آثار جانبی رشد دلار
میثم رادپور کارشناس اقتصادی میگوید: «مهمترین عامل اقتصادی که بر بازار ارز سایه انداخته است، چالشهای نظام بانکی کشور است و در حال حاضر سهم نظام بانکی کشور در افزایش عدم اطمینانهای اقتصادی جدیتر از سایر عوامل است.»
خبرآنلاین: میثم رادپور کارشناس اقتصادی میگوید: «مهمترین عامل اقتصادی که بر بازار ارز سایه انداخته است، چالشهای نظام بانکی کشور است و در حال حاضر سهم نظام بانکی کشور در افزایش عدم اطمینانهای اقتصادی جدیتر از سایر عوامل است.»
افزایش قیمت تدریجی نرخ ارز رسمی کشور که از شهریور ۹۶ کلید خورد،اگرچه رشد آن با دخالت بانک مرکزی در اسفند ماه متوقف شد،اما از ابتدای سال جاری و در حد فاصل دو تعطیلات نوروزی باز هم بازار ارز تمایل به افزایش قیمت دارد.اینکه چرا چنین اتفاقی افتاده و ریشه این اتفاق ها کجاست،محور گفت وگویی بود که پیش از سال جدید با دکتر میثم رادپور استاد دانشگاه صنعتی شریف درباره تحولات بازار ارز انجام شد.
میثم رادپور در پاسخ به این سئوال که به نظر شما بحران ارزی اخیر از کجا نشات می گیرد،می گوید:« عوامل اثرگذار بر بازار ارز را میتوان در دو گروه اقتصادی و غیراقتصادی تقسیمبندی کرد:
این استاد دانشگاه با تشریح دلایل افزایش نرخ رسمی ارز می گوید:« مهمترین عامل اقتصادی که بر بازار ارز سایه انداخته است، چالشهای نظام بانکی کشور است. طی سالهای اخیر سیاستهای پولی بانک مرکزی اگرچه تورم را در سطوح نسبتاً پایین حفظ کرد، اما آسیبهای جدی به نظام بانکی کشور وارد آورد. بهطور خلاصه دولت امیدوار بود که با کاهش نرخ تورم و ایجاد محیط با ثبات اقتصادی، شرایط را برای افزایش حجم سرمایهگذاریهای داخلی و خارجی آماده کند.»
او اضافه می کند:« با این تصور بانک مرکزی تصمیم گرفت که با استراتژیای تحت عنوان سالمسازی نقدینگی، استقراض بانکها از بانک مرکزی را محدود کند. بر این اساس، بانک مرکزی نرخ جرائم اضافه برداشت را طی سالها در سطوح بالاتر از ۳۰ درصد حفظ کرد. افزایش نرخ استقراض از بانک مرکزی به بازار سپرده تسری یافت، و افزایش نرخ سپردهها به رکود اقتصادی دامن زد. به این ترتیب از یک طرف نظام بانکی کشور طی سالهای تصدیگری دولت یازدهم و دوازدهم نرخهای سود سنگین ( بالاتر از ۲۰ درصد) به سپردهگذاران پرداخت کرد، و از طرف دیگر بهدلیل رکود اقتصادی و کاهش درآمد کسبوکارها، وجوه مهمی از وامگیرندگان دریافت نکرد.»
این استاد دانشگاه ادامه داد:«در این دوران، بانکها علاوه بر اینکه از محل بخش مهمی از داراییهای خود ( تسهیلات) دریافتی نداشتند، حجم غیر قابل اغماضی از کسبوکارهای کم بازده و حتی زیانده را نیز در ترازنامهی خود یدک میکشیدند. بخش غیرقابل انکاری از داراییهای بانکها به حوزهی املاک و مستغلات اختصاص داشت که بهوضوح طی سالهای گذشته پرداختهای مهمی را نسیب بانکهای کشور نکرد.»
او گفت:« میتوان گفت ترازنامهی بانکها طی سالهای گذشته بهگونهای بوده است که که سمت راست آن را عموماً داراییهای غیرنقد و غیرمولد ( تسهیلات، کسبوکارها و املاک و مستغلات) و سمت چپ آن را بدهیهای عمدتاً نقد و هزینهزا تشکیل میداده است.»
