لزوم کنترل هیجان در بورس

پرهیز از رفتار هیجانی در بازار سهام

یک کارشناس بازار سرمایه گفت: با توجه به شرایط مختلف بازار سهام مثبت یا منفی باشد، از این رو با سرمایه‌گذاری در سهام بنیادی و پرپتانسیل می‌توان ریسک‌های ناشی از حکایت هیجانی را در این بازار کاهش دارد.

ابراهیم خلیلی در گفتگو با ایبِنا گفت: زمانی که رشد یا کاهش قیمت در سهام شرکت‌ها رخ می‌دهد سرمایه‌گذاران اقدام به رصد یک نماد معاملاتی و نیز دادوستد سهام یک شرکت می‌کنند. این کارشناس بازار سرمایه افزود: ‌بر این اساس طبیعی است که در روند منفی بازار سهام که کلیت بازار منفی است، ‌شاهد افت دسته‌جمعی نمادهای معاملاتی باشیم که در این بین خشک و تر با هم سوخته و به نوعی می‌توان گفت در این شرایط سهام خوب و بنیادی هم قربانی حرکت‌های دسته‌جمعی در بازار سهام می‌شوند.

وی اضافه کرد: این در شرایطی است که با توجه به نقدینگی خوبی که در چند ماه گذشته به سمت بازار سرمایه آمده، می‌بایست فرهنگ‌سازی مناسبی صورت می‌گرفت تا بازار سهام دچار هیجان منفی و مثبت نشود.

این کارشناس بازار سرمایه در خصوص دلایل افت‌های پیاپی شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌ها اذعان داشت: اصلاح و استراحت بازار سهام یکی از دلایل اصلی روند کاهشی شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌ها است که البته باید به این موضوع باید جو روانی منفی حاصل از آزادسازی سهام عدالت را نیز اضافه کرد.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌ها در حال تخلیه حباب هستند، تصریح کرد: ما همواره در بازار سهام اقدام به خرید و معامله آینده می‌کنیم، از اینرو به نظر می‌رسد شرایط اقتصادی کشور تا پایان سهام تورمی باشد و از این جهت این بازار در حال پیش‌خور کردن تورم تحمیلی به اقتصاد کشور در ماه‌های پیش‌رو است.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: از سوی دیگر از ابتدای امسال تاکنون همتراز با بازار سرمایه بازارهایی همچون ارز و طلا و نیز مسکن شاهد افزایش قیمت‌ها هستیم که در نتیجه این مولفه نیز اثر مثبتی بر کلیت بازار سهام داشته و موجب رشد شاخص و قیمت نمادهای مختلف می‌شود.

وی گفت: در هر حال نوسان ذات بازار سرمایه بوده و این موضع بسیار طبیعی است که بسته به شرایط مختلف کلیت بازار سهام مثبت یا منفی باشد، از اینرو با سرمایه‌گذاری در سهام بنیادی و پرپتانسیل می‌توان ریسک‌های ناشی از حکایت هیجانی را در این بازار کاهش دارد و کنترل کرد.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: یکی از بزرگ‌ترین درس‌هایی که می‌توان از روزهای منفی بازار به ویژه برای تازه‌واردان عنوان کرد این است که باید با شناخت و سرمایه‌گذاری در سهام بنیادی ریسک حضور در بازار سهام را کنترل کرده و لازم است با مطالعه بیشتری اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌ها کنند.

سیطره «هیجان منفی» بر بورس / اعتراض سهامداران به دست‌های پشت پرده نوسانات

فعالان بازار بورس به وجود دست‌های پشت پرده و دستکاری روند عادی بازار که منجر به ثبت یک افت تاریخ یدر این بازار شده معترض هستند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از مرصاد معاملات بورس تهران که روند نزولی قیمت‌ها و متغیرها را از هفته گذشته آغاز کرده است، در روز گذشته با عقب‌نشینی ۶ کانالی شاخص کل به پایان رسید؛ دیروز نیز سهامداران شاهد افت دسته جمعی قیمت سهام تحت سیطره هیجان بودند و جمعی از آنها با اعلام اعتراضشان خواستار شفاف‌سازی در این زمینه شدند.

توقف نمادها هنگام رشد و عدم بسته شدن در زمان نزول قیمت ها، افت بی دلیل و منطق قیمتها به رغم ظرفیت بالای صنایع و شرکت ها، عرضه های آبشاری هنگام ریزش قیمت و نقش منفی حقوقی ها، دستکاری روند عادی بازار از مسائل مطرح شده توسط معترضان بود.

احتمال وجود مافیا برای سقوط بورس

حجت الاسلام حسینی کیا عضو هیئت رییسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مرصاد اظهار داشت: کاهش یکباره بورس به این صورت که عملا بخشی از سرمایه های مردم در آن نصف شده باعث کاهش سرمایه گذاری و اعتماد مردم به سمت بازارهای بورس شد.

نماینده مردم سنقروکلیایی در مجلس شورای اسلامی افزود:‌ به نظر می رسد این امری عادی نیست احتمال دارد مافیایی پشت پرده باشد که می خواهند یک باره بورس را به سمت سقوط ببرند و پول های میلیاردی به جیب بزنند.

لزوم ورود سازمان بازرسی و اطلاعات

حجت الاسلام حسینی کیا بیان کرد: امیدواریم دستگاه های نظارتی و سازمان بازرسی و وزارت اطلاعات به این قصه ورود کنند تا ببیند پشت پره سقوط یکباره این بازار چیست.

عضو هییت رییسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: در این باره باید افراد خاطی و آنان که توطئه می کنند شناسایی شوند تا بورس جایگاه واقعی خود را پیدا کند.

