصه ویژگی شرکت‌ها برای حضور در این گروه‌ها آورده شده است:

  شرایط	تابلو اصلی بازار اول	تابلو فرعی بازار اول	بازار دوم
  حداقل سرمایه	۱۰۰۰ میلیارد ریال	۵۰۰ میلیارد ریال	۲۰۰ میلیارد ریال
  حداقل سهامداران	۱۰۰۰ سهامدار	۷۵۰ سهامدار	۲۵۰ سهامدار
  حداقل سهام شناور آزاد	۲۰ درصد	۱۵ درصد	۱۰ درصد
  حداقل مدت‌زمان سودآوری	۳ دوره متوالی	۲ دوره متوالی	۳ دوره متوالی

  حال برای هر یک از این گروه‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند. این دو شاخص هم جزء شاخص های مهم بورس هستند.

  شاخص آزاد شناور

  در هر شرکت می‌تواند تعدادی سهامدار حقیقی و تعدادی سهامدار حقوقی وجود داشته باشد. سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذ شرکت هستند و معمولاً درصد بالایی از سهام شرکت متعلق به این شرکت‌هاست. به میزان سهامی که معمولاً در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خریدوفروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود. هرچقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه گذاران حقیقی جذابیت بیشتری دارد. این شاخص نیز از همین مفهوم استفاده کرده و تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند.

  در این درس شما با شاخص های مهم بورس آشنا شدید. در درس بعدی با یک مطالعه موردی همراه شما خواهیم بود.

  (پایان درس پنجم دوره آموزشی آشنایی با شاخص ها)

  اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش نظرات مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این مقاله در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.

  تالار شیشه ای ۱۰ هزار واحد جهش کرد

  

  به گزارش جهان اقتصاد به نقل از فارس، بورس اوراق بهادار تهران امروز در یک روند رو به رشد قرار گرفت، به گونه‌ای که شاخص کل در پایان معاملات با افزایش 10 هزار و 359 واحد به رقم یک میلیون و 514 هزار و 425 واحد رسید.

  همچنین شاخص کل با افزایش 3737 واحد به رقم 421 هزار و 92 واحد رسید. ارزش بازار در بورس تهران به بیش از 5 میلیون و 983 هزار میلیارد تومان رسید.

  معامله‌گران امروز بیش از 5.9 میلیارد سهام و اوراق مالی در قالب 373 هزار فقره معامله و به ارزش 4 هزار و 589 میلیارد تومان داد و ستد کردند.

  امروز همه شاخص‌های بورس سبز شدند بگونه‌ای که شاخص کل و شاخص قیمت با نگاه وزنی ـ ارزشی 0.69 درصد رشد کردند.

  این دو شاخص با معیار هموزن 0.91 درصد رشد کردند. شاخص آزاد شناور 0.71 درصد رشد کرد، شاخص بازار اول بورس 0.65 درصد افزایش یافت و شاخص بازار دوم بورس 0.73 درصد افزایش یافت.

  امروز نمادهای پتروشیمی نوری، پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، شستا، کشتیرانی جمهوری اسلامی، پتروشیمی پردیس و بانک ملت بیشترین اثر افزایشی در شاخص بورس را داشته‌اند.

  در فرابورس ایران هم شاخص کل فرابورس با رشد 87 واحد به رقم 20 هزار و 438 واحد رسید.

  ارزش بازار اول و دوم فرابورس ایران به بیش از یک میلیون و 138 هزار میلیارد تومان رسید. ارزش بازار پایه فرابورس 351 هزار میلیارد تومان شد.

  معامله‌گران امروز بیش از 2.9 میلیارد سهام حق‌تقدم و شاخص بازار اول در بورس اوراق مالی در قالب 218 هزار فقره معامله و به ارزش 5 هزار و 783 میلیارد تومان داد و ستد کردند.

  امروز نماد شرکت‌های پتروشیمی زاگرس، پلیمر آریاساسول، بهمن دیزل، بیمه پاسارگاد، پتروشیمی قائد بصیر و هلدینگ گردشگری میراث فرهنگی بیشترین اثر افزایشی در شاخص فرابورس را داشته‌اند و برعکس نماد سنگ‌آهن گهرزمین بیشترین اثر کاهشی در شاخص فرابورس را داشته است.