رادپور تصریح کرد:« این وضعیت رفتهرفته به افزایش شکاف دارایی- بدهی بانکها دامن زد. اکنون نظام بانکی کشور شامل بانکهایی است که بدون تردید هیچ پوشش سرمایهای برای جبران زیانهای خود ندارند.»
او اضافه کرد:« نظام بانکی کشور بهلحاظ فنی ورشکسته است. وضعیتی که عدماطمینانها از پایایی نظام پولی و در نهایت نظام اقتصادی کشور را بهشدت بالا برده است.»
دارایی بدون پشتوانه
این کارشناس اقتصادی می گوید:« یک سوم دارایی بانکها،معادل سپرده در بانک ندارند؛ در واقع نظام بانکی سودهایی به سپردهگذاران پرداخت کرده که در اقتصاد معادل دارایی یا خدمت برای آن در نظر گرفته نشده است.»
او اضافه کرد:« در بازار ارز دو جنس مساله داریم؛یک سری مسایل اقتصادی است و دیگری غیر اقتصادی که اثر اقتصادی برجای میگذارد. همه عوارض بازار ارز ناشی از بازار ارز نیست؛اگرچه همه مسایل آن بهم ربط دارد، اما بازار ارز هم مستقل از سایر بازارهای اقتصادی کشور نیست و از زیرسیستم های دیگری از کل اقتصاد ریشه می گیرد.»
رادپور با بیان اینکه بانکها در حالی که درآمدهای جدی نداشتند،بدهی های جدی ایجاد کردند،عنوان کرد:«بانکها در شرایطی سودهای بالا پرداخت کرده اند که نرخ بازده دارایی های آنها پایین بود؛از سویی دارایی غیر نقد در بخش ترازنامه افزایش یافت و از سویی شاهد بدهی های بالا بودیم.یعنی این موضوع شکاف دارایی و هزینه را بالا برد.»
او با اشاره به اینکه علت اینکه بانکها مولد نبوده اند و بخشی از دارایی ها ناشی از تاخیری است که اقتصاد در رکود متحمل شده،گفت:«در دوره یادشده وام گیرنده ها نتوانستند بازده خوبی داشته باشند.در نتیجه قادر به پرداخت بدهی های خود نبودند.از سویی چون ارزش وثیقه های آنها تغییر نکرده، سودهای آنها افزایش نیافته است و بسیاری از این وام ها مشکوک الوصول شده است.»
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه مساله نظام بانکی فقط مختص به کشور ما نیست و در سایر کشورها اتفاق افتاده است،یادآورشد:«بانکها جنسی از استراتژی دارند طبیعی است که حل و فصل نظام بانکی مهم است.اگر بدون تغییر این شرایط بماند اقتصاد در برهه ای هزینه های جدی ناشی از بحران نظام بانکی را به صورت تورم به صورت مشخص پرداخت خواهد کرد. این وضعیت نگرانی های جدی ایجاد خواهد کرد.ما الان یک عدم اطمینان جدی در اقتصاد ما سیاه انداخته است که ناشی از بحران نظام بانکی است.»
سرمایهگذاریهای ایرانیان در خارج کشور به چه میزان از سرمایهگذاریهای خارجیها در کشورمان بیشتر بوده است. بخشی از نگرانیهای آحاد مردم بهطور اعم و صاحبان سرمایه بهطور خاص در ارقام حساب سرمایهی کشور در دو دورهی یادشده مشهود است. حسابی که از افزایش قابلتوجه چیزی که از آن بهعون "خروج ارز" یاد میشود، حکایت دارد.
ابزار نرس سود بالا
او در پاسخ به سئوال آثار جانبی رشد دلار دیگری مبنی بر اینکه افزایش نرخ سود آیا می تواند مشکل ایجاد شده در بازار ارز را حل کند،گفت:« کاهش نرخ سود بانکی یک سیاست انقباضی است و باعث می شود هزینه فرصت در اقتصاد بالا برود؛در واقع در چنین شرایطی سرمایه گذاران ترجیح می دهند پول خود را در بازارهایی که بازدهی بیشتری دارد،سرمایه گذاری کنند؛از جمله در بازار ارز.»