بازار با همان شیب تندی که افزایش یافته کاهش می‌یابد

زهرا دفتری مدیر تالار بورس منطقه‌ای کرمانشاه اما در این خصوص نظرهای متفاوتی داشت و به خبرنگار مرصاد گفت: این نوسانات بازار بورس غیر عادی نیست.

وی افزود: بازار متعادل بازاری است که در هر شرایطی نقدشوندگی خوبی داشته باشد، اما بازاری که تنها صف خرید یا فروش دارد نامتعادل است؛ بهترین حالت این است که نقد شوندگی برای بازار در نظر گرفته شود.

مدیر تالار بورس منطقه ای کرمانشاه بیان داشت: در این چند روز نقدشوندگی به این معنا که سهام به پول نقد تبدیل شود خیلی کم است صف فروش های چند میلیونی تشکیل می شد اما فقط به اندازه حجم مبنا معامله می شدند که گواه بر پایین بودن نقدشوندگی این سهام است.

دفتری،دلیل این واقعه را نامتعادل بودن بازار دانست و گفت: به همان گونه که رشدهای پنج درصدی معاملات بورس قبلا طبیعی نبوده به همان شکل نیز منفی شدن روزانه پنج درصد متعادل نیست.

جریانات اخیربورس به دلیل نامتعادل بودن بازار بود

وی خاطرنشان کرد: امروز بسیاری از سهامداران و حقوقی‌ها درباره نوسانات بازار بورس بحث می‌کنند افزود: روزهایی که شاخص بورس مثبت بود کسی صحبت نمی کرد الان که منفی شده اعتراض می کنند در حالی که این ذات بازار است که وقتی با شیبی تند افزایش می یابد با همان شیبی تند هم کاهش می یابد.

به گفته دفتری، عده ای نا آشنا به بازار و تازه وارد وقتی نقدشوندگی بسیار بالا بود وارد بازار بورس شدند و به محض کوچکترین شایعه ای به دلیل کمی اطلاعات و ناآشنایی با بازار در صف فروش قرار گرفتند.

مدیر تالار بورس منطقه ای کرمانشاه افزود: حقوقی های بازار هم در این زمینه بسیار مقصر هستند چون باید از سهم شرکت های مربوط به خود حمایت کنند زیرا کاهش قیمت سهام به ضرر آنان است.

دفتری خاطرنشان کرد: اگرچه صحت اینکه حقوقی ها در زمانی که قیمت ها بالا بوده سهم خود را فروخته اند و اینک بازار را صف فروش مواجه کرده اند یا نه، بر عهده کارشناسان بازار است اما در مجموع به نظر می رسد جریانات اخیر امری عادی و به دلیل نامتعادل بودن بازار بوده است.

نوسانات بورس هم مثل بقیه بازارها ناشی از حباب ایجاد شده است

عبدالرضا مصری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی هم در گفتگو با خبرنگار مرصاد اظهار داشت: مفهوم بازار بورس یک بازار شیشه ای است که باید همه چیز در آن به صورت شفاف در اختیار افراد قرار گیرد زیرا هیچ گونه اطاعات محرمانه ای در آن وجود ندارد.

وی افزود: این نوساناتی که ایجاد می شود برخی مواقع به دلایل مختلف از جمله حباب های ایجاد شده در بازارهای کشور است که البته بورس هم استثنا نیست در چند ماه گذشته هم شاهد نوسانات مختلف پولی مالی ارز، سکه، لوازم خانگی خودرو و دیگر بازارها بودیم.

به گفته مصری، در قانون چنین امری نیست که اگر هر نوساناتی ایجاد شد دستگاه های اطلاعاتی مداخله کنند بلکه اگر اطلاعاتی نیز مبنی بر وجود پشت پرده ها هست باید دور از اعلان عمومی انجام شود زیرا امنیت بازار ها مخصوصا بازارهای رسمی کشور بسیار مهم است و برخی مواقع یک مداخله ناشیانه اعتبار بازار را از بین می برد.

نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی افزود: دیدیم با دخالت در بازار ارز چه مشکلاتی در این بازار ایجاد کرد، لذا موافق برخی دخالتها در بورس نیستم و اگر مستنداتی نیز وجود دارد به دور از اعلان عمومی برای ممانعت از تخریب بازار انجام شود.

مصری گفت: بازارهای بورس، سکه، ارز، خودرو لوازم خانگی و مسکن عمده بازارهای ایران هستند که اگر ترس از سرمایه گذاری در آن ها ایجاد شود نقدینگی ها مثل سیل خروشان به سمت بازارهای رسمی چون بورس که قابل کنترل نیز می باشد هدایت خواهد شد و این بهتر است.

وی با بیان اینکه در هر کشوری بورس باید تقویت شود، افزود: این احتمال که دلالهای بورس کالا و مواد اولیه را بخرند و با قیمت افزایشی در اختیار تولید کنندگان قرار دهند اگر هم صحت داشته باشد خود بازار بورس دچار تخلف نشده زیرا بازار بورس موظف به ارایه است و هر کسی می تواند خرید کند البته اگر خریدار در بازار ثانویه نسبت به ایجاد رانت و فروش آزاد اقدام کرد این جا تعزیرات حکومتی باید بازار ثانویه را شناسایی کند چون در بازار بورس تمام معاملات شفاف است.

نامه سرگشاده جمعی از فعالان بورس به دادستان کل کشور

برخی ها با دستکاری بازار بورس ، 10 روز متوالی بازار بورس را منفی کامل کردند و 70 تا 80 درصد سرمایه سهامداران خرد را بالا کشیدند؛ کلاهبرداری و چپاول و دزدی آشکار این اشخاص حتما باید پیگرد قضایی داشته باشد جرم اینها کمتر از سلطان سکه نیست.