  روند معاملات ارز در بازار توافقی رو به کاهش بوده و ثباتی در این بازار ایجاد شده است که همین ثبات می‌تواند چشم‌انداز مثبتی پیش‌روی فعالان اقتصاد ترسیم کند و همچنین با توجه به فصل برگزاری مجامع شرکت‌های بورسی و فرابورسی عمده این شرکت‌ها برای عملکرد سال مالی خود در 1400 سود شناسایی کرده و سود خود را از طریق سجام به سهامداران پرداخت می‌کنند که این مسأله هم به ماندگاری مردم در بازار سرمایه تا حدی کمک می‌کند.

  در عین حال سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه همواره همراه ریسک و نوسان است و باید با مطالعه، مشاوره و تحلیل انجام شود.

  انواع شاخص های بورس چیست و چه کاربردهایی در بازار بورس دارند؟

  

  برای انجام سرمایه‌گذاری موفق در بازار بورس نیازمند اطلاعات متعدد و مختلفی هستیم تا بتوانیم با بررسی و تحلیل آن داده‌ها به یک نتیجه‌گیری معقول و منطقی دست پیدا کنیم. اطلاعاتی از قبیل آمار فروش و بهای تمام شده شرکت‌ها, حجم و ارزش معاملات, تغییرات نرخ ارز و قیمت‌های جهانی و هم‌چنین میزان ورود و خروج اشخاص حقیقی و حقوقی. یکی از داده‌های مهم موجود در بازار که هر روزه در اثر معاملات بازار تغییر می‌کند شاخص بورس نام دارد که به مرور زمان و در نتیجه نیازهای موجود انواع مختلفی از آن تعریف شده است و در نتیجه هر کدام کارایی خاص خود را دارد. در ادامه در مقاله ((انواع شاخص های بورس چیست و چه کاربردهایی در بازار بورس دارند؟)) به معرفی انواع شاخص های بورس موجود در تاریخ تهیه این مقاله پرداخته می‌شود و تلاش می‌گردد تا جایگاه تحلیلی هر کدام از شاخص‌ها تبیین گردد.

  فهرست این مقاله

  شاخص چیست؟

  در فرهنگ فارسی معین شاخص به این صورت تعریف شده است. عددی که میانگین ارزش مجموعه‌ای از اقلام مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان کند. همان‌طور که از تعریف فوق برداشت می‌گردد شاخص نماینده مجموعه‌ای از متغیرهای همگن است. برای مثال در معاملات بورس اوراق بهادار از آنجایی که دارایی اصلی مورد مبادله سهام است بنابراین قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر این اساس انواع شاخص های بورس تعریف می‌گردد. با عنایت به این توضیحات به تبیین انواع شاخص های بورس اوراق بهادار تهران مورد استفاده قرار گرفته می‌پردازیم. در بورس تهران، ۸ شاخص مهم وجود دارد که از جایگاه تحلیلی بالایی نزد سرمایه‌گذاران برخوردار هستند. شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از جمله مهم‌ترین شاخص‌های مهم در بازار بورس تهران هستند. در ادامه به تشریح این شاخص‌ها می‌پردازیم.

  شاخص کل قیمت چیست؟

  همان‌طور که پیش از این نیز مطرح شد شاخص نماگری است که سطح عمومی قیمت یا بازدهی را برای گروهی یا کل سهام نشان می‌دهد. بنابراین شاخص کل قیمت نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت کلیه سهام موجود در بازار بورس است. از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازه‌گیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل می‌گردد. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف می‌کنند و تمامی ارقام شرکت‌ها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌کنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سال‌های بعد را نسبت به آن سال می‌سنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق می‌افتد. فرمول محاسبه شاخص کل قیمت از رابطه زیر محاسبه می‌شود:

  

  همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید در مخرج کسر شاهد ارقام مذکور در سال مبدأ هستیم. منظور از ارزش جاری که در صورت و مخرج کسر به آن اشاره شده چیست؟ لازم به ذکر است که ارزش جاری هر سهم از حاصل‌ضرب قیمت پایانی سهام ضربدر تعداد سهام آن شرکت به دست می‌آید. هم‌چنین عنایت داشته باشید که سال مبدأ در بورس اوراق بهادار تهران سال ۱۳۶۹ تعریف شده است و قیمت سهام در آن سال به عنوان مبنای محاسبات لحاظ گردیده است. برای درک این موضوع سعی می‌کنیم تا در قالب یک مثال مواردی را خدمت شما شرح دهیم:

  فرض کنید که کل بازار از سال ۱۳۶۹ تا الآن تنها از سه سهم الف، ب و پ تشکیل شده باشد. اطلاعات سهام در آن سال به شرح زیر است:

  سهم الف: ۱۰۰۰ سهم به ارزش ۱۰۰۰ ریال

  سهم ب: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۳۰۰۰ ریال

  سهم پ: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۲۰۰۰ ریال

  در نتیجه ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ در مثال ما برابر خواهد بود:

  (۱۰۰۰*۱۰۰۰) + (۲۰۰۰*۳۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۰۰۰) = ۱۰۰۰۰۰۰ + ۶۰۰۰۰۰۰ +۴۰۰۰۰۰۰ = ۱۱۰۰۰۰۰۰

  بنابراین ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ معادل ۱۱ میلیون ریال بوده است و طبق فرمول شاخص، رقم شاخص در آن سال ۱۰۰ واحد است. حال فرض کنید در سال ۱۳۷۰ قیمت سهام الف به ۲۰۰۰ ریال؛ سهام ب به ۲۷۵۰ ریال و سهام پ به ۲۵۰۰ ریال افزایش پیدا کند. بنابراین ارزش جاری بازار سهام در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

  (۱۰۰۰*۲۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۷۵۰) + (۲۰۰۰*۲۵۰۰) = ۲۰۰۰۰۰۰ + ۵۵۰۰۰۰۰ + ۵۰۰۰۰۰۰ = ۱۲۵۰۰۰۰۰

  بنابراین همان‌طور که در محاسبات فوق مشاهده می‌فرمایید ارزش جاری بازار سهام در مثال ما در سال ۱۳۷۰ به ۱۲۵۰۰۰۰۰ افزایش پیدا کرده است. حال اگر شاخص کل را محاسبه نماییم شاهد رشد ۱۴ درصدی شاخص کل قیمت هستیم:

  (۱۲۵۰۰۰۰۰/۱۱۰۰۰۰۰۰) * ۱۰۰ = ۱۱۴

  همان‌طور که در بالا مشاهده می‌فرمایید شاخص کل نسبت به سال ۱۳۶۹ در حدود ۱۴ واحد افزایش داشته است که نشان از رشد ۱۴ درصدی شاخص بورس دارد.

  نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت:

  در این شاخص زمانی که شرکت‌ها از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران افزایش سرمایه می‌دهد و یا تعداد شرکت‌ها کم و یا زیاد می‌شوند تعدیل می‌گردد که به دلیل پیچیدگی محاسبات از تشریح شیوه آن خودداری می‌گردد.

  زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفاف‌سازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوق‌العاده بسته می‌شود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص منظور می‌گردد.

  از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌های مختلف اثر می‌پذیرد و بنابراین شرکت‌های بزرگ‌تر موجب تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می‌گردند نبایستی صرفاً تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار بایستی از سایر شاخص‌ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌اند شاخص کل رشد قابل‌توجهی را ثبت می‌کند.

  سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیم‌بندی می‌کند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می‌گردد و از آن به عنوان شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می‌گردد.

  شاخص کل هم‌وزن:

  شیوه محاسبه شاخص کل هم‌وزن مشابه شاخص قیمت کل است با این تفاوت که از تعداد سهام شرکت در محاسبه شاخص استفاده می‌گردد. در واقع در این شاخص فارغ از اینکه شرکت‌ها چه اندازه‌ای دارند اثر یکسانی را خواهند داشت در حالی که در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمت‌ها اثر بااهمیتی در محاسبات دارند. با لحاظ توضیحات فوق مجدداً به محاسبه شاخص هم‌وزن می‌پردازیم:

  سال ۱۳۶۹:

  سهم الف: ۱۰۰۰ ریال

  سهم ب: ۳۰۰۰ ریال

  سهم پ: ۲۰۰۰ ریال

  شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۶۹:

  ((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۰۰

  سال ۱۳۷۰ :

  سهم الف: ۲۰۰۰ ریال

  سهم ب: ۲۷۵۰ ریال

  سهم پ: ۲۵۰۰ ریال

  شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

  ((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۲۱

  همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید که شاخص هم‌وزن رشد قابل‌توجه‌تری را نسبت به شاخص کل قیمت در حالت عادی نشان می‌دهد.

  تفاسیر مهم هم‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن:

  در بازار بورس تفاسیر هم‌زمان شاخص قیمت کل و شاخص هم‌وزن بسیار رایج است.

  زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هم‌وزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشته‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.

  زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم‌وزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزول کرده‌اند و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه‌گذاران برای کسب سود بایستی به سمت سهام کوچک و متوسط متمایل شوند.

  اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبه‌رو شده است و اگر این موضوع براتی چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است شاهد این تفسیر ایجاد گردد که بازار به سمت رکود پیش می‌رود.

  اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی می‌شوند و رخداد این حالت در طی چند روز می‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌های آتی را بدهد.

  شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟

  شاخص قیمت و بازده نقدی بیانگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران است. لازم به ذکر است که سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بازار بورس از دو محل است:

  سود نقدی مصوب مجامع

  سود ناشی از افزایش قیمت سهام. شاخص اخیر هر دو مورد را در خود دارد و هر دو را نمایش می‌دهد. این شاخص به شاخص TEDPIX معروف است و فرمول محاسبه آن مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج کسر علاوه بر قیمت در سال ۱۳۶۹ سود نقدی پرداختی در آن سال نیز منظور می‌گردد.

  

  شاخص بازده نقدی چیست؟

  این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می‌نماید و از این دریچه بازدهی ناشی از کلیه سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی را محاسبه می‌نماید. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول نماید به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت می‌گردد و در این حالات نبایستی خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معامله‌گری خود را اصلاح نماییم.

  شاخص صنعت و شاخص مالی:

  پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با این دو شاخص مطالبی را خدمت شما بیان کنیم لازم است تا به این نکته اشاره‌کنیم که شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان می‌توان تقسیم‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند. بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل می‌دهند. هم‌چنین مشاوره مالی و شرکت‌های تأمین سرمایه جزو خدمات مالی محسوب می‌شوند. شرکت‌های حاضر در دسته اول را در زمره شاخص صنعت و شرکت‌های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌کنند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌گردند. لازم به ذکر است که شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکت‌های فعال در آن شاخص هستند، در واقع مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می‌گردند و تفاوت آن‌ها با شاخص مزبور در تعداد شرکت‌های حاضر در آن صنعت است.

  شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) :

  عموماً برخی از شرکت‌های حقوقی مالکیت اصلی و عمده شرکت‌های سهامی را بر عهده دارند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می‌شود و سهام تحت مالکیت آن‌ها معمولاً جزو سهامی به حساب نمی‌آید که به صورت فعال در بازار معامله شود. شناوری سهام به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که نزد سرمایه‌گذاران خرد (غالبا حقیقی) قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک را دارد و خرید سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل و نفوذ در شرکت خریداری نمی‌گردد.درصد شناوری یک سهم در سایت بورس اوراق بهادار نمایش داده می‌شود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه می‌کند که توسط سرمایه‌گذاران خرد مورد معامله قرار می‌گیرد. شیوه محاسبه مشابه شاخص کل قیمت است و تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌گردد.

  

  برای مثال در شاخص کل قیمت صد درصد سهام فولاد مبارکه یعنی ۱۳۰ میلیارد سهم به عنوان ضریب قیمت فولاد مبارکه لحاظ می‌گردد در حالی که در شاخص سهام آزاد شناور تنها ۲۵ درصد سهام این شرکت یعنی ۳۲٫۵ میلیارد سهم آن به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌گردد. یکی از نکات تفسیری حائز اهمیت این هست که هرچه درصد شناوری سهام پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد نتیجه این شاخص به تغییرات شاخص کل قیمت نزدیک‌تر خواهد بود و هر چه درصد شناوری پایین‌تر باشد به نظر می‌رسد که نتیجه حاصل از شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌تر باشد.

  شاخص ۵۰ شرکت برتر:

  سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می‌نماید. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارائه می‌نماید. بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکت‌های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ می‌گردند.

  شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر:

  بزرگی شرکت‌ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر کمک گرفته می‌شود:

  قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

  ۳۰ شرکت بزرگ‌تر شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگ‌تر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌نماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ‌تر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی می‌دهند.

  کلام آخر:

  در بالا به تشریح مهم‌ترین شاخص‌های محاسبه شده در سازمان بورس پرداختیم. نکته مهم و حیاتی پیرامون شاخص این هست که با استفاده از تحلیل شاخص‌ها صرفاً می‌توان یک دیدگاه کلی از وضعیت جاری بازار کسب کرد و اینکه برای ارزیابی تغییر وضعیت در بازار (برای مثال از رکود به رونق) باید رفتار شاخص را طی چندین روز و یا چندین هفته بررسی کرد تا بتوان به نتیجه قطعی دست یافت.

  مؤلف: احمد لحیم گرزاده

  چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟

  نام صرافی	تخفیف کارمزد	IP خارج از ایران	لینک ثبت نام
  کوکوین	دارد	نیاز دارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
  کوینکس	دارد	نیاز دارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
  بیت پین	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
  آبان‌تتر	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
  بیت 24	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
  نوبیتکس	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد

  توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت می‌کنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.