او اضافه کرد:« اما باید حواسمان باشد در چه حوزه ای و درباره چه سیاستی صحبت می کنیم.پول یک ارزش اعتباری دارد و ارزش ذاتی ندارد.اگر سود بیشتری داده می شود بازار را متقاعد کرده اید.پول کاغذ است و آنچه به آن اعتبار می دهد ناشر است.یک سری عدم اطمینان های ریشه ای وجود دارد که ارزش پول را تحریک می کند.»
استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه سیاست افزایش نرخ سود بانکی از جنس سیاست های کوتاه مدت است،عنوان کرد:«بانک مرکزی بهتر از هر کسی می داند که با این کار مشکلی را که امروز کمرنگ کرده به طور پررنگ تر به آینده موکول کرده است به امید اینکه مسایل جاری را حل کند.»
او افزود:« نگرانی هایی وجود دارد که ارزش پول در مقابل برخی مسایل تضعیف می کند.مشخصا این سیاست هزینه هایی دارد که همچنان اقتصاد را در رکود بیشتر نگه می دارد و مشکل امروز را به امید برطرف شدن به آینده موکول می کند، زیرا بانک ها نقدینگی بیشتری تولید می کنند.»
عوامل غیراقتصادی
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه در کنار عوامل اقتصادی، عوامل مهم دیگری نیز بازار ارز کشور را تحریک کرده است،عنوان کرد:«کاهش دسترسیهای نظام ارزی کشور به نظام پولی بینالمللی از جمله عوامل مهم اثرگذار بر بازار ارز کشور است. »
او افزود:« تنگناهای ناشی از وضع قانون مالیات بر ارزش افزوده در امارات، آثار ناشی از جرایم مهمترین کارگزار بانکی ایران در ترکیه (هالک بانک) و اعترافات عامل ایرانی در دادگاه راجع به نحوهی تبدیل عایدات ارزی در آن کشور به طلا و نحوهی ارسال آن به امارات و چگونگی تغذیهی صرافیهای همکار ایرانی در دبی، و همچنین عوارض ناشی از بستن حسابهای شرکتهای ایرانی در بانکهای چینی و . همگی نوعی اختلال در بازار حوالهی کشور ایجاد کرده است.»
او گفت:«همچنین آثار روانی ناشی از خروج ایالات متحده از برجام، نگرانیها از افزایش قابلتوجه شمار اشخاص مرقوم در فهرست سیاه در قالب کاتسا بر عدماطمینانهای بازار حوالهی کشور افزوده است. »
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه نگرانیهایی از دامنهدارشدن بحرانهای اجتماعی در کشور شکل گرفته است،تصریح کرد:« طی سالهای اخیر بحران کمآبی، بحران بیکاری، و بحران موسسات اعتباری غیرمجاز و . همگی با تجمعات و اعتراضات پراکندهای همراه بوده است. همگی این رویدادها بر عدماطمینانهای فضای اقتصادی کشور افزوده است.»
شاید بتوان گفت که در حال حاضر سهم نظام بانکی کشور در افزایش عدماطمینانهای اقتصادی جدیتر از سایر عوامل است. عدماطمینانهایی که اعتماد آحاد مردم بهطور اعم و فعالان اقتصادی بهطور اخص به نظام پولی کشور را در معرض آسیبهای جدی قرار داده است
آثار عدم اطمینانهای اقتصادی و غیراقتصادی بر بازار ارز
رادپور در ادامه با تاکید بر اینکه نگرانیهای ناشی از بحران نظام بانکی، تگناهای بازار حواله، و بحرانهای اجتماعی بر بازار ارز کشور سایه انداخته است،گفت:« شاید بتوان گفت که در حال حاضر سهم نظام بانکی کشور در افزایش عدماطمینانهای اقتصادی جدیتر از سایر عوامل است. عدماطمینانهایی که اعتماد آحاد مردم بهطور اعم و فعالان اقتصادی بهطور اخص به نظام پولی کشور را در معرض آسیبهای جدی قرار داده است.»
او افزود:« وقتی مأمن بخش مهمی از نقدینگی نظام اقتصادی کشور، بهلحاظ فنی ورشکسته است، اعتماد مردم به ناشر پول تنزل مییابد؛ اعتمادی که مهمترین منشأ ارزشیافتن پول اعتباری ( پول بدون ارزش ذاتی) است. بدون شک این نگرانیها سهم مهمی در افزایش تقاضا در بازار ارز ایفا کرده است.»