این کلاهبرداران با کودتای اقتصادی در بورس، می‌خواهند با رونق دادن دوباره بازار دلار و سکه، حاکمیت را تحت فشار قرار دهند و آب در آسیاب دشمن می‌ریزند.

عاجزانه استدعا داریم با متخلفین به شدت هرچه تمام تر برخورد فرمایید تا اقتصاد سالم بازار بورس، قربانی سیاست بازی افراد شیاد و کلاهبردار و منافق و ضدانقلاب نگردد.

به گزارش مرصاد، «شفافیت» برای فعالان در بورس از هرچیزی مهمتر است، لذا شفاف‌سازی در خصوص دلایل و احتمالا پشت پرده ها این افتا تاریخی بورس که بسیاری از سهامداران را متضرر کرده است ضروری بوده و انتظار می‌رود این امر هرچه سریعتر انجام شود.

سند وتوی کاهش دامنه نوسان بورس

نزول شاخص بورس موجب شده تا برخی فعالان بازار در جست‌وجوی مقصران و عوامل این بازار باشند. به‌تازگی یکی از عوامل قصور وتوی تصمیم کاهش دامنه نوسان در سال 1398 عنوان‌شده است.

به گزارش اقتصادنیوز ، بورس تهران دو سال بسیار متفاوت را پشت سر می‌گذارند. در ابتدای سال قبل شاخص با سرعت شدید از نمودار بالا رفت اما در سال جاری کم‌رمق و افتان‌وخیزان حرکت می‌کند.

برگشت شاخص از قله‌های هیجانی موجب زیان سهامدارانی شده که در نقطه چرخش وارد بازار سهام شدند. زیان دیر رسیدگان به بازار سهام و وضعیت کنونی بازار موجب شده برخی تعیین مقصر را یکی از سوژه‌های بورس کنند.

در این روزها در کنار گلایه از حمایت نشدن بازار و خالی کردن پشت بورس، علت‌ها و چهره‌های مختلفی به‌عنوان عوامل ریزش بازار عنوان می‌شود. فارغ از این‌که این مقصریابی و دلایل تا چه حد وارد است راستی آزمایی آن می‌تواند نشان دهد نکات مطرح‌شده چقدر با واقعیت قرین است.

وتوی دامنه نوسان

یکی از دلایلی که به‌عنوان مسبب وضعیت کنونی بازار سرمایه عنوان می‌شود لغو مصوبه کاهش دامنه نوسان بورس در سال 98 است. به گفته برخی تحلیل گران بورسی ملغی کردن مصوبات هیئت‌مدیره سازمان بورس و شورای عالی بورس در رابطه با کاهش دامنه نوسان به منفی و مثبت ۲ در زمان شاپور محمدی موجب رشد تندوتیز شاخص بورس شد. از دید این گروه به‌طور قطع اگر این تصمیم اجرا می‌شد بازار چنین رشد شارپی را در سال 99 تجربه نمی‌کرد.

مصوبه کاهش دامنه نوسان

عصر چهارشنبه ۱۴ اسفند 98 مصوبه‌ای از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار صادر شد، مبنی بر اینکه از روز شنبه ۱۷ اسفند ۹۸ قرار است دامنه نوسان بازارهای بورس و اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران (به‌جز پایه قرمز) به مثبت و منفی ۲ درصد تغییر یابد. سازمان بورس اعلام کرد: دلیل این تغییرات حمایت از سهامداران تازه‌وارد در صورت نوسانات غیرعادی سهام، تداوم روند حرکت منطقی بازار سرمایه به دور از هیجان، ایجاد تناسب بین رشد بازار با عوامل بنیادی اقتصاد کشور و ارائه فرصت تحلیل سهام به سرمایه‌گذاران بالقوه و تازه‌وارد بوده است.اما همان زمان این تصمیم با مخالفت‌های زیادی از سوی فعالان بورس و تحلیل گران مواجه شد.

چه کسی دامنه نوسان را لغو کرد

مصوبه کاهش دامنه نوسان به دلیل اعتراضات فعالان بازار سرمایه لغو شد. مصوبه‌ای که امروز از سوی برخی فعالان می‌توانست نجات‌بخش بازار باشد. اما این مصوبه را چه کسی لغو کرد؛ برخی می‌گویند بانک مرکزی به‌عنوان یکی از اعضای شورای عالی بورس. ازاین‌رو انگشت اتهام را متوجه این نهاد می‌کنند. اما اسناد نشان می‌دهد این مصوبه در روز جمعه 16 اسفند از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی لغو شده است.

فرهاد دژ پسند وزیر امور اقتصادی و دارایی در نامه‌ای لزوم کنترل هیجان در بورس به شاپور محمدی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نوشت:

نظر به شرایط جاری کشور، با استناد به جمع‌بندی شورای عالی بورس که اتخاذ تصمیم در شرایط حساس و فوری را در اختیار وزیر امور اقتصادی و دارایی به‌عنوان نظر شورا قرار داده با عنایت به حساسیت‌های موجود در شرایط کنونی اقتصاد و لزوم مدیریت و تعادل بازارهای مالی و حوزه‌های اقتصادی ضروری است مصوبه هیات مدیره سازمان بورس در خصوص کاهش دامنه نوسان منتفی شود. و از روز شنبه دامنه نوسان به روال عادی بازگردد.این نامه به‌خوبی نشان می‌دهد که مصوبه سازمان بورس با نظر وزیر امور اقتصادی و دارایی وتو شده است.