  برای ورود به صرافی کوینکس حتما باید با IP خارج از ایران وارد شوید.

  آشنایی با مفهوم شاخص در بورس

  

  فعالان بازار سرمایه برای انجام سرمایه‌گذاری موفق در این حوزه، اطلاعات و عوامل متعددی را بررسی می‌نمایند. این اطلاعات شامل: حجم و ارزش معاملات، بهای تمام شده، روند قیمت یا بازدهی سهام شرکت‌ها و . می‌باشد. شاخص های بورسی به عنوان یکی از مهمترین معیارهای این حوزه به شمار می‌روند که با تحلیل آنها می‌توان وضعیت عمومی قیمت شرکت‌ها و میزان بازدهی آنها را ارزیابی نمود. در این مقاله، مفهوم شاخص بورس و انواع آن را به شما معرفی می‌کنیم.

  شاخص یا نمودار چیست؟

  شاخص (Index) در لغت به معنای عددی است که در یک بازه زمانی، ارزش گروهی از اقلام وابسته به یکدیگر را به صورت میانگین و بر اساس درصدی از همان میانگین اعلام می‌نماید. به طور کلی، با استفاده از شاخص می‌توان تغییرات یک یا چندین متغیر را در طول یک بازه زمانی مشخص، بررسی نمود. فعالان بازار مالی با استفاده از شاخص ها و نمودارها به مقایسه پدیده‌های مرتبط با این حوزه پرداخته و با بررسی آنها به وضعیت کلی بازار در گذشته و حتی پیش‌بینی روند آینده آن دست می‌یابند.
  هر کدام از شاخص ها روش اندازه‌گیری مخصوص به خود را دارند، در نتیجه، مقایسه عددی آنها اطلاعات درستی در اختیار ما قرار نمی‌دهد. برای مقایسه شاخص ها لازم است درصد تغییرات آنها نسبت به گذشته (به عنوان مثال روز یا ماه قبل) در نظر گرفته شود. در واقع، شاخص بورس را با توجه به وضعیت پیشین خود، بررسی و مقایسه می‌کنند.

  * روش محاسبه شاخص به این صورت است:

  1- ابتدا یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه در نظر می‌گیریم.

  2- پس از محاسبه ارزش جاری و ارزش مبنای سال منتخب، ارزش جاری را بر ارزش مبنا تقسیم می‌کنیم.

  3- حاصل را در عدد 100 ضرب نموده و به این ترتیب، شاخص گروه یا دسته مورد نظر را محاسبه می‌نماییم.

  انواع شاخص ها در بورس

  در بازار بورس و اوراق بهادار تهران 9 شاخص مهم و شناخته شده وجود دارد. هر کدام از این شاخص ها ابعاد خاصی از وضعیت بازار را در اختیار افراد قرار می‌دهند. فعالان این حوزه با توجه به کارکرد و هدف هر شاخص، از آنها استفاده می‌کنند. در ادامه، به معرفی کامل این 9 شاخص برجسته می‌پردازیم.

  

  انواع شاخص در بازار بورس

  1. شاخص کل قیمت (TEPIX)

  شاخص کل قیمت (Tehran Price Index) معرف تغییرات سطح عمومی قیمت در کل بازار می‌باشد و افزایش یا کاهش قیمت سهام را به صورت میانگین بیان می‌کند.

  شاخص کل قیمت، در بر گیرنده تمام سهام شرکت‌های پذیرش شده در سازمان بورس و اوراق بهادار می‌باشد. در روند محاسبه این شاخص، چنانچه سهمی بسته بوده یا برای مدتی معامله نشود، قیمت پایانی آخرین روز معامله آن در نظر گرفته می‌شود. وزن شرکت‌ها (تعداد سهام و سرمایه آنها) نیز در محاسبه این شاخص تأثیرگذار است. به این صورت که، شرکت‌های بزرگ نسبت به شرکت‌های کوچک‌تر، تأثیر بیشتری در محاسبه آن خواهند داشت.

  شاخص کل قیمت به صورت میانگین وزنی و بر اساس فرمول زیر محاسبه می‌گردد:

  100 ˟ ( ارزش جاری بازار سهم در زمان مبدأ ÷ ارزش جاری بازار سهم در زمان محاسبه) = شاخص کل

  ارزش جاری هر شرکت از حاصلضرب تعداد سهام شرکت در قیمت آن حاصل می‌شود. با محاسبه مجموع ارزش جاری تمامی شرکت‌های پذیرش شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید. منظور از ارزش جاری بازار در زمان مبدأ نیز ارزش‌های جاری بورس در سال پایه می‌باشد. سال 1369 به عنوان سال پایه در بورس اوراق بهادار تهران در نظر گرفته می‌شود.