رادپور گفت:«نگرانی از بروز بحرانهای اجتماعی نیز محرک دیگر تقاضای بازار ارز است. همچنین تنگناهای ایجاد شده در بازار حواله بهشکل محدودیت در عرضهی حواله نمایان شده است. این تنگناها در حال حاضر هزینههای معاملات را در بازار ارز کشور افزایش داده است.»
این استاد دانشگاه با ذکر این مثال که آثار ناشی از نگرانیهای یادشده را میتوان در حسابهای ملی کشور در بخش خارجی پیگیری کرد،یادآورشد:« بنا به گزارش بانک مرکزی تراز پرداختهای کشور در سال شمسی منتهی به اسفندماه ۹۵ و آذرماه ۹۶ به ترتیب با ثبت ارقام ۶/۷- و ۶/۸- میلیارد دلار به کمترین میزان در ۱۸ سال گذشته رسیده است. در میان اجزای تراز پرداختها، حساب سرمایه بیشترین تغییرات و بیشترین سهم را در کاهش تراز پرداختها داشته است. طی دو دورهی یادشده، حساب سرمایه به ترتیب بیش از ۱۴ و ۱۸ میلیارد دلار منفی شده است.»
او گفت:« این ارقام نشان میدهد سرمایهگذاریهای ایرانیان در خارج کشور به چه میزان از سرمایهگذاریهای خارجیها در کشورمان بیشتر بوده است. بخشی از نگرانیهای آحاد مردم بهطور اعم و صاحبان سرمایه بهطور خاص در ارقام حساب سرمایهی کشور در دو دورهی یادشده مشهود است. حسابی که از افزایش قابلتوجه چیزی که از آن بهعون "خروج ارز" یاد میشود، حکایت دارد. »
قدس آنلاین
عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی در گفتگو با قدس آنلاین:
کاهش قیمت کالاها نیازمند ثبات طولانی مدت بازار ارز و مهار نقدینگی افسارگسیخته است
کامران ندری گفت: اگر دولت ابزارهای لازم را برای کنترل و مهار رشد نقدینگی به کار نگیرد، نقدینگی ابزار مهم و اثر بخشی در افزایش فشار تورمی خواهد بود؛ لذا تا زمانی که اقتصاد کشور در موضوع نقدینگی به تعادل نرسد و هیجانات روانی بر بازار ارز حاکم باشد، نمیتوان انتظار کاهش قیمت کالاهای مورد نیاز مردم را داشت.
کامران ندری عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی قدس آنلاین، با بیان اینکه تولید کنندگان، محصولات خود را با دلار بالا بسته و عرضه می کنند، گفت: با افزایش نرخ دلار شاهد افزایش هزینه های مواد اولیه وافزایش نرخ کالاهای اساسی نیز هستیم، بهنحوی که همه موارد بر قیمت تمام شده کالا، قیمت کالاهای وارداتی و نهایی تاثیر چشمگیری میگذارد؛ به هر حال نمی توان منکر نقش دلار در افزایش قیمتها در ماه های اخیر شد؛ تولید کنندگان و وارد کنندگان با توجه به خریدهای پیشین خود که براساس دلار تا ۱۹ هزار تومان یا ۱۵ هزار تومان بسته شده بود اقدام به عرضه تولیدات و محصولات خود می کنند.
وی با اشاره به انتظارات تورمی جامعه، افزود: نکته دوم هنگامی که نرخ ارز در اقتصاد افزایش پیدا می کند این موضوع در آحاد مردم انتظار افزایش قیمتها را در آینده ای نه چندان دور به وجود می آورد که منجر به تورم آثار جانبی رشد دلار قابل ملاحظه ای می شود که از آن به عنوان «انتظارات تورمی» در اقتصاد یاد می شود.
این تحلیلگر اقتصاد با اشاره به ذهنیت فعالین تجاری و اقتصادی درخصوص آینده بازار، تصریح کرد: عدم تعادل و ثبات در بازار ارز و عدم ایجاد آثار جانبی رشد دلار اطمینان صاحبان صنایع و تولید کنندگان به آینده بازار و چگونگی نرخ کالاها منجر به انبارکردن برخی از کالاها براساس این ذهنیت می شود که ممکن است در آینده مواد اولیه با قیمت بیشتری عرضه شود از این رو کالای خود را به مصرف کننده عرضه نمی کنند.