آیا وتوی کاهش دامنه نوسان اشتباه بود؟

مصوبه‌ای که امروز اکسیر بورس توصیف می‌شود یک سال و اندی قبل افیون بورس عنوان می‌شد. در همان زمان اکثر فعالان بورسی با کاهش دامنه نوسان مخالف بودند و از آن به‌عنوان تصمیم یک‌شبه یاد می‌کردند. این اعتراض‌ها به حدی بود که رسانه‌های بورسی به شاپور محمدی رئیس وقت سازمان بورس یادآور می‌شدند در ابتدای شروع به کارش در این سازمان اعلام کرده مخالف اعمال محدودیت است. آن‌ها تأکید داشتند با این تصمیم، احتمال خروج نقدینگی از بورس و انتقال آن به بازارهای موازی مانند بازار ارز و سکه وجود دارد و در مقابل بازار سهام با قفل‌شدگی در صف‌های خرید یا فروش مواجه خواهد بود.

نکته قابل‌تأمل تر اینکه در مقطع کنونی نیز که دامنه نوسان کاهشی و نامتقارن یافته بسیاری عامل وضعیت کنونی بازار و فرسایشی شدن روند آن را همین تصمیم می‌دانند.

بنابراین همین‌گونه که در مقطع اخیر دامنه نوسان نتوانست نجات‌بخش بورس شود در اسفند 98 نیز کاهش دامنه نوسان معجزه به همراه نداشت. در همان زمان اقتصاددانان تأکید داشتند راه درست برای مدیریت رشد شاخص افزایش عرضه‌ها در قالب عرضه اولیه و افزایش میزان سهام شناور است.

بنابراین در پس این تصمیم‌هایی مانند کاهش یافتن یا نیافتن دامنه نوسان نمی‌توان به تحلیل درستی از اتفاقات بازار سهام رسید و مخالفان یا موافقان این تصمیم را مقصران وضعیت کنونی بورس دانست. نه تصمیم شاپور محمدی از دید کارشناسی و تجربی در آن مقطع می‌توانست معجزه کند نه مخالفت وزیر با این تصمیم موجب فاجعه شده است.

فرجام سهام کجاست؟ پرسش‌های بدون پاسخ در بورس

حرکت بدون ترمز صعود سهام که از دید فعالان دلایل مشخصی دارد، قابل تامل و نگران کننده است. اگر چه سیاست‌گذار ادعای درک اوضاع را دارد اما تناقص در رفتارها موجب طرح پرسش‌هایی شده است.

چکیده: رشد بورس تهران ادامه دارد و جولان نقدینگی خرد بیش از همیشه خودنمایی می‌کند. شاید برای کمتر کسی این تصور وجود داشت که شاخص این‌چنین راحت تا مرز ۴۰۰ هزار واحد رشد کند. هر چه جلوتر می‌رویم امکان پیش‌بینی روند آتی سهام به شدت کاهش می‌یابد و این موضوع نیز از دو عامل التهاب نقدینگی در بازار و از سوی دیگر تشدید روزافزون عدم قطعیت‌ها ناشی شده است. از میانه شهریور که ارزش معاملات بورس به دو هزار میلیارد تومان و در بعضی روزها به سه هزار میلیارد تومان رسید اشاره شد که با این حجم نقدینگی نباید انتظار رفتار منطقی از بازار داشت. به‌نظر می‌رسد صاحبان سرمایه خط پایانی را برای رشد روزافزون سرمایه خود متصور نیستند.

به گزارش «دنیای بورس» به نقل از دنیای اقتصاد، یکی از دلایل اصلی خروج بورس از مسیر منطقی و تسلط فضای هیجانی بر سهام را می‌توان در سیاست‌گذاری‌های سازمان بورس به‌عنوان مقام ناظر دانست. البته نمی‌توان هیجان شدید در معاملات سهام را تنها به عملکرد مقام ناظر مرتبط دانست بلکه برخی انتظارات و واقعیت‌های اقتصادی هستند که همچنان شرایط رشد را برای برخی از سهم‌ها فراهم می‌کنند و انتظارات فعالان بورسی که حالا بخش قابل‌توجهی از اقتصاد کشور هستند سیگنال‌های هشدار را فعال کرده است.

رشد سهام به کام بسیاری شیرین نشسته است و بار دیگر صحبت از خطراتی که تهدید‌کننده بازار سرمایه و اقتصاد کشور از این مجرا است احتمالا به مذاقشان خوش نیاید. سازمان بورس که به رشد پرشتاب شاخص بورس به‌عنوان نمره‌ای درخشان از کارنامه خود تکیه دارد نیز علائم هشدار را مشاهده کرده و نگرانی خود را در قالب پیامک‌هایی به منظور «فرهنگ‌سازی» به همگان ارسال می‌کند.

بخش زیادی از هیجان معاملاتی این روزهای سهام از تفکر ناظر بازار به‌عنوان نمونه‌ای از دخالت‌های دولتی در اقتصاد کشور ناشی می‌شود. کنترل، حمایت یا تنظیم بازار و قیمت از کلیدواژه‌هایی هستند که نشان‌دهنده نقش دولت در اقتصاد هستند. حال همین موارد به‌خوبی در سیاست‌گذاری ناظر بازار سرمایه نیز به‌خوبی مشاهده می‌شود. اما جبران مشکلات ناشی از دخالت‌های دولتی خود را در قالب واژه‌ای در ظاهر زیبا و سازنده مانند «فرهنگ‌سازی» نشان می‌دهد ولی در اصل مبنایی برای رفع تکلیف و پاک کردن صورت مساله است.

پیامک‌هایی به سهامداران

سازمان بورس طی روزهای اخیر پیامک‌هایی را به‌صورت عمومی منتشر کرده است و درخصوص برخی ریسک‌های متوجه سرمایه‌گذاری در سهام هشدار و حتی به سرمایه‌گذاران استراتژی معاملاتی بهینه را نشان داده است. به‌صورت خلاصه این پیامک‌ها شامل مواردی مانند: استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در صورت نداشتن دانش تخصصی برای معامله سهام، لزوم در نظر گرفتن تنوع در سبد سرمایه‌گذاری از صنایع و شرکت‌های مختلف، پرهیز از توجه به شایعات، لزوم در نظر گرفتن دید بلندمدت، توجه به سودآوری و ارزش ذاتی شرکت‌ها، اشاره به سایت‌های رسمی اطلاع‌رسانی مانند کدال، استفاده توامان از تحلیل تکنیکال و بنیادی، توجه به آموزش و مدیریت اعتبار خرید سهام است.