  در بازار بورس تهران، شاخص کل برای سه دسته محاسبه می‌شود که عبارتند از:

  1. شاخص قیمت کل بازار: در محاسبه این شاخص، قیمت سهام تمام شرکت‌های پذیرش شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، لحاظ می‌شود.
  2. شاخص قیمت تالار اصلی: در محاسبه این شاخص، تنها قیمت سهام شرکت‌های پذیرش شده در تالار اصلی تاثیرگذار می‌باشد.
  3. شاخص قیمت تالار فرعی: در محاسبه آن، تنها قیمت سهام شرکت‌های پذیرش شده در تالار فرعی در نظر گرفته می‌شود.

  ویژگی های شاخص کل قیمت

  این شاخص که به عنوان یکی از شاخص های اصلی بازار قلمداد می‌شود، دارای ویژگی‌های زیر می‌باشد:

  • دسترسی آسان: این شاخص توسط سازمان بورس و اوراق بهادار و به صورت لحظه‌ای محاسبه می‌شود، در نتیجه همواره در دسترس استفاده کنندگان آن قرار دارد.
  • جامعیت: در محاسبه این شاخص ، قیمت سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس لحاظ می‌گردد، از این رو، شاخص بسیار جامعی به شمار می‌رود.
  • موزون بودن: در محاسبه این شاخص ، تعداد سهام منتشر شده شرکت‌ها نیز در نظر گرفته می‌شود. به عبارتی، هر چه شرکتی تعداد سهام بیشتری منتشر نموده باشد، تأثیر تغییرات قیمتی آن بر شاخص، بیشتر خواهد بود.

  نکته: شاخص کل قیمت به دلیل موزون بودن، نمی‌تواند به تنهایی معیار خوبی برای ارزیابی وضعیت بازار باشد، زیرا شرکت‌های بزرگ به دلیل تاثیر زیاد در محاسبه این شاخص، می‌توانند وضعیت کلی بازار را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، در وضعیت نزولی بازار، چنانچه شرکت‌های بزرگ رشد مناسبی داشته باشند، در روند محاسبه شاخص اثر گذاشته و شاخص ، رشد قابل توجهی را ثبت خواهد کرد.

  نکته: در محاسبه این شاخص، تنها تغییرات قیمت سهام، مبنا قرار گرفته و سود نقدی در آن لحاظ نمی‌شود. تفاوت این شاخص با شاخص کل (که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد) نیز در همین امر است. به عبارتی در شاخص کل، علاوه بر تغییرات قیمت، سود نقدی نیز در روند محاسبه در نظر گرفته می‌شود، در حالی که در شاخص قیمتی چنین نیست.

  2. شاخص هم وزن

  این شاخص از سال 1393 مورد استفاده سرمایه‌گذاران فعال حوزه‌های مالی در بازار بورس ایران قرار گرفته است. در محاسبه شاخص هم وزن، کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بازار بورس با وزنی یکسان در نظر گرفته می‌شوند. در واقع، برخلاف شاخص کل، در روند محاسبه این شاخص، وزن و اندازه شرکت‌ها تاثیرگذار نمی‌باشد. به عبارتی، چنانچه این شاخص مثبت باشد، به این معناست که بیش از نیمی از شرکت‌های موجود در بازار مثبت می‌باشند.

  در واقع، این شاخص ، شرکتها را بر اساس میزان بازدهی آنها در نظر می‌گیرد و میزان سرمایه در آن تاثیری ندارد. به عنوان مثال؛ هنگامی که شاخص هم وزن، نزولی و شاخص کل، صعودی باشد، بیانگر آن است که بیشتر سهم‌های موجود در بازار، سیر نزولی داشته‌اند. شاخص کل نیز تنها به دلیل وضعیت مثبت چند شرکت بزرگ، وضعیت صعودی را نشان می‌دهد.

  3. شاخص بازده نقدی (TEDIX)

  شاخص بازده نقدی، بیانگر روند تقسیم سود در شرکت‌ها می‌باشد. به عبارتی، تغییرات این شاخص بیانگر میانگین بازدهی ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌ها به سهامداران می‌باشد. چنانچه، میانگین شرکت‌ها سود نقدی بیشتری را میان سهامداران خود تقسیم نمایند، این شاخص رو به افزایش خواهد بود. سپس، تقسیم سود در مجمع عادی سالیانه مورد بررسی و اظهار نظر قرار می‌گیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روند تقسیم سود و برگزاری مجامع، می‌توانید مقالات مربوط به آن را در سایت nezarat.com مطالعه نمایید.