کامران ندری عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد با اشاره به بالارفتن هزینه های تولید در کشور، گفت:به نوعی میتوان گفت برخلاف نقش اولی نرخ ارز که هزینه های تولید را بالا می برد نقش دوم سبب می شود که تقاضا برای کالاها افزایش یابد؛ در هر دو حال نتیجه چیزی غیر از افزایش هزینه های تولید یا افزایش تقاضا نیست.
وی در خصوص اثرات تورمی نقدینگی، گفت: از سوی دیگر افزایش نقدینگی، کاهش ارزش پول ملی و هجوم به سمت بازار ارز نیز منجر به جهش نرخ ارز شد؛ اگر دولت ابزارهای لازم را برای کنترل و مهار رشد نقدینگی به کار نگیرد، نقدینگی ابزار مهم و اثر بخشی در افزایش فشار تورمی خواهد بود؛ لذا تا زمانی که اقتصاد کشور در موضوع نقدینگی به تعادل نرسد و هیجانات روانی بر بازار ارز حاکم باشد، نمیتوان انتظار کاهش قیمت کالاهای مورد نیاز مردم را داشت.
تحلیلگر اقتصادی درباره تاثیرات ثبات روانی در بازار ارز و اقتصاد کشور، خاطر نشان کرد: در صورتی که بازار ارز رنگ ثبات را به خود ببیند و در دراز مدت آرامش را تجربه کند، میتوان به تثبیت قمیتها امیدوار بود، چرا که علی رغم تفکر جامعه مبنی بر کاهش نرخ دلار برخی از اقلام و کالاها به اندازه جهش نرخ ارز افزایش قیمت داشته و برخی نیز حتی بیشتر از جهش نرخ ارز رشد قیمت داشته اند، لذا برخی از کالاها به ندرت کاهش قیمت را تجربه خواهند کرد.
کامران ندری اقتصاددان گفت: ایجاد رکود در بازارها با توجه به تثبیت قمیت ارز ممکن است منجر به تثبیت قیمتها کالاها شود، اما نمی توان انتظار داشت با کاهش نرخ دلار از ۱۸ هزار تومان به ۱۲هزار تومان یک باره همه قیمت ها متناسب با نرخ ارز کاهش یابند، چرا که همه کالاها به اندازه نرخ ارز کاهش نخواهند داشت، برخی از کالاها که به اندازه نرخ ارز افزایش قیمت شدید داشته اند ممکن است مشمول روند معکوس شدن قیمت شوند.
وی در پایان ضمن تاکید بر کنترل نقدینگی و عواقب ناشی از بی توجهی به آن در افزایش تورم، تصریح کرد: بی شک در حال حاضر در کنار ثبات نرخ ارز، نیازمند کنترل رشد نقدینگی هستیم؛ متاسفانه شاید اندکی از کالاها کاهش قیمت را تجربه کنند در حالی که کاهش قیمت بسیاری از کالاها برگشت پذیر نیست و با کاهش نرخ ارز قیمت آنها پایین نمی آید؛ بی شک در صورت عدم کنترل نقدینگی باید منتظر افزایش چشمگیر تورم در آینده باشیم.
نخستین پیوند بافت زنده قلب در جهان جان یک نوزاد را نجات داد
پیوند بافت زنده قلب که گفته میشود اولین پیوند این چنینی در جهان است، جان یک نوزاد پسر که با بیماری قلبی کشندهای متولد شده بود را نجات داد.
به گزارش ایسنا، اوون مونرو(Owen Monroe) در ماه آوریل سال ۲۰۲۲ در بیمارستان دانشگاه دوک با عارضه قلبی خطرناکی به نام تنه شریانی متولد شد. این عارضه باعث ترکیب دو شریان قلب با یکدیگر میشود. علاوه بر این یکی از دریچههای قلب او نیز نشتی داشت و پزشکان به والدینش گفتند که این نوزاد نیاز به پیوند قلب دارد. اکنون که بیش از آثار جانبی رشد دلار چهار ماه از این عمل جراحی میگذرد، پزشکان و خانواده اوون میگویند که او به خوبی بهبود یافته است.