در اینجا از این قسمت بگذریم که اتفاقا اگر یک سرمایه‌گذار خلاف موارد بالا عمل می‌کرد در یک سال اخیر سودی به مراتب بیشتر از کسانی داشت که همین موارد را رعایت می‌کردند. احتمالا به وضوح مشاهده می‌شود که هر چه آگاهی معامله‌گر سهام طی یک‌سال اخیر از اصول سرمایه‌گذاری در سهام کمتر بود و درک دقیقی از ریسک نداشت با بی‌توجهی به هشدارها سرمایه خود را چند برابر می‌کرد. با قوانین و بستری که فراهم آورده‌ایم به‌صورت علنی تحلیل را تضعیف کرده‌ایم و حال به سرمایه‌گذاران صندوق‌های سرمایه‌گذاری (به‌عنوان جایی که تحلیل بیشتر حاکم است) را پیشنهاد می‌کنیم.

اما اگر واقعا این اتفاقات این‌چنین در بازار سرمایه کشور رایج شده است دلیل آن چیست؟ کاش سازمان بورس ابتدا از خود این سوال را می‌پرسید که چرا اتفاقا رفتارهای غیرمنطقی و عدم توجه به ارزش ذاتی (به قول ناظر معیار مهمی به نام سودآوری) برای یک سرمایه‌گذار خرد سود بیشتری به همراه داشت؟ چرا فعالیت در بازار تبعیدی‌های بورس (بازار پایه) با ساختاری کاملا غیرشفاف اتفاقا امکان کسب سودهای بسیار بالاتر را فراهم می‌آورد؟

تفاوت ناظر با معامله‌گر

وضعیت کنونی و رونق و هجمه سنگین نقدینگی به بازار سرمایه از طرفی خوشحال‌کننده است و امیدواریم بورس سرانجام جای خود را در اقتصاد کشور پیدا کند اما از سوی دیگر هشدارهایی که فعال شده‌اند ما را نسبت به آینده نگران کرده است. کارشناسان بازار سرمایه یکی پس از دیگری طی چند ماه اخیر به سازمان بورس درخصوص وضعیت کنونی بازار و دست روی دست گذاشتن مدیران سازمان انتقاد داشته‌اند اما به‌نظر می‌رسد توجه چندانی به این انتقادات نمی‌شود.

نهایت تلاش ناظر که بیشتر جنبه رفع تکلیف داشته فرستادن پیامک برای عموم است. در کمال تعجب اینکه گفته می‌شود دامنه نوسان جز پمپاژ هیجان فایده‌ای برای بازار سرمایه نداشته است همچنان برای بسیاری قابل درک نیست. تشدید عرضه‌های اولیه در شرایط کنونی که اقتصاد کشور با بحران تامین مالی سهامداران بزرگ و دولت مواجه است برای بسیاری همچنان بی‌معنا است.

اگر نسبت به دستکاری قیمتی که به‌صورت ناخواسته از سوی ناظر در قیمت سهام انجام می‌شود مانند حجم مبنا، دامنه محدود نوسان قیمتی، جلوگیری از فروش حقوقی‌ها، حمایت‌های غیرمنطقی از سهام در مرحله شوک اشاره می‌شود احتمالا باید در انتظار واکنش تند بسیاری از سرمایه‌گذاران بازار سرمایه باشیم.

اگر شما به‌عنوان یک معامله‌گر چندان با این نظرات ما در انتقاد به سازمان بورس همراه نباشید به‌صورت مشخص به‌دلیل کسب سودهای رویایی است و هیچ نقدی به شما وارد نیست. نباید انتظار داشت که از رفتارهایی که اتفاقا موجبات رشد بیشتر سرمایه شما را فراهم آورده است انتقاد کنید. اما آیا سازمان بورس نیز باید مانند یک معامله‌گر به سهام نگاه کند؟ وظیفه نظارتی سازمان بورس آیا به رشد هر چه بیشتر شاخص سهام ربطی دارد؟ آیا سازمان بورس این را در نظر نمی‌گیرد که رفتار دلسوزانه‌ برای معامله‌گرانی که در حباب به خرید سهام مشغول هستند در نهایت می‌تواند به زیان خودش تمام شود؟

احتمالا مدیران سازمان بورس نیز به این نتیجه رسیده‌اند که دامنه نوسان قیمتی، هیجان را در سهام و خروج رویه قیمتی، سهم از منطق را به‌دنبال داشته است. اگر واقعا همچنان عده‌ای خود را دلسوز بازار می‌دانند و این تصور را دارند که با این موضوع اتفاقا درحال حمایت از بازار سرمایه هستند دیگر نمی‌توان چیز جدیدی مطرح کرد زیرا تمام آنچه باید به‌صورت علنی مشخص است.

شاید عده‌ای بگویند حذف دامنه نوسان یا راه‌اندازی استقراض فروش احتمال زیان عده‌ای را ایجاد می‌کند ولی اگر واقعیت در این باشد که باید عده‌ای زیان کنند و تنها ما با دخالت خود سعی در کتمان این واقعیت و تاخیر در رخداد این ماجرا داشته باشیم در حقیقت زمینه را برای ضربه‌های آتی و شوک‌های شدید مهیا کرده‌ایم.