  4. شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

  شاخص قیمت و بازده نقدی، یکی از شاخص های شناخته شده در میان فعالان بازار سرمایه می‌باشد. در واقع، این شاخص ، همان شاخصی است که در رسانه‌ها تحت عنوان شاخص کل نامیده می‌شود. این شاخص، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس می‌باشد. به عبارتی، این شاخص، تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه (که شرکت‌ها پرداخت می‌کنند) را محاسبه می‌نماید. از این رو، سهامداران میانگین بازدهی سرمایه‌گذاری خود در بورس و تغییرات آن را با در نظر گرفتن این شاخص به دست می‌آورند.

  میزان تغییرات این شاخص، نکته بسیار مهمی است که هنگام بررسی باید به آن توجه کرد. به عنوان مثال؛ چنانچه طی یک سال، شاخص کل از عدد 50,000 به 110,000 برسد، میانگین بازدهی بورس، طی آن سال 70% می‌باشد.

  شاخص کل، با توجه همزمان به تقسیم سود و تغییرات قیمت، یکی از دقیق‌ترین شاخص های بازار می‌باشد. این شاخص نیز همچون شاخص کل قیمت به صورت میانگین موزون، محاسبه می‌شود. به این معنا که، هر چه شرکت بزرگتر و سرمایه بیشتری داشته باشد، تأثیر آن در شاخص بیشتر خواهد بود.

  5. شاخص صنعت و شاخص مالی

  شرکت‌های حوزه بورس در یک تقسیم‌بندی کلی و بر اساس نوع فعالیت‌های خود، به دو دسته تولیدی و خدماتی تقسیم می‌شوند. بیشتر شرکت‌های این حوزه (بیش از 60%) جزء شرکت‌های تولیدی محسوب می‌شوند. شرکت‌های تولیدی دسته اول را در بخش صنعت و شرکت‌های خدماتی را در بخش مالی تفکیک می‌نماییم.

  شرکت‌های تولیدی مانند شرکت مخابرات، پتروشیمی، خودروسازی و . در بخش صنعت قرار می‌گیرند و شاخص صنعت، سطح عمومی سهام شرکت‌های این بخش را نمایان می‌سازد. شرکت‌های خدماتی نیز مانند بانک، بیمه، شرکت سرمایه‌گذاری و . در بخش مالی قرار می‌گیرند. شاخص مالی، میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های این بخش را نشان می‌دهد.

  شاخص صنعت و شاخص مالی نیز همچون شاخص کل قیمت، به صورت میانگین موزون محاسبه می‌شوند. تنها تفاوت این دو شاخص در تعداد شرکت‌های حاضر در آن صنعت می‌باشد.

  6. شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

  برای محاسبه این شاخص ، لازم است ابتدا ترکیب سهامداران را بررسی و آنها را تفکیک نمود. به طور کلی، سهامداران به دو دسته سهامدار راهبردی و سهامدار جزء (سهامدار سهام شناور آزاد) تقسیم می‌شوند. سهامدار راهبردی، سهامداری است که قصد واگذاری سهام خود در کوتاه مدت را نداشته و جهت اعمال مدیریت، سهم خود را حفظ می‌نماید.

  منظور از سهام شناور آزاد، درصدی (کمتر از 5%) از سهام شرکت است که در اختیار سهامدار جزء قرار دارد. این سهامداران برخلاف سهامداران راهبردی، تنها به قصد خرید و فروش سهام، اقدام به معامله می‌نمایند. شاخص سهام شناور آزاد، بازدهی میانگین تغییرات قیمتی و سود این دسته از سهام را نشان می‌دهد. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد نیز همچون شاخص کل، بر اساس میانگین موزون شرکت‌ها می‌باشد. به این صورت که هر شرکتی، تعداد سهام شناور آزاد بیشتر و سرمایه بزرگتری داشته باشد، تاثیر بیشتری بر روی شاخص خواهد داشت. تنها تفاوت آن با شاخص کل، در تعداد سهامی است که تحت عنوان ضریب قیمتی مورد توجه قرار می‌گیرد.