مادر اوون، تایلر مونرو، در مصاحبهای میگوید: زمانی که این عارضه به ما منتقل شد، ما فرصتی برای اینکه منتظر یک قلب کامل برای پیوند بمانیم، نداشتیم. او از همان ابتدا دچار نارسایی قلبی بود. واقعاً گزینههای زیادی وجود نداشت. ما باید او را احیا میکردیم و امیدوار بودیم همه چیز خوب پیش برود.
تایلر میگوید که او و همسرش نیک، در مورد اهدای اعضای اوون به سایر نوزادان تازه متولد شده گفتوگو کردهاند و افزود، این احتمالا سختترین مکالمهای است که میتوانید به عنوان پدر و مادر داشته باشید.
دکتر جوزف تورک(Joseph Turek)، رئیس بخش جراحی قلب کودکان در بیمارستان دانشگاه دوک، میگوید که معمولاً حدود شش ماه طول میکشد تا قلب کودکی به سن اوون برای پیوند پیدا شود. او افزود: اگرچه ما او را در فهرست پیوند قلب عادی قرار دادیم، اما شک داشتیم که برای این مدت دوام بیاورد.
والدین اوون تصمیم سختی برای نوزادشان گرفتند. آنها خواستند که پیوند قلب ناقص با استفاده از بافت زنده انجام شود. به گفته دکتر، برداشتن بافت زنده دریچه قلب بسیار مهم بود. اگر اوون بافت غیر زنده دریافت میکرد، ناحیه مورد نظر همراه با او رشد نمیکرد. با این حال، بافت زنده میتواند همراه با اوون رشد کند.
تورک میگوید: آنچه در مورد این بچهها اهمیت دارد این است که در صورت امکان فقط یک عمل جراحی انجام شود. انجام یک عمل جراحی قلب برای خانواده یک کودک بسیار سخت است، چه برسد به اینکه چندین عمل جراحی قلب در طول عمر کودک انجام شود.
اوون که تازه متولد شده بود، تحت این عمل قرار گرفت. پزشکان از بافت یک قلب اهدایی با دریچههای قوی اما وضعیت عضلانی ضعیف استفاده کردند، قلبی که نمیشد از آن برای انجام یک پیوند کامل استفاده کرد.
به گفته پزشک، پیوند اوون "بسیار خوب" انجام شد و او توانست تنها در عرض چند هفته به خانه برود.
او میگوید: هر دو دریچه قلب او که اکنون چهار ماه و نیم از عملش میگذرد، در حال رشد هستند و به نظر میرسد که اوون عوارض جانبی منفی تجربه نمیکند.
مادر این کودک این عمل جراحی را "معجزه آسا" نامید.
دکتر مایکل کربنی(Michael Carboni) میگوید: آن چه در مورد این روش قابل توجه است استفاده از یک قلب اهدایی است که در غیر این صورت قابل پیوند نبوده است.
رئیسی صبح فردا عازم نیویورک خواهد شد
رئیس جمهور به منظور شرکت در هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد و در راستای تلاش برای تحقق «نظم عادلانه بینالمللی از طریق چندجانبه گرایی اقتصادی» صبح فردا عازم نیویورک خواهد شد.
به گزارش روزپلاس؛ سید ابراهیم رئیسی صبح فردا دوشنبه، به منظور شرکت و سخنرانی در هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد و در راستای تامین منافع ملت ایران و تلاش برای تحقق «نظم عادلانه بینالمللی از طریق چندجانبه گرایی اقتصادی» به نیویورک سفر میکند.
رئیس جمهور در این سفر علاوه بر سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، با تعدادی از سران کشورهای شرکت کننده در این آثار جانبی رشد دلار نشست نیز دیدار و گفتگو خواهد کرد و دیدارهای جانبی دیگری نیز خواهد داشت.
رئیسی در روزهای پایانی هفته گذشته نیز سفری سه روزه به شهر سمرقند ازبکستان داشت تا در قالب شرکت در بیست و دومین نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، برقراری نظم عادلانه بینالمللی از طریق چندجانبهگرایی اقتصادی را دنبال کند و در همین راستا در حاشیه این اجلاس با 10 تن از سران کشورهای حاضر در اجلاس از جمله روسیه، چین و هند دیدار و گفتگو کرد.