حال ممکن است بگویند دامنه نوسان را به ۱۰ درصد افزایش می‌دهیم و دیگر امکان توضیح این موضوع وجود ندارد که اگر دامنه را افزایش دهید (مثلا از ۵ به ۱۰ درصد برسانید) نباید از تشدید هیجان تعجب کنید. اگر چندین و چند سال است که بر لزوم بازنگری در قوانین سهام و به روز ساختن قوانین برای تامین مالی راحت‌تر شرکت‌ها تاکید می‌شود یا کارشناسان اصرار بر تشدید عرضه‌های اولیه و توسعه عرضی بازار دارند یا اینکه بر لزوم راه‌اندازی هر چه سریع‌تر استقراض فروش بارها تاکید شده است یا لزوم عرضه‌های سهام از سوی حقوقی‌ها مطرح شده است، تنها نگرانی از تبدیل این شادمانی از رونق بورس به یک دوره رخوتناک در آینده است.

بیش‌تر هم بدانید:

واژه‌ای در قاموس رفع تکلیف

به‌نظر می‌رسد بنا نیست ما هیچ‌وقت شاهد تفکر اقتصادی صحیح در ایران باشیم. تفکر دولتی در تار‌و‌پود اقتصاد کشور رخنه کرده و آسیب‌های بسیاری را به‌دنبال داشته است. اما نکته جالب توجه اینکه ما درحال مخفی کردن اشتباهات اساسی خودمان در سیاست‌گذاری با ظاهری زیبا با نام «فرهنگ‌سازی» هستیم. برای مثال در اقتصاد کشور قیمت انرژی را در سطوح بسیار پایین دستوری نرخ‌گذاری می‌کنیم و بعد در تبلیغات خود به‌دنبال فرهنگ‌سازی جامعه برای صرفه‌جویی و استفاده بهینه از انرژی می‌رویم.

در عمل (با قیمت پایین) به مصرف‌کننده اعلام کرده‌ایم که می‌توانید هر چقدر خواستید انرژی مصرف کنید اما در کلام می‌گوییم «مصرف بی‌رویه کار خیلی بدیه». واقعا یک لحظه باید به سیاست‌گذار اقتصادی گفت شما خود بین آنچه در عمل وجود دارد و چند جمله و تبلیغ تلویزیونی کدام را انتخاب می‌کنید و مبنای تصمیم‌گیری قرار می‌دهید؟ این موضوع را در زمینه‌های مختلف در اقتصاد می‌توان مطرح کرد.

حال همین موضوع در سیاست‌های سازمان بورس مشاهده می‌شود البته با کمی پیچیدگی بیشتر. سرمایه بسیاری از افراد که طی همین یک سال اخیر به بورس آمده‌اند چند برابر شده است حال ناظر بورسی درحال پیامک دادن است که شما درست و بهینه سرمایه‌گذاری نمی‌کنید؛ در چنین شرایطی به‌نظر شما این پیامک‌ها چقدر در تصمیم‌گیری این سرمایه‌گذاران اثرگذار است؟

سرمایه‌گذاران صف خرید برای سهمی با حباب واضح بیش از ۴۰۰ درصدی تشکیل داده‌اند و بعضا تا ۵۰ میلیارد تومان سهم معامله می‌شود (نشان از حضور تعداد زیادی از معامله‌گران) و ما به‌دنبال ایجاد فرهنگ بهینه سرمایه‌گذاری هستیم.

واقعا اینجا مشخص نیست دلیل اصلی رخداد چنین رفتاری چیست؟ نبود ابزارهای روز دنیا برای خودکنترلی بازار (استقراض فروش) و دقیقا ایجاد «صف» (دامنه محدود نوسان قیمتی) اثر بسیار زیادی در شکل‌گیری این رفتارهای خارج از منطق داشته است. نگرانی کنونی ما از آینده این بازار و حتی اثرات آتی آن بر اقتصاد کشور است، زیرا منبع این نقدینگی که در بورس علاقه شدیدی به سفته‌بازی پیدا کرده است مشخص نیست و اگر این نقدینگی از سهام منحرف شود مشخص نیست بنا است در کجا خود را نشان دهد.

با یک مثال ساده و مهم از وقایع اخیر کشور این گزارش را ببندیم. هنوز داغ اعتراضات بنزینی در آبان در ذهن عموم جامعه وجود دارد. در آنجا به جای سیاست منطقی و تعدیل نرخ بنزین و انرژی طی چند سال گذشته ناگزیر سیاست شوک‌درمانی را در پیش گرفتیم و نتیجه آن اعتراضات شدید رقم خورد.

در بورس تهران نیز ناظر درحال القای این موضوع است که سهام فقط رشد می‌کند و هیچ ریسکی نیز ندارد. اما اگر در آینده به هر دلیلی سهام در مسیر نزولی قرار گرفت و ما نتوانستیم به واسطه صندوق‌های حمایتی بازار را جمع کنیم اینکه موج شدیدی از اعتراضات متوجه کسی که خود را مسوول روند قیمتی سهام و عدد شاخص معرفی کرده لزوم کنترل هیجان در بورس است (منظور همان سازمان بورس است) نباید تعجب‌برانگیز باشد.

خاطره کشیده شدن بی‌مورد مدیران فرابورس به جلسه مجلس برای توضیحات درخصوص بازار پایه را نباید فراموش کنیم. این نکته نیز باید گفته شود که جولان افسارگسیخته نقدینگی در بازار سرمایه هشداری به سیاست‌گذار کلان است که در گزارش‌های هفته‌های قبل به آنها پرداخته شده بود.