  7. شاخص بازار اول و بازار دوم

  در بازار بورس اوراق بهادار تهران، شرکت‌ها بر اساس معیارها و مؤلفه‌های خاصی تقسیم‌بندی می‌شوند. از جمله آنها می‌توان به: میزان سرمایه شرکت‌ها، وضعیت سودآوری، تعداد سهامداران، درصد سهام شناور آزاد و . اشاره نمود. بر این اساس، شرکتی که به لحاظ معیارهای ذکرشده، شرایط بهتری داشته باشد، در بازار اول و دیگر شرکت‌ها در بازار دوم پذیرش خواهند شد.

  به طور کلی شاخص بازار اول، سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرش شده در بازار اول را بیان می‌کند. شاخص بازار دوم نیز بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار دوم بورس جای گرفته‌اند.

  8. شاخص ۵۰ شرکت برتر

  سازمان بورس و اوراق بهادار هر سه ماه یک بار اقدام به انتشار لیستی از پنجاه شرکت برتر موجود در بازار می‌نماید. این شرکت‌ها به جهت قابلیت نقدشوندگی بالا و حجم زیاد معاملات در بازه زمانی مشخص، در این فهرست قرار داده می‌شوند. این شاخص، همچون شاخص کل قیمت به صورت میانگین وزنی محاسبه می‌شود. به عبارتی شاخص پنجاه شرکت برتر، بیانگر میانگین وزنی این شرکت‌ها می‌باشد. تنها تفاوت این شاخص با شاخص کل، در تعداد شرکت‌های مورد نظر در روند محاسبه می‌باشد. این تعداد در شاخص ذکر شده، تنها پنجاه شرکت و در شاخص کل، بیش از صد شرکت می‌باشد.

  * اسامی این شرکت‌ها را می‌توانید با مراجعه به سایت tsetmc.com مشاهده نمایید.

  9. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

  این شاخص، بیانگر عملکرد 30 شرکت بزرگ پذیرش شده در بازار بورس تهران می‌باشد. معیار انتخاب در این شاخص (که بر اساس استانداردهای جهانی طراحی شده است) اندازه و ارزش روز شرکت می‌باشد. ارزش روز یک شرکت از حاصلضرب قیمت پایانی سهام در تعداد کل سهام شرکت به دست می‌آید.

  شاخص 30 شرکت بزرگ، میانگین تغییرات قیمت سهام این شرکت‌های بزرگ موجود در بازار بورس را نشان می‌دهد. با وجود اینکه این شرکت‌ها، تنها کمتر از 10% شرکت‌های بازار را تشکیل داده‌اند، اما بیش از 70% ارزش بازار را در اختیار دارند. از این رو، تغییرات قیمت آنها تأثیر قابل توجهی بر میزان شاخص کل خواهد داشت.

  ملاک انتخاب شرکت ها

  همانطور که گفته شد، معیار انتخاب شرکت‌ها ارزش بازار و قدرت نقدشوندگی سهام آنها می‌باشد. برای انتخاب این 30 شرکت، ابتدا فهرستی از صد شرکت بزرگ پذیرش شده فعال در بازار بورس تهران تهیه می‌شود. در این فهرست، شرکت‌ها بر اساس ارزش بازار آنها و به ترتیب از بیشترین به کمترین مرتب شده‌اند. حال از میان آنها، سی شرکت که دارای شرایط زیر باشند را انتخاب می‌نماییم:

  1. گذشت بازه زمانی (حداقل سه ماه) از پذیرش و معامله سهام شرکت‌ها در بازار بورس اوراق بهادار
  2. دارا بودن سهام شناور آزاد (حداقل به میزان 10%)
  3. دارا بودن بیش از 25% میانگین ارزش ماهانه معاملات همان دوره صد شرکت بزرگ بازار نسبت به ارزش ماهانه معاملات شش ماه گذشته آنها

  * با مراجعه به سایت tsetmc.com می‌توانید اسامی این 30 شرکت بزرگ شاخص را مشاهده نمایید.

  سخن آخر

  در مقاله ارائه شده به توضیح جامعی از مهمترین شاخص های بازار بورس تهران پرداخته شد. سرمایه‌گذاران می‌توانند با بررسی و تحلیل شاخص ها به دیدی کلی از وضعیت بازار دست یابند. به عبارتی، شما برای یافتن صنعت و گروه مناسب جهت سرمایه‌گذاری، می‌توانید از شاخص ها برای مقایسه آنها استفاده نمایید. البته باید دقت داشت که، سرمایه‌گذاری و خرید و فروش سهام نباید صرفاً با توجه به تغییرات روزانه شاخص باشد.

  شاخص های بورس معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن‌ها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را ارزیابی کرد.

  در بورس تهران ‌‌شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX نیز شناخته می‌شود. این ‌شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان ‌شاخص بورس تهران یاد می‌شود.