شکلات را چه کسی اختراع کرد؟
آیا تاکنون به این موضوع فکر کردهاید شکلات که یکی از خوراکیهای معروف جهان محسوب میشود چگونه به وجود آمده است و اولین کاکائو در کدام کشور پیدا شده است؟ سایت خبری لایو ساینس نگاهی به تاریخچه پیدایش شکلات کرده است و اظهار کرده اولین شواهد از کاکائو در کشور اکوادور پیدا شده است.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، مصرف شکلات چه چند تخته از آن را بخوریم، چه یک نوشیدنی به دست آمده از آن مانند شکلات داغ را بنوشیم، لذت بخش است اما آیا میدانید مخترع اصلی شکلات چه کسی بوده است؟
اگرچه شکلات در حال حاضر به عنوان آب نبات(candy) شناخته شده است، اما باید گفت منشا پیدایش شکلات بسیار قدیمیتر از آن است که فکر میکنید. فردی که نحوه درست کردن شکلات را کشف کرده است در زمان گم شده است، اما احتمالا آن شخص، فردی بوده که هزاران سال پیش در آمریکای جنوبی میزیسته است.
طبق یک مطالعه که در سال ۲۰۱۸ در مجله "Nature Ecology Evolution" منتشر شد، اولین شواهد برای استفاده از کاکائو(دانه تخمیر شده و خشک شده میوهای که در درخت کاکائو(Theobroma) در آمریکای جنوبی رشد میکند) به حدود ۵۳۰۰ سال پیش و محوطه باستانی سانتا آنا-لا فلوریدا در جنوب شرقی اکوادور که به فرهنگ مایو چینچیپ (آثار جانبی رشد دلار Mayo-Chinchipe) نسبت داده میشود، برمیگردد. اما به احتمال زیاد این گیاه مدتها قبل توسط مردم سرتاسر آمریکای جنوبی استفاده میشده است، زیرا این درخت تا ۵۳۰۰ سال پیش خارج از زیستگاه اصلی خود رشده میکرده است. با این حال، بومیان آمریکای جنوبی چندان از این شیرینی خود لذت نمیبردند زیرا شکلاتی که آنها درست میکردند با شکلاتی که اکثر مردم امروز از مصرف آن لذت میبرند، بسیار متفاوت بود.
برای تهیه شکلات، این دانههای درشت(که در تصویر بالا مشاهده میکنید و اغلب "لوبیا"(beans) نامیده میشوند) از غلافهای میوه درخت کاکائو جدا شده و در پالپ میوه سفید که آنها را احاطه کرده است، تخمیر میشوند. سپس آنها را خشک و تمیز و سپس برشته میکنند، پس از آن پوست دانه آن برای تولید مغز دانه کاکائو جدا میشود. سپس مغزها آسیاب میشوند و کاکائو اغلب به شکل مایع که به عنوان "لیکور شکلاتی"(Chocolate liquor) شناخته میشود، تبدیل میشود و این مایع میتواند با مواد دیگر مخلوط شود تا شکلات تجاری درست شود. لیکور شکلات را نیز میتوان برای ساختن پودر کاکائو و کره کاکائو تحت عملیات فشردهسازی قرار داد.
یک نوشیدنی سنتی کاکائو با اضافه کردن مغز کاکائو آسیاب شده با آب تهیه میشد و معمولا تلخ بود. گمان میرود قندهای موجود در این پالپ میوهای نیز میتوانند به یک نوشیدنی الکلی تخمیر شوند. بر اساس مطالعهای در سال ۲۰۱۳ در مجله Nutrients منتشر شد، ترکیب کفآلود حاصل هم دارو و هم یک ماده تقویتکننده جنسی در نظر گرفته میشد و نخبگان جوامع باستانی آن را بسیار ارزشمند میدانستند.
طبق یک مقاله محققان دانشگاه بوستون، اولمکها که در حدود ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد در جنوب مکزیک کنونی زندگی میکردند، کاکائو را هدیهای از طرف خدایان خود میدانستند. تمدن اولمک(Olmec) قدیمیترین تمدن در آمریکای مرکزی و نخستین تمدن در مکزیک به شمار میرود. اولمکها در مناطق پست گرمسیری جنوب مکزیک، محل ایالتهای امروزی وراکروز و تاباسکو زندگی میکردند.