لزوم کنترل هیجان در بورس واکنش معکوس بازار به اجرای برجام

با قطعی شدن رفع تحریم‌های بین‌المللی، از رفتارهای هیجانی بازارهای داخلی نیز کاسته شد. در بازار ارز، نرخ دلار بار دیگر به بالای کانال 3600 تومانی برگشت که نشان می‌دهد دولت زمینه‌سازی مناسبی برای کنترل فعالیت سفته‌بازان انجام داده است. از سوی دیگر، بورس تهران که پرشتاب معاملات خود را آغاز کرده بود، در میانه معاملات با اصلاح نسبی قیمت‌ها مواجه شد. بنابراین با رفع مهم‌ترین ریسک غیراقتصادی کشورمان، اکنون زمان آن رسیده که بازارها با توجه به عملکرد واقعی اقتصاد، فعالیت خود را ادامه دهند.

همزمان با آغاز اجرایی شدن «برنامه جامع اقدام مشترک»، روند کاهشی دلار پس از 6 روز قطع شد و این ارز از کف قیمتی 55 روزه بالا آمد. روز یکشنبه، دلار با 30 تومان رشد از انتهای کانال 3 هزار و 500 تومان خارج شد و به قیمت 3 هزار و 625 تومان رسید. به گفته فعالان بازار،‌ «پیش‌خور شدن آثار اجرایی شدن برجام» و «القای هیجان معامله‌گران آتی» دو عاملی بودند که به بازگشت کانالی لزوم کنترل هیجان در بورس شاخص بازار ارز کمک کردند. البته سیگنال‌هایی که از سوی مقامات دولتی به بازار داده شده بود موجب شد هیجان بازار نسبت به روزهای پیش کمتر شود. این تنها واکنش روزانه دلار به اخبار هسته‌ای نبوده است و در سال‌های گذشته نیز شاخص ارزی بارها از اخبار مذاکرات تاثیر پذیرفته است. یکشنبه، برخلاف بازگشت قیمتی دلار، سکه بهار آزادی تغییر قیمتی را تجربه نکرد و روی قیمت 922 هزار تومان باقی ماند. کاهش امیدهای افزایشی معامله‌گران داخلی سکه به طلای جهانی مهم‌ترین عاملی بود که مانع رشد فلز گرانبهای داخلی شد.

شب آشفتگی

دلار که از یکشنبه هفته گذشته در مسیر کاهشی قرار گرفته بود، روز گذشته تغییر مسیر داد. در 8 روز گذشته هر چقدر به اجرایی شدن بر جام نزدیک می‌شدیم، دلار افت بیشتری را از خود نشان می‌داد، به‌طوری‌که حتی شنبه جاری در آخرین ساعات مانده به اجرایی شدن برجام، این ارز با 45 تومان کاهش تا قیمت 3 هزار و 595 تومان نیز پایین آمد. این پایان افت دلار نبود و پس از تعطیلی بازار رسمی، معاملات تا پاسی از شب در بازار غیر‌رسمی و در معاملات پشت خطی ادامه یافت. تا ساعت 11 شب شنبه، قیمت شاخص بازار ارز در معاملات پشت خطی تا قیمت 3 هزار و 550 تومان نزول کرد. این شب، شب آشفتگی شاخص بازار ارز بود، شبی که پس از اعلام اجرایی شدن برجام،‌ به یکباره مسیر قیمتی دلار تغییر کرد و معامله‌گران که احساس کرده بودند، این ارز به کف قیمتی خود رسیده است، با افزایش خریدهای ارزی و افزودن هیجان به بازار، قیمت را بالا کشیدند؛ به‌طوری‌که روز یکشنبه این ارز معاملات خود را با قیمت 3 هزار و 605 تومان آغاز کرد که 10 تومان بالاتر از قیمت بسته شده روز شنبه بود. در ادامه روز یکشنبه، دلار رفت و برگشت‌های قیمتی نسبتا زیادی را تجربه کرد‌ ولی نهایتا با قیمت 3 هزار و 625 تومان به کار خود پایان داد. از گفته‌های فعالان چنین به‌نظر می‌رسید که بیشترین عامل رشد دلار خریدهای هیجانی معامله‌گران آتی و بازی آنها با برخی اظهارنظرهای مقام‌های مسوول بوده است. یکسان‌سازی ارزی تا 6 ماه آینده و لزوم مدیریت منابع ارزی به‌دلیل محدودیت این منابع از جمله صحبت‌هایی بود که در بازار ارز توسط دلالان برای نوسان‌گیری برجسته شد. «دنیای اقتصاد» در گزارش روز شنبه خود به خطر نوسان‌گیران ارزی اشاره کرده و در گزارش روز یکشنبه خود آورده بود که آنها با تزریق عمدی هیجان به بازار به دنبال کسب سود هستند؛ حادثه‌ای که در روز دوشنبه رخ داد.

دلار و مذاکرات

نگاه به گذشته نشان می‌دهد که در اکثر روزهای مهم مربوط به توافق هسته ای، بازار ارز تحت‌تاثیر هیجانات روانی ناشی از آن قرار گرفته است و معامله‌گران در این فضا سعی کرده‌اند به بیشترین سود دست پیدا کنند. «دنیای اقتصاد» 7 روز مهم در روند مذاکرات هسته‌ای و واکنش دلار در حوالی این مقاطع زمانی را مورد بررسی قرار داده است. این بررسی نشان دهنده آن است که در 3 روز آخر مهم مربوط به مذاکرات هسته‌ای در سال 94، دلار افزایش قیمت را تجربه کرده است، امری که بیشتر ناشی از پیش خور شدن اثر اخبار مذاکرات در بازار در روزهای قبل از اعلام نتایج مذاکرات بوده است. البته افزایش یادشده با کمی تاخیر رخ داده است.

توافق اولیه

(سوم آذر 92)

سوم آذر 1392، ایران و گروه 1+5 در ژنو سوییس به یک توافق اولیه دست یافتند که محمدجواد ظریف، وزیر امور‌خارجه ایران آن را آغاز راهی خواند که به «رفع کامل تحریم‌ها» ختم خواهد شد. واکنش شاخص بازار ارز به این خبر کاهش 100 تومانی طی 2 روز بود. دلار در سوم آذر با 55 تومان کاهش از کانال 3 هزار تومانی پایین آمد و به قیمت 2950 تومان رسید. چهارم آذر ماه نیز این ارز 45 تومان دیگر از ارزش خود را از دست داد و به قیمت 2 هزار و 905 تومان رسید. با این حال، پس از این روند کاهشی، شاخص ارز مسیر قیمتی خود را تغییر داد و در روزهای پنجم و ششم آذر 80 تومان افزایش قیمتی را تجربه کرد و به نزدیکی کانال 3 هزار تومانی بازگشت. پس از طی شدن این 4 روز، فضای بازار ارز به حالت عادی خود بازگشت.

تمدید توافق‌نامه ژنو به مدت 4 ماه

(27 تیر 93)

در بیست و هفتمین روز تیرماه 93، ایران و گروه 1+5 پس از نزدیک به 17 روز مذاکرات فشرده، سرانجام توافق کردند توافق‌نامه موقت ژنو را برای 4 ماه دیگر تمدید کنند. تمدید این مذاکرات برای چهار ماه دیگر از سوی بازار با واکنش منفی همراه نشد و دلالانی که برای نوسان‌گیری تور انداخته بودند، دست خالی بازار را ترک کردند. در اولین روز کاری پس از تمدید توافق، قیمت دلار در نهایت در سطح 3130 تومان قرار گرفت که افتی 10 تومانی نسبت به آخرین روز کاری پیش از آن داشت. واکنش آرام بازار به این تمدید در حالی اتفاق افتاد که تمدید دوباره توافق در آذر 93 با واکنش متفاوت بازار همراه شد.

تمدید دومرحله‌ای مذاکرات

(سوم آذر 93)

ضرب‌الاجل مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه 1+5 سوم آذرماه در شرایطی پایان یافت که دو طرف با تاکید بر «پیشرفت‌های قابل‌توجه» تصمیم گرفتند دو ضرب‌الاجل جدید را برای ادامه مذاکرات در نظر بگیرند. برخلاف واکنش آرام شاخص بازار ارز به تمدید مذاکرات در تیرماه 93، این بار بازار فاز افزایشی به خود گرفت. در اولین روز پس از تمدید، دلار با رشد جزیی 15 تومانی به 3 هزار و 255 تومان رسید، ‌ولی پس از این تاریخ، روند رشد دلار تندتر شد و این ارز تا انتهای کانال 3 لزوم کنترل هیجان در بورس هزار و 500 تومانی نیز بالا رفت.

تفاهم‌نامه لوزان

(13 فروردین94)

بازار ارز در نخستین روز کاری پس از اعلام «تفاهم‌نامه لوزان» دو نیمه متفاوت داشت. در ابتدای روز 15 فروردین، واکنش بازار به تفاهم‌نامه لوزان به نوعی هیجانی بود تا قیمت دلار به رقم 3200 تومان افت کند، اما در ادامه روز شاخص بازار ارز تا حدی مسیر خود را پیدا کرد و نهایتا با قیمت 3270 تومان به کار خود پایان داد. رقم نهایی این روز 60 تومان کمتر از آخرین قیمت این ارز در هفته پیش از آن بود. پس از این افت که تحت‌تاثیر بیانیه لوزان به ثبت رسیده بود، بازار خیلی زود فضای عادی به خود گرفت و بار دیگر وارد کانالی شد که از آن پایین آمده بود. در واقع اثر بیانیه مشترک لوزان در بازار ارز کوتاه‌مدت بود.

نهایی شدن مذاکرات

(23 تیر 94)

در بیست و سومین روز تیرماه، در حالی که دقایق برای قرائت بیانیه رسمی ایران و کشورهای1+5 به شمارش افتاده بود، بازار ارز نیز حرکت نزولی خود را آغاز کرد. شروع به کار بازار، تحت‌تاثیر معاملات غیررسمی (که از بامداد سه‌شنبه شروع شده بود) قرار داشت، به‌گونه‌ای که دلار در بخش غیررسمی بازار به زیر3200 تومان افت کرد، با این حال دلار تحت‌تاثیر نوسان‌گیری معامله‌گران ارزی در ادامه روز از کف قیمتی ابتدای روز بالا آمد و با قیمت 3 هزار و 215 تومان به کار خود پایان داد، رقمی که 5 تومان کمتر از روز پیشین بود. دلار که پیش از نهایی شدن مذاکرات روند کاهشی خود را آغاز کرده بود،‌ در ادامه تیرماه در مسیر افزایشی قرار گرفت.

روز پذیرش

(26 مهر 94)

همزمان با فرارسیدن روز «پذیرش» برجام، ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا دستور آمادگی برای لغو تحریم‌ها علیه ایران در روز «اجرا» را صادر کردند. بازار ارز به این خبر واکنش چندانی نداشت تا فعالان بگویند بازار تا پیش از اجرایی شدن عملی لغو تحریم‌ها، اثر چندانی از اخبار مذاکرات نخواهد گرفت.

آغاز اجرای برجام

(27 دی 94)

چنان که پیشتر نیز گفته شد بازار ارز این بار نیز تحت‌تاثیر اخبار مربوط به مذاکرات قرار گرفت و نوسانات قابل توجهی را تجربه کرد؛ حال پس از اجرایی شدن عملی برجام، دلار حرکت خود را چگونه ادامه خواهد داد؟ افزایش یکشنبه عده زیادی از معامله‌گران را به رشد بیشتر امیدوار کرده است، اما گروه دیگری اعتقاد دارند، بازار ارز پس از مدتی باز هم به حالت عادی خود باز خواهد گشت.