"کامرون مک نیل"(Cameron McNeil) باستان شناس و استاد انسان شناسی در کالج لیمن در دانشگاه شهری نیویورک که طعم کاکائو را در سراسر آمریکای مرکزی و جنوبی چشیده است، گفت: کاکائو تا زمان ورود فاتحان اسپانیایی در اوایل قرن شانزدهم پس از میلاد، تقریبا در سراسر آمریکای مرکزی و جنوبی کشت میشد و اکنون در مناطق گرمسیری در سراسر جهان کشت میشود. اما به نظر میرسد منشا اصلی آن حوضه آمازون باشد. مردم حدود ۱۴۵۰۰ سال پیش به نوک جنوبی آمریکای جنوبی رسیده بودند اما دقیقا مشخص نیست که اولین مردم چه زمانی وارد آمازون شدند.
حوضه آبریز آمازون پهنهای به مساحت تقریبی ۷٬۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع یا حدود ۴۰ درصد قاره آمریکای جنوبی را میپوشاند. این حوضه در کشورهای بولیوی، برزیل، کلمبیا، اکوادور، گویان، پرو، سورینام و ونزوئلا قرار دارد.
مک نیل گفت: اولین نوشیدنیهای کاکائویی مانند شکلات داغ امروزی ممکن است تقریبا داغ نبوده باشند و به نوعی ولرم یا نیمه گرم بودهاند.
او در گفتگو با لایو ساینس افزود: من در سراسر آمریکای مرکزی سفر کردم و از نوشیدنیهای سنتی کاکائو نمونه برداری کردهام و میتوانم بگویم که آنها گرم هستند، اما داغ نیستند. در چندین دستور غذای آمریکای مرکزی برای نوشیدنیهای کاکائویی نیز از فلفل برای تند کردن آنها استفاده میکنند اما مشخص نیست چه کسی فلفل را در دستور العملهای این نوشیدنیهای قدیمی وارد کرده است.
یکی از دلایل محبوبیت کاکائو این است که حاوی کافئین است و کافئین هم محرکی است که در قهوه نیز یافت میشود. مک نیل گفت: برای آمریکاییهای باستانی، این تحریک (stimulation) حاصل از کاکائو احتمالا ظریف اما نیروبخش بود و در حالی که محرکهای دیگری در آمریکای جنوبی موجود بود، کاکائو تنها محرک در آمریکای شمالی بود، به همین دلیل است که مورد استقبال قرار گرفت و به منبعی از ثروت در آنجا تبدیل شد.
از قرن شانزدهم، شکلات از این کشورها به عنوان نوشیدنی به اروپا معرفی شد و خیلی زود به نمادی از تجمل تبدیل شد. چیزی که اکنون اکثر ما به عنوان شکلات میشناسیم (شکلات تختهای) در سال ۱۸۴۷ توسط شرکت بریتانیایی "J. S. Fry Sons" اختراع شد.
در سال ۱۷۹۵، "جوزف استورز فرای"(Joseph Storrs Fry) روشی را برای سنگ زنی دانههای کاکائو با موتور بخار ثبت کرد. پسران او بعدا پودر کاکائو، کره کاکائو و شکر را با هم ترکیب کردند تا یک شکلات تختهای جامد درست کنند که این شکلات بعدا در اروپا رایج شد. این شرکت در نهایت چندین محصول شکلاتی(از جمله اولین تخم مرغ شکلاتی عید پاک در سال ۱۸۷۳) را فروخت و شرکتهای رقیب مانند Cadbury و Rowntree's به گسترش این محصول در سراسر امپراتوری بریتانیا و فراتر از آن کمک کردند.
سوئیسیها به ویژه با شکلات جدید مورد توجه قرار گرفتند و در دهه ۱۸۷۰ شرکت سوئیسی نستله(Nestlé) از شیرخشک برای تولید اولین شکلات تختهای شیری استفاده کرد. این شکلاتهای تختهای شیری در ایالات متحده در سال ۱۹۰۰ توسط Milton Hershey که قبل از آن کارامل میفروخت، فروخته شد و این شکلاتهای تختهای شیری در دهه ۱۹۲۰ و آثار جانبی رشد دلار زمانی که استفاده از تنقلات به دلیل ممنوعیت استفاده از الکل رونق گرفت، در ایالات متحده محبوب شدند. دفعه بعد که شکلات میخورید، به طعم تلخ و کافئیندار آن که نخبگان بومی آمریکایی هزاران سال پیش از مصرف آن لذت میبردند، فکر کنید.
دیدگاه